مقایسه ترکیب پوشش گیاهی مراتع تحت قرق، چرای آهو و گوسفند در پار کملی گلستان و مناطق همجوار

به منظور مقایسه ترکیب پوشش گیاهی تحت شرایط قرق، چرای آهو (دشت میرزابایلو پارک ملی گلستان)، چرای متوسط گوسفند (مراتع حفاظت شده قرخود) و چرای سنگین گوسفند (مراتع اطراف روستای اسپاخو) با استفاده از قابهای تصادفی یک متر مربعی که به صورت شعاعی از مرکز منبع آب (یا محل روستا) در امتداد ترانسکت های سیستماتیک در جهات مختلف استقرار یافت، تولید برحسب فرم های رویشی و درصد پوشش تاجی برحسب گونه تعیین گردید. نتایج تحقیق نشان داد که در دشت میرزابایلو با تولید 440 کیلوگرم در هکتار علوفه خشک، هر چه از محل آبشخوار آهوان فاصله گرفته شود، تولید بوته ها و پهن برگان علفی افزایش می یابد و استنباط می شود که آهوان بیشتر سرشاخه خوارند. در مراتع قرخود با تولید 320 کیلوگرم در هکتار علوفه خشک، هر چه از مراتع بالادست به پایین دست به جاده نزدیک شویم از میزان پهن برگان علفی کاسته شده و بر میزان بوته ها افزوده می شود و با توجه به رعایت نسبی ظرفیت چرا در منطقه حفاظت شده، پهن برگان علفی به طور کامل از بین نرفته اند و علف گندمیان نیز در سر تا سر منطقه پراکنش یکسانی دارند. در اطراف روستای اسپاخو با تولید 188 کیلوگرم در هکتار علوفه خشک به دلیل شدت چرا، علف گندمیان نیز پس از پهن برگان علفی به شدت چریده شده اند و هر دو فرم رویشی تقریبا به حالت خوابیده روی زمین مشاهده می شوند ولی بوته ها فراوانند. ظرفیت چرایی مراتع حریم اسپاخو معادل 225 راس گوسفند و بز است که در حال حاضر 5376 راس دام در این مناطق چرا می کنند. منطقه قرخود از ظرفیتی معادل 457 راس گوسفند برخوردار است که تقریبا معادل پروانه چرای صادره است. تعداد آهوان موجود در دشت میرزابایلو در حال حاضر 184 راس است که بدون در نظر گرفتن سایر عوامل محدود کننده و تنها با توجه به تولید علوفه به عنوان یکی از مولفه های اکولوژیک، تعداد آهوان در فصل رویش می تواند به 653 راس برسد. طبق نتایج به دست آمده چون تعداد آهوان نسبت به وسعت دشت میرزابایلو بسیار ناچیز است، تقریبا می توان گفت که هیچ اثر مخربی روی پوشش دشت ندارند. در حالی که سهم گوسفند و بز در نابودی پوشش گیاهی از طریق چرای بی موقع و بیش از اندازه، از سم داران وحشی است.