فهرست مطالب

حقوق پزشکی - پیاپی 4 (بهار 1387)

فصلنامه حقوق پزشکی
پیاپی 4 (بهار 1387)

  • تاریخ انتشار: 1387/03/20
  • تعداد عناوین: 6
|
  • پروفسور رینالد اوتنوف، محمود عباسی * صفحات 11-25
    بیانیه توکیو در زمینه تحقیقات زیست پزشکی، بین تحقیقی که هدفش اساسا تشخیص یا درمان بیماری است و تحقیقی که موضوع آن کاملا علمی بوده و هیچ گونه از اهداف تشخیصی یا درمانی را در نظر ندارد، تفاوت قائل شده است و ما در این تحقیق به مطالعه تحقیق از نوع دوم می پردازیم. در حوزه تحقیقات زیست پزشکی، فضای مشترکی تحت عنوان «حقوقی اخلاقی» پدید آمده است که قرابت این دو واژه به خودی خود ایجاد نمی شود. هنجار حقوقی از یک مصوبه قانونی نشات می گیرد، در حالی که هنجار اخلاقی از ضمیر ناخودآگاه برمی خیزد.
    رویارویی غیر طبیعی پزشکی و حقوق در گذشته سوءتفاهم های زیادی را ایجاد کرده است. اما امروزه به مدد پیشرفت های فوق العاده در تحقیقات پزشکی تضاد بین این دو رشته از بین رفته است و در عوض شاهد چالش های اخلاقی و حقوقی زیادی به ویژه مشکلات قضایی روش های جلوگیری از بارداری، مسئله رازداری در پزشکی، مسوولیت مدنی و جزایی پزشکان، خودداری از کمک به مصدومین و... هستیم. بر این اساس توسعه «دستورالعمل های راهنما» برای تقویت جنبه های اخلاقی امور و ایجاد کمیته های اخلاقی برای برقراری نظم اجتماعی ضروری به نظر می رسد.
    کلیدواژگان: تحقیقات زیست پزشکی، حقوق، اخلاق پزشکی
  • امیر سماواتی پیروز * صفحات 27-59
    خودکشی مساعدت شده به معلولین بحثی مشاجره برانگیز بین حقوق دانان، جرم شناسان، جنبش های حمایت از معلولین در جوامع مختلف و حتی خود معلولین به عنوان بخشی از جمعیت آسیب پذیر می باشد. مرکز ثقل این مشاجرات دائر مدار حق انتخاب مرگ برای معلولین است. آیا معلولین خود چنین حقی را انتخاب و اعمال می کنند و این یک حق به معنای واقعی کلمه برای آنان است- یعنی در آن می توان تجلی اراده آزاد و اختیار شخص معلول را مشاهده نمود- یا آن که تبعیضات ناروای اجتماعی که معلول دیگر آن ها را برنمی تابد، راه گریزی جز انتخاب مرگ را برای وی باقی نمی گذارد؟ آیا حتی در فرض پذیرش خودکشی مساعدت شده، انتخاب آن مبتنی بر رضایت واقعی معلول است یا این رضایت معیوب بوده و خود متاثر از فشارهای اجتماعی و عدم حمایت های قانونی لازم از این طیف آسیب پذیر می باشد؟ به بیان دیگر آیا فقدان حداقل های حقوق برای معلولین در جامعه و عدم رعایت آنها نیست که وی را به سمت انتخاب خودکشی مساعدت شده سوق می دهد؟
    آیا می توان معلولین را محکوم به زندگی در شرایطی نمود که سرنوشت محتوم آن ها چیزی جز تحمل درد و رنج یک بیماری کشنده و لاعلاج و در نهایت مرگ نیست؟ به نظر می رسد وقت آن رسیده است تا از رهگذر قانونمند ساختن «خودکشی مساعدت شده» این واقعیت را از نظر قانونی ضابطه مند نمود و با مقرر نمودن شرایط و تضمینات قانونی حق توسل به خودکشی مساعدت شده را -هر چند در شرایط استثنایی از نقطه نظر حقوقی به رسمیت شناخت و بدین سان به موازات شناسایی این حق، با پیش بینی تدابیر حمایتی به ویژه در راستای تعدیل و حذف فشارها و محدودیت های اجتماعی وارد بر معلولین حق انتخاب یک زندگی با عزت را جایگزین حق انتخاب مرگ داوطلبانه نمود. نگارنده بر آن است تا در این نوشتار تا حد امکان به تحلیل مسائل فوق پرداخته و چالش هایی را که فراروی قانونمند ساختن خودکشی مساعدت شده وجود خواهد داشت، مورد بررسی قرار دهد.
    کلیدواژگان: خودکشی مساعدت شده پزشکی، آسیب پذیری مضاعف، حق انتخاب مرگ، کرامت انسانی
  • جواد محمودی * صفحات 61-105
    بیماری ایدز به عنوان بحرانی فراروی انسان مدرن، ابعاد مختلف حیات فردی و اجتماعی او را تحت تاثیر قرار داده است. بررسی اثرات این پدیده بر حقوق استخدامی قربانیان، به دلیل شیوع بیشتر آن در جوامع و محیط های کارگری و احتمال نقض حقوق بنیادین بشری و حرفه ای مربوطه، شایان اهمیت است.
    تضمین حق مستخدمان مبتلا به ایدز بر آزادی از تبعیض، می تواند مانع انزوای آنان در محیط کاری، محرومیت از ارتقاء و بهره وری از حقوق استخدامی برابر با سایر افراد، نقض حق بر کار یا محدودیت در دریافت بیمه و خدمات درمانی در حین استخدام و پس از آن گردد. رویه های قضایی با تمرکز بر اصل منع تبعیض، نقش موثری را در حذف یا کاهش نسبی نابرابری ها به ویژه در عرصه استخدام، ایفا نموده اند. نوشتار پیش رو به اقدامات حقوقی مربوط به حذف یا کاهش اثر منفی ابتلا به ایدز بر حقوق استخدامی قربانیان، از طریق مرور اجمالی اسناد جهانی به ویژه مصوبات سازمان ملل متحد و سازمان بین المللی کار اسناد منطقه ای و قوانین و مقررات برخی کشورها در کنار رویه های قضایی مربوطه، می پردازد. همچنان که حوزه های مورد حمایت حقوق استخدامی مبتلایان به ایدز و تضمین های عملی موجود را مورد تحلیل قرار می دهد.
    کلیدواژگان: ایدز، حقوق استخدامی، مستخدم، کارفرما، تبعیض
  • امین جعفری * صفحات 107-127
    بیمار مبتلا به ایدز مانند هر انسان دیگری از حقوق اساسی و بنیادین برخوردار است. چگونگی احیا و اجرا این حقوق قوانین خاصی را می طلبد که از او حمایت کند. دیوان اروپایی حقوق بشر، به عنوان مجری کنوانسیون حفظ حقوق بشر و آزادی های بنیادین، یکی از نهادهایی است که می تواند حامی این افراد باشد. اینکه چگونه و تا چه میزان، دیوان می تواند در این زمینه موفق باشد و تا چه حد حمایت از این افراد را وظیفه و رسالت خود می پندارد، موضوعی است که در این مقاله به مطالعه آن خواهیم پرداخت.
    کلیدواژگان: ایدز، کنوانسیون حفظ حقوق بشر و آزادی های بنیادین، دیوان اروپایی حقوق بشر
  • محمود عباسی، لادن عباسیان *، سید رضااحسان پور، افسانه قنبری صفحات 129-167
    این مقاله پس از بیان کلیاتی پیرامون آمار ایدز در جهان و ایران، به ویژگی های بیماری ایدز، عوامل ابتلا به آن و طرق انتقال آن اشاره دارد و سپس در خصوص گروه های در معرض خطر ابتلابه این بیماری نظیر کودکان، زنان و زندانیان بحث خواهد نمود. علاوه بر آن مسائل مربوط به رعایت موازین حقوق بشر درخصوص مبتلایان به ایدز نیز مورد امعان نظر قرار خواهد گرفت. در بخش دیگر، نظرات موافقان و مخالفان جرم انگاری رفتارهای انتقال دهنده ایدز بیان شده و سپس عناوین کیفری قابل انطباق بر این رفتارها در حقوق ایران مورد اشاره قرار می گیرد. به نظر می رسد عناوینی همچون بیماری های آمیزشی، قتل و شروع به قتل در این خصوص قابل اعمال خواهند بود. همچنین اشاره خواهد شد که علی رغم برخی دیدگاه های موافق نمی توان جنین مبتلا به ایدز را سقط نمود. بخش پایانی این مقاله به بررسی مسوولیت مدنی پزشک و یا پرستار در انتقال ایدز به دیگری اختصاص یافته و تاکید شده است که آنها در قبال نتیجه حاصل از عمل خود (انتقال ایدز) مسوول به شمار می آیند و خسارات وارده نیز در قالب ارش یا دیه قابل پرداخت خواهد بود.
    کلیدواژگان: ایدز، انتقال بیماری، تماس جنسی، انتقال خون، مسوولیت مدنی
  • فاطمه طاهرخانی * صفحات 169-186
    پیشرفت بشر در عرصه علم و فن آوری و گره خوردن این پیشرفت ها با آینده و سرنوشت وی، توجه و نگاه ویژه حقوقدانان را به این پیشرفت ها ضروری می سازد. فن آوری انتخاب جنسیت جنین یکی از این موارد است که در حوزه مسائل مربوط به حقوق پزشکی قرار می گیرد. مقاله در ابتدا با تشریح پزشکی مساله به بیان ماهیت آن پرداخته است و در ادامه با بیان دیدگاه های حقوقی موافق و مخالف و استدلال های هر یک و سپس نقد آن ها، سعی در تجزیه و تحلیل حقوقی فن آوری برنامه ریزی برای تعیین جنسیت دارد.
    پژوهش در صدد یافتن پاسخی به این پرسش است که آیا فن آوری انتخاب جنسیت جنین پدیده ای غیر انسانی و تبعیض آمیز است؟ آثار جواز و عدم جواز این فن آوری در جامعه چیست؟ و برآیند مقاله این است که با توجه به ترجیح داشتن جنین پسر در تمام دنیا و بر هم خوردن تعادل جمعیتی و به تبع آن مشکلات اجتماعی محتمل، در هر جامعه ای باید نگاه ویژه ای به این مساله معطوف و سیاست های کنترل و کاهش استفاده از این فن آوری توسط قانون گذاران دنبال شود.
    کلیدواژگان: فن آوری انتخاب جنسیت، دیدگاه های حقوقی، مشروعیت، کنترل، کاهش