نگاهی به تحولات اجتماعی ایران از منظر نظریه دوری ابن خلدون

فهم شرائط امروز هرجامعه ای بدون درک تحولات گذشته تاریخی آن به سادگی ممکن نیست درمورد تحولات تاریخی ایران وبه عبارت دقیق تر تحولات تاریخ اجتماعی ایران نیز نظریات زیادی وجوددارد. که هریک از منظری خاص به تحولات تاریخ اجتماعی ایران پرداخته وسعی در توضیح این تحولات داشته اند.این مقاله درنظر دارد ضمن اشاره کوتاهی به اهم این نظریات واشاره به بعضی محدودیتهای آنها، اعتبار نظریه ادواری ابن خلدون در موردتحولات اجتماعی را که وی درحدود ششصد سال پیش در کتاب «العبر...» (که بخشی ازآن در فارسی معروف به مقدمه میباشد) ارائه می کند،در مورد تحولات تاریخی ایران وبراساس شواهد تاریخی،ارزیابی کند. به نظر نویسنده مقاله، نظریه ابن خلدون ضمن برابری با نظریات امروزی کسانی مانند همایون کاتوزیان واحمداشرف و برخورداری از اصالت ودقت فوق العاده وبا برخی جرح وتعدیلها الگوی نظری قابل قبولی را برای تبیین تحولات تاریخ اجتماعی ایران ومخصوصا برای دوره بعداز اسلام و به طور مشخص دوره تاریخی مورد نظر دراین مقاله یعنی دوره تاریخی (طاهریان تا صفویان) که جامعه ایران دائم دستخوش تحولات ودرگیری های اقوام وقبائل مختلف و عمدتا غیرایرانی بوده است که به لحاظ همین ناپایداری کاتوزیان آنرا جامعه کلنگی مینامد، ارائه نماید. به نظر نویسنده مقاله شناخت این تحولات میتواند به درک بهتر شرائط امروز نیز کمک کند.