مجله علوم گیاهان زراعی ایران
سال چهل و ششم شماره 3 (پاییز 1394)

بیان موقت در بافت برگ با ناقل های دوتایی روش سریعی برای تولید پروتئین در گیاهان است. عامل های رونویسی باعث تغییر بیان همزمان چند ژن می شوند. به همین دلیل می توان از آنها برای اصلاح صفات کمی مانند سوخت وسازگر (متابولیت)های ثانویه که با چند ژن کنترل می شوند، استفاده کرد. گیاه Artemisia annua گیاهی یک ساله، بومی آسیا و به احتمال بسیار زیاد چین است و یکی از مهم ترین سوخت وسازگر های دارویی یعنی ترکیب سسکویی ترپن آرتمیزینین را که دارای خواص ضدمالاریایی و ضدسرطانی بالایی است تولید می کند. برای بررسی میزان تاثیر عامل های رونویسی مختلف مورد بررسی (سه عامل رونویسی متعلق به خانواده WRKY و دو عامل رونویسی متعلق به خانواده MYB) و آنزیم های DBR2 و OPR3 روی میزان بیان ژن های مسیر زیست ساخت (بیوسنتز) آرتمیزینین و تولید سوخت و سازگرهای حدواسط، از روش بیان موقت با اعمال نفوذپذیری تدریجی آگروباکتریوم (آگرواینفیلتریشن) استفاده شد. ژن های مختلف مورد بررسی از برگ گیاه A. annua استخراج و در آغاز در ناقل pJET1.2 همسانه (کلون) و آن گاه در حامل بیانی ویروسی pEAQ-HT همسانه سازی شده و در برگ های دو کموتایپ (chemotype) وحشی ایران و آنامد (anamed) به صورت موقت بیان شدند. نتایج تجزیه سوخت وسازگر های مسیر زیست ساخت آرتمیزینین با استفاده از دستگاه GC-MS نشان داد که عامل های رونویسی مورد بررسی نقش مهمی در تولید دو سوخت وسازگر AA و DHAA در گیاهان آگرواینفیلتره شده نسبت به کنترل داشتند. این نتایج نشان می دهد که عامل های رونویسی بالا قادر به تنظیم رونویسی ژن های دخیل در زیست ساخت آرتمیزینین هستند.

به منظور ارزیابی تنوع دورگ (هیبرید)های جدید ذرت دانه ای برای صفات کمی و ساختار ظاهری (مورفولوژیک)، هفده دورگ سینگل کراس ذرت در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با چهار تکرار در مرکز تحقیقات کشاورزی شاهرود کشت شدند. نتایج به دست آمده از تجزیه به عامل ها بر پایه استخراج ریشه های مشخصه از طریق تجزیه به مولفه های اصلی بیانگر کفایت پنج عامل مستقل از هم برای شانزده صفت اندازه گیری شده بود که در مجموع 18/89 درصد از تنوع کل داده ها را تبیین کردند. عامل ها با توجه به مهم ترین صفاتی که در بر گرفتند به ترتیب با عنوان عامل ویژگی های ظاهری بوته و بلال، عامل مرتبط با عملکرد دانه، عامل نوع (تیپ) بلال، عامل اندازه بلال و عامل عملکرد اقتصادی نام گرفتند. عامل های اول و دوم در مجموع 8/51 درصد از تغییرپذیری های داده ها را شامل شدند و دورگ BC666 که از نظر این دو عامل دارای بیشترین عملکرد و اجزای عملکرد و ویژگی های ارتفاع متوسط بود، به عنوان دورگ برتر معرفی شد. تجزیه خوشه ایبا روش حداقل واریانس Ward، دورگ ها را در چهار گروه قرار داد. محاسبه میانگین صفات گروه ها و تفاوت آنها از میانگین کل دورگ ها نشان داد که دورگ های گروه اول که شامل چهار دورگ ZP434، CISKO، BC666 و KOSS444 بود از نظر بسیاری از صفات مورد ارزیابی از جمله عملکرد و اجزای عملکرد دانه ارزش بالاتری نسبت به دیگر گروه ها دارند و می توانند به عنوان دورگ های پرمحصول مورد توجه قرار گیرند. گروه دوم که شامل ژن نمون (ژنوتیپ) های BC678، NS540، OSSK444 بود تنها از نظر صفات ارتفاع محل بلال و ارتفاع بوته بدون گل تاجی و با گل تاجی دارای میانگین بالاتری از دیگر گروه ها بود و ارزش مطلوبی برای صفات ارزیابی شده نداشت. گروه سوم با سه ژن نمون از نظر بسیاری از صفات کمترین میانگین را در بین گروه ها داشت. گروه چهارم با هفت ژن نمون بزرگترین گروه بود و از نظر صفات قطر بلال، وزن 100 دانه، ارتفاع بوته بدون گل تاجی، ارتفاع بوته با گل تاجی، عمق دانه و عملکرد زیست توده (بیولوژیک) در سطحی بالاتر از میانگین کل قرار داشت. تجزیه تابع تشخیص به روش خطی فیشر با فرض وجود چهار گروه ناشی از تجزیه خوشه ای، دورگ های مورد ارزیابی را باردیگر در چهار گروه دسته بندی کرد و نشان داد که درستی گروه بندی ناشی از تجزیه خوشه ای94 درصد بود. تجزیه واریانس چندمتغیره با آماره ویلکس لامبدا نیز تفاوت معنی داری را بین چهار گروه به دست آمده نشان داد. در مجموع نتایج به دست آمده از این ارزیابی بیانگر آن بود که تنوع بسیار زیادی در بین دورگ های ذرت ارزیابی شده وجود دارد و چهار دورگ ZP434، CISKO، BC666 و KOSS444 به عنوان دورگ های پرمحصول برای کشت در شرایط آب و هوایی همانند شهرستان شاهرود پیشنهاد شدند.

کنجد از گیاهان روغنی بسیار مهم بوده که به علت درصد روغن بالای بذر آن در شرایط نگهداری دچار زوال شده و بنیه آن کاهش می یابد. در همین راستا آزمایشی در سال 1390 در آزمایشگاه بذر پردیس کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه تهران انجام گرفت. این آزمایش به صورت فاکتوریل سه عاملی در قالب طرح کاملا تصادفی با چهار تکرار 50 بذری، با چهار سطح رطوبت بذر 5، 9، 13 و17 درصد و دمای انبارداری 5، 15، 25، 35 و 45 درجه سلسیوس و زمان (صفر، یک، دو، سه چهار، پنج و شش ماه) اجرا شد. پس از اعمال این تیمارها، بذرها به شرایط جوانه زنی استاندارد منتقل شدند و آن گاه شاخص های جوانه زنی و بنیه بذر ارزیابی شد. در مرحله بعد از بین تیمارها، چهار تیمار گزینش شد و پس از استخراج روغن و تهیه متیل استر توسط دستگاه رنگ نگاری (کروماتوگرافی) گازی تغییرپذیری های اسیدهای چرب آنها اندازه گیری شد. نتایج تجزیه واریانس نشان داد که تاثیر متقابل سه گانه دما و رطوبت بذر و زمان بر صفات درصد جوانه زنی کل، سرعت جوانه زنی و شاخص بنیه بذر در سطح 1 درصد معنی دار شد. با افزایش زمان انبارداری هدایت الکتریکی افزایش یافت. تاثیر زوال بذر بر ترکیب اسیدهای چرب بذر در سطح 5 درصد معنی دار شد. با افزایش زوال بذر اسید های چرب پالمتیک، استئاریک و لینولنیک افزایش و اسیدهای اولئیک و لینولئیک کاهش یافت. بیشترین درصد اسید چرب لینولنیک مربوط به تیمار بذرها با رطوبت 13 درصد، دمای 15 درجه سلسیوس و مدت زمان پنج ماه انبارداری بود که نسبت به شاهد 83/71 درصد افزایش یافت.

برای بررسی تاثیر پیش تیمار کردن صحرایی بذر و دو کود زیستی بر ویژگی های سبز شدن و عملکرد نخود(Cicer arietinum L.)، آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار در همدان طی سال 1392 انجام شد. عامل های آزمایشی شامل کود فسفات (0، 50 و 100 درصد از میزان توصیه شده)، کود زیستی (قارچ ریشه یا میکوریزا، بارور2، کاربرد توام، بدون کاربرد) و پیش تیمار کردن (با و بدون) بودند. نتایج نشان داد پیش تیمار کردن درصد سبز شدن را 7/7 و سرعت سبزشدن را در تلفیق با قارچ ریشه و کاربرد 100 درصد کود فسفات توصیه شده 7 /20 درصد نسبت به بذرهای پیش تیمارنشده در حالت بدون کاربرد فسفات و کود زیستی افزایش داد. بالاترین میزان عملکرد زیست توده (بیولوژیک) و دانه به ترتیب 303 و 849 گرم در مترمربع بود که از بذرهای پیش تیمارشده و کاربرد توام کودهای زیستی به ترتیب با کاربرد 50 و 100 درصد فسفات به دست آمد که نسبت به شاهدهای خود در آن سطح کودی به ترتیب 146 و 250 درصد بیشتر بودند. در این بررسی بیشترین شاخص برداشت، شمار غلاف و دانه در مترمربع از تیمار پیش تیمارشده و کاربرد توام دو کود زیستی با کاربرد 50 درصد فسفات به دست آمد.

به منظور شناخت ویژگی های زیست شناسی (بیولوژی) و بررسی امکان کنترل گندم یونانی (Triticum boeticum Boiss.)، علف هرز در حال گسترش در گندمزارهای غرب کشور، بررسی هایی به صورت آزمایشگاهی، گلخانه ای و صحرا یی در پردیس کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه تهران در سال 1389 به اجرا در آمد. در بررسی آزمایشگاهی برای تعیین دمای بهینه جوانه زنی علف هرز گندم یونانی تیمارهای دمایی شامل 5، 10، 15، 20، 25، 30 و 35 درجه سلسیوس و برای تعیین تحمل نسبی به تنش کم آبی، پتانسیل های 0، 4-، 8- و 12- بار، آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی با چهار تکرار انجام گرفت. برای بررسی امکان کنترل شیمیایی علف هرز گندم یونانی، در بررسی گلخانه ای و صحرا یی تیمارهای علف کشی مرسوم در گندم شامل: دیکلوفوپ متیل، فنوکساپروپ-پی-اتیل، کلودینافوپ-پروپارژیل، سولفوسولفورون، مزوسولفورون+ یدوسولفورن و پینوکسادن با میزان های توصیه شده در دو مرحله رشدی (مرحله 5-3 برگی و اواسط پنجه زنی) بر روی دو گونه گندم زراعی و گندم یونانی اعمال شد. برای بررسی های گلخانه ای و صحرا یی آزمایش فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی به ترتیب با چهار و سه تکرار در نظر گرفته شد. با توجه به نتایج به دست آمده در بررسی آزمایشگاهی مشاهده شد که با افزایش پتانسیل اسمزی در دماهای مختلف مولفه های جوانه زنی دارای کاهش معنی داری بودند. در بین تیمارهای دمایی، دمای 35 درجه سلسیوس بازدارنده جوانه زنی شد. نتایج بررسی گلخانه ای نشان داد زیست توده علف هرز در هر دو مرحله رشدی تحت تاثیر تیمارهای علف کشی قرار گرفت. در بین تیمارهای علف کشی، علف کش های مزوسولفورون + یدوسولفورن و دیکلوفوپ متیل به ترتیب با 3 /37 و 8 /44 درصد کاهش نسبت به شاهد، کمترین و علف کش های سولفوسولفورون و کلودینافوپ-پروپارژیل به ترتیب با 4 /75 و 5 /77 درصد کاهش نسبت به شاهد، بیشترین کنترل زیست توده علف هرز را داشتند. به طورکلی برپایه نتایج صحرا یی و در صورت حضور علف هرز T. boeticum در گندمزار کشت شده با رقم شیراز، کاربرد دو علف کش سولفوسولفورون و پینوکسادن، با توجه به کنترل مناسبT. boeticum و آسیب و زیان کمتر به گیاه زراعی توصیه می شود.

به منظور بررسی نقش اجزای نورساخت (فتوسنتز)کننده گندم رقم پیشتاز در پر شدن دانه و انتقال دوباره ذخایر ساقه در شرایط خشکی آخر فصل، آزمایشی گلدانی به صورت فاکتوریل دو عاملی در چارچوب طرح کاملا تصادفی با سه تکرار در فضای باز مزرعه دانشکده کشاورزی دانشگاه ولی عصر رفسنجان در فاصله دی ماه 1390 تا خرداد ماه 1391 انجام شد. عامل اول عبارت از کاهش توان منبع در سه سطح شامل گیاه کامل (شاهد)، حذف نورساخت برگ پرچم و حذف نورساخت برگ های زیرین و عامل دوم تنش خشکی در دو سطح شامل آبیاری کامل (شاهد) و قطع آبیاری پس از گلدهی بود. حذف نورساخت با استفاده از ماده بازدارنده نورساخت DCMU انجام شد. نتایج نشان داد که حذف نورساخت برگ پرچم بر خلاف تیمار حذف نورساخت برگ های زیر برگ پرچم، سبب کاهش محتوای نشاسته و افزایش محتوای پروتئین آن شد اما اثر معنی داری بر وزن دانه نداشت. در زمان رسیدگی، محتوای کربوهیدرات های محلول ساقه در تیمار آبیاری شاهد تحت تاثیر تیمارهای کاهش توان منبع قرار نگرفت اما با قطع آبیاری پس از گلدهی به طور معنی داری افزایش یافت و بیشترین میزان آن در تیمار حذف نورساخت برگ های زیر برگ پرچم بود. از سوی دیگر، هیچ یک از تیمارهای قطع آبیاری پس از گلدهی و حذف نورساخت برگ ها تاثیری بر محتوای نیتروژن ساقه در زمان رسیدگی نداشتند. به نظر می رسد کاهش توان منبع در اثر حذف نورساخت برگ های زیرین سبب کاهش نیاز مخزن به ماده پرورده و نیتروژن و کاهش کارایی انتقال دوباره آنها به سمت دانه می شود.

تنش های محیطی دامنه گسترده ای از پاسخ های گیاهی مانند تغییر در بیان ژن تا تغییرپذیری ها در سوخت وساز (متابولیسم) درون یاخته ای و رشد را راه اندازی می کنند. واکنش های گیاهی مختلفی برای رویارویی با اثرگذاری های زیانبار بالقوه ایجادشده توسط نور، خشکی، شوری، عفونت ناشی از بیمارگر و تنش های دیگر وجود دارد. آلفا توکوفرول[1] ترکیب عمده ویتامین E است که در کلروپلاست برگ یافت می شود. این ضداکسنده (آنتی اکسیدان)، گونه های فعال اکسیژن مشتق شده از نورساخت (فتوسنتز) را غیرفعال کرده و از انتشار پراکسیداسیون چربی (لیپید) توسط پاکسازی رادیکال های پروکسیل چربی در غشاهای تیلاکوئید جلوگیری می کند. در این تحقیق گیاهان توتون دارای سازه ژنی pBin:At.TC که در آنها ژن توکوفرول سیکلاز (یکی از ژن های کلیدی مسیر ساخت ویتامین E که تبدیل 2 و 3-دی متیل-5-فیتیل-1 و 4-بنزوکوئینون را به گاما – توکوفرول[2] کاتالیز می کند) تشدید بیان یافته بود، استفاده شدند. به منظور بررسی اثر ژن منتقل شده گیاهان تراریخت (تراژن) حاصل تحت تنش خشکی قرار گرفتند و ویژگی های فیزیولوژیک مانند محتوای سبزینه (کلروفیل)ها و کاروتنوئید، محتوای آمینواسید پرولین، میزان نفوذپذیری نسبی غشا و محتوای آب نسبی گیاه در گیاهان تراریخت و شاهد بررسی و تجزیه و تحلیل شد. نتایج نشان داد که گیاهان تراریخت محتوای سبزینه، پرولین و آب نسبی بالاتر و همچنین میزان نشت یونی کمتری در سطوح تنشی 40 و 60 درصد در مقایسه با گیاهان شاهد داشتند. به طورکلی تشدید بیان ژن توکوفرول سیکلاز در گیاه توتون به احتمال موجب افزایش مقاومت آن در شرایط تنش خشکی می شود.

افزایش میزان سدیم و کاهش میزان پتاسیم در اندام های گیاه و در نتیجه بهم خوردن تعادل یونی و سرانجام کاهش عملکرد گیاه از اثرگذاری های زیانبار شوری رشد و نمو گیاه است. این آزمایش به منظور بررسی تاثیر شوری بر 41 رقم گندم نان (Triticum aestivum L.) در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در دو شرایط آبیاری با آب کم شور و آب شور، به ترتیب 63 /0و 8 /11 دسی زیمنس بر متر در مرکز تحقیقات کشاورزی کرمان اجرا شد. نتایج نشان داد که بین عملکرد، میزان سدیم، پتاسیم، نسبت آنها و حجم نسبی آب در برگ پرچم ارقام گندم در دو محیط تفاوت معنی دار وجود داشت. شاخص های میانگین عملکرد، میانگین هندسی عملکرد، میانگین همساز (هارمونیک) و تحمل به تنش محاسبه شده بر پایه عملکرد ارقام در دو محیط و باK+ وK+/Na+ در محیط شور همبستگی مثبت و معنی دار داشتند. ارقام گزینش شده بر پایه این شاخص ها دارای عملکرد بالا در هر دو محیط و کمترین میزان کاهش نسبت پتاسیم به سدیم و حجم نسبی آب برگ پرچم بودند. بنابراین بسته به مرحله رشد گیاه می توان از هر کدام از این شاخص ها، شاخص های تحمل به تنش محاسبه شده بر پایه عملکرد و یا میزان سدیم، پتاسیم، نسبت آنها و حجم نسبی آب برگ پرچم، برای گزینش ارقام متحمل به شوری استفاده کرد.

این تحقیق به منظور بررسی تاثیر روش های مختلف خاک ورزی و ارقام پاییزه نخود (آرمان، هاشم و ILC-482) در کشت اول، روی عملکرد ذرت علوفه (سینگل کراس 704) در کشت دوم انجام شد. آزمایش به صورت کرت های یکبار خردشده در قالب طرح بلوک کامل تصادفی در چهار تکرار در سال 1391 در مزرعه آموزشی پژوهشی دانشگاه تهران واقع در کرج انجام شد. کرت اصلی شامل نظام های مختلف خاک ورزی (خاک ورزی مرسوم، خاک ورزی کمترین و بدون خاک ورزی) بود که در کشت اول ارقام نخود و در کشت دوم ذرت سینگل کراس 704 به عنوان کرت های فرعی در آن کشت شد. در کشت دوم کرت های اصلی پیشین به همان روش خاک ورزی در کشت پیش، خاک ورزی شد. ارقام مختلف نخود در کشت اول تاثیر معنی داری روی عملکرد علوفه ذرت نداشت. بیشترین عملکرد علوفه، مربوط به نظام خاک ورزی مرسوم و کمترین بود. بدلیل کمتر بودن هزینه ها در آماده سازی بستر در خاک ورزی کمترین نسبت به خاک ورزی مرسوم، روش خاک ورزی کمترین پیشنهاد می شود.

به منظور بررسی تغییرپذیری های ژنتیکی، شناسایی و مکان یابی ژن های کنترل کننده صفات کمی (QTL)مشخصه (پارامتر)های جوانه زنی بذر تحت تنش شوری در گیاه آفتابگردان، آزمایشی شامل هشتاد ژن نمون (ژنوتیپ) از یک جامعه خویش آمیخته (اینبرد) نوترکیب (RIL) آفتابگردان، ناشی از تلاقی دو رگه یا لاین (PAC2 x RHA266) در یک طرح فاکتوریل در دو شرایط کنترل و تنش شوری در سه تکرار و در شرایط آزمایشگاهی کنترل شده در مجتمع آزمایشگاهی دانشگاه آزاد واحد علوم و تحقیقات تهران اجرا شد. صفات مورد بررسی شامل زمان لازم برای آغاز جوانه زنی بذرها، زمان 50 درصد جوانه زنی، زمان بیشترین جوانه زنی و درصد جوانه زنی بودند. نتایج گویای معنی دار بودن تنش شوری و تاثیر ژن نمون ها در همه صفات اندازه گیری شده بود. اگرچه تنش شوری تاثیر منفی روی جوانه زنی نشان داد، اما معنی دار بودن تاثیر ژن نمون در تنش نشان دهنده رفتار متفاوت ژن نمون ها در پاسخگویی به تنش شوری بود. در این تحقیق، QTLهای «1.T50%G.16.1» و «2.T50%G.17.1» کنترل کننده زمان 50 درصد جوانه زنی بذر در شرایط کنترل و تنش شوری، به عنوان QTLهای بزرگ تاثیر معرفی شدند. همچنین QTLهای (2.TSG.16.1) و (1.TSG.16.1) کنترل کننده زمان آغاز جوانه زنی بذر وQTL های (2.PSG.12.1)، (1.PSG.12.1)، (2.PSG.12.3) و (1.PSG.12.2) کنترل کننده درصد جوانه زنی بذر به عنوان QTLهای ساختاری معرفی شدند. از مکان های کروموزومی و نشانگر (مارکر)های جفت (لینک)شده با آنها در روش گزینش به کمک نشانگر برای بهبود صفت جوانه زنی در شرایط شوری پس از آزمایش های و تکرارهای لازم می توان استفاده کرد.

به منظور ارزیابی و گزینش ارقام تریتیکاله با عملکرد بیشتر و صفات مطلوب زراعی و فیزیولوژیکی، سی ژن نمون (ژنوتیپ) دریافتی از مرکز بین المللی تحقیقات ذرت و گندم (سیمیت) مکزیک، آزمایشی در قالب طرح آلفالاتیس در دو تکرار و در سه ایستگاه تحقیقاتی کرج، مشهد و بیرجند در سال زراعی 1389-1390 اجرا شد. نتایج به دست آمده از تجزیه واریانس مرکب، تاثیر ژن نمون بر عملکرد دانه و بیشتر صفات را در سطح احتمال 1 درصد معنی دار نشان داده که بیانگر واکنش متفاوت ژن نمون ها است. ضریب های همبستگی بین صفات مختلف نشان داد که عملکرد دانه همبستگی مثبت و معنی داری با صفات انتقال مواد یعنی انتقال دوباره مواد نورساختی (فتوسنتزی)، کارایی ساقه در انتقال ذخایر به دانه و نیز وزن دمگل (پدانکل)، درازای دمگل و وزن میانگره دوم داشت. با استفاده از رگرسیون مرحله ای دو صفت انتقال دوباره و درازای دمگل به ترتیب بیشترین تاثیر را بر عملکرد دانه نشان دادند، به طوری که این دو صفت در مجموع (533 /0 (R2=از تغییرات عملکرد را توجیه کردند. بر پایه نمودار چندضلعی ژن نمون های 20،23 و 29 در سه محیط جزو مطلوب ترین بودند. با ترسیم بای پلات ژن نمون در صفت، عملکرد دانه با صفت انتقال دوباره، بیشترین رابطه را داشت. بر این پایه ژن نمون 23 با شجره IRON_2/5/DISB5/3/S...BAGAL_2//FARAS_1 و ژن نمون های رگه خواهری (سیسترلاین) 29 و 28 با شجره LIRON_2/5/DISB5/3/SPHD/PVN//YOGUI... و ژن نمون 20 با شجره DAHBI_6/3/ARDI_1/TOPO 1419//ERIZO... با دارا بودن انتقال دوباره بیشتر و عملکرد بالاتر مشخص و گزینش شدند. بنابراین به نظر می رسد از صفت انتقال دوباره می توان به عنوان معیاری برای گزینش رگه (لاین) های تریتیکاله استفاده کرد.

حساس ترین دوره زندگی هر گیاه به تنش شوری، مرحله جوانه زنی است. بذر بسیاری از گونه های گیاهی با قرارگیری در معرض آب، لایه ای ژله مانند به نام لعاب (موسیلاژ) تولید می کنند. هدف از این پژوهش بررسی تاثیر لعاب در تحمل شوری بالنگو شهری بود. بذرهای بالنگو دارای لعاب است که در درمان برخی اختلال های عصبی، کبدی و بیماری های کلیوی به کار می روند. بدین منظور آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی در چهار تکرار در سال 1392 در آزمایشگاه گیاه شناسی دانشکده منابع طبیعی دانشگاه یزد انجام شد.عامل ها شامل تنش شوری (0، 5، 10، 15 و 20 دسی زیمنس بر متر کلریدسدیم) و نوع بذر (با لعاب و بدون لعاب) در نظر گرفته شدند. نتایج نشان داد که تاثیر تنش شوری بر همه صفات معنی دار بود. با افزایش شدت شوری جوانه زنی و رشد آغازین هر دو نوع بذر کاهش معنی داری یافت و بیشترین و کمترین میزان هر یک از صفات به ترتیب متعلق به شاهد و به شوری 20 دسی زیمنس بر متر بودند. همچنین بذرهای لعاب دار در مقایسه با بدون لعاب درصد جوانه زنی و درازای ساقه چه بیشتری داشتند. به طور کلی نتایج نشان دهنده نقش مثبت لعاب در بهبود جوانه زنی بذر در شرایط تنش شوری است. با این حال میزان تاثیر این ماده بسته به نوع گیاه و حجم لعاب موجود در بذر می تواند متفاوت باشد.

هدف از این تحقیق ارزیابی جوانه زنی ژن نمون (ژنوتیپ) های مختلف کنجد در واکنش به دما بود. با استفاده از دماهای مهم (کاردینال) یعنی کمینه، بهینه و بیشینه شاخص های تحمل به دمای بالا و پایین تعیین و ژن نمون های مختلف از این نظر ارزیابی شدند. به این منظور آزمایش جوانه زنی با چهار تکرار 50 بذری در درون اتاقک (انکوباتور)های رشد با دماهای ثابت 10، 15، 20، 25، 30، 35، 40 و 45 درجه سلسیوس روی نه ژن نمون کنجد صورت گرفت. در نهایت با تابع دو تکه ای، دماهای مهم تعیین شدند و با کمک دماهای مهم بردباری به دماهای بالا و پایین برای ژن نمون های مختلف تعیین شد. نتایج نشان داد که میانگین دماهای کمینه (پایه)، بهینه (مطلوب) و بیشینه (سقف) در ژن نمون های مورد ارزیابی 8 /12، 0 /38 و 3 /49 درجه سلسیوس بود. دامنه بردباری به دماهای زیر بهینه، دماهای بالای بهینه و دامنه بردباری کل به ترتیب 3 /11، 2 /25 درجه سلسیوس و 5 /36 درجه سلسیوس تعیین شد. شاخص تحمل به سرما و گرما نیز بین ژن نمون ها تفاوت معنی داری داشتند و میانگین آنها برای ژن نمون های مختلف به ترتیب 37 /2 و 73 /2 درصد بود. در نهایت اینکه، بیشینه میزان جوانه زنی، شاخص تحمل به گرما (HTI) و دمای کمینه به ترتیب با 5 /95، 9 /95 و 3 /98 درصد بیشترین توارث پذیری را داشتند و کمترین قابلیت توارث به ترتیب مربوط به صفت دمای بیشینه با 2 /3 درصد بود.

ذرت (Zea mays L.) یکی از مهمترین گیاهانی است که تولید علوفه آن در کشور رو به توسعه است. این پژوهش صحرایی به منظور بررسی تاثیر پوششدار کردن بذر با باکتری های محرک رشد (ازتوباکتر و سودوموناس) و عناصر ریزمغذی (روی، بر، مولیبدن، مس، آهن و منگنز) بر عملکرد کمی و کیفی ذرت علوفهای رقم NS640 به اجرا درآمد. آزمایش در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی در سه تکرار در موسسه تحقیقات برنج کشور در سال 1393 انجام شد. تیمارهای مورد بررسی شامل بذر بدون پوشش، بذر پوششدار بدون باکتری و بدون عناصر ریزمغذی، پوشش بذر با عناصر ریزمغذی (روی، مولیبدن، بر، مس، آهن و منگنز) و بدون باکتری، پوشش بذر با باکتری سودوموناس و بدون عناصر ریزمغذی، پوشش بذر با باکتری سودوموناس و عناصر ریزمغذی، پوشش بذر با باکتری ازتوباکتر و بدون عناصر ریزمغذی، پوشش بذر با باکتری ازتوباکتر و عناصر ریزمغذی، پوشش بذر با مخلوطی از باکتری های سودوموناس و ازتوباکتر و بدون عناصر ریزمغذی و پوشش بذر با مخلوطی از باکتری های سودوموناس و ازتوباکتر و عناصر ریزمغذی بودند. تیمار پوشش بذر با باکتری سودوموناس و عناصر ریزمغذی در بیشتر صفات مورد بررسی بالاترین میزان را داشتند. از نظر کیفیت علوفه نیز، تیمار یادشده بیشترین قابلیت هضم علوفه خشک، پروتئین خام و کربوهیدرات محلول در آب را به خود اختصاص داد. بیشترین فیبر خام و خاکستر نیز در تیمار شاهد مشاهده شد. نتایج نشان داد که باکتری های محرک رشد به همراه عناصر ریزمغذی اثربخشی بیشتری در رشد گیاه دارند. این باکتری ها در تلفیق با عناصر ریزمغذی میتوانند به افزایش عملکرد کمی و کیفی گیاه منجر شوند.

به منظور ارزیابی اثرگذاری های کود های شیمیایی و زیستی بر غلظت عناصر نیتروژن، فسفر و پتاسیم، ویژگی های بیوشیمیایی و عملکرد کاسه های گل چای ترش (مکی)، آزمایشی به صورت طرح کرت های خردشده در قالب بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه زابل در سال های 1392 و 1393 اجرا شد. عامل اصلی شامل کودهای شیمیایی با سه سطح فسفر، نیتروژن و NPK و عامل فرعی شامل کود زیستی با پنج سطح نیتروکسین، سوپرنیتروپلاس، سوپربیوفسفات، قارچ ریشه (میکوریزا) و بدون کاربرد کود زیستی بودند. نتایج به دست آمده از تجزیه مرکب دو سال زراعی نشان داد که تاثیر تیمار کودهای شیمیایی و زیستی بر همه صفات مورد بررسی معنی دار (01 /0P£) بود. تاثیر برهمکنش کودهای شیمیایی و زیستی برای همه صفات مورد بررسی به جز میزان نیتروژن، پروتئین و فسفر برگ معنی دار شد. بیشترین میزان نیتروژن برگ و کاسبرگ، میزان پروتئین برگ و کاسبرگ، میزان پتاسیم کاسبرگ، محتوای آنتوسیانین کاسبرگ، محتوای ویتامین C کاسبرگ، میزان اسیدیته کاسبرگ و عملکرد کاسه های گل در تیمار تلفیق کود شیمیایی NPK با کود زیستی نیتروکسین به دست آمد. بیشترین میزان فسفر برگ و کاسبرگ در تیمار کود شیمیایی NPK در تلفیق با کود زیستی سوپربیوفسفات به دست آمد. بنابراین با توجه به ضرورت تولید گیاهان دارویی در نظام های زراعی، کاربرد کودهای شیمیایی به همراه کودهای زیستی برای بهبود کارایی کاربرد کودهای شیمیایی در راستای دستیابی به کشاورزی پایدار و حفظ محیط زیست توصیه می شود.

شوری رشد گیاه را از طریق تنش اسمزی ناشی از وجود نمک در محیط اطراف ریشه و نیز سمیت یونی ناشی از تجمع نمک در برگ ها تحت تاثیر قرار می دهد. ارزیابی ویژگی های فتوسنتزی به عنوان روشی سریع و غیرتخریبی، توان بالایی برای بهبود بهره وری گیاه و تحمل به تنش دارد. به منظور بررسی اثرات تنش اسمزی کوتاه مدت (45 دقیقه) بر ویژگی های فتوسنتزی، چهار رقم گندم دوروم (به نام های کولتر، سکلاوی، کاندیکنز، برکولیا) با تحمل شوری متفاوت، در غلظت های پایین 50 میلی مولار کلریدسدیم و کلریدپتاسیم در آزمایشی گلدانی ارزیابی شدند. تبادلات گازی و به دنبال آن فتوسنتز بلافاصله با آغاز تنش اسمزی ناشی از هر دو تیمار (بهترتیب به میزان 10-15 و 3-5 درصد) کاهش یافتند، اگرچه با گذشت زمان میزان آنها تا حدودی ترمیم یافت. ویژگی های فتوسنتزی بهطور مشابه به غلظت های ایزواسمزی کلریدسدیم و کلریدپتاسیم پاسخ دادند. ارتباط بین غلظت سدیم برگ و پاسخ هدایت روزنه ای هر چهار رقم، 45 دقیقه پس از رویارویی با هر دو نوع نمک نشان داد که هیچ تاثیر ویژه ای از حضور سدیم در گیاه وجود ندارد. در مجموع به نظر می رسد مهم ترین عامل ایجاد پاسخ های فتوسنتزی در استفاده از مواد اسمزی مختلف، در واقع فشاراسمزی ناشی از تنش در فضای اطراف ریشه بوده است نه اینکه اثرات یونی ناشی از سمیت سدیم باشد.

به منظور بررسی تاثیر چند نوع خاکپوش و مدیریت بهینه ترکیب های کودی شیمیایی، آلی و زیستی بر صفات بوم شناختی زراعی (آگرواکولوژیک) خرفه، آزمایشی طی سال زراعی 1389-1390 در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه کشاورزی و منابع طبیعی رامین خوزستان به صورت فاکتوریل-اسپلیت در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار انجام گرفت. در این آزمایش، سه خاکپوش M1- بدون خاکپوش، M2- کلش گندم و M3- پلاستیک تیره به عنوان عامل اول و پنج سیستم کودی به صورت: S1- ترکیب کودهای شیمیایی (فسفات تریپل و سولفات پتاسیم هر کدام 150 کیلوگرم در هکتار و اوره 300 کیلوگرم در هکتار)، S2- ترکیب تلفیقی کودهای شیمیایی و زیستی (فسفات تریپل و سولفات پتاسیم هر کدام 150 کیلوگرم در هکتار و اوره 300 کیلوگرم در هکتار با کودهای زیستی نیتروکسین و کود بارو 2)، S3- ترکیب کود مرغی (8 تن در هکتار)، S4- ترکیب تلفیقی کودهای مرغی و زیستی (کود مرغی 8 تن در هکتار با کودهای زیستی نیتروکسین و کود بارو 2)، S5- ترکیب تلفیقی کودهای گاوی و زیستی (کود گاوی 20 تن در هکتار با کودهای زیستی نیتروکسین و کود فسفات بارو 2) به عنوان عامل دوم در کرت های اصلی و چین برداری در کرت فرعی بررسی شدند. در چین اول نتایج نشان دادند که تاثیر کود مرغی و تلفیق ترکیب کودهای مرغی با زیستی، عملکرد (وزن خشک بوته)، ارتفاع بوته و سبزینه (کلروفیل) را به طور معنی داری افزایش داد. در چین دوم و سوم ترکیب کودهای شیمیایی تلفیقی و زیستی (S2) بیشترین عملکرد، ارتفاع بوته و سبزینه را تولید کرد. خاکپوش پلاستیک تیره در چین اول و دوم بیشترین عملکرد، ارتفاع بوته و سبزینه را داشت، اما این خاکپوش در چین سوم تولید مناسبی نداشت. همچنین نتایج نشان داد که چین سوم بیشترین وزن خشک بوته را در بین همه چین ها تولید کرد. در کل نتایج نشان دهنده امکان استفاده از تلفیق کودهای مرغی و زیستی همراه با کودهای شیمیایی در گیاه دارویی خرفه برای تولید سالم و پایدارند.