فهرست مطالب

زمین شناسی نفت ایران - سال چهارم شماره 2 (پیاپی 408، پاییز و زمستان 1393)

نشریه زمین شناسی نفت ایران
سال چهارم شماره 2 (پیاپی 408، پاییز و زمستان 1393)

  • تاریخ انتشار: 1393/11/28
  • تعداد عناوین: 6
|
  • معصومه زنجرانی فراهانی، امیر حمیدی* صفحه 1
    آلودگی خاک و آب های زیرزمینی به مواد ارگانیک و سمی، یک مشکل شایع و زیست محیطی است. در این میان، مواد نفتی یکی از مهمترین آلوده کننده های محیط زیست به حساب می آیند. پژوهش حاضر به بررسی رفتار تحکیمی خاک های رسی آلوده به نفت و مشتقات آن پرداخته است. هدف اصلی، تعیین پارامترهای مرتیط با میزان و سرعت نشست خاک آلوده به سیالات نفتی می باشد. جهت تحلیل، اثر متغیرهای مختلفی از جمله درصد آلودگی، نوع آلاینده و درصد تراکم بر رفتار تحکیمی رس کائولینیت آلوده مورد بررسی قرار گرفته است. نتایج حاکی از آن است که با افزایش درصد آلودگی، میزان تراکم پذیری خاک آلوده نسبت به خاک تمیز افزایش می یابد، اما پارامترهای مرتبط با سرعت تحکیم از جمله ضریب تحکیم و ضریب نفوذپذیری با ازدیاد درصد آلاینده کاهش خواهند یافت. میزان کاهش مرتبط با نوع الاینده می باشد. ضریب تحکیم رس آلوده به نفت خام با افزایش درصد آلودگی از صفر تا 9، بین 20 تا 30 درصد بسته به تراکم نسبی خاک کاهش می یابد حال آنکه در رس آلوده به گازوئیل، با افزایش صفر تا 9 درصدی آلودگی، میزان کاهش در حدود 50 درصد خواهد بود.
    کلیدواژگان: رس کائولینیت، تحکیم، ضریب تحکیم، ضریب نفوذپذیری، آلاینده نفتی
  • حبیب الله صدیقی*، کاظم سعادت، محمدرضا اصفهانی، عزت الله کاظم زاده صفحه 16
    بررسی عوامل موثر بر خواص پتروفیزیکی سنگ مخزن جهت شبیه سازی مدل دینامیکی مخازن هیدروکربوری امری ضروری می باشد. اهمیت این مطالعه به این علت است که ضریب سیمان شدگی وابسته به تغییرات فشار مخزن است و موثرترین پارامتر در میزان اشباع شدگی آب در مدل های مذکور می باشد. در این راستا ابتدا نمونه های یکی از مخازن هیدروکربوری واقع در جنوب غرب ایران به روش واحدهای جریان هیدرولیکی طبقه بندی و سپس برای هر واحد جریانی، ضریب سیمان شدگی در مدل های آرچی و بهترین برآزش در فشارهای محیط، 800، 2000،3500 و 5000 پام تعیین و تغییرات آن در برابر فشارهای مختلف به صورت روابط تجربی ارائه گردید.(محدوده ضریب همبستگی R2 در این ارتباط بین 96/0 و 99/0 می باشد). همچنین در این مطالعه ارتباطی بین شاخص منطقه ای جریان در هر واحد جریانی و بازه تغییرات ضریب سیمان شدگی حاصل از فشارهای مختلف ارائه شد. نتایج حاصل از این ارتباط نشان داد که با افزایش شاخص منطقه ای جریان، بازه تغییرات ضریب سیمان شدگی کاهش یافته است.
    کلیدواژگان: ضریب سیمان شدگی، واحدهای جریان هیدرولیکی، اشباع شدگی، فشار همه جانبه
  • حیدر صائمی*، وحید توکلی، حسن اشراقی صفحه 28
    سازند کنگان با ضخامتی حدود 444 متر از گروه دهرم، پرمین، در ناحیه مورد مطالعه به طور عمده، از سنگ آهک و دولومیت تشکیل شده که گاهی با میان لایه های انیدریتی نیز همراه است. در این پژوهش، از روش تفکیک پذیری چندتایی برای تعیین رخساره های الکتریکی میدان مورد مطالعه استفاده شده است. با توجه با این که در این میدان مطالعاتی جهت تعیین رخساره های الکتریکی و تعیین گونه های سنگی به روش واحد های همسان جریانی انجام نشده است، انجام این پژوهش اهمیت کار را دو چندان کرده است. در این مقاله، با استفاده از نمودارهای پتروفیزیکی پرتو گاما، چگالی و تخلخل نوترون رانده شده و داده های مغزه در یکی از چاه های میدان، گونه های سنگی به روش های رخساره های الکتریکی و واحد های همسان جریانی، تعیین گردید. تعیین رخساره های سنگی در این میدان میتواند راه حلی کارآمد برای طبقه بندی رخساره های مخزن در جهت تعیین خواص پتروفیزیکی سنگ مخزن و تفکیک مناطقی که پتانسیل بالاتری برای تولید گاز دارند از مناطق کم پتانسیل باشد. در این راستا روش خوشه سازی براساس نمودار با تفکیکپذیری چندتایی (MRGC) که روشی براساس روش ناپارامتریK امین همسایه نزدیک و نمایش نموداری داده ها است، بر روی نمودارهای تخلخل نوترون، چگالی و پرتو گاما اعمال شد، تا رخساره الکتریکی معادل رخساره سنگی به دست آمده از مغزه بازسازی شود. درنهایت خوشه های نهایی با تلفیق خوشه های کوچک شکل میگیرند که منجر به شناسایی پنج رخساره در این میدان گردید. روش مورد استفاده در این تحقیق نیاز به مغزه گیری گسترده در این میدان را رفع میکند و منجر به صرفه جویی بسیار در هزینه و زمان میشود. علاوه بر روش فوق، گونه های سنگی به روش واحد های همسان جریانی نیز تعیین گردید. واحدهای جریانی هیدرولیکی روشی برای طبقه بندی انواع سنگ ها نسبت به خواص جریانی، برپایه پارامترهای زمین شناسی و فیزیک جریان در مقیاس منافذ است. در این روش نیز 5 نوع واحد سنگی بدست آمد و در پایان این دو روش با هم مقایسه شدند که در بسیاری فواصل عمقی تطابق خوبی داشتند. البته در بعضی فواصل عمقی نتیجه مناسب حاصل نشد که این میتواند به دلیل عدم یکنواختی در برداشت نمونه گیری در هر یک از دو روش و خطاهای انسانی باشد.
    کلیدواژگان: سازند کنگان، رخساره های الکتریکی، خوشه سازی، واحد های همسان جریانی، گونه های سنگی
  • الهه ستاری*، حسین وزیری مقدم، علی صیرفیان، عزیزالله طاهری صفحه 44
    در این تحقیق، روزنداران کفزی سازند آسماری در تنگ شیوی واقع در یال شمال غربی تاقدیس نودان در شمال شهر کازرون (فارس داخلی)، با مختصات جغرافیایی ''58 ''44° 51 شرقی و '' 42'' 47 °29 شمالی، به منظور معرفی تجمعات فونی، تعیین سن، تطابق سنی برش مذکور با سه برش (فیروزآباد، دیل و شجبیل) و پالئواکولوژی، مورد مطالعه قرار گرفته است. مرز زیرین و بالایی سازند عمدتا آهکی آسماری در برش مذکور، به ترتیب با سازندهای پابده و گچساران، پیوسته و هم شیب است. مطالعه روزنداران کفزی و زیست چینه نگاری، منجر به شناسایی 3 تجمع فونی گردید. بیوزونهای تشخیص داده شده نشانگر سن الیگوسن (روپلین و شاتین) و میوسن (آکیتانین) برای نهشته های مورد مطالعه با ضخامت 348 متر است. زون تجمعی شماره 1 در جنوب غرب فیروزآباد، زون تجمعی شماره 2 در هر سه برش دیگر و زون تجمعی شماره 3 در برش تاقدیس دیل نیز معادل می باشند. در پخش و پراکندگی روزنداران، پارامترهای محیطی نظیر: شوری، نور، مواد مغذی، درجه حرارت و عمق، نقش داشته اند. بر این اساس سازند آسماری در آبهایی با شوری نرمال تا هیپرسالین، آفوتیک تا یوفوتیک، الیگوتروفی تا یوتروفی نهشته شده اند. ریزرخساره های دارای بافت دانه پشتیبان (،O4 L5، L4، L2، L1، B، O5وL7)، می توانند دارای کیفیت مخزنی سازند آسماری در نواحی مجاور و در زیر زمین (برش های تحت الارضی) موثر باشند. بر اساس مطالعه تجمعات دانه ای 4 تجمع دانه ای از نوع نانوفر، رودآلگال، فورآلگال و فورامول شناسایی گردید.
    کلیدواژگان: سازند آسماری، چینه نگاری زیستی، پالئواکولوژی، روزنداران کفزی، الیگوسن، میوسن
  • نسرین کیانی زاده*، بهزاد زمانی، علی کدخدایی صفحه 62
    در این مقاله یک مدل دو بعدی از میدان نفتی لالی و گسل های یال شمالی و جنوبی آن بر مبنای روابط المان محدود و با نرم افزار ABAQUS انجام یافته است. در این مدل نتایج ژئودزی از شبکه های ژئودینامیک منطقه و مقدار تنش های تکتونیکی به عنوان قیود وارد مساله شده اند و سازندهای مختلف میدان با خصوصیات الاستیک در نظر گرفته شده است. سطح گسل با المان های تماسی پوشیده شده است که اجازه لغزش، نفوذ و تغییر شکل را دارند و با توجه به این خصوصیات به خوبی می توانند تغییرات در سطح گسل را نشان دهند. نتایج مدلسازی با معیارهای زمین شناسی(نتایج ژئودزی) مقایسه گردیده که هماهنگی مناسبی بین نتایج و معیارهای صحت سنجی مشاهده می شود. نتایج با ضریب اصطکاک های مختلف با نرخ جابجایی ایستگاه های GPS مقایسه شده که هماهنگی در ضریب اصطکاک 02/0 مشهودتر است. نرخ جابجایی سالیانه گسل یال جنوبی در دو حالت ضریب اصطکاک 02/0 و 1/0 به ترتیب 3/6 و 11 میلی متر بر سال به دست آمده است. نتایج حاصل از مدلسازی همچنین نشان داد که گسل در عمق های مختلف جابجایی های متفاوتی داشته و در اعماق کمتر، جابجایی بیشتری داراست و محل به هم پیوستن گسل های یال شمالی و جنوبی تاقدیس لالی که بیشترین تنش ها را در خود متمرکز کرده اند، محل بحرانی و تمرکز تنش گسل به شمار می رود.
    کلیدواژگان: مدلسازی عددی، المان محدود، میدان نفتی لالی، چین خوردگی
  • رضا صادقی، محمدحسین خواجویی*، مریم جوکار صفحه 78
    در این پژوهش به منظور مقایسه ویژگی های سنگ چینه ای و رخساره ای سازند کربناتی جهرم، دو برش چینه شناسی تنگ-آب (برش نمونه) در یال شمالی تاقدیس جهرم (شرق شهرستان جهرم) و تنگ نیم باشی در یال شمالی تاقدیس تودج (غرب شهرستان استهبان)، در استان فارس انتخاب گردیده اند. هر دو مقطع چینه شناسی، در زیر پهنه فارس داخلی و پهنه زاگرس چین خورده واقع شده اند. برش تنگ آب شامل: 450 متر کنگلومرا، سنگ آهک، سنگ آهک مارنی قلوه ای، سنگ-آهک دلومیتی و سنگ دلومیت با چینه بندی نازک، متوسط، ضخیم و بسیارضخیم می باشد و برش تنگ نیم باشی شامل: 562 متر سنگ آهک، سنگ آهک مارنی، سنگ آهک مارنی قلوه ای، سنگ آهک دلومیتی و سنگ دلومیت با چینه بندی بسیارنازک، نازک، متوسط، ضخیم و بسیارضخیم است. نتیجه مشاهدات و مطالعات دقیق صحرایی و آزمایشگاهی، تعیین 10 واحد سنگ چینه ای و تشخیص 10 دسته ریزرخساره در برش تنگ آب و 7 واحد سنگ چینه ای و 11 دسته ریزرخساره در برش تنگ نیم باشی می باشد که هردو برش بترتیب کاهش عمق، در 3 زیرمحیط رسوبی دریای باز، کولابی و پیراکشندی و روی یک سکوی کربناته از نوع رمپ همشیب رسوبگذاری نموده اند.
    کلیدواژگان: زاگرس چین خورده، فارس داخلی، سازند جهرم، سنگ چینه نگاری، دسته ریزرخساره، محیط رسوبی
|
  • M. Zanjarani Farahani, A. Hamidi* Page 1
    The pollution of soil and underground water with organic and toxic materials is a common environmental problem and oil is one of the most important of them. In the present study, consolidation behavior of clay contaminated with gas oil and kerosene has been investigated. The main objective was to determine the parameters associated with the value and rate of settlement of contaminated soil. Influence of various test parameters such as degree of contamination, contaminant type and density of samples were investigated on the consolidation behavior of kaolinite clay. Results show that by increasing the degree of contamination, Compressibility of soil increases while the consolidation coefficient and the permeability coefficient decrease.
    Keywords: Kaolinite, consolidation, coefficient of consolidation, coefficient of permeability, oil contamination
  • H. Seddighi*, K. Saadat, M. R. Esfahani, E. Kazemzadeh Page 16
    Analyze of parameters which influence the petrophysical Properties of reservoir rocks is necessary in dynamic model simulation of reservoirs. According to the relation of cementation factor and reservoir pressure changes, cementation factor is the most effective parameter in water saturation determination in the mentioned model, so the study of the effect of pressure on cementation factor is necessary. In this study, firstly carbonate core samples of a gas reservoir, in the south of Iran was classified by hydraulic flow unit delineation method. Then their cementation factors were determined by Archie equation and best fit curve method at ambient, 800, 2000, 3500, and 5000 psi pressures. The changes in cementation factor values due to increasing overburden pressure were evaluated in each hydraulic flow unit and their relationship with flow zone indicator (FZI) were studied by experimental equations (for 4 flow units 0.95 Keywords: cementation factor, hydraulic flow unit, saturation, overburden pressure
  • H.Saemi*, V. Tavakoli, H. Eshraghi Page 28
    Kangan Formation in the Study Area is about 444 meters thick and is mainly composed of Limestone and dolomite with randome interbeds of Anhydrites.In this article, Rock Types are determind by Electro Facies and Hydrolic Flow Units (HFU) method using the Core data, Gamma -Ray, Density and Neutron Porosity petrophysical logs of one of the Field’s wells.Rock Types determination can be a practical solution for categorizing reservoir’s facies aiming assesment of reservoir rock’s petrophysical properties and diffrentiating high potential producer zones from low potential ones. Hence clustering method based on Multi Resolution Graph-Based Clustering (MRGC) which is a “Non Parametric” statistical method, of umpteenth near value and graphical presentation of data, was implyed on Neutron Porosity, Density and Gamma-Ray logs to re-construct equivalent electro facies to the ones obtained from core. At the end, final clusters are formed by combining small clusters where five facies were recognized. The used method in this research eleminates the need of repeated coring and leads to a major cost and time saving. More over the Rock Types were also determind by Hydrolic Flow Units method. Hydrolic Flow Units is a method for categorizing the variety of Rocks according to their flowing properties based on geological and physical flow in pore scale. Five Rock Types were determind by this method also, which had good conformity with the ones from previous method in many locations. In some locations of course the results were not as good which could be as a result of non uniform sampling and human error.
    Keywords: Rock Type, Electro Facies, Hydraulic Flow Units, FZI, RQI, MRGC, Kangan Formation
  • E. Satari*_H. Vaziri – Moghaddam_A. Seyrafian_A. Taheri Page 44
    In this research, the Asmari Formation΄s benthic foraminifera at Tang-e Shivi north-western flank of Nowdan Anticline in north of Kazerun (Interior Fars), with geographic coordinates E: 51° 44' 58'' and N: 29° 47' 42'', have been studied in order to introduce assemblage zones, age and paleoecology and correlate the age of the Asmari Formation with sections in Costal Fars and Izeh Zone (Firozabad, Dill, Shagabil). Its upper and lower boundaries are comfortable with Gachsaran and Pabdeh formations. Three assemblage zones at the studied section were recognized based on benthic foraminifera and biostratigraphy study. Detected biozones reflect Oligocene (Rupelian and Chattian) and Miocene (Aquitanian) age for this studied deposits with 348 meters thickness. Assemblage zone 1, with Firozabad section and assemblage zone 2 with 3 other sections and assemblage zone 3 with Dill anticline are correlatable.Environmental parameters such as: salinity, light, nutrients, temperature and depth, have played a role concerning the distribution of foraminifera. Accordingly, the Asmari Formation deposited in a normal salinity to hyper salinity water, aphotic to euphotic and oligophy to eutrophy zones. Grain supported microfacies (O4, O5, B, L1, L2, L4, L5 and L7), support reservoir quality for the Asmari Formation in subsurface areas, next to the studies section. The carbonate grain association types of the study section are nanofer, rodalgal, foralgal and foramol.
    Keywords: Asmari Formation, Biostratigraphy, Paleoecology, Benthic foraminifera, Oligocene, Miocene
  • N. Kianizadeh*, B. Zamani, A. Kadkhodaie Page 62
    This paper, a two-dimensional model of Lali oil field and faults of the northern and southern edges of the relations with ABAQUS software based on finite element methods. The model results from Geodynamic Geodesy area networks and the tectonic stress as a constraint problem has been logged and various field formations on the elastic properties is considered. Fault surface is covered with contact elements that have authority to slip influence and change their shape and according to this properties in surface properties can well indicate the fault. Modeling results and geological criteria (Geodesy results) were compared and good coordination is observed between the results of the validation criteria. Results with a different coefficient of friction compared to the rate of displacement of GPS stations that coordination is more pronounced in the coefficient of friction 0.02. Displacement of southern edge of the fault in both friction 0.02 and 0.1 are obtained, respectively, 6.3 and 11 mm/year. The modeling results also showed that fault at different depths has different displacements and at depths less, move more expressive. Faults north and south edges of the integration Lali anticline that the most stress have focused on their, is Stress concentration and critical fault location of the fault.
    Keywords: Numerical modeling, finite element, Lali oil field, folding
  • R. Sadeghi, M. H. Khajooei *, M. Jokar Page 78
    In this study two stratigraphic sections named Tang-e Ab as type section and Tang-e Nimbashi analyzed in order to study lithostratigraphy and microfacies of Jahrum Formation in Fars province. Both sections, Tang-e Ab in northern flank of Jahrum Anticline (East of Jahrom) and Tang-e Nimbashi in northern flank of Tudej Anticline (West of Estahban) located in Interior Fars Sub-Zone at Zagros folded belt. Tang-e Ab section included 450 meters of conglomerate, limestone, nodular marly limestone, dolomitic limestone and dolostone with thin, medium, thick and very thick bedding and Tang-e Nimbashi section included 562 meters of limestone, marly Limestone, nodular marly limestone, dolomitic limestone and dolostone with very thin, thin, medium, thick and very thick bedding. The result of field and laboratory observations is determination of 10 lithostratigraphic unit and 10 microfacies class in Tang-e Ab and 7 lithostratigraphic unit and 11 microfacies class in Tang-e Nimbashi, in both Sections 3 sub-environments included: open marine, lagoon and peritidal and sedimentary settings corresponded on a carbonate platform of homoclinal ramp.
    Keywords: Folded Zagros, Interior Fars, Jahrum Formation, Lithostratigraphy, Microfacies Class, Sedimentary environment