مدیریت پسماندهای جامد شهر بم، قبل و بعد از زلزله پنجم دی ماه سال 1382

سهم ایران از سوانح و پدیده های نامطلوب طبیعی حدود 6 درصد کل پدیده های جهان است و از آن جا که ایران بر روی قسمت میانی کمربند لرزه خیز آلپ - هیمالیا قرار دارد، زلزله سهم عمده ای از سوانح را به خود اختصاص می دهد. پس از زلزله ویرانگر منجیل که منجر به مرگ بیش از 20000 نفر گردید در ساعت پنج و بیست و دو دقیقه بامداد روز پنجم دی ماه 1382 مصادف با 26 دسامبر 2003 زلزله دیگری در شهرستان بم از توابع استان کرمان در جنوب شرقی ایران با شدت 5/6 درجه در مقیاس ریشتر اتفاق افتاد که منجر به مرگ بی ش از 40000 نفر و تخریب حدود %85 شهر و خرابی % 100 خانه های خشتی و گلی به خصوص در بخش قدیمی شهر شد که در کل، مجموعه خسارات از نظر اقتصادی معادل 5/1 میلیارد دلار ارزیابی گردید. این مطالعه با هدف ارا ئ ی ه راهکارهایی مناسب برای مدیریت پسماندهای جامد در هنگام رخ دادهای طبیعی منجمله نظیر زلزله در مناطق مختلف کشور انجام شد.
در این مطالعه، مدیریت و میزان پسماندهای جامد تولیدی، وضعیت جمع آوری و حمل و نقل و دفع آنها قبل و بعد از زلزله بم بر اساس آمار و اطلاعات به دست آمده از مراکز شهرداری، مراکز بهداشتی استان، و نیز مشاهده و مصاحبه در شهر بم مورد بررسی قرار گرفت. . (جناب آقای دکتر شکر چی:مواد و روش ها بسیار ناقص است.) میزان پسماندهای جامد شهر بم قبل از زلزله حدود 120 تن در روز، نحوه جمع آوری روش خانه به خانه و حمل و نقل توسط وانت و کامیون و محل دفن 22 کیلومتری شرق شهر در بین کوه های دارستان بوده است که بعد از زلزله میزان پسماند جامد تولیدی به حدود 200 تن در روز رسید. پسماندها پس از جمع آوری از اردوگاه ها به ایستگاه انتقال داده شده و، سپس به محل دفن سابق منتقل می شد و در آن جا پسماندها را به طور روزانه آتش می زدند و نخاله های ساختمانی نیز به دره ای در 20 کیلومتری شهر منتقل می شد؛ اما به دلیل عدم نظارت در طول جاده بم _ - براوات پخش می شد.
بحث: دو عملکرد مدیریتی در رابطه با ضایعات زلزله و مدیریت پسماندهای تولیدی عبارتند از اقدامات پیش از وقوع و اقدامات پس از وقوع زلزله که در ارتباط با مدیریت ضایعات تولیدی این نکته را باید توجه داشت که هر گونه برنامه ریزی از قبل تعیین شده در برابر زلزله و ضایعات آن می تواند مشکلات و هزینه های اضافی را کاهش دهد و با توجه به تجارب به دست آمده از زلزله بم و موارد و مشکلات موجود، ارا ئ ی ه راه کارهای اساسی در مدیریت پسماندهای جامد قبل و بعد از زلزله می تواند راهگشای مناسبی در این زمینه باشد.