فهرست مطالب

گنجینه اسناد - پیاپی 98 (تابستان 1394)

فصلنامه گنجینه اسناد
پیاپی 98 (تابستان 1394)

  • تاریخ انتشار: 1394/08/15
  • تعداد عناوین: 7
|
  • بررسی نگارش نامه های دیوان رسالت در عصر غزنوی، با تکیه بر تاریخ بیهقی
    پیمانه صالحی صفحات 6-30
    هدف
    این مقاله به بررسی شیوه نگارش نامه های اداری در دوره غزنوی و ویژگی های خاص آن، براساس منابع مکتوب٬ به ویژه تاریخ بیهقی پرداخته است. همچنین، مقایسه ای بین مکاتبات دوره غزنوی با دوره های قبل و بعد از آن صورت گرفته و نیز به موضوع تشابه نثر و مکاتبات غزنوی از لحاظ دستوری با نثر عربی یا فارسی قدیم پرداخته شده است.
    روش/رویکرد تحقیق: نوع تحقیق، بنیادی-کتابخانه ای بوده و روش آن توصیفی است که با مراجعه به منابع دست اول تاریخی و بر پایه منابع کتابخانه ای نگاشته شده است.
    یافته ها/
    نتیجه گیری
    در دوره غزنوی، دبیران ایرانی، پس از سال ها عربی نویسی، شروع به نگارش متون به زبان فارسی نمودند و نهضت نگارش متون ادبی، علمی، و فلسفی آغاز شد. دیوان رسالت، یکی از دیوان های برجسته غزنوی بوده و دبیری در این دوره، ویژگی های خاصی نسبت به دوره های قبل داشته است. نثر فارسی، که از اوایل قرن پنجم به شیوه مرسل عالی شکل گرفته بود، در متون این دوره، به خصوص در تاریخ بیهقی به کمال رسیده است. مکاتبات و نامه های معمول در دیوان رسالت در دوره پیش گفته، مشتمل بر موضوعات متفاوتی می باشد که نمونه های آن، براساس تاریخ بیهقی بررسی شده است.
    کلیدواژگان: تاریخ بیهقی، غزنویان، ابوالفضل بیهقی، نامه نگاری فارسی، دیوان رسالت، آداب دبیری
    چکیده مشاهده متن زبان: فارسی
  • تحلیل عملکرد دیوان محاسبات پس از مشروطه
    محمد جواد مرادی نیا صفحات 32-64
    هدف
    هدف پژوهش حاضر، آشنایی مختصر با دلایل شکل گیری یکی از نهادهای مالی برآمده از انقلاب مشروطه، یعنی دیوان محاسبات و تحلیل برخی موانع موفقیت آن در انجام تکالیف قانونی در سال های نخست عمر خویش است.
    روش/ رویکرد پژوهش: روش این پژوهش، توصیفی- تحلیلی با اتکا به اسناد و برخی منابع کتابخانه ای است.
    یافته ها و نتایج پژوهش: یافته های این پژوهش نشان می دهد که رهبران انقلاب مشروطه با علم به آشفتگی نظام بودجه ریزی و نیز عدم نظارت بر چگونگی هزینه شدن بودجه کشور، در نخستین دوره مجلس شورای ملی، با هدف نظارت بر نظام گردش مالی خزانه کشور اقدام به تاسیس دیوان محاسبات کردند، اما عواملی همچون مقاومت صاحب منصبان حکومتی و ریشه دار بودن فرهنگ عدم پاسخگویی در آنان، دیوان مزبور را دست کم در سال های نخست، در رسیدن به اهداف اعلام شده خود ناکام گذاشت.
    کلیدواژگان: انقلاب مشروطه، دیوان محاسبات، تفریغ بودجه
    چکیده مشاهده متن زبان: فارسی
  • درآمدی بر ساختارشناسی «اجیرنامه» باتکیه براسناد موجود در آرشیو آستان قدس رضوی
    پیمان ابوالبشری، محسن وکیلی صفحات 48-60
    هدف
    مقاله حاضر، در پی معرفی و تحلیل محتوای اجیرنامه ها به عنوان نوعی از اسناد با محتوای اقتصادی است که در آن به تبیین مفهوم کار، قراردادهای کاری، شروط عقد و فسخ، و تعهدات دو سویه اجیر(= کارگر) و مستاجر (=کارفرما) پرداخته شده است. نویسندگان این مقاله برآنند، اجیرنامه را تعریف و انواع آن را دسته بندی کنند. سپس، ساختارشناسی و ظاهر اسناد مزبور را بررسی و در پایان، ارزش سندی و محتوایی اجیرنامه ها را مشخص کنند.
    روش/ رویکرد پژوهش: روش پژوهش در نوشته حاضر، توصیفی- تحلیلی و براساس منابع سندی موجود در آرشیو اسناد آستان قدس رضوی است.
    یافته ها و نتایج پژوهش: اجیرنامه ها، وظایف و عملکرد قشری از جامعه را به تصویر می کشد که تا امروز در تاریخ اقتصادی- اجتماعی ایران مغفول مانده است.
    کلیدواژگان: اجیرنامه، اجیر، مستاجر، کارگر، کارفرما
    چکیده مشاهده متن زبان: فارسی
  • عبدالغفار نجم الملک و نقش او در دوره گذار از دانش جغرافیای سنتی به جغرافیای نوین
    مریم ثقفی صفحات 62-77
    هدف پژوهش: این پژوهش بر آن است تا با بررسی متون تالیفی و فعالیت های علمی نجم الملک در زمینه جغرافیا، به روشن شدن دوره مهمی از تحولات کشور، یعنی دوره گذار دانش جغرافیای سنتی به دوره نوین بپردازد و نقش او را در این انتقال مورد ارزیابی تاریخی قرار دهد.
    روش/رویکرد پژوهش: روش تحقیق این پژوهش، توصیفی- تحلیلی و به شیوه اسنادی و کتابخانه ای است و در ادامه، اطلاعات گردآوری شده، سازماندهی و تجزیه و تحلیل شده است.
    یافته ها و
    نتیجه گیری
    همزمان با تاسیس دارالفنون، آموزش علوم نظامی، نقشه نگاری و جغرافیای مدرن در ایران آغاز شد و پس از هفت سال، نخستین گروه از محصلان دارالفنون، فارغ التحصیل شدند. نجم الملک یکی از این دانش آموختگان بود که به مدت چهار دهه، به عنوان نخستین معلم ایرانی علوم ریاضی و جغرافیای جدید در کنار سایر معلمان فرنگی به تدریس و نگارش کتاب های درسی در دارالفنون پرداخت. علاوه بر تدریس، نجم الملک، بانی خدمات علمی بسیاری بود. نخستین سرشماری علمی، ساخت کره جغرافیایی جواهرنشان، تدوین نخستین اطلس جغرافیایی و ترسیم نقشه دارالخلافه، بخشی از دستاوردهای علمی او در شاخه های مختلف جغرافیای انسانی و جمعیت، طبیعی، و سیاسی به شمار می آید که نقش مهمی در شکل گیری و گسترش جغرافیای جدید در ایران داشته است.
    کلیدواژگان: نجم الملک، قاجار، دارالفنون، کتاب، تدریس، جغرافیا
    چکیده مشاهده متن زبان: فارسی
  • ارزیابی مدیریت خطر در موزه های سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی، و گردشگری
    فهیمه باب الحوائجی، زهرا ابوالفتحی صفحات 78-98
    هدف
    پژوهش حاضر، با هدف تبیین وضعیت مدیریت خطر در موزه های سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی، و گردشگری انجام شد.
    روش/ رویکرد: پژوهش به روش پیمایشی توصیفی انجام شده و ابزار گردآوری داده ها پرسشنامه است. جامعه پژوهش، شامل80 نفر از مسئولان و مدیران موزه های وابسته به سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی، و گردشگری در سطح کشور است. روایی پژوهش حاضر صوری است و ضریب پایایی پرسشنامه85درصد است.
    یافته های پژوهش: آثار فلزی، بیشترین شیء موزه ای موجود در موزه های مورد بررسی است(66/ 56 درصد). عمر ساختمان دو سوم موزه ها(80درصد) بیش از 30 سال و 60درصد ساختمان موزه ها جزء آثار تاریخی هستند. همچنین، 7/ 91 درصد ساختمان موزه های مورد پژوهش بیمه نشده بودند. تمامی موزه ها (100درصد) در منطقه ای واقع شده اند که مورد تهدید بلایای طبیعی یا دیگر انواع خطر ها هستند و 7/ 71 درصد آنها فاقد برنامه مدون کنترل خطر بودند و از برنامه های آموزشی ضروری در حوزه مدیریت خطر به طور مستمر استفاده نمی شود.
    عدم پوشش بیمه ساختمان و مجموعه موزه ها، عدم برنامه مدون کنترل خطر، عدم ارتباط موثر و مستمر با افراد و سازمان های متخصص در حوزه مدیریت خطر، و عدم پیش بینی بودجه لازم از جمله مشکلات و موانع موجود مدیریت خطر در این موزه ها بود.
    نتیجه گیری
    فرآیند اجرای مدیریت خطر در موزه های مورد پژوهش در شرایط مناسبی نیست. تشکیل کمیته ملی آسیب شناسی و امکان سنجی شرایط اجرای فرآیند مدیریت خطر، تدوین برنامه های آموزشی مستمر، تدوین برنامه کنترل خطر برای موزه ها، تشکیل کارگروه تخصصی جهت امور بیمه ای موزه ها، و عضویت در شبکه های مختلف ملی یا منطقه ای مدیریت خطر جهت استفاده از خدمات خاص این سازمان ها از اهم راهکارهای پیشنهاد شده است.
    کلیدواژگان: مدیریت خطر، موزه ها، سازمان میراث فرهنگی
    چکیده مشاهده متن زبان: فارسی
  • بررسی وضعیت بازاریابی خدمات آرشیوی در آرشیو ملی ایران در چارچوب مدل آمیخته بازاریابی مدل«هفت پی»
    لیلا معصومی، محمدرضا اسماعیلی گیوی، مریم ناخدا صفحات 100-119
    هدف
    هدف این پژوهش بررسی وضعیت عوامل بازاریابی خدمات آرشیوی در آرشیو ملی ایران در مدل آمیخته بازاریابی(7P) است.
    روش
    این پژوهش از نظر هدف کاربردی و از نظر رویکرد، از نوع تحقیقات آمیخته اکتشافی و پیمایشی است. جامعه آماری این پژوهش در بخش کیفی و کمی، کارکنان آرشیو ملی ایران هستند. برای این منظور، در بخش کیفی، با انجام مصاحبه با کارکنان آرشیو به مصادیق هریک از عوامل مدل آمیخته بازاریابی در خدمات آرشیو دست یافته و سپس برای شناسایی و بررسی عوامل بازاریابی خدمات آرشیوی از پرسشنامه محقق ساخته ای استفاده شد که دارای ابعاد مختلف عوامل مدل آمیخته بازاریابی بود. پس از آن، داده ها، با استفاده از نرم افزار اس.پی.اس.اس.، با روش های آمار توصیفی و استنباطی مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند.
    یافته ها و نتایج پژوهش: یافته های پژوهش در بخش کیفی نشان داد هریک از عوامل آمیخته بازاریابی در مراکز آرشیوی شامل محصول، هزینه، مکان، فعالیت های تشویقی، و ترغیبی، و مانند آن از چه شاخص هایی تشکیل می شوند. سپس، در بخش کمی مشخص شد وضعیت مدل آمیخته بازاریابی در خدمات آرشیو ملی ایران در سطح متوسط قرار دارد واز نظر کارمندان آرشیو ملی ایران از بین مولفه های این مدل، به ترتیب شواهد فیزیکی، با رتبه 97/ 4 رتبه نخست؛ هزینه، با رتبه 73/ 4 رتبه دوم؛ محصول، با رتبه 63/ 4 رتبه سوم؛فرآیند، با رتبه 28 /4 رتبه چهارم؛ افراد، با رتبه 16/ 4 رتبه پنجم، فعالیت های تشویقی و ترغیبی، با رتبه 66/ 3؛ و مکان(کانال توزیع) با رتبه 59 /1رتبه هفتم را به خود اختصاص داده اند. همچنین، بین عوامل مدل آمیخته بازاریابی و جنسیت، سن، تحصیلات، و سابقه خدمت کارکنان آرشیو ملی ایران رابطه معنا داری وجود نداشت.
    کلیدواژگان: آرشیو ملی ایران، مدل آمیخته بازاریابی، بازاریابی خدمات، خدمات آرشیوی
    چکیده مشاهده متن زبان: فارسی
  • مطالعه وضعیت کدگذاری اسناد موجود در معاونت اسناد ملی سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران(آرشیو ملی ایران) و ارائه راهکارهایی در جهت بهبود وضعیت کنونی
    ملیحه غفوری، سعید رضایی شریف آبادی، غلامرضا عزیزی صفحات 120-143
    هدف
    در پژوهش حاضر، هدف، مشخص کردن وضعیت کدگذاری اسناد موجود در آرشیو ملی ایران و پیشنهاد روش مناسب برای کدگذاری اسناد موجود در آرشیو ملی ایران است.
    روش/ رویکرد پژوهش: پژوهش حاضر از نوع روش شناسی ترکیبی است که در آن، از هر دو روش کمی و کیفی به طور همزمان بهره گرفته شده است. در بخش کمی، برای گردآوری داده ها از پرسشنامه محقق ساخته و در بخش کیفی از فن مصاحبه ساختاریافته استفاده شده است. تعداد 17نفر از متخصصان آرشیو در آرشیو ملی ایران با توجه به میزان تجربه، سوابق کاری، و میزان آشنایی ایشان با حوزه تنظیم و توصیف و کدگذاری اسناد آرشیو به عنوان جامعه پژوهش انتخاب شدند. از این میان، تعداد 15 نفر به پرسشنامه پاسخ دادند و همزمان با آن، پرسش های مصاحبه به صورت ساختاریافته در اختیار افراد جامعه قرار گرفت که از بین ایشان 8 نفر به پرسش های مصاحبه پاسخ دادند.
    یافته های پژوهش: یافته های بخش کمی پژوهش نشان داد که کمتر از نیمی از کارشناسان، به میزان خیلی زیاد معتقدند که باید نظام کدگذاری کارآمدتری جایگزین نظام کدگذاری فعلی در آرشیو ملی ایران شود و بیشتر از نیمی از پاسخ دهندگان، به میزان زیادی معتقدند که نظام کدگذاری فعلی اسناد آرشیو ملی ایران، شیوه و الگوی مناسبی برای کدگذاری اسناد آرشیو ملی ایران است. یافته های بخش کیفی پژوهش نشان داد شماره های متنوعی برای بازیابی اسناد مورد استفاده قرار می گیرند و نظام کدگذاری کنونی دارای مشکلات زیادی است. بیشتر مصاحبه شوندگان معتقدند که بین عناصر شماره بازیابی، هماهنگی لازم وجود دارد و بهتر است که کدگذاری در سطح تک تک اقلام صورت گیرد.
    نتیجه گیری
    با توجه به تنوع یافته های پژوهش، در پایان پیشنهاد شد که کدگذاری اسناد نوشتاری(متنی-کاغذی) موجود در آرشیو ملی ایران به ترتیب شامل عناصر رمزکشور، شماره انتقال، شماره منشا، شماره مخزن، شماره ردیف، و شماره فقره باشد.
    کلیدواژگان: آرشیو ملی ایران، اسناد نوشتاری(متنی، کاغذی)، کدگذاری
    چکیده مشاهده متن زبان: فارسی
|
  • Official Correspondence in the Ghaznavid Bureaucracy
    Paymaneh Salehi Pages 6-30
    Purpose
    Characteristics of bureaucratic correspondence are studied mainly based on the Tārīḵ-eBayhaqī. Also, grammatical styles of such writings are compared with prior and later periods.Methodology/Approach: Text analysis is used to extract data.
    Findings
    Divan-e Resalat (Office of Secretary) was an important part of the Ghaznvid Bureaucracy. After many years of producing official records in Arabic, secretaries returned to the Persian language. Thus, a movement of producing literary, scholarly, and philosophical texts in Persian commenced. The elegant Morsal style of Persian prose, which started to develop in the early 5th century, reached its highest quality in the Tārīḵ-eBayhaqī.
    Keywords: Tārīḵ, eBayhaqī Ghaznvids, Bayhaqi, Abul, fazl, Divan, e Resalat, secreterail ethics
    Abstract View Paper Original: Persian
  • Constitutional Revolution, Government Accountability Office, Accounts not settled
    Mohammad Javad Moradinia Pages 32-64
    Aim
    the aim of this research is a brief review of one the financial institutions that emerged from the Constitutional Revolution,(Government Accountability Office) and Obstacles and difficulties in performing legal duties in the first two years of its working. Methodology/ research approach: The research method is, descriptive analytic method and it is based on the documents and other library resources. Research
    Results
    The results show that, although the aim of Constitutional Revolution leaders for the establishment of General Accounting Office(based on the Constitution) was to investigate the treasury looted property, but they did not achieve their goal, as a result, only a small amount of national assets returned to the treasury.
    Keywords: Constitutional Revolution, Government Accountability Office
    Abstract View Paper Original: Persian
  • An introduction to the terminology " Ajyrnameh" Relying on documents in the archive StanqudsRazavi
    Payman Abolbashari, Mohsen Vakili Pages 48-60
    The aim of this paper is to introduce and analyze the content Ajyrnameh to a kind of economic instruments in which to explain the concept of work, contract work, conditions and obligations FaskhandAQd and two-way contract (= employees) and the tenant (= employer) is paid. The authors argue, it Ajyrnameh definition and types of work, then check the cognitive structure and appearance of documents at the end of the document and determine Ajyrnameh content. In the present study, descriptive and based on documents available in the archive documents of Astan Quds Razavi. Ajyrnameh duties and performance depicting stratum of society to date on the social­economy,have_been­neglected.
    Keywords: Ajyrnameh, hired, tenant, employee, employer
    Abstract View Paper Original: Persian
  • Abd al-Ghaffar Najm al-Mulk and his role in the transition from traditional geography to modern geography
    Maryam Saghafi Pages 62-77
    Purpose
    In this research, we are trying to survey the role of Najm al-Mulk in transition from traditional to modern geography, with the review of his books and scientific activities in the field of geography. Method/Reaserch Design: Library resources and archival records have been studied.
    Findings
    At the same time of establishment of Dar al-Funon, military education, mapping and modern geography began to teach in Iran and after seven years, the first group of students graduated from this academy. Abd al-Ghaffar was one of those graduates who began to teach and write textbooks as the first Iranian teacher of mathematics and geography, along with other foreign teachers in Dar al-Funon for four decades. In additional of teaching, he sponsored numerous educational service. The first scientific census, construction of a jeweled globes, writing the first map of the world, mapping Tehran are the only part of his scientific achievements in various fields of human geography, population, political and natural geography that played important role in the formation and development of new knowledge in geography.
    Keywords: Qajar, Dar al Funon, Najm al-Mulk, Books, Geography
    Abstract View Paper Original: Persian
  • Risk Management Assessment at the Museums of the Iranian Cultural Heritage, Handcrafts, and Tourism Organization
    Fahimeh Babalhavaeji, Zahra Abolfathi Pages 78-98
    Purpose
    Aims to report the state of risk management at the museums of the Cultural Heritage, Handicrafts and Tourism Organization
    Methodology
    A questionnaire was used to gather data. Research population consisted of 80 managers and staff members of museums throughout the country. Reliability index of the questionnaire was 85%.
    Findings
    Metal objects are the most common objects held at the museums, more than other materials (56.66%). The age of 80% of museum buildings was more than 30 years, and 60% of buildings are listed as national heritage; 91.7% of the buildings lack an insurance policy; all are located in the zones prone to natural disasters and other kinds of risk; 71.7% lack witten risk control plans and continous training programs. Lack of insurance policies for buildings and museum collections, lack of risk control plans, and lack of budget are among the problems that museums face with regard to managing risks.
    Conclusion
    The process of risk management in the museums is not appropriate. We recommend that a national committee for identifying risk be established. The committee should carry out a feasibility study to implement a risk management process. A task force should appointed to work out problems regarding insurance and membership in national and regional networks.
    Keywords: risk management, museums, Cultural Heritage, Handcrafts, Tourism Organization
    Abstract View Paper Original: Persian
  • Marketing Services at the National Archives of Iran
    Layla Masoumi, Mohammad Reza Esmaeili Givi, Maryam Nakhoda Pages 100-119
    Purpose
    The purpose of this study is to examine marketing strategies of the National Archives of Iran (NAI).
    Methodology
    Mixed (quantitative-qualitative) methodology is employed in this research. In the qualitative phase, components of the marketing mix (7Ps) were identified. Then a questionnaire containing dimensions of Mixed Marketing factors was used. Analysis of data was carried out in both descriptive and inferential modes using SPSS software,
    Findings
    Findings of the qualitative phase showed that what the components of the marketing mix (7Ps) factors (including product, price, place, promotive activities) are composed of what indexes. The quantitative phase found that the overall state of the factors of Marketing Mix(7Ps) is moderate at the NAI, ie 4.97 for physical evidence, 4.73 for price, 4.63 for product, 4.28 for process, 4.16 for people by, 3.66 for promotion, and for 1.59 place respectively. No meaningful relation was found between the factors of mixed marketing factors on the one side, and gender, age, and work experience.
    Keywords: Archival services, Marketing Mix, National Archive of Iran, Service marketing
    Abstract View Paper Original: Persian
  • Coding status of Records (text-paper document) in the National Archives of Iran and ways to improve the current situation
    Malihe Ghafori, Saeed Rezaei Sharifbadi, Gholamreza Azizi Pages 120-143
    Purpose
    Examining coding practice of records in the National Archives of Iran and making recommendations for improvement. Methodology/Approach: This research combines quantitative and qualitative techniques for data collection. A questionnaire was designed and distributed and structured interviews were carried out to collect data about arrangement and description, and the coding system used for records. The questionnaire was completed and returned by 15 out of 17 professional archivists working in the National Archives. Semi structured interviews were also carried out with 8 of them.
    Findings
    Data collected through the questionnaire revealed that the majority of respondents believed that the coding and retrieval system, and dissemination of archival records, is necessary. However, less than half of them believe that the current practice is efficient and satisfactory. Respondents are of the opinion that the current system of coding uses too many codes for retrieval. Therefore, it is too complicated and causes many problems. The majority of participants in the study suggest that coding to be at item level of arrangement.
    Conclusion
    We recommend that coding of text records starts by country code, followed by transfer code, origin number, repository number, series, and ends with item code.
    Keywords: National Archives of Iran, records (text, paper), Coding system
    Abstract View Paper Original: Persian