تجزیه پایداری و سازگاری عملکرد دانه در ژنوتیپ های گندم دوروم

هدف از این تحقیق تجزیه اثرات متقابل ژنوتیپ و محیط بر روی عملکرد دانه 18 ژنوتیپ پیشرفته گندم دوروم و دو رقم شاهد سرداری (گندم نان) و زردک (گندم دوروم) با استفاده از تجزیه مدل اثرات اصلی افزایشی و ضرب پذیر (AMMI) و همچنین ارزیابی ژنوتیپ ها، محیط ها و اثرات متقابل آنها با استفاده از آماره های پایداری امی و اکووالنس ریک می باشد. آزمایشات در چهار ایستگاه تحقیقات دیم کشاورزی کرمانشاه، ایلام، مراغه و شیروان در دو شرایط دیم و آبیاری تکمیلی در سه سال زراعی (86-1384) اجرا شدند. نتایج حاصل از تجزیه امی نشان داد که اثرات اصلی ژنوتیپ، محیط، اثرات متقابل (GE) و سه مولفه اول اثر متقابل معنی دار می باشند (01/0 >P). نتایج تجزیه امی نشان داد که بای پلات امی قادر به تفکیک ژنوتیپ های با سازگاری ویژه و عمومی و محیط های با قدرت تفکیک بالا از محیط های ضعیف می باشد. بر اساس نتایج تجزیه امی و پارامترهای پایداری مورد بررسی ژنوتیپ G9 با بالاترین میزان عملکرد دارای بیشترین پایداری بود در صورتیکه ژنوتیپ های G16، G17 وG18 با بیشترین تاثیر در اثر متقابل ناپایدارترین ژنوتیپ ها بودند. نتایج حاصل از توصیه ژنوتیپ ها برای مکانهای مورد مطالعه در مدل امی نشان داد که ژنوتیپ های G15، G9 و G12 بیشترین سازگاری را به شرایط دیم و آبیاری تکمیلی در کرمانشاه داشتند. ژنوتیپ های با منشاء ایکاردا (G16، G17، G18) دارای سازگار ویژه به شرایط دیم و آبیاری تکمیلی ایلام بودند. ژنوتیپ های G15، G1 و در شرایط دیم و ژنوتیپ های G15 و G16 در شرایط آبیاری تکمیلی بهترین سازگاری و پتانسیل عملکرد را به شرایط مراغه داشتند. در شیروان ژنوتیپ های با سازگاری ویژه شامل G15، G9 و G1 بودند. ژنوتیپ G15 در کرمانشاه، مراغه و شیروان جزء برترین ژنوتیپ ها بود و توانایی سازگاری عمومی بالایی به محیط های مورد مطالعه داشت.