اخلاق پزشکی و بحران

شرایط بحرانی شرایطی است که تشابه بسیار کمی با شرایط عادی دارد. تعاریف بسیاری برای بحران و شرایط بحرانی ارائه شده است و مولفه های زیادی را برای آن می توان منظور کرد اما آن چه در همه ی تعاریف و همه ی شرایط بحرانی یافت می شود تلفات و صدمات جانی است. هر جا صدمات جانی مطرح باشد به تبع آن مراقبت های پزشکی از مصدومان نیز مطرح خواهد بود. یعنی در هر حال، هنگام بحران حضور کادر پزشکی اعم از پزشک یا دیگر مراقبان سلامت لازم است.
ارائه ی خدمات سلامت در دو دسته ی کلی قرار می گیرند. یکی هنگام شرایط عادی و دیگری هنگام شرایط بحرانی و از آن جا که شرایط بحرانی با شرایط عادی تفاوت کلی دارد، مسوولیت های اخلاقی مراقبان سلامت هم در شرایط عادی و شرایط بحرانی متفاوت خواهد بود.
برای تبیین اخلاق پزشکی (یا به شکل عام تر، اخلاق در مراقبت های سلامت) در شرایط بحرانی به دو موضوع کلی باید پرداخت؛ یکی مسوولیت های اخلاقی مراقبان سلامت و دیگری حل اثر بخش مسائل اخلاقی مربوطه. موضوع دوم بسیار گسترده است و در این مقاله با اشاره ای جزئی از کنار آن می گذریم. اما در خصوص تبیین مسوولیت های اخلاقی مراقبان سلامت در بحران دو نگاه می توان داشت. یکی نگاه شخص گروانه و فردی که البته تحویلی و خردانگارانه است و دیگری نگاه سیستمی وراهبردی که البته کامل تر و همه جانبه تر است. در نگاه سیستمیک برای تدوین اخلاق به سه جزء باید پرداخت. اول، اصول اخلاقی، دوم کدهای اخلاقی و سوم منشور چندوجهی اخلاق سازمان. که در این مقاله اشاره ای کوتاه به اصول و کدها کرده و به ذکر یک نمونه از اصول و کدها که در جمعیت بین المللی صلیب سرخ و هلال احمر حاکم است اکتفا می کنیم.
شرایط بحرانی به قدری وسیع و پردامنه هست که نمی توان به یک شکل واحد و به طریق موضوع محور (subject oriented) در مورد آن ها صحبت کرد و لازم است حوزه های گوناگون بحران احصا شده و مسائل هرکدام استخراج شود و آن گاه با رویکردی مساله محور (problem oriented) به آن ها نگریست و پژوهش کرد. از سوی دیگر، لازم است اخلاق پزشکی و مراقبت در شرایط بحرانی جزء اولویت های وزارت بهداشت و دیگر سازمان های مربوطه قرار گیرد.