نشریه مدیریت استاندارد و کیفیت
سال چهارم شماره 4 (پیاپی 14، زمستان 1393)

طرح ریزی فعالیت های ارزیابی انطباق به عنوان یکی از فرایندهای بنیادین و مهم نظام استانداردسازی دفاعی، به گونه ای متناسب با رویکرد نوین استانداردسازی دفاعی و سازگار با الگوهای بین المللی در جهت استفاده ی بیشینه از ظرفیت های ملی و بین المللی، یکی از چالش های اساسی طراحان فرایند استانداردسازی دفاعی است که در کارهای قبلی مورد مطالعه قرارگرفته است. از طرفی به دلیل وسعت مرزهای آبی کشورمان و نیاز به حضور موثر در آب های آزاد بین المللی، نیروی دریایی جمهوری اسلامی ایران به عنوان یک نیروی راهبردی در دکترین دفاعی ایران شناخته می شود و بالطبع نظام استانداردسازی دفاعی باید نقش موثری در نظام مند ساختن فرایندهای دریانوردی شناورها ایفا نماید. بر همین اساس در ادامه ی پژوهش قبلی و به عنوان اولین گام طرح ریزی فرایندهای ارزیابی انطباق در بخش دفاعی، فرایند رده بندی شناورهای نظامی متناسب با ملاحظات دفاعی، سازگار با الگوهای بین المللی و منطبق بر الگوی سه لایه ای استانداردسازی (نهاد (نظام مدیریت)، فرایند و محصول) طرح ریزی و توسعه داده شده است.

چرخه ی حیات، یک چارچوب فرآیندی مشترک در سامانه های ساخته ی بشر از شکل گیری ایده تا وارهایی آن است. برای دستیابی به یک سامانه ی نرم افزاری کارآمد و اثربخش لازم است در هر یک از مراحل چرخه ی حیات، الزامات و مشخصه های کیفیتی و عملکردی تعریف و اجرا شوند.
لذا در این مقاله پس از بیان مفاهیم اولیه و تشریح مراحل چرخه ی حیات سامانه های نرم افزاری، الزامات عمومی هر مرحله شناسایی شده است. سپس در ادامه با روش کتابخآن های و توصیفی و با بهره گیری از تجربیات برتر و استانداردهای موجود، الگوی استانداردسازی مراحل توسعه ی نرم افزار در چرخه ی حیات ارائه شده است.
الگوی استانداردسازی ارائه شده در این مقاله، با لحاظ کردن موارد مذکور به دنبال ارائه ی راهکاری برای چارچوب دهی به طیف گسترده از الزاماتی است که در این حوزه مطرح هستند. این الگو به توسعه دهندگان کمک می کند تا الزامات متداول مورد انتظار از آن ها را شناسایی کرده و فرایندهای توسعه ی خود را متناسب با این الزامات طرح ریزی و اجرا نمایند. همچنین این الگو به کارفرمایان (و کاربران نهایی) کمک می کند تا بتوانند نیازهای خود را در قالب ادبیات مشترک به توسعه دهندگان ارائه کنند. با بهره گیری از این الگو اطمینان حاصل می شود که اولا حداقل الزامات کیفی، امنیتی و به روز بودن، درآن لحاظ شده و توسعه دهنده ی زیرساخت های لازم برای انجام این کار را در اختیار دارد و نرم افزار تهیه شده به طور مستمر درحال پشتیبانی و بروز رسانی است.

این باور وجود دارد که هرقدر کیفیت گزارش های فنی افزایش یافته و از استاندارد ها و ضوابط معتبرتری در تهیه و ارائه گزارش ها استفاده شود، ریسک داده های طراحی کاهش خواهد یافت. استاندارد های طراحی در راستای هدف بالابردن کیفیت داده های طراحی به گونه مطلوب، تدوین می شوند. در این تحقیق این موضوع مورد بررسی قرار می گیرد که تدوین و اجرای استاندارد های طراحی موجب افزایش کیفیت طراحی شده است. متغیر های کیفیت اطلاعات طراحی پایداری سود، ضریب واکنش سود، کیفیت اقلام تعهدی و توان تبیین روش های ارزشیابی در نظر گرفته شده و در قالب مدل های کیفیت اطلاعات طراحی، قبل و بعد از اجرای استاندارد های طراحی مورد آزمون قرارگرفته است. همچنین برای آزمون فرضیه از روش رگرسیون چند متغیره استفاده شده است. نتیجه ی آزمون مدل ها در مجموع نشان داد که اجرای استاندارد ها تن ها در مدل پایداری، با بهبود نسبی پایداری اضافی، همراه بوده است درحالی که در سایر مدل ها استاندارد ها نتوانسته اند اثر قابل ملاحظه ای داشته باشند.

امروزه، کیفیت یکی از ویژگی های پایه ای برای هر محصول، خدمت تولیدشده، محسوب می شود. سازمان های خدماتی نیز از این حیث استثنا نبوده، بلکه باید به کیفیت خدمات ارائه شده، توجه ویژه ای جهت بقای سازمانی خود داشته باشند. با توجه به پیچیدگی این سازمان ها در ارائه ی خدمات با کیفیت به مشتریان و همچنین رضایت مشتریان خود، لازم است با بهره گیری از الگوها، استانداردها و روش های موثر و کاربردی، اقدامات مناسبی را انجام دهند. تحقیق حاضر با موضوع «شناسایی و اولویت بندی مهم ترین عوامل در اجرای موفق سیستم مدیریت کیفیت مبتنی بر استاندارد ایزو 9001 در سازمان خدماتی» در نظر دارد با هدف شناسایی این عوامل، اجرای موفق استاندارد ایزو 9001 در سازمان خدماتی در زمان و هزینه ی کمتر تضمین کند. لذا این تحقیق از نوع پژوهش، کاربردی، و از حیث روش، تحقیق پیمایشی است. با توجه به تحقیقات داخلی و خارجی، 19 عامل موفقیت شناسایی شده است که با استفاده از سرشماری از 20 خبره، مانند اساتید دانشگاهی، خبرگان سازمان و خبرگان مدیریت کیفیت، اولویت بندی عوامل شناسایی شده با روش دیمتل فازی انجام شد. در پایان نتایج پژوهش، از حیث بیشترین درجه ی اهمیت از بین عوامل شناسایی شده، عواملی همچون کارآمدی کارکنان، آموزش و مشارکت کارکنان، انتخاب شد.

تحقیقات سازمان یافته، از آن نوع که به فناوری پیشرفته می انجامد، تحقیق و توسعه نامیده می شود، با وجود محاسن پروژه های تحقیق و توسعه بسیاری از سازمان ها در فرایند انجام این پروژه ها با مشکلات فراوانی روبه رو می شوند. با توجه به این واقعیت این تحقیق ضمن تعریف و دسته بندی عوامل ریسک، به کمک ترکیب نتایج فرایند تحلیل شبکه ای و DEMATEL در شرایط فازی به رتبه بندی ریسک ها و ارزیابی روابط علی و معلولی حاکم بر آن ها پرداخته است. روش پیشنهادی ذکرشده در شرکت تحقیقاتی آرایشی و بهداشتی آلفا به صورت مطالعه موردی مرور شده و نتایج نشان دهنده اهمیت عوامل سطح دسترسی به منابع علمی، سرمایه در گردش و کیفیت پایین ایده ها در فرایند انجام پروژه های تحقیقاتی است.

در اقتصاد دانش محور امروزی، مدیریت سرمایه های فکری سازمان برای خلق ارزش، از اهمیت بالایی برخوردار هستند. برای مدیریت صحیح این سرمایه ها بایستی بتوان آن ها را مورد سنجش قرار داد. علی رغم وجود چارچوب های عمومی متعدد برای سنجش سرمایه ی فکری، تاکنون چارچوبی که به سنجش این سرمایه ها در سازمان های فناوری محور یعنی سازمان هایی که در بهره برداری از فرصت های کسب وکار خود متکی به مسائل فناورانه هستند بپردازد، ارائه نشده است. لذا در این مقاله تلاش شده که با کمک ادبیات موضوع، ابعاد و مولفه های کلیدی سرمایه ی فکری در سازمان های فناوری محور، احصا شده و با برقراری ارتباط منطقی میان این ابعاد و مولفه ها، چارچوب اولیه ای جهت سنجش سرمایه ی فکری در این سازمان ها پیشنهاد شود. بر این اساس می توان گفت که سرمایه ی فکری سازمان های فناوری محور از سه سرمایه ی انسانی، ساختاری و اجتماعی تشکیل می شود؛ سرمایه هایی که خود در مجموع از 8 بعد و 26 مولفه تشکیل شده اند. چارچوب ارائه شده در این تحقیق می تواند به عنوان مبنایی برای سنجش سرمایه ی فکری در سازمان های فناوری محور، مورد استفاده قرار گیرد.