بررسی نقش منافع و موانع درک شده در انجام رفتارهای خودمراقبتی در بیماران دیابتیک

در بیماری ها و اختلالاتی نظیر دیابت، درمان و مدیریت بیماری به طور عمده به اقدامات بیمار وابسته است. ازاین رو، خودمراقبتی در این بیماران از اهمیت به سزایی برخوردار است و بیماران با کسب مهارت های مراقبت از خود می توانند بر آسایش، توانایی های عملکردی و فرایندهای بیماری تاثیرگذار باشند. امروزه می دانیم خودمراقبتی تابعی از عوامل فردی، روانی و اجتماعی است که شناخت و درک آن می تواند سیستم های ارایه دهنده خدمات درمانی را جهت اجرای برنامه های آموزشی یاری دهد. این مطالعه با هدف بررسی نقش منافع و موانع درک شده در انجام رفتارهای خودمراقبتی در بیماران مبتلا به دیابت صورت گرفت.
این مطالعه، یک مطالعه مروری (Narrative Review) بود و با استفاده از بانک های اطلاعاتی و موتورهای جست وجوی علمی نظیر PubMed، ProQuest، SCOPUS، Elsevier و واژه های کلیدی «خودمراقبتی»، «دیابت»، «منافع (فواید) درک شده» و «موانع درک شده» مقالات با طراحی های مقطعی، کوهورت، مداخله ای،کارآزمایی بالینی، و نیز کیفی و مروری انتخاب شدند. همچنین مقالات فارسی با استفاده از بانک های اطلاعاتی IRANMEDEX، MEDLIB و نیز جست وجوی مقالات از سایت های مجلات علمی- پژوهشی داخلی انتخاب شدند.
یافته های مطالعات بررسی شده حاکی از وضعیت متوسط منافع و موانع درک شده در بیماران دیابتی در خصوص خودمراقبتی بود. از مهم ترین منافع درک شده می توان به کنترل بهتر قند خون، کنترل وزن بدن، احساس شادابی و کاهش هزینه ها اشاره کرد. همچنین مهم ترین موانع درک شده در مراقبت از خود عدم حمایت خانواده، احساس خجالت، فراموشی و عدم چشم پوشی از طعم غذاها بود.
منافع و موانع درک شده به عنوان سازه های مرکزی در برخی الگوها و نظریات تغییر رفتار با خودمراقبتی مرتبط بود، به طوری که خودمراقبتی با منافع درک شده ارتباط مستقیم و با موانع درک شده ارتباط معکوس داشت. به همبن دلیل این دو سازه می توانند به عنوان استراتژی هایی جهت ارتقای رفتارهای مراقبت از خود در بیماران دیابتیک مورد توجه قرار گیرند.