فهرست مطالب

جامعه پژوهی فرهنگی - سال ششم شماره 1 (بهار 1394)

فصلنامه جامعه پژوهی فرهنگی
سال ششم شماره 1 (بهار 1394)

  • تاریخ انتشار: 1394/01/19
  • تعداد عناوین: 6
|
  • محمدامیر احمدزاده صفحات 1-26
    هدف اصلی در تحقیق پیش رو تبیین چگونگی تشخیص رابطه علمی بین «تاثیر نظام قدرت و سیاست های اجرایی آن» بر تحول فرهنگ حجاب زنان دوره پهلوی اول است. دستاورد تحقیق حاضر نشان می دهد که مسئله کشف حجاب دوره اول پهلوی در نسبت بین قدرت جنسیت، باید اقدامی از سوی نظام قدرت برای تغییر بسترهای فرهنگی، در قالب برنامه ها و اهداف توسعه، دانست؛ ساختار سیاسی قائل به پیش فرض همبستگی بین دو مفهوم حجاب توسعه بود و بر مبنای آن سیاست های اجرایی خاصی در دستور کار قرار گرفت، حال آن که در عرصه وضع قوانین حمایت از حقوق خانواده و زنان، که می توانست نگاهی عمیق و آسیب شناسانه نسبت به بهبود وضعیت زنان باشد، عملکرد چندانی نداشت. نظام قدرت قائل به تقدم تغییرات ظاهری و مدیریت پوشش اجتماعی (کشف حجاب) بر تحول بنیادین از جمله تغییر ذهنیت ها، وضع و اجرای قوانین حمایتی، توسعه آموزش اصولی زنان با هدف اعمال تغییر در مدیریت بدن، و نیز توسعه حضور زنان در بیرون از خانه بود. این گونه، در اثر اتخاذ سیاست توسعه، بین تغییر نوع پوشش زنان با برنامه های اجرایی قدرت سیاسی نسبت و ارتباطی تنگاتنگ برقرار شد که قابل بررسی، ارزیابی، و نقد تاریخی است.
    کلیدواژگان: دوره پهلوی، کشف حجاب، مدرنیزاسیون، تاریخ زنان، جنسیت، پوشش فرهنگی
  • بهادر باقری، سادینا امینی صفحات 27-46
    تاریخ ایران سراسر تاریخ خودکامگی شاهان و حاکمانی است که برای مردم (رعیت) تنها وظیفه قائل بوده اند و نه حق. مردمی که اجازه هیچگونه اعتراض و اظهار نظری نداشته اند اما نقد و نظر آگاهانه و دردمندانه آنان نسبت به ارباب قدرت و حکومت در قالب ضرب المثل ها بخوبی ثبت و ضبط شده است. امثالی که هم وظیفه طبقه حاکم و مردم نسبت به یکدیگر و هم ویژگی های حاکمان شایسته و ناشایست را بیان می کند و از سویی آفرینش ذوق و اندیشه شاعران و نویسندگان بزرگ و نامدار؛ و از دیگر سوی، آیینه واقع نمای اندیشه، عاطفه و واکنش عامه مردم به زندگی و خوب و بد آن است و بسیاری از باورها و شکایت ها که در ادبیات رسمی چندان مجال بروز نیافته است، به جد یا طنز در قالب کنایه آمیز، نمادین و کم خطر امثال، بخوبی بازتاب یافته است و می توان ناب ترین و صادقانه ترین سخنان عامه و خواص زیرک تاریخ را در آن ها رصد کرد. این مقاله با روش توصیفی تحلیلی، با نگاهی کوتاه به فرهنگ سیاسی ایران و با بررسی ضرب المثل های عامیانه ای که مستقیما به موضوع حکومت و سیاست (دو قوه مجریه و قضاییه) مربوطند، می کوشد ابعاد گونه گون مساله را واکاود و نشان دهد.
    کلیدواژگان: حکومت، سیاست، فرهنگ سیاسی، ضرب المثل، فرهنگ عامه، انتقاد اجتماعی
  • سید ابوتراب سیاهپوش صفحات 47-74
    در آغاز قرن پنجم ق. م در بخش جغرافیایی کوچکی از سرزمین کهن یونان، شیوه زندگی متمدنی در قالب سازمان برجسته پولیس شکل گرفته بود. در این سرزمین باستانی و کرانه های ساحلی آن، اقوام گوناگونی سکونت داشتند؛ یکی از آنان قوم «آخایی» نامیده می شد. قبیله ای از این قوم در منطقه «هلاس» جای آنها را گرفت و از این مقطع به بعد، یونانیان خود را تحت عنوان «هلنی» نامیدند. هلنی های اصیل با پشت سر گذاردن دنیای کهن و «عصر ظلمت»، از قرن پنجم ق.م، تمدن درخشانی بنیاد نهادند. یکی از عناصر برجسته فرهنگ هلنی، سازماندهی منظم و مدونی بود که شالوده تعلیم و تربیت یونانی گردید.
    پس از فتوحات اسکندر آمیزه ای از فرهنگ و دانش ملل مغلوب در پیوند با تمدن هلنی، تمدن نوینی را شکل داد، که به آن صفت هلنی مآبی در برابر هلنی محض داده شد. یکی از عناصر ارزشمند در عصر هلنی مآبی، فلسفه طبیعی بود؛ فلسفه ای که در افکار و اندیشه های دانشمندان و مردم فرهیخته و دانش آموخته در سراسر قلمرو امپراتوری یونان رایج شد، و تا چند قرن پس از میلاد، دنیای شرق و غرب را در ابعاد گوناگون تحت تاثیر خود قرار داد. سرانجام واکنش علیه آن در خاورمیانه آغاز گردید و مایه ریزش افکار واپس گرا به کانون خرد هلنیسم گشت.
    کلیدواژگان: هلنی، هلنیسم، یونان، ایران، فرهنگ، اخلاق، دین و تمدن
  • مریم خوش لهجه صدق، ژاسنت صلیبی صفحات 75-107
    پژوهش حاضر با هدف بررسی رابطه سبک های دلبستگی و سلامت عمومی با رضایتمندی زناشویی در کارکنان زن متاهل دانشگاه تربیت مدرس انجام شده است.طرح پژوهش از نوع پس رویدادی بوده که ضمن آن گروه نمونه را، 110 زن متاهل از بین کارکنان زن متاهل دانشگاه تربیت مدرس که به روش انتخاب تصادفی انتخاب شده اند، تشکیل داده اند که ابزار پژوهش، پرسشنامه های مقیاس زوجی اینریچ، مقیاس دلبستگی بزرگسالان (RAAS) و سلامت عمومی (GHQ) از گلدبرگ و هیلر را تکمیل کردند. داده های خام به دست آمده از نمره گذاری پرسشنامه ها، مورد تحلیل های آمار توصیفی و استنباطی قرار گرفت.نتایج نشان داد، کسانی که دارای سبک دلبستگی نزدیکی به بیشترین میزان و کسانی که دارای سبک دلبستگی اضطراب هستند به کمترین میزان از رضایتمندی زناشویی کلی برخوردار می باشند. همچنین بین سلامت عمومی کارکنان زن با رضایتمندی زناشویی آنها رابطه معنی داری وجود داشت.
    کلیدواژگان: سبک های دلبستگی، سلامت عمومی، رضایتمندی زناشویی
  • مهرداد نورایی صفحات 109-124
    در کشور کهن سال ایران، به رغم پاره ای تغییر و تحولات در طول تاریخ، همواره گروه های متفاوتی زندگی کرده اند که در چارچوب جغرافیایی آن، خود را ایرانی نامیده اند. بکار بردن لفظ آریایی برای این مردم از سوی داریوش هخامنشی، قبایل امپراتوری را از دیگر قبایل متمایز ساخت، اما، توفیق حکومت هخامنشی در ایجاد واحد سیاسی یگانه متمرکز در تمامی سطوح اقتصادی، سیاسی و فرهنگی، نمی توانست پدید آورنده هویتی فراگیر باشد. در واقع، آنچه موجب همبستگی میان مردم اقصی نقاط امپراتوری می شد، بیش از هر چیز هدف دفع دشمنان مشترک بود و در هر شکست و اشغال درازمدت سرزمین توسط بیگانگان، تمایل به دفع آنها در تقویت همبستگی و رشد هویت مشترک تاثیرمی گذاشت. همچنین، از سوی دیگر، فتوحات سرزمینی امپراتوری، با فزونی افتخار ایرانی بودن به تقویت هویت ایرانی کمک کرد. در طول تاریخ، با از میان رفتن تدریجی تعارض های فرهنگی اقوام، مولفه های مشترک هویتی رشد یافتند و از چند قرن پیش زمینه های پدید آمدن هویت ملی را که بیش از هر چیز بر پایه دین قرار داشت فراهم ساختند. در کنار این مولفه هویتی باید به نقش برجسته اسطوره ها و تاریخ مشترک نیز اشاره کرد.
    کلیدواژگان: قومیت، ملت، هویت قومی، هویت ملی، تنوع قومی
  • مصطفی ظهیری نیا، هدایت الله نیکخواه صفحات 125-161
    مقاله حاضر به بررسی سنجش اعتماد اجتماعی و ابعاد آن در بین مردم شهر بندرعباس وعوامل موثر برآن می پردازد. به منظور بررسی اعتماداجتماعی در شهر بندرعباس، 295 نفر از افراد بالای 15 سال ساکن شهر بندرعباس اعم از (زن و مرد) به روش نمونه گیری خوشه ایمتناسب و تصادفی ساده انتخاب شدند. این تحقیق به روش پیمایش و با ابزار پرسشنامه انجام گرفته است و داده های حاصل از پرسشنامه با استفاده از روش های آماری در دوبخش آمار توصیفی و آمار استنباطی مورد توصیف و تجزیه و تحلیل قرار گرفته است.
    بر اساس نتایج تحقیق، میانگین اعتماداجتماعی در بین ساکنان شهر بندرعباس در حد متوسط وکمتر ازآن است. نتایج تحقیق، حاکی از وجود رابطه معنی دار بین متغیرهای سن،میزان تحصیلات، احساس تعلق جمعی و پایبندی دینی با میزان اعتماد اجتماعی می باشد. بین نوع شغل و میزان درآمد با میزان اعتماد اجتماعی رابطه معنی داری وجود نداشت و نیز تفاوت معنی داری در بین دو گروه جنسیت زنان و مردان با میزان اعتماد اجتماعی وجود نداشت. وضعیت تاهل نیز رابطه معنی داری با اعتماد اجتماعی نشان داد ومیزان اعتماد اجتماعی دربین افراد متاهل بیشتر از مجرد است.
    کلیدواژگان: اعتماد بین شخصی، اعتماد تعمیم یافته، تعلق جمعی، اعتماد اجتماعی، پایبندی دینی
|
  • Mohammad Amir Ahmadzadeh Pages 1-26
    Explanation and interpretation of unveiling phenomenon in Iran from cultural prespective and relation between political power and cultural policy can be a major step forward to understanding more detailed discussion of cultural history. The main problem of this study is to explain، how we can analyze affect of power system and its operational policies on Transformation program of cultural veil for women during First Pahlavid period? The processing method is based on historical-sociological analysis. Research results show that the ratio between «power – gender» in unveiling problem was an action by the power to change the cultural contexts in which the ruling power to form and developed its plans and objectives in Traditional Iranian society. Political power of Riza shah is attached to the default of correlation between two concepts of «Hjab discoverind– development» in its unveiling project. On the basis of this assumption، Special administrative policies of the agenda are done by power based on the model of authoritarian modernization. However، it did not appropriate performance in codification of laws protecting for women rights in the family and could not take a deep pathological approach to improve the status of them. Political power in their own priorities of development program attached and preferred primacy of social priority cosmetic changes such as unveiling on fundamental transformation of social mentality such as change mentalities، enactment and enforcement protectional rules، and development of teaching women. This act can be traced and followed as an incentive for change in body management and development of women roles in their social life. Following the adoption of such a development oriented policy was that established closed relationship between women cover change and executive program of political power which is important to review، evaluate and historical criticism.
    Keywords: Pahlavid period, unveiling problem, modernization, women history, gender, cultural coverage
  • Bahador Bagheri, Sadina Amini Pages 27-46
    The history of Iran is the history of dictatorship and despotism of kings and rulers who just believe in people’s duty not right. People could not say their opinion or opposition against them but Iranian proverbs are full of their point of viewabout governorship and policy.Proverbs are the creativity of both elite poets and writers and ordinary people and there are many comments and ideas that cannot appear in the formal literature but with ironical, symbolic or satiric color, they can echo in proverbs and we can see the most sincerely statements of intelligent people in them. One of the important themes in them is governorship and policy. These kinds of proverbs speak about the bilateral duties of rulers and people and the characteristics of good and bad kings. This paper debates on governorship and policy in the Iranian proverbs.
    Keywords: Governorship, policy, Political culture, Iranian Proverbs, folklore, sociological criticism
  • Maryam Khosh Lahjeh Sedgh, Jasent Salibi Pages 75-107
    The aim of this study was to investigate the relationship between attachment styles and general health, from one hand, and marital adjustment, from the other hand, among the female married staff of TarbiatModares University. The scheme of the study was of a posteriori kind in which the sample group included 110 married women from among the married female staff of TarbiatModares University selected randomly. The research was done by ENRICHmarrital scale questionnaires, adult attachment scale (RAAS) and general health, adapted from HILLER and GOLDBERG, that the group filled in. The raw data (information) collected by scoring the questionnaires were analyzed from descriptive and inferential statistics points of view by the statistical software SPSS. The results showed that those having the maximum attachment style of closeness and those having anxiety attachment style, have minimum marital satisfaction. There is also a telling correlation between the general health of the female staff and their marital satisfaction.
    Keywords: Attachment styles, general health, maritalsatisfaction
  • Mostafa Zahirinia, Hedayat Allah Nikkhah Pages 125-161
    Present paper examines the social trust and factors affecting it in Bandar Abbas city. In order to study the social trust in Bandar Abbas, 295 persons from individuals over 15 years old (both men and women) were selected through cluster sampling method with unsuitable volume. This research applied the survey method and data were collected through self-administrated questionnaire, the analysis of the data is carried out at descriptive and inferential statistics levels. The results were analyzed by SPSS software using some statistics such as Mean-differences (t-test), spearman and Pearson correlation and regression analysis. The results revealed that the level of social trust among the people is at the middle and lower than. The findings also showed that there is a significant relationship between age, education level, social belonging, religious commitment with social trust as a dependent variable. There is no significance difference between gender and occupational types regarding to social trust. The result also indicate that there is a significant difference between marital status and social trust, indeed, the mean of social trust was higher among the married respondents than the single. Moreover, according to result, income wasn’t affect on social trust among the respondents.
    Keywords: Interpersonal trust, generalized trust, religious commitment, social belonging, social trust