جایگاه سیاسی فقیه در گفتمان عصر مشروطیت

پیرامون نهضت مشروطیت ایران، سوالهای اساسی و مهمی وجود داشته است؛ همچنان که اکنون نیز محل بحث و گفت وگو می باشد. یکی از مباحث محوری این مساله، مشخص کردن جایگاه سیاسی فقیه در گفتمان دوره مشروطیت است. پیشقراولان مشروطه و تاثیرگذاران در این نهضت؛ اعم از موافقان و مخالفان، در مورد جایگاه سیاسی فقیه چه اندیشه ای داشته اند؟ آیا مساله ولایت فقیه و ش وون سیاسی او از موضوعا ت مورد اختلاف میان موافقان و مخالفان مشروطه بوده است؟ آیا حداقل درخطوط کلی این مساله هر دو گروه، به یک گونه می اندیشیده اند؟ به تعبیر دیگر، اگر محقق و پژوهشگری منصف، فهرست و لیستی از عناوین مورد بحث در گفتمان مشروطیت را جمع آوری کند همچون مساله آزادی، عدالت، مساوات، رای اکثریت، مجلس، استبداد، جهاد، غرب ستیزی و تمدن آیا مساله شوون فقیه از مسائل مورد اختلاف میان مشروط هطلبان و مخالفان آن بوده است تا اینکه در این لیست جای بگیرد یا اینکه این مساله، جزء اصول کلی و مبانی مورد پذیرش هر دو دسته محسوب شده است؟