نقش «اختیار» در تحقق فضائل اخلاقی
نویسنده:
چکیده:
مفاد برخی از آیات شریفه قرآن کریم، بر این مساله اذعان دارد که خداوند متعال، ایجاد کننده افعال انسانی است و هدایت و یا گمراهی آدمی، به خواست و اراده او رخ می دهد. همچنین علم ازلی و ابدی پروردگار، اقتضا دارد که پدیده های هستی تا ابد، آن گونه که خدا می خواهد تحقق یابد. برخی از فرقه های کلامی همچون اشاعره، بر اساس نص این آیات، انسان را عاری از اراده و اختیار برشمرده و در تبیین افعال انسانی، نگرشی جبرگرایانه اتخاذ کرده اند.
بر همین اساس هنگام تبیین مساله خیر و شر، عقل انسان را فاقد کارایی دانسته و بر خلاف عدلیه، حسن و قبح عقلی افعال اخلاقی را انکار می نمایند و پای عقل را در ساحت شناخت خیر و شر، بسته می دانند. با چنین نگرشی، نظام اخلاقی اسلام - که مبتنی بر اراده، اختیار و انتخاب انسان در تعیین مسیر خویش است - به شکلی اساسی مورد تردید قرار خواهد گرفت. در این نوشتار، بحث جبر و اختیار و حسن و قبح عقلی اخلاق، مورد بررسی و تدقیق، قرار خواهد گرفت و تحلیل شماری از آیات کریمه قرآن در این باره، از نظر خواهد گذشت.
بر همین اساس هنگام تبیین مساله خیر و شر، عقل انسان را فاقد کارایی دانسته و بر خلاف عدلیه، حسن و قبح عقلی افعال اخلاقی را انکار می نمایند و پای عقل را در ساحت شناخت خیر و شر، بسته می دانند. با چنین نگرشی، نظام اخلاقی اسلام - که مبتنی بر اراده، اختیار و انتخاب انسان در تعیین مسیر خویش است - به شکلی اساسی مورد تردید قرار خواهد گرفت. در این نوشتار، بحث جبر و اختیار و حسن و قبح عقلی اخلاق، مورد بررسی و تدقیق، قرار خواهد گرفت و تحلیل شماری از آیات کریمه قرآن در این باره، از نظر خواهد گذشت.
زبان:
فارسی
در صفحه:
195
لینک کوتاه:
magiran.com/p943686
دانلود و مطالعه متن این مقاله با یکی از روشهای زیر امکان پذیر است:
اشتراک شخصی
با عضویت و پرداخت آنلاین حق اشتراک یکساله به مبلغ 990,000ريال میتوانید 70 عنوان مطلب دانلود کنید!
اشتراک سازمانی
به کتابخانه دانشگاه یا محل کار خود پیشنهاد کنید تا اشتراک سازمانی این پایگاه را برای دسترسی نامحدود همه کاربران به متن مطالب تهیه نمایند!
توجه!
- حق عضویت دریافتی صرف حمایت از نشریات عضو و نگهداری، تکمیل و توسعه مگیران میشود.
- پرداخت حق اشتراک و دانلود مقالات اجازه بازنشر آن در سایر رسانههای چاپی و دیجیتال را به کاربر نمیدهد.
دسترسی سراسری کاربران دانشگاه پیام نور!
اعضای هیئت علمی و دانشجویان دانشگاه پیام نور در سراسر کشور، در صورت ثبت نام با ایمیل دانشگاهی، تا پایان فروردین ماه 1403 به مقالات سایت دسترسی خواهند داشت!
In order to view content subscription is required
Personal subscription
Subscribe magiran.com for 50 € euros via PayPal and download 70 articles during a year.
Organization subscription
Please contact us to subscribe your university or library for unlimited access!