مجله تحقیقات نظام سلامت حکیم
سال سوم شماره 1 (پیاپی 9، بهار 1379)

این نوشتار حاصل مطالعه ای گذشته نگر از تاریخچه تولدهای زنان 49- 15 ساله ایران می باشد. هدف این مطالعه بررسی روند باروری زنان ایران طی سه دهه گذشته از سال 1346 تا 1375 بوده است. در این مطالعه تاریخ کل زایمان های زنده زنان و اینکه فرزند مورد نظر در حال حاضر زنده است یا خیر سوال گردیده است. برای برآورد میزانهای باروری و تجزیه و تحلیل روند آن از الگوی پیشنهادی براس (Brass) استفاده شده است.
روش نمونه گیری سیستماتیک و خوشه ایبوده که نسبت نمونه گیری 1000/1 و اندازه هر خوشه 14 خانوار در نظر گرفته شده که در نتیجه 21824 زن 49- 15 ساله ایرانی مورد بررسی قرار گرفتند.
نتایج مطالعه حاکی است که به استثنای گروه زنان 19- 15 ساله که موالید آن ها بیشتر تحت تاثیر تغییر سن اولین ازدواج است در سایر گروه های سنی بیشترین موالید مربوط به سالهای 60-1356 و 65-1361 بوده است. این امر می تواند در درجه اول ناشی از لغو سیاستهای کنترل جمعیت و تشویق ها و برقراری امتیاز برای خانواده های پرجمعیت و در درجه دوم تشویق در جهت ازدواج جوانان باشد که بلافاصله پس از انقلاب اسلامی در سال 1375 اعمال گردید.
در سالهای 70-1366 و به خصوص سالهای 75-1371 میزان های باروری به کمتر از نصف کاهش یافته است که می تواند ناشی از گسترش و توسعه برنامه های تنظیم خانواده با فراهم نمودن خانواده با فراهم نمودن تسهیلات، افزایش سطح سواد خانمها و بالا رفتن سن اولین ازدواج باشد.
زنان 49- 45 ساله به طور متوسط 6.376 تولد زنده داشته اند ولی میزان باروری کلی بر اساس رفتار باروری سالهای 75-1371 برابر با 2.882 فرزند بوده است که اثرات شدید سیاست های کنترل جمعیت را در 10 سال اخیر نشان می دهد.

این بررسی در طی سالهای 74-1372 به منظور تعیین فون و ترکیب گونه های پشه خاکی های استانهای شمال غربی ایران (اردبیل، آذربایجان شرقی و آذربایجان غربی) انجام گرفته است.
طی این بررسی بیش از 10000 نمونه پشه خاکی با روش های مختلف صید شامل تله های چسبان، نورانی، قیفی و آسپیراتور جمع آوری و تعیین هویت گردید.
این پشه خاکی ها شامل 27 گونه بودند که 18 گونه از آنها متعلق به جنس فلبوتوموس شامل:(1.77%) Ph. alexandri، (0.05%) Ph. andrejevi، (1.94%) Ph. balcanicus، (0.14%) Ph. brevis، (5.89%) Ph. caucasicus، (0.63%) Ph. halpensis، (18.19%) Ph. jacusieli،(10.43%) Ph. kandelakii، (0.04%) Ph. keshishiani، (0.73%) Ph. major، (2.3%) Ph. mongolensis، (24%) Ph. papatasi، (2.31%) Ph. perfiliewi، (9.47%) Ph. sergenti،(0.08%) Ph. smirnovi، (0.43%) Ph. tobbi، (3.6%) Ph. ansarii، (0.02%) Ph. longidactus، و 9 گونه از جنس سرژنتومیا:(0.01%) S.africana، (13.5%) S.dentata، (0.06%) S.hodgsoni، (0.2%) S. palestinensis، (0.79%) S.Pawloskyi،(1%) S.sintoni، (0.02%) S.squamipleuris، (1.34%) S.theodori و (0.02%) S.tiberiadis بودند.
دامنه فعالیت این پشه خاکی ها در مناطق معتدل تا شش ماه و در مناطق سردسیر حدود سه ماه بودند.

از پاییز سال 1375 تا پایان تابستان سال 1376 مجموعا از 2767 مورد مشکوک به سرخک در سراسر ایران نمونه خون تهیه گردید. در مواردی که دو نمونه حاد و نقاهت در دسترس بود با روش ممانعت از هماگلوتیناسیون HI و در مواردی که فقط یک نمونه سرم در دسترس بود با روش Capture IgM EIA مورد آزمایش قرار گرفتند.
در مجموع، 39% نمونه های ارسالی را موارد سرخک تشکیل می دادند. بیشترین درصد سرخک در گروه سنی 19-15 سال (22.67%) و کمترین میزان در گروه سنی زیر یکسال (2.15%) قرار داشتند. از نظر توزیع فصلی سرخک، بیشترین موارد در فصل بهار (55.29%) و کمترین موارد در فصل پاییز(3.68%) مشاهده گردید.
61% موارد مثبت در افرادی دیده شد که واکسن سرخک دریافت نکرده بودند و 30% نیز در افرادی مشاهده گردید که سابقه واکسیناسیون نامعلوم داشتند، در حالیکه فقط 9% موارد مثبت در افراد واکسینه دیده شد. در بین کسانی که 2 بار واکسن دریافت کرده بودند (واکسینه کامل) 16% مبتلا به سرخک شدند در حالیکه افرادی که اصلا واکسن دریافت نکرده بودند درصد ابتلا به سرخک 40% بود که این اختلاف در سطحP<0.0001 معنی دار بود. بیشترین میزان موارد تایید شده سرخک بر حسب جمعیت (صد هزار نفر جمعیت) در بین استانهای کشور مربوط به استان سمنان (7.83 در یک صد هزار نفر) و کمترین میزان مربوط به استان کرمانشاهان (0.17 در یک درصد هزار نفر) است و میزان موارد تایید شده سرخک در کل کشور نیز برابر با 1.79 در یک صد هزار نفر جمعیت می باشد.

هدف اصلی این پژوهش، مطالعه هزینه خدمات درمانی و میزان مشارکت مالی بیمه شدگان در پرداخت هزینه های درمانی در سطح ملی است. نمونه مورد مطالعه 4518 بیمه شده صندوق های مختلف سازمان بیمه خدمات درمانی در 19 استان کشور می باشد که در سال 1376 در یکی از بیمارستانهای غیر طرف قرارداد (اکثرا خصوصی) بستری شده اند. نوع پژوهش کاربردی با روش، توصیفی - تحلیلی و به صورت آینده نگر بوده است.
نتایج پژوهش نشان می دهد که میانگین هزینه بستری بیماران بیمه شده در بیمارستان های غیر طرف قرارداد طبق تعرفه آزاد و دولتی به ترتیب 1958940 و 744180 ریال با میانگین مدت بستری 3.87 روز بوده است. بیمه شدگان بیش از 65 درصد کل هزینه های بیمارستان های غیر طرف قرارداد را بدون احتساب هزینه های غیر رسمی پرداخت کرده اند که این امر موجب عدم رضایت بیش از 77 درصد آنها به علت غیر واقعی بودن تعرفه ها شده است. خویش فرمایان بدون زمان انتظار بیمه می شوند و ریسک بستری آنها در سال اول عضویت حدود 90 درصد است. کارکنان دولت و سایر اقشار هر 13 سال یکبار در بیمارستان بستری می شوند. با محاسبه هزینه درمان بستری خویش فرمایان و کارکنان دولت در ماه در بخش خصوصی، چنانچه این بیمه شدگان بخواهند از درمان بخش خصوصی استفاده کنند به ترتیب باید حدود 4.7 و 3.5 برابر حق سرانه درمانی مصوب را بپردازند. در بیمارستان های غیر طرف قرارداد به ازای هر زایمان طبیعی 1.7 مورد سزارین نیز انجام گرفته است که خسارت آن به بیمه درمانی قابل ملاحظه است.
براساس نتایج بدست آمده، اقتصاد بیمه درمانی، بر مبنای واقعیت های اقتصادی جامعه شکل نگرفته است و بسیار شکننده و آسیب پذیر است. از این رو واقعی کردن تعرفه ها و حق سرانه ها، محاسبه الگوی مصرف درمان، تعیین بار مالی بیمه درمانی و مطالعه قدرت بیمه شدگان باید در محاسبات اقتصادی بیمه درمانی لحاظ گردد تا موجب از بین رفتن اعتماد بین دریافت کننده، ارائه دهندگان خدمت و سازمان های بیمه ای نگردد.

سیکلوسپوراکایتاننسیس تک یاخته ای است متعلق به زیر رده کوکسیدیا، که دارای گسترش و پراکندگی جهانی است. آلودگی انسان به این تک یاخته طی سالهای اخیر شناسایی و گزارش شده است. تظاهرات کلینیکی سیکلوسپوریازیس در انسان مشابه کریپتوسپوریدیازیس می باشد. سیکلوسپورا یکی از عوامل ایجاد کننده اسهال های آبکی طویل المدت است که هم در مبتلایان به سندرم نارسایی سیستم ایمنی و هم در افراد سالم مشاهده می گردد.
اولین مورد آلودگی انسان به سیکلوسپوراکایتاننسیس در ایران توسط رضائیان و همکاران در سال 1375 در یک بیمار مبتلا به ایدز گزارش شده است. در این مقاله یک مورد دیگر از آلودگی به این تک یاخته در یک کودک 10 ساله مبتلا به اسهال در تهران معرفی می گردد. این تک یاخته با روش های آزمایش مستقیم، کشت در محیط بی کرومات پتاسیم و رنگ آمیزی شناسایی گردید. توجه به این تک یاخته و استفاده از روش هایی نظیر کشت و رنگ آمیزی اختصاصی می تواند منجر به شناسایی موارد بیشتری شود.

این مقاله حاصل فعالیت یک و نیم ساله (از فروردین 1377 تا پایان مهر 1378) است که در مرکز مطالعات و تحقیقات اخلاق پزشکی (مستقر در معاونت پژوهشی وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی) انجام شده است. این فعالیت در قالب یک طرح تحقیقاتی انجام شد که هدف اصلی از انجام این تحقیق تاکید بر کرامت انسانی بود. کدهای اخلاقی تحقیقات پزشکی که در سطح بین المللی منتشر گردیده اند از جمله کدهای هلسینکی و گزارش بلمونت مورد پژوهش قرار گرفتند. نتیجه این بحثها ایجاد تعدادی کد و سپس عرضه آنها به دانشمندان و متخصصین علاقه مند پزشکی، فقه و حقوق در خلال برگزاری دو کارگاه بود که به منظور کسب نظر و کارشناسی آنان صورت گرفت. نتیجه نهایی، تهیه 28 کد بود که به منظور کاربرد: رضایت آگاهانه، انتخاب منصفانه آزمودنی و ارزیابی زیان و سود در پژوهش تدوین گردید.

بخش بسیار مهمی از اطلاعات اپیدمیولوژیک از داده های مکانی سر منشا میگیرد. نگاه جغرافیایی به بیماری های گرمسیری همچون مالاریا که عواملی نظیر پستی و بلندی ها، دما، بارندگی و استفاده از زمین اثرات عمیقی بر توزیع زمانی و مکانی ناقلین و بیماران دارد، سابقه ای طولانی دارد که استفاده از آن طیف وسیعی از تهیه نقشه های ساده اپیدمیولوژیک تا تجزیه و تحلیل تصاویر ماهواره ای را در بر می گیرد. سیستم اطلاعات جغرافیایی GIS فن آوری ایده آل برای تولید چنین اطلاعاتی می باشد. در ایران، این سیستم پیش از این در بخشهای دیگر به طور گسترده مورد استفاده قرار گرفته است ولی در بخش بهداشت تاکنون استفاده موثری از آن نشده است.
سیستم اطلاعات جغرافیایی برای کنترل و مدیریت بیماری مالاریا برای اولین بار در شهرستان کهنوج به کار گرفته شده است که حاصل آن بازنگری نظام جمع آوری داده ها در سیستم مراقبت این بیماری و ارایه نقشه ها و خروجی های دیگر برای نقاط و محدوده های جغرافیایی میباشد.

آبسه مغزی یکی از مهمترین عوارض بیماری های سیانتیک قلبی مادرزادی است که تشخیص زودرس آن با ظن شدید به احتمال بروز این عارضه در این بیماران میسر خواهد بود. هر گونه تاخیر در تشخیص به موقع پی آمدهای جبران ناپذیر و مهلکی را به دنبال خواهد داشت. در مدت سه سال از فروردین 1374 تا اسفند 1376، در بررسی 620 مورد بیماران سیانتیک قلبی مادرزادی در بیمارستان شهید رجایی و بیمارستان حضرت علی اصغر (ع) 7 مورد آبسه مغزی داشته ایم. از نظر جنس اختلاف مهمی وجود نداشت. طیف سنی از سه ماه تا 17 سال بوده است. در حالی که 5 مورد در سنین 4 تا 12 سال قرار داشته اند.
تریاد عصبی حالت بی تفاوتی، برادیکاردی نسبی و سابقه استفراغ (گاهی فقط 2 الی 3 بار) از نشانه های زودرس یا نسبتا زودرس برای تشخیص این عارضه می باشد. آگاهی والدین به علایم عصبی و نیز پیگیری منظم بیماران سیانتیک مادرزادی قلب در فواصل سه ماه تا 12 سال می تواند در تشخیص زودرس و پیشگیری عوارض عصبی موثر واقع شود.

هر چند واکسن ب.ث.ژ به طور گسترده ای در دنیا مورد استفاده قرار گرفته ولیکن هنوز بر سر اثر بخشی آن اختلاف نظر وجود دارد. عوامل محیطی می توانند توجیه کننده برخی از این تفاوتها باشند. به همین دلیل توصیه می شود تا در کشورهای مختلف مطالعات مستقلی بر روی اثر بخشی برنامه واکسیناسیون آنها صورت پذیرد.
تعیین نقش برنامه واکسیناسیون ب.ث.ژ در پیشگیری از سل ریوی بالغین ساکن استان تهران.
در یک مطالعه مورد شاهدی همسان شده، 110 بیمار زیر 65 سال با 220 شاهد بیمارستانی مورد مقایسه قرار گرفتند. به ازای هر مورد بیمار، دو شاهد همسان شده از نظر سن (4± سال) و جنس انتخاب گردید. نسبت برتری (Odds ratio) ابتلا به سل ریوی در گروه های واکسینه و غیر واکسینه با روش های آماری مانتل هنزل و رگرسیون لجستیک شرطی برآورد گردید.
نسبت برتری (Odds ratio) خام و تطبیق داده شده پیشگیری از سل برای واکسن ب.ث.ژ به ترتیب 0.84 (فاصله اطمینان 95 درصد: 1.34-0.53) و 1.37 (فاصله اطمینان 95 درصد: (0.71-2.66 برآورد گردید که هیچیک از نظر آماری معنی دار نبوده است. این مطالعه نشان داده که برنامه واکسیناسیون در پیشگیری از انتقال سل ریوی موثر نیست. قویا توصیه می شود مطالعات بیشتری در گروه های سنی جوان تر و انواع خارج ریوی سل صورت پذیرد.

این مطالعه بر روی 31 بیمار که تحت عمل جراحی انتخابی مغز و اعصاب و جراحی انتخابی قلب باز قرار گرفته بودند صورت پذیرفت. پس از بیهوشی متعادل و قرار دادن بیمار تحت تنفس کنترل شده و پایداری قلب و عروق، یکی از وریدهای بزرگ مرکزی، جهت اندازه گیری فشار ورید مرکزی با روش های مرسوم کانوله می شود و سپس ورید Basilic در ناحیه جلوی آرنج هر یک از دستها با یک کاتتر شماره 16 به طول 5 سانتی متر (آنژیوکت) کانوله می گردد و هر 3 دقیقه یکبار بطور همزمان فشار ورید مرکزی و محیطی اندازه گیری می شود.
در مقایسه ضریب همبستگی پیرسون، مشخص شد که همبستگی میان سطوح پایینی که در انتهای بازدم اندازه گیری می شود P<0.01)، (r=0.092 و در سطوح بالایی که در انتهای دم اندازه گیری می شود P<0.01)، (r=0.091 است. همچنین در فشارهای ثبت شده از دست راست P<0.01)، (r=0.098، همبستگی بیشتری نسبت به مقادیر اندازه گیری شده از دست چپP<0.01)، (r=0.090 مشاهده می گردد که این اختلاف معنی دار است (p<0.01). برای تعیین رابطه بین فشار ورید مرکزی و محیطی در هر بیمار ابتدا ثابت شد که زمان تاثیر عمده ای بر CVP و PVP ندارد و پس از آن میانگین CVP و PVP تعیین گردید. در نهایت همبستگی r=0.95) و (p<0.01 و رگرسیون بین آنها بعمل آمد و مشخص شد که معادله:"PVP=0.9 CVP+3.0" و (P<0.01)بین آنها برقرار است.