فهرست مطالب

پژوهشنامه توسعه فرهنگی اجتماعی - سال یکم شماره 1 (بهار و تابستان 1393)

پژوهشنامه توسعه فرهنگی اجتماعی
سال یکم شماره 1 (بهار و تابستان 1393)

  • تاریخ انتشار: 1393/06/31
  • تعداد عناوین: 7
|
  • ارزیابی نظام علم و فناوری کشور ایران در مقایسه با دیگر کشورهای منطقه
    محمود مولی نزاد، یدالله مهرعلی زاده صفحات 7-33
    هدف از این تحقیق، بررسی و ارزیابی نظام علم و فناوری کشور ایران در مقایسه با دیگر کشورهای منطقه (کشورهای آسیای جنوب غربی، آسیای میانه، قفقاز، خاورمیانه و کشورهای همسایه) از دیدگاه متخصصان و صاحب نظران بوده است. بر اساس الگوی ارزیابی زیرساخت های فنی و اجتماعی، نظام علم و فناوری کشور ایران ارزیابی شده است. تحقیق با استفاده از روش توصیفی- تحلیلی و انتخاب نظر نخبگان علمی، فنی، فرهنگی، اجتماعی و ملی انجام شده است و با بهره گیری از روش میدانی و پرسش نامه اطلاعات موردنیاز تحقیق جمع آوری گردیده است. نتایج به دست آمده بازگوی آن است که، به طورکلی، در نظرسنجی زیرساخت های فنی و اجتماعی، نظام علم و فناوری کشور ایران در فعالیت هایی که برای حمایت از کسب، اشتراک، توسعه و نگه داری دانش وجود دارد، نیاز به سرمایه گذاری و توجه بیشتری دارد (61/2 از 5). فن آوری اطلاعات (IT، ICT) (59/2 از 5)؛ میزان اثربخشی رهبری و مدیریت علم و فناوری کشور (31/2 از 5)؛ میزان اثربخشی نظام جبران خدمت، پاداش و انگیزش (21/2 از 5)؛ میزان اثربخشی ساختار و ارتباطات (37/2 از 5)؛ میزان اثربخشی روحیه محققان و کارکنان حوزه های ستادی کشور (60/2 از 5) و میزان اثربخشی فرهنگ سازمانی (55/2 از 5) ارزیابی شده است. بر اساس نتایج تحقیق، مهم ترین مسائل و مشکلات مدیریت علم و فناوری (کسب و جذب، بهره برداری و انتقال، ذخیره سازی و توسعه دانش) کشور ایران در مقایسه با دیگر کشورهای منطقه به ترتیب اولویت عبارت اند از: نیاز به همکاری بیشتر مدیریت ارشد در توسعه دانش علمی و فناوری، ضرورت وجود مکانیزم های انگیزشی در کشور برای کسب و اشاعه و توسعه دانش علمی و فناوری، حاکمیت نگرش سخت افزاری به جای فر هنگی به مقوله توسعه دانش علمی و فناوری، ضرورت بازسازی مهارت ها و دانش و نگرش کارکنان و مدیران متولی توسعه علم و فناوری کشور، مهندسی مجدد ساختار شغلی کشور که در افراد احساس نیاز برای کسب و توسعه دانش به وجود آورد، تطابق فزون تر ساختار سازمانی کشور با توسعه دانش علمی و فناوری، در دسترس قرار دادن زیرساخت های علمی و فناوری برای علاقه مندان و پیچیدگی زیاد تولید علم و فناوری.
    کلیدواژگان: علم و فناوری، کسب و جذب، بهره برداری و انتقال، ذخیره سازی و توسعه دانش
    چکیده مشاهده متن زبان: فارسی
  • گونه شناسی ارزش های فرهنگی مبتنی بر هویت
    یعقوب احمدی، امید قادر زاده صفحات 34-56
    ارزش ها از مهم ترین وجوه زندگی روزمره به شمار می آیند و جنبه های اساسی تنوع در رفتارهای انسانی را نشان می دهند. تفاوت در ابعاد و حوزه های مختلف زندگی جمعی (سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و...) ریشه در انتخاب و ترجیح گونه ای ارزش بر نوع دیگر دارد. همسو با آن، هویت های جمعی نه تنها متاثر از تنوع در انتخاب ارزش ها هستند، بلکه در دوره های مختلف اثرات متفاوتی بر ترجیحات ارزشی افراد برجای گذارده اند. از این منظر و با توجه به چندوجهی بودن جامعه ایرانی و همچنین، جامعه کردستان در ابعاد هویتی، هدف اصلی این مقاله، گونه شناسی ارزش های فرهنگی مبتنی بر تنوع هویت جمعی است. روش پژوهش، توصیفی از نوع همبستگی است. همچنین، از نظر کنترل شرایط پژوهش یک بررسی پیمایشی؛ از نظر وسعت پهنانگر؛ و از نظر زمانی، مقطعی است (نیمه دوم سال 1391). جامعه آماری پژوهش، دانشجویان دانشگاه کردستان هستند. حجم نمونه مقتضی، با توجه به حداکثر پراکندگی و خطای 5 درصد، تنوع دانشگاه ها و بر اساس فرمول کوکران، 348 نفر تعیین شده است. نمونه گیری نیز به روش طبقه ای تصادفی انجام داده شده است. نتایج توصیفی تحقیق حاکی از آن است که هر سه نوع از هویت در جامعه آماری در سطحی بوده اند که هیچ یک از انواع هویت را نمی توان برای جامعه آماری موردمطالعه نادیده گرفت؛ بنابراین، همگی برای دانشجویان موردمطالعه بااهمیت تلقی می شوند. نتایج حاکی از بالا بودن معناداری شدت احساس هویت قومی نسبت به دو سطح دیگر از هویت بوده است. همچنین، نتایج از بالاتر بودن احساس هویت جهانی در مقایسه با احساس هویت ملی حکایت دارد. سه سطح از هویت- هویت های قومی، ملی و جهانی- روابط متفاوتی با یکدیگر را در نمونه و جامعه آماری مورد مطالعه نشان می دهند؛ درحالی که دو سطح هویت قومی و ملی رابطه معناداری با یکدیگر ندارند. رابطه ای معنادار در سطح متوسط میان هویت قومی و هویت جهانی و به همین ترتیب رابطه ای با شدت متوسط و معنادار میان هویت ملی و هویت جهانی مشاهده می شود.
    کلیدواژگان: ارزش، ارزش های فرهنگی، هویت، هویت قومی، هویت ملی
    چکیده مشاهده متن زبان: فارسی
  • آموزش عالی و سرمایه اجتماعی
    ابراهیم صالحی عمران صفحات 57-77
    یکی از سیاست های مهم اجتماعی و فرهنگی در بیشتر کشورها می تواند ساخت و تولید سرمایه اجتماعی از طریق آموزش منابع انسانی باشد. سیستم های آموزش عالی می توانند با بهره گیری از مفروضات سرمایه اجتماعی و فراهم آوری فرصت های آموزشی برای همه گروه های اجتماعی زمینه مناسبی را برای رشد فرهنگی و اجتماعی و اخلاقی آنان در حوزه های مختلف عمومی فراهم آورند. بی تردید، اگر این سیاست اجتماعی در برنامه ریزی درسی آموزش عالی در نظر گرفته شود، آثار و نتایج اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی فراوانی را به همراه خواهد داشت. لذا، در این مقاله، سعی شده است تا میزان برخورداری دانشجویان از سرمایه اجتماعی و ابعاد آن بررسی شود. روش این تحقیق، توصیفی از نوع پیمایشی است و نمونه پژوهش نیز از بین دانشجویان دانشگاه های شمال کشور (مازندران، گیلان و گلستان) انتخاب شده است. نتیجه این تحقیق نشان می دهد که میزان برخورداری دانشجویان از سرمایه اجتماعی بالا نبوده و افزون بر این، تحصیل در آموزش عالی هم تاثیر در خور توجهی در افزایش سرمایه اجتماعی نداشته است.
    کلیدواژگان: آموزش عالی، سرمایه اجتماعی، آموزش منابع انسانی، اعتماد
    چکیده مشاهده متن زبان: فارسی
  • گونه شناسی اساتید علوم اجتماعی در دوران پسادانشگاهی
    زهرا محمدی، محمد امین قانعی راد صفحات 78-91
    اولویت قرار دادن گسترش علوم و فنون در کشور، در کنار افزایش تقاضا برای آموزش عالی و هیئت علمی و ارتباط دانشگاه با صنعت و حکومت طی دهه های اخیر، سبب رشد حرفه گرایی نقش اساتید شده است. آنها علاوه بر نقش آکادمیک (تولید و توزیع دانش نظری)، نقش های دیگری نیز ایفا می کنند. هدف این پژوهش، بررسی و تعیین تیپ های اعضای هیئت علمی رشته علوم اجتماعی است. روش پژوهش از نوع کیفی است و اطلاعات آن از طریق مصاحبه های نیمه ساختاریافته از 34 نفر از اساتید علوم اجتماعی دانشگاه های دولتی شهر تهران گردآوری شده است. بعد از تحلیل و تفسیر داده ها، نتیجه این است که تیپ های سه گانه ای از اساتید در نقش های آکادمیک، سازمانی و صنعتی قابل تشخیص اند. البته این تفکیک به منزله مرزبندی دقیق نیست. آنها ترکیبی از این نقش ها را به عهده دارند؛ اما انجام وظیفه در یک نقش بارزتر است. همچنین، نتایج نشان می دهد که اساتید در عمل کردن به هر یک از این نقش ها خیلی هم پایبند به رعایت هنجارهای علمی نیستند. یکی از علت های ساختاری آن، آئین نامه ارتقای علمی است و علت دیگر، تجاری سازی علم و سایه انداختن اقتصاد بر علم است.
    کلیدواژگان: اساتید علوم اجتماعی، پسادانشگاهی، صنعت، بازار دانش، نقش آکادمیک، نقش سازمانی، نقش صنعتی
    چکیده مشاهده متن زبان: فارسی
  • شهروندی و سواد رسانه ای بررسی رابطه وضعیت شهروندی و سواد رسانه ای در بین شهروندان زنجانی
    امیر ملکی، یحیی حیدری، سارا حاجی مظفری صفحات 92-108
    به زعم بیشتر نظریه پردازان حوزه توسعه فرهنگی اجتماعی، برای تحقق کامل شهروندی نیاز به آگاهی کامل از حقوق و مسئولیت های شهروندی است. از آنجا که امروزه رسانه ها شایع ترین منبع خبر و اطلاعات به شمار می روند، نوع مصرف رسانه ای و سواد رسانه ای یکی از موثرترین متغیرهای تبیین کننده وضعیت آگاهی از حقوق و وظایف شهروندی است. این مقاله با علم به اهمیت موضوع، به تبیین وضعیت سواد رسانه ای در بین شهروندان زنجانی و تاثیر آن بر میزان آشنایی آنان از حقوق و وظایف شهروندی پرداخته است. این پژوهش از نوع پیمایشی است و در آن از پرسشنامه برای گردآوری اطلاعات استفاده شده است. جامعه آماری در این تحقیق، جمعیت 15 سال به بالای ساکن شهر زنجان است. از این تعداد، با استفاده از فرمول تعیین حجم نمونه کوکران، تعداد 383 نفر به شیوه خوشه ایچندمرحله ای و با روش تصادفی به عنوان نمونه انتخاب و بررسی شدند. یافته های تحقیق نشان می دهد که میزان آگاهی شهروندان از وظایف شهروندی بالاتر از حقوق شهروندی است و میزان آشنایی شهروندان با معنی و مفهوم شهروندی در حد متوسط است. میزان آگاهی مردان از حقوق و وظایف شهروندی بالاتر از زنان است. همچنین، متاهلین نسبت به مجردین آشنایی بیشتری با حقوق و وظایف شهروندی دارند. بین متغیر سواد رسانه ای و شهروندی نیز در این تحقیق رابطه معنی داری مشاهده شد؛ یعنی با افزایش سواد رسانه ای، میزان آگاهی از حقوق و وظایف شهروندی نیز افزایش می یابد. از میان متغیرهای مستقل مورد بررسی، به ترتیب، متغیرهای تحصیلات، سواد رسانه ای و سن بیشترین تاثیر را بر آگاهی از حقوق و وظایف شهروندی داشته اند.
    کلیدواژگان: شهروندی، سواد رسانه ای، حقوق شهروندی، وظایف شهروندی
    چکیده مشاهده متن زبان: فارسی
  • رفاه اجتماعی و شکل گیری خانواده- کار (نمونه مطالعه شده: کوره های آجرپزی)
    غلامرضا غفاری، کریم علی کرمی صفحات 109-123
    رفاه اجتماعی، پیوندی تنگاتنگ با توسعه دارد و توسعه اقتصادی، با بهبود شرایط کار و زندگی مردم همراه است. کار کودکان ازجمله مولفه های توسعه نیافتگی و نشان دهنده فقر است. علاوه بر این، کار خانوادگی که مشتمل بر کار تمامی اعضای خانواده است، از مشخصه های بارز فقر و توسعه نامتوازن است که کوره های آجرپزی در ایران یکی از این مکان هاست. پرسش اصلی تحقیق این است که چه عواملی در شکل گیری خانواده- کار و وضعیت رفاهی آنان موثر است؟ روش مورداستفاده در این تحقیق از نوع پیمایشی است و جامعه آماری، شامل همه خانوارهای شاغل در کوره های آجرپزی شهر وایقان است که در حدود 940 خانوار بوده و از این تعداد 270 نمونه انتخاب و مطالعه شدند. یافته های پژوهش حاکی از آن است که سرمایه اجتماعی به عنوان یکی از متغیرهای تاثیرگذار بر سطح رفاهی خانواده ها، رابطه مستقیم و قوی با متغیر وابسته سطح رفاهی دارد که نظریه مورد بررسی را تایید می کند. متغیرهای دیگر، همچون احساس کم ارجی و خودکم بینی، حال نگری و پوشش بیمه ای تامین اجتماعی، تاثیر منفی و معکوسی بر سطح رفاهی خانواده ها نشان داده اند. همچنین، متغیرهای تقدیرگرایی و نگرش رنج آلود به کسب درآمد، تفاوت معناداری را با متغیر سطح رفاهی خانواده ها نشان نداده اند.
    کلیدواژگان: کار، خانواده، کار، کوره های آجرپزی، رفاه، سرمایه اجتماعی، فرهنگ فقر
    چکیده مشاهده متن زبان: فارسی
  • نوسازی بوم شناختی و مصرف انرژی
    صادق صالحی، زهرا پازوکی نژاد صفحات 124-136
    رویکردهای مختلفی برای مقابله با مسایل محیط زیست (از جمله مصرف انرژی) در عرصه جهانی مطرح شده است که جدیدترین آنها، رویکرد نوسازی بوم شناختی است. هدف از تحقیق حاضر، بررسی میزان حمایت دانشجویان از نوسازی بوم شناختی در بخش انرژی و عوامل موثر بر آن است. روش انجام این پژوهش پیمایش بوده و از پرسشنامه محقق ساخته برای گردآوری داده ها استفاده شده است. اعتبار داده ها با نظر برخی از محققان در حوزه محیط زیست مورد تایید قرار گرفت و پایایی داده ها با استفاده از ضریب آلفای کرونباخ، بیش از 70 درصد برآورد شد. 200 نفر از دانشجویان مقطع کارشناسی مشغول به تحصیل در دانشگاه مازندران به عنوان نمونه و با روش تصادفی ساده انتخاب شدند. نتایج تحقیق نشان داد که حمایت دانشجویان از اقدامات دولت برای نوسازی بوم شناختی در بخش انرژی در سطح متوسط قرار دارد. همچنین، دانشجویان در حالی که شناخت پایینی نسبت به محیط زیست از خود ابراز داشتند ولی میانگین ارزش های زیست محیطی خود را بیش از سطح متوسط گزارش کردند. علاوه بر این، نتایج تحقیق نشان داد که میانگین رفتارهای زیست محیطی، 63/3 (از نمره 5) بوده است. سرانجام، کارایی شخصی دانشجویان در سطح متوسط قرار داشت. معادله رگرسیون نیز نشان داد که 42 درصد تغییرات سطح حمایت دانشجویان از سیاست نوسازی بوم شناختی در بخش انرژی به وسیله متغیرهایی چون رفتارهای زیست محیطی مسوولانه و دانش زیست محیطی تبیین شده است. در پایان مقاله، مهم ترین راهکارهای اساسی توسعه نوسازی بوم شناختی در سطح خرد و کلان جامعه پیشنهاد شده اند.
    کلیدواژگان: نوسازی بوم شناختی، انرژی، رفتارزیست محیطی، دانش زیست محیطی، دانشجویان
    چکیده مشاهده متن زبان: فارسی
|
  • An Assessment of Iran's Science and Technological System in comparison with other Regional Countries
    Pages 7-33
    The aim of this research is studying and evaluating Iran's science and technology in compare with other regional countries (Southwest Asia, Ghafgaz, Middle of Asia, Middle East and Arab Countries) from the viewpoints of experts and managers of companies. In this way, Iran's science and technology system is evaluated on the basis of evaluation model of social technical infra-structures.The research has been done with descriptive-analytical method and by selecting views of various experts in the fields of sciences.The data was collected via field study and questionnaire. The findings show that the average mean for protection of acquisition, participation, development and reservation of knowledge in Iran was 2.61 of 5.Also, technological information was 2.59 of 5, effectiveness of leadership and management of science and technology was 2.31 of 5, job compensation, rewards and motivation was 2.21 of 5, effectiveness of structure and communication was 2.37 of 5, effectiveness of researchers moral was 2.60 of 5, and finally effectiveness of organizational culture was 2.55 of 5. The analysis of the data and information shows that the main challenges and problems of Iran's science and technology with regards to regional countries are: intervention and participation of top managers of country in development of knowledge, science and technology, domination of hardware thinking instead of software and socio-cultural view toward the development of science and technology, importance of reconstruction of knowledge, skills, and attitudes of staff and managers who are in charge with development of Iran's science and technology, reengineering of job structure of country toward using new technology, providing infra-structure by government and access to new technologies
    Keywords: Iran's science, technology, skill acquisition, utilization, transfer, development
    Abstract View Paper Original: Persian
  • Typology of Cultural Values based on Identity
    Pages 34-56
    Values ​​are considered as important aspects of daily life and reflection of variety of aspects of human behavior. Different dimensions and areas of public life (political, social, economic, etc.) are rooted in choice and preference one value on the other. In this context, collective identities not only affected by diversity of values, but in different periods have different effects on people value's preferences. From this perspective and attention to this fact that Iran society and in particular Sanandaj city have the multifaceted identity, the aim of this paper is studying typology of cultural values, based on diversity of collective identity. The research method is descriptive that in respect of time is cross-sectional and concerning to control of situation is survey. The questionnaires with suitable structures validity (based on Kronbagh’s coefficient of Alfa) have been distributed among the respondents. The population is the students of Kurdistan University. The sample size based on Kockran formula is 348. Descriptive results indicated that all three levels of identity, including ethnic, national, and global have higher than average level (3) and all of them have significant different with average level. This result means that neither of identity can be ignored for the target population of the study and all were considered to be important for students. The results showed that global identity is higher than national identity. In addition, the analytical results indicate a significant relationship between the level of ethnic identity and national identity with conservatism and somewhat universalism and significant relationship between the level of emphasis on global identity and cultural values ​​of three dimensions
    Keywords: Value, Cultural Values, identity, Ethnic Identity, national identity
    Abstract View Paper Original: Persian
  • Higher Education and Social Capital
    Pages 57-77
    One of the important social and cultural policies in most countries could be the production of social capital through training of human resources. Higher education systems with the use of the assumptions of social capital and providing educational opportunities for all social groups can produce an appropriate context for cultural, social and ethical development in various areas of the public. With no doubt If this social policy is taken into account in higher education curricula it would culminate in various economic, social and cultural consequences. This study attempts to assess the amount of social capital and its dimensions among students. The research method is survey with the sample of students in the northern provinces of Iran (Mazandaran, Gilan and Golestan). The findings indicate that the amount of social capital among students is not high and moreover studying in higher education has no significant effect on the development of social capital.
    Keywords: Higher Education, social capital, Human resource training, Trust
    Abstract View Paper Original: Persian
  • Typology of Social Science's Professors in Post-Academic era
    Pages 78-91
    Prioritizing the development of science in the country along with increasing demand for higher education and becoming faculty member and university's relation with industry and government has caused the growth of careerism in the role of professors during the recent decades. Besides the academic role (production and distribution of theoretical knowledge), they play other roles, too. This study aims to evaluate and determine types of faculty members in the field of social sciences. The research method is Qualitative and its data has been collected by semi-structured interviews with 34 professors of social sciences in the Universities of Tehran. The results of data analysis display three types of professors with various academic, organized, and industrial roles. Of course, this division doesnt meant exact bordering and the professors play combination of these roles, but doing duty in a certain role seems more obvious. Moreover, the findings show that professors in these roles do not adhere to scientific norms. One of the structural reasons is scientific promotion regulation and the other is commercialization of science and predomination of economy over science.
    Keywords: Post academic, Industry, market, Academic roles, Organized roles, Industrial roles
    Abstract View Paper Original: Persian
  • Citizenship and Media Literacy (A Survey of Relationship between Citizenship and Media Literacy among Zanjan Dwellers)
    Pages 92-108
    According to social scientists, In order to realize citizenship completely, we are required to become aware of rights and responsibilities of citizenship. Nowadays, the most widespread resource of news and information is media, so media literacy and usage is one of effective variable which explain awareness of rights and duties of citizenship. Knowing the importance of the subject matter, the present article aims to explain media literacy of Zanjan dwellers and its effect on their knowledge about rights and responsibilities of citizenship. The research method is survey and the main tool for collecting data is questionnaire. Statistical population of the research is Population over 15 years. A sample consisting of 383 citizens were selected using cluster sampling method. The results show: 1) dwellers awareness of duties is more than of their awareness of rights, 2) dwellers perceives rate of citizenship notion is at average point, 3) man’s awareness of citizenship duties and rights is more than of woman’s, 4) married persons awareness of citizenship duties and rights is more than of single’s, 5) there was a statistically significant relationship between media literacy and citizenship. Among independent variables, education, media literacy and age have most effect on awareness of duties and rights.
    Keywords: Citizenship, Media Literacy, Duties, Rights, Responsibilities
    Abstract View Paper Original: Persian
  • Social Welfare and Shaping Family-Work (Study in Brick-kilns)
    Pages 109-123
    Social welfare has strong relationship with development and economic development linked with the improvement of people's living and working conditions. Child labor is one of the elements of underdevelopment and represents poverty. Moreover, family work that includes the work of all members of the family, is a prominent feature of poverty and unbalanced development which one of its representatives are brick-kilns in Iran. In this context, the central question of the present study deals with the factors which affect the formation of family-work and their welfare condition. The research method is survey and the statistical population of the research includes all families that work in brick-klins of Vayqan city who are about 940 families. A sample consisting of 270 families were selected and studied. The results show that social capital, as one of the effective variables, has direct and strong relationship with level of welfare which confirms the theory. Other variables such as feelings of low self-respect and low self-esteem, taking care of present time, and social security insurance coverage, have negative relationship with level of familie's welfare. In addition, variables such as fatalism and suffering attitude towards earning money, have no significant differences with level of familie's welfare.
    Keywords: work, family, work, brick, kilns, welfare, social capital, culture of poverty
    Abstract View Paper Original: Persian
  • Ecological Modernization and Energy Consumption
    Pages 124-136
    Various approaches defined to tackle with environmental problems in globalized area. One of these approaches is ecological modernization that discussed in many areas including energy. The aim of the present paper is to analyze student's attitudes and support towards policies of ecological modernization in energy. The method of research was survey and questioner was applied to collect data. Validity of data is confirmed by experts in environmental sociology and reliability of data approved by Cronbach's alpha(great than 70%). Sample of this research composed of 200 undergraduate students at Mazandaran University.The surveyed sample was selected by utilizing randomly simple sampling. Results showed that student's support of policies of ecological modernization in energy ws reported at middle level. Also, students have shown low level of knowledge toward environment while, mean of environmental values was reported above of average level. Mean of environmental behaviors was 3.63. Finally, student's personal efficiency’ was reported at middle level. The regression equation also showed that 42% of changes in level of student's support towards policies of ecological modernization in energy explained with environmental behaviors and environmental knowledge. The paper ended up with suggesting promoting environmentally responsible behavior and developing environmental values among university students.
    Keywords: Ecological Modernization, Energy, Environmental Behaviors, Environ, mental Knowledge, Students
    Abstract View Paper Original: Persian