بررسی اثرات سرباره به عنوان یک کود آهن بر رشد ذرت و جذب عناصر غذایی

در طی سالیان اخیر از برخی فرآورده های جنبی صنایع در افزایش تعدادی از عناصر غذایی به خاک و همچنین اصلاح خاک ها استفاده شده است. یکی از این فرآورده های جنبی، سرباره فولادسازی است که خصلت آهکی دارد و در اصلاح خاک های اسیدی استفاده می شود. در این تحقیق، امکان استفاده از این ترکیب در خاک های آهکی به عنوان کود آهن و اثر آن بر رشد ذرت، بررسی شده است. سرباره مورد استفاده، دارای 8/16 درصد اکسیدهای آهن، 8/52 درصد اکسید کلسیم و همچنین مقداری فسفر، سیلیسیم و منگنز می باشد. در فاز اول، به منظور یک آزمایش انکوباسیون، از عمق30- 0 سانتیمتری سه خاک آهکی از استان اصفهان نمونه برداری شد. چهارده تیمار شامل شاهد، مقادیر 2، 4، 8 و 16 درصد سرباره و تیمارهای مختلط سرباره با گوگرد عنصری و ماده آلی به کار رفتند. هر تیمار بر روی 5/0 کیلوگرم از هر خاک و در سه تکرار اعمال شد. رطوبت خاک ها در ظرفیت مزرعه ای برای مدت دو ماه ثابت نگه داشته شد و سپس در نمونه های خاک، pH، EC و غلظت Fe قابل استخراج با AB-DTPA اندازه گیری شد. نتایج نشان داد، pH و آهن قابل جذب خاک متناسب با مقدار سرباره به کار رفته، افزایش یافته است. در فاز دوم، با توجه به نقشه تفکیک خاک های منطقه اصفهان از نظر حد بحرانی آهن، از دو منطقه به نام های ورنامخواست و بختیاردشت نمونه برداری شد. تیمارها شامل شاهد، 5/0 و یک درصد وزنی خاک از سرباره، یک درصد سرباره به همراه دو درصد ماده آلی و تیمار سکسترین آهن 138 بودند. تیمارها بر روی سه کیلوگرم از هر خاک (عبوری از الک شش میلی متری) اعمال و در گلدان های آزمایشی ریخته شد. از ذرت رقم سینگل کراس 647 به عنوان گیاه محک استفاده شد. 50 روز پس از سبز شدن گیاه، وزن خشک گیاه و جذب عناصر آهن، منگنز، روی، فسفر و پتاسیم توسط ذرت اندازه گیری شد. نتایج نشان داد که سرباره سبب افزایش جذب آهن توسط گیاه و رفع کلروز آهن شده است. جذب فسفر، منگنز و پتاسیم نیز توسط گیاه افزایش یافت. اثر سرباره در رفع کلروز آهن و جذب آن توسط گیاه، از سکسترین نیز بیشتر بود. با توجه به نتایج حاصله، سرباره کنورتور می تواند به عنوان کود آهن مورد استفاده قرار گیرد.