فهرست مطالب
فصلنامه کهن نامه ادب پارسی
سال پنجم شماره 3 (پیاپی 13، پاییز 1393)
- تاریخ انتشار: 1393/09/28
- تعداد عناوین: 6
-
-
صفحات 1-24در این مقاله، داستان خسرو و شیرین نظامی با استفاده از فرضیه های مطالعات پسااستعماری و نشانه شناسی فرهنگی ارزیابی می شود. حضور شیرین در جایگاه یک مهاجر زن در سرزمین مدائن و خواسته دوگانه فرهنگ میزبان از او برای همانند ی با این فرهنگ، رعایت تفاوت با آن از یک سو، و تعصب و تاکید شیرین برای حفظ و اجرای رمزگان های فرهنگی سرزمین «خود» از سوی دیگر، وضعیت شیرین را دچار چالش های فراوان کرده بود. در این مقاله سازوکار فرهنگ مرکز در سرزمین میزبان، برای به حاشیه راندن شیرین، و فرایند «دیگری سازی» به مثابه راهکار مقاومتی شیرین برای حفظ هویت فرهنگی «خود» در سرزمین میزبان بررسی می شود و نقش جنسیت در موفقیت این فرایند نشان داده می شود.
پژوهش در پایان به این نتیجه می رسد که فرهنگ مرکز در سرزمین میزبان تلاش می کند شیرین را در جایگاه یک «دیگری» خطرناک، که قصد بر هم زدن نظم تثبیت شده فرهنگ غالب را دارد، به حاشیه براند. بنابراین، وضعیت شیرین در سرزمین میزبان، زمینه را برای شکل گیری فرایند دیگری سازی از سوی او در ارتباط با افراد سرزمین میزبان، به مثابه اقدامی مقاومتی و ضد هژمونیک، برای تثبیت هویت فرهنگی «خود» فراهم کرد.
دیگری های شیرین در این منظومه در دو دسته بزرگ «دیگری های دور» و «دیگری های نزدیک» قرار می گیرند. جالب این که «دیگری های جنسیتی» شیرین در سرزمین میزبان، یعنی مردان، در زیر مجموعه «دیگری های نزدیک»، و «خودی های جنسیتی» او، یعنی زنان، در زیرمجموعه «دیگری های دور» جای می گیرند و شیرین در برابر دو گروه راهکارهای متفاوتی در پیش می گیرد.
منظومه خسرو و شیرین با این خوانش می تواند منعکس کنندهء صدای به حاشیه رانده شده ای باشد که در مقابل صدا و فرهنگ غالب کشور میزبان به دنبال خود می گردد؛ صدایی که در کشمکش عشق و هویت، با سربلندی، هویت فرهنگی خود را از زیر دست و پای فرهنگ مرکز بیرون می کشد و به آن اعتلا و شکوه می بخشد.
کلیدواژگان: هویت فرهنگی، مهاجرت، خود و دیگری، هژمونی، خسرو و شیرین -
صفحات 25-40نقد کهن الگویی از انواع نقد اسطوره ای است که بیش تر بر نظریات یونگ در مورد ناخودآگاه جمعی و صور ازلی تاکید دارد. در نظر یونگ، کهن الگوها آن دسته از صور ازلی و نوعی اند که در عمق ناخودآگاه جمعی انسان ها، به صورت بالقوه وجود دارند و خفته اند. این صور کهن و اساطیری، می توانند در هنر و ادبیات تجلی یابند. در حکایت «پادشاه و برهمنان» کلیله و دمنه، کهن الگوهای آنیمای مثبت و منفی و پیر خردمند را به ترتیب، در چهره های ایراندخت، زن دیگر پادشاه و کارایدون حکیم می توان دید. کهن الگوهای اعداد، مرگ و تولد دوباره و ماندالا هم در این حکایت نمود یافته اند. با توجه به این صور ازلی، می توان به لایه های معنایی دیگری از متن دست یافت.
کلیدواژگان: کهن الگو، ناخودآگاه جمعی، یونگ، اعداد، مرگ و تولد دوباره، آنیما، پیر -
صفحات 41-65«تا جزایر ناخودآگاه» نوشتاری است تحلیلی درباره پنج داستان مهم از دفتر اول مثنوی مولوی. تاویل این پنج داستان («شاه و کنیزک»، «وزیر و شاه جهود متعصب مسیحی کش»، «شیر و نخچیران»، «طوطی و بازرگان»، «پیر چنگی و عمر») دربرگیرنده ساختار مشترکی از دیدگاه تاویل است. تاویل، با توجه به نشانه های موجود در متن، می تواند پلی باشد از جهان صورت به عالم معنا. درحقیقت در تاویل، معنا کشف نمی شود، بلکه بازآفرینی می شود. با توجه به این که مثنوی از متون باز و سیال است، داستان هایش ظرفیت تاویل دارند.
این مقاله، با استناد به نشانه های موجود در متن و تاویل صورت داستان ها، به ساختاری مشترک و هدف مند در زمینه شناخت انسان می رسد. همچنین، با استفاده از جدول ها و بررسی آن ها، این نتیجه به دست می آید که شخصیت های پویا در این داستان ها، نمادهایی از نفس واحد بشرند که برای رسیدن به کمال، مسیر مشترکی طی می کنند. آن ها از «نیمه خودآگاهی» به سمت «خودآگاهی» رشد می کنند و درنهایت، به مرحله «ناخودآگاهی» می رسند. «ناخودآگاه» از اصطلاحات رایج در روان شناسی یونگ است که در این پژوهش، با واژه «فنا»، که از اصطلاحات رایج صوفیه است، مطابقت دارد.
کلیدواژگان: مثنوی معنوی، تاویل، هرمنوتیک، ناخودآگاه، فنا -
صفحات 67-86گستردگی مضمون در هزار و یک شب کم نظیر است؛ یکی از این مضامین، عشق است. از آن جا که عشق مضمونی است که تقریبا در سراسر این کتاب ردپایش به چشم می خورد، بررسی در این زمینه ضروری می نماید. منظور از داستان های عاشقانه، داستان هایی است که موضوع اصلی آن ها از آغاز تا فرجام، عشق و ماجرای عاشق و معشوق است. در این پژوهش نخست، هزار و یک شب از لحاظ مضمونی بررسی و سپس، داستان های عاشقانه آن بازشناخته می شود. در ادامه، به نقد این اثر از دیدگاه جامعه شناسی با رویکرد ساخت گرایی تکوینی گلدمن پرداخته می شود و با توجه به آن، قصه های عاشقانه هزار و یک شب طبقه بندی و تحلیل می شوند. این طبقه بندی در واقع، گونه شناسی داستان های عاشقانه هزار و یک شب است. از دیدگاه گلدمن، ساختارهای اثر با ساختارهای اجتماعی پیوندی وثیق دارند و باید جهان بینی پنهان اثر دریافت و ارتباطش با جهان بینی عام تری که همان اجتماع و ذهن فرافردی است آشکار شود. بنابراین، انتظار است پس از این تحقیق، به چگونگی شکل و ساختار داستان های عاشقانه هزار و یک شب دست یابیم و تعداد و گونه هایش را بشناسیم، خاستگاه داستان های هر طبقه را نشان دهیم و نقش تفاوت های فرهنگی و اقلیمی مردم گروه و طبقه ای اجتماعی را در شکل گیری این داستان ها مشخص کنیم.
کلیدواژگان: هزار و یک شب، عشق، داستان های عاشقانه، ساختارگرایی تکوینی، گلدمن، ریشه یابی -
صفحات 87-120در این پژوهش تلاش شده است، با به کارگیری برخی از ابزارهای رویکرد تحلیل انتقادی گفتمان، شخصیت های مطرح جامعه صوفیانه قرن هفتم در گلستان سعدی بازنموده شود. این امر جز با در نظر داشتن زمینه های اجتماعی تاریخی روزگار خلق اثر میسر نمی شود. از این رو، به اجمال رویکردهای جامعه شناختی و تاریخی نیز به یاری این پژوهش آمد تا، با در نظر داشتن ابعاد زبان شناختی، جامعه شناختی، و تاریخی، تفسیری علمی از متن مورد نظر ارائه و چگونگی دیدگاه سعدی به این جامعه مشخص شود. هم چنین، با آشکار کردن زوایای پنهان متن و با ارجاع به جامعه آن روزگار، ایدئولوژی های جاگرفته در بطن آن و سازوکار طبیعی شدگی آن ها روشن شود.
بدین منظور، از نظریه های مایکل هلیدی برای تحلیل متن و از نظریه های نورمن فرکلاف برای تبیین ابعاد اجتماعی و چگونگی پیوند آن با متن استفاده شد. از میان ابزارهای پیشنهادی برای تحلیل متن، فرانقش اندیشگانی، با تمرکز بر فرایندها و نام گذاری ها، انتخاب شد. هم چنین، با تکیه بر آرای فرکلاف، متن مورد نظر در سه سطح توصیف، تفسیر، و تبیین بررسی و، از این ره گذر، پیوند میان متن و جامعه بازنمایی شد.
با تبیین نقش و جای گاه مشارکان این گفتمان، سرانجام، بدین نتیجه دست یافتیم که به ترتیب «شیوخ و پیران»، «صاحب دل»، «پارسا»، و «صالح» از درجات ارزشی بسیار والایی برخوردارند و «عابد» و «زاهد» منفی ترین و ضعیف ترین انواع شخصیت ها در گفتمان معنوی گلستان اند. «درویش»، که بیش ترین فرایند بدو اختصاص دارد، فردی است با انواع قابلیت ها و لزوما فردی منفی یا مثبت نیست.
کلیدواژگان: فرکلاف، گفتمان صوفیانه، گلستان سعدی، نام دهی، هلیدی -
صفحات 121-148یکی از اصلی ترین نشانه ها در فهم متون عرفانی عنصر «نور» است. یافتن دلالت های معنایی و مناسبات درونی عنصر نور در متون عرفانی، درک ژرفای معانی آن ها را آسان می کند. نشانه معناشناسی، به مثابه یکی از روش های نقد ادبی نو، به ما اجازه می دهد تا به مطالعه این کارکردها در درون گفتمان بپردازیم. این مقاله در پی آن است تا با روش توصیفی تحلیلی، کارکردهای نور را در بخشی از قصه «آمدن جعفر به گرفتن قلعه ای به تنهایی» از دفتر ششم مثنوی، بر اساس رویکرد نشانه معناشناختی بررسی و تبیین کند. پرسش اصلی پژوهش این است که عنصر نور چگونه فضای گفتمانی را تحت تاثیر خود قرار می دهد و سبب آفرینش چه معناهایی می گردد. درواقع هدف از این پژوهش مطالعه شرایط داستانی و گفتمانی نور در این قصه برای نشان دادن سیالیت معناست. عنصر نور در این قصه کارکرد داستانی و گفتمانی پیدا می کند و از این طریق گفتمانی پویا و سیال آفریده می شود. فرضیه اساسی این است که نور در این گفتمان دارای کارکردهای جسمانه ای، شناختی، واسطه ای، استحاله ای، و استعلایی است و این کارکردها همواره از ویژگی های تنشی، شوشی، عاطفی، نمودی، انفجاری، واسازی، انعکاسی و زیبایی شناختی برخوردارند. بررسی کارکردها و ویژگی های نشانه معناشناختی نور می تواند ظرفیت های داستانی و گفتمانی قصه های مثنوی را به خوبی بشناساند و افق جدیدی به روی مطالعات مثنوی بگشاید.
کلیدواژگان: نشانه، معناشناسی، نور، مثنوی، داستان، گفتمان
-
Pages 1-24In this article، the story of Khosrow and Shirin is evaluated using assumptions of postcolonial studies and cultural semiotics. Shirin''s presence in place of a female immigrant in Ctesiphon with its dual demand for allegiance with the host country''s culture on the one hand and Shirin''s emphasis on maintaining and codifying her home-country''s culture on the other hand، stucks her in a challenging situation. In this paper، the mechanisms of center culture in the host country، for marginalizing Shirin، and the process of “othering” as her resistance strategy to maintain the cultural identity of “herself” in the host country is analyzed and the role of gender in the success of this process is shown. The results show that the host country''s culture tries to marginalize Shirin as a dangerous «other» who seeks out to disrupt the established dominant culture order. Therefore her situation in the host country، sets the stage for the process of othering by her، as an act of resistance، considered as an anti-hegemonic act in order to stabilize her own cultural identity. Shirin''s “othering” are divided in to two categories of “distanct others: and close others”. Interestingly Shirin''s “gender others” or “men” in the host country''s land، are under the category of “close others” and “gender in-groups” or women are under the category of “distant others”. Thus she takes two different approaches towards each. By such reading Khosrow and Shirin can be a reflection of the marginalized voices which manage to survive in the dominant center culture.Keywords: Cultural identity, immigration, self other, hegemony, Khosrow, Shirin
-
Pages 25-40Archetypal literary criticism is a type of critical theory that interprets a text by focusing on recurring myths and archetypes in the narrative, symbols, images, and character types in literary work Archetypal criticism gets its impetus from psychologist Carl Jung, who postulated that humankind has a "collective unconscious," a kind of universal psyche, which is manifested in dreams and myths and which harbors themes and images that we all inherit. This heritage, these ancient and mythological forms, can be manifested in art and literature. In the tale of "King and Brahmans" in Kalila and Dimna, positive and negative anima archetypes and the wise old man are respectively: Irandokht, the other wife of king and Kaareydoun the sage. Archetypes of numbers, death, rebirth and mandala can also be found in this tale according to which other layers of meaning can be found in the text.Keywords: archetype, the collective unconscious, Jung, numbers, death, rebirth, Anima, the sage
-
Pages 41-65“From here to the Island of Unconsciousness” is an analytical text about five important stories from Masnavi Manavi's first volume. The interpretation of these five stories contains a common structure: “The King and the Maid”, “Minister and the fanatic Christian-killer Jew King” “Lion and the Hunt”, “the Parrot and The Merchant”, “The Old harper and Omar”. Interpretation, considering the signs existing in the text can act like a bridge that connects the land of form to the land of meaning. In fact, the meaning is not discovered in interpretation, it is reconstructed. Regarding the fact that Masnavi is an indeterminate open text, its stories have the capacity of being interpreted. The present paper, making use of the signs existing in the text, and interpreting the forms of stories, comes to a common targeted structure about human cognition. Also, using tables and analyzing them, we conclude that dynamic characters in these stories are symbols of mankind’s unique ego. In order to accomplish maturity and perfection, these characters go through the same path. They leave behind the stage of “half consciousness” and reach “consciousness”. Unconscious is one of frequently used terms in Jung’s psychology. In this research this term equals a current term in mysticism, the term “fanaa” that means perdition.Keywords: Masnavi, interpretation, Hermeneutics, unconscious, fanaa
-
Pages 67-86The diversity of themes that exists in Thousand and a Night stories cannot be seen anywhere else. One of these themes is Love. Since love is a theme whose trace can be found everywhere in this book, its analysis is inevitable. From Love Stories, we mean stories in which love is the main subject from the beginning to the end. In this research, the Thousand and a Night has been analyzed with regard to its theme, and then its love stories are identified. These stories are then criticized from a sociologiacal point of view, using Goldman’s genetic structuralism. A taxonomy of these stories are delivered afterwards. This taxonomy is in fact the typology of "One Thousand and One Night" book. According to Goldmann, the work’s structures have strong associations with social structure. Therefore we should discover their underlying ideologies and their relation with larger ideologies of society and social mind. Therefore it is expected that once this research has come to a conclusion, we can at least identify the form and structure of its love stories, and tell the number of types that represent their social origins and designate the role of cultural and regional differences in the formation of these stories.Keywords: Thousand, One Nights, love, romance, genetic structuralism, Goldman, rootting
-
Pages 87-120In this research we try to study and analyze the mystical capacities of Sa’di’s Gulistan of 7th Century AH and search the hidden aspects and lower layers of the text, applying some tools of critical discourse analysis approach. Thus sociological and historical approaches are applied in order to come to a scientific interpretation of the text. Linguistic, social and historical aspects are of so much importance to us when we refer to Sadi's time and society, to reveal hidden ideologies of the text. To this end, Michael Halliday’s theories are used for analyzing the text and Norman Fairclough’s for explaining the social aspects in Gulistan. Among suggested tools, ideational meta-function is applied concentrating on naming and processes. Also according to Fairclough, the text is studied in three levels of description, interpretation and explanation and so the joint between the text and society will be represented. Results show one main discourse named spiritual discourse. Expressing the role and function of participants in the above-mentioned discourse we finally found out that except God as the one participant in spiritual discourse, one can consider a special position for preceptor (Pyr) and mystic (Sahib-del) and recognize them as the most positive poles of Sufis discourse of Gulistan. Darvish is an individual with all kinds of abilities, not necessarily negative or positive.Keywords: Sufis Discourse, Gulistan of Sadi, Naming, Processes, Halliday, Fairclough
-
Pages 121-148One major sign that is important in understanding of mystic texts is the element “light”. The designation of semantic significations and internal associations of the element light makes it easier to understand mystic texts. Semiotics, as a new approach in literary criticism, allows us to study these applications inside the discourse. The present paper is about to analyze the applications of the element “light” in one section of the story “Jafar’s conquest to Take Hold of a Castle All Alone”, using a descriptive-analytical approach. The major question is: how does the element “light” affect the discourse and how does it create the meaning. In fact the objective is to study the conditions that govern the creation of stories and the discourse, and to show the fluidity of meaning. In this story, the element “light” has a discursive function, and this way, a dynamic fluid discourse is created. The main hypothesis is that in this discourse “light” has embodied, cognitive, interfacial functions and these functions have affective, representative, explosive, simulative, reflexive and aesthetic characteristics. The analysis of functions and characteristics of “light” can designate the discursive capacities of the stories in Masnavi, and help us in studying this book.Keywords: Semiotics, Light, Masnavi, Story, Discourse
©2000-2024 magiran.com All Rights Reserved.