برآورد ضریب کیفیت امواج برشی و کدا در ناحیه هرمزگان، جنوب ایران

برآورد کاهیدگی امواج زمین لرزه در تحقیقات زلزله شناسی مهندسی مانند شبیه سازی جنبش نیرومند زمین، برآورد خطر زمین لرزه، تعیین روابط کاهیدگی و نیز در دیگر تحقیقات زلزله شناسی مانند بررسی تغییرات حرارتی درون زمین، حائز اهمیت است. پژوهش های بسیاری برای برآورد کاهیدگی امواج حجمی و کدا در مناطق گوناگونی از جهان ازسوی تعدادی از محققان صورت گرفته است. کاهیدگی امواج زمین لرزه ای که به دلیل فرایندهای پراکنش (Scattering) و جذب ذاتی (Intrinsic Absorption) صورت می پذیرد، با لرزه خیزی و پیچیدگی های زمین ساختی هر منطقه در ارتباط است و به صورت عکس ضریب کیفیت بیان می شود. روش های گوناگونی برای برآورد ضریب کیفیت امواج P، S و کدای زمین لرزه های محلی وجود دارد. ناحیه مورد بررسی در این پژوهش، منطقه هرمزگان در جنوب ایران است که در منتهی الیه جنوب شرقی زاگرس قرار دارد. در این تحقیق، ضریب کیفیت امواج مستقیم S به روش نرمال سازی کدا و نیز ضریب کیفیت امواج کدای S به روش تک پراکنش به عقب، در هفت باند بسامدی 0/2-0/1، 0/4-0/2، 0/6-0/3، 0/8-0/4، 0/12-0/6، 0/16-0/8 و 0/24-0/12 هرتز با بسامد های مرکزی 5/1، 0/3، 5/4، 0/6، 0/9، 0/12 و 0/18 هرتز در ناحیه هرمزگان برآورد شده است. طبق نتایج به دست آمده، رابطه وابستگی بسامدی امواج مستقیم S برای مولفه افقی شمالی-جنوبی (N-S) به صورت و برای مولفه افقی شرقی-غربی (E-W) به صورت است. همچنین، رابطه وابستگی بسامدی به دست آمده برای امواج کدا از روی مولفه قائم (U-D) به صورت به ازای پنجره گذشت زمانی 20 ثانیه تا به ازای 60 ثانیه تغییر می کند. در همه روابط به دست آمده، مقدار ضریب کیفیت در بسامد مرجع 0/1 هرتز، کمتر از 200 است. این امر نشان دهنده آن است که ناحیه مورد بررسی علاوه بر اینکه از نظر زمین ساختی و لرزه خیزی کاملا فعال است، دارای کاهیدگی و ناهمگنی زیادی نیز هست. نتایج به دست آمده با ساختار رسوبی و وجود گنبدهای نمکی در ناحیه هرمزگان مطابقت دارد. رابطه وابستگی بسامدی ضریب کیفیت امواج برشی به روش نرمال سازی کدا در ناحیه هرمزگان همانند روابط به دست آمده برای نواحی اردبیل و آوج در شمال غرب ایران و مشابه برخی مناطق جهان مانند ناحیه تنگه مسینا در جنوب ایتالیا است. همچنین، روابط وابستگی بسامدی ضریب کیفیت امواج کدا به روش تک پراکنش به عقب برآورد شده در ناحیه هرمزگان با روابط به دست آمده برای زاگرس و البرز مطابقت دارد و مشابه برخی مناطق جهان ازجمله ناحیه شمال غرب هیمالیا است. همه این مناطق از نظر زمین ساختی و لرزه خیزی فعال هستند.