فهرست مطالب
مجله جامعه شناسی سیاسی جهان اسلام
پیاپی 7 (پاییز و زمستان 1394)
- تاریخ انتشار: 1394/12/12
- تعداد عناوین: 6
-
-
صفحات 1-18مقایسه شباهت ها و تفاوت های انقلاب اسلامی ایران و تحولات سیاسی سال 2011 مصر، به عنوان دو کشور اسلامی، از موضوعات مهم و نیازمند پژوهش است. یکی از موضوعاتی که در مطالعه تطبیقی این دو انقلاب نیازمند توجه است، انطباق پذیری نظریه های انقلاب غربی درخصوص انقلاب در این دو کشور اسلامی است. نظریه «انقلاب هانتینگتون» که به عنوان یکی از نظریه های متاخر در علل رویداد انقلاب ها ارائه گردیده، از سوی برخی پژوهشگران با انقلاب اسلامی ایران مورد ارزیابی قرار گرفته و همچنان محل بحث است. این موضوع در تحولات انقلابی مصر در سال 2011 مورد بحث واقع شده است. مقاله حاضر در تلاش است تا از رهگذر مطالعه تطبیقی میزان انطباق پذیری نظریه مشهور به «توسعه نامتوازن» با انقلاب اسلامی ایران و تحولات مصر، به ارزیابی میزان موفقیت این نظریه با تحولات دو کشور مهم در جهان اسلام بپردازد. نگارنده در این مطالعه تطبیقی بر این باور است که نظریه مذکور در توضیح تحولات انقلابی جهان اسلام موفقیت چندانی ندارد. اگرچه نیاز به مشارکت سیاسی در مصر و ایران می تواند به عنوان عاملی از عوامل نارضایتی انقلابی باشد، اما با پیش فرض های نظریه درخصوص تحول انقلابی در فرایند توسعه سیاسی همخوانی ندارد.کلیدواژگان: انقلاب اسلامی ایران، انقلاب مصر، توسعه نامتوازن، هانتینگتون
-
صفحات 19-62مقاله حاضر یک پژوهش میان رشته ای در حوزه علوم اجتماعی، تاریخ انقلاب، هوش مصنوعی، فناوری اطلاعات و مکانیک سیالات بوده که با هدف تببین چگونگی تحقق تمدن نوین اسلامی، در صدد پاسخ به این سوالات است: ویژگی های حرکتی جریان تمدن نوین اسلامی چیست؟ مناسب ترین مدل برای شبیه سازی حرکت جریان تمدن نوین اسلامی کدام است؟ با استناد به مدل اکتشافی، آیا شبکه سازی اجتماعی می تواند زیرساخت مناسبی برای تحقق جریان تمدن نوین اسلامی باشد؟ برای جست وجوی پاسخ، در مطالعه ای توصیفی کتابخانه ای، سی وپنج مقاله، بیست وپنج متن سخنرانی امام خمینی (ره) و مقام معظم رهبری، نه کتاب و پنج منبع مرجع، مطالعه و تحلیل شده است. یافته های تحقیق نشان می دهد جریان تمدن نوین اسلامی دارای ویژگی های حرکتی شامل اصلاح گری، مردمی بودن، نوگرایی، انعطاف پذیری، اتکا به خرد جمعی، تاثیر و تاثر در سطح جهانی (سطح یک)، آرمان گرایی، تقید به اصول (سطح دو)، و جایگاه رهبری (سطح سه) می باشد. باتوجه به تاثیر این ویژگی های نه گانه بر جریان، الگوریتم مسیریابی چشمه، مناسب ترین مدل برای شبیه سازی، شیوه حرکتی تمدن نوین اسلامی است. بر مبنای تحلیل مدل چشمه، حرکت انقلاب اسلامی ایران در مسیر تحقق این تمدن، با چالش گران روی یا ضعف سرعت و وسعت اثرگذاری ویژگی های سطح یک مواجه است. برای روان سازی این جریان، شبکه سازی اجتماعی مناسب ترین سازوکار می باشد.کلیدواژگان: تمدن نوین اسلامی، انقلاب اسلامی، مدل سازی، الگوریتم مسیریابی چشمه، شبکه سازی اجتماعی
-
صفحات 63-88اتخاذ سیاست های باز اقتصادی و محدودیت های سیاسی، هم زمان با توسعه و گسترش شبکه های ارتباطی بین المللی زمینه مساعدی را فراهم کرد تا جوانان عرب که نوعی محرومیت نسبی را در حوزه های مختلف سیاسی و اقتصادی و اجتماعی حس می کردند، خشم و اعتراض خود را از طریق جنبش های انقلابی به نمایش بگذارند. این خروش و خیزش انقلابی به تدریج به سایر کشورهای عرب نیز کشیده شد و باتوجه به ساختار غیردموکراتیک موجبات نگرانی سردمداران عرب را فرهم نمود؛ به گونه ای که با نگرانی به دنبال اتخاذ سیاست هایی جهت رفع بیکاری و فساد و فقر برآمدند. مقاله حاضر، به بررسی دلایل اقتصادی انقلاب مصر و تونس می پردازد. سوال اصلی این مقاله آن است که دلیل وقوع جنبش های اخیر در این دو کشور چه بوده است؟ با این فرض که دلایل اقتصادی به ویژه فقر و بیکاری در میان طبقه متوسط موجب اصلی انقلاب بوده است. این مقاله با استفاده از نظریه محرومیت نسبی رابرت گار به بررسی نقش سیاست های اقتصادی دولت های بن علی و مبارک در ایجاد طبقه متوسط جدید و بالارفتن سطح محرومیت نسبی در این کشورها می پردازد که درنهایت به جنبش های انقلابی سال های 2010 و 2011 منجر گردید.کلیدواژگان: محرومیت نسبی، جنبش، طبقه متوسط، توسعه نامتوازن
-
صفحات 89-112جنبش های اجتماعی که در سال های گذشته در منطقه خاورمیانه و شمال آفریقا به وقوع پیوست، بسیاری از معادلات منطقه ای و جهانی را به هم ریخت. در این مقاله ریشه های شکل گیری این جنبش ها باتوجه به مولفه های شرق شناسی ادوارد سعید نشان داده شد. روش تحقیق این مقاله روش مقایسه ای و روش گردآوری داده ها کتابخانه ای است. نتایج حاصل از این پژوهش نشان می دهد که اندیشه شرق شناسانه سعید از یک سو زمینه ساز شکل گیری گفتمان مقاومت شد و از سوی دیگر ازطریق وارد کردن حاشیه و دیگری (شرق) در متن، زمینه شکل گیری یک جامعه فاقد مرکز ازطریق محور شدن یک سری ایده های جهان شمول شده است. این ایده های جهان شمول از یک طرف منطق دو انگارانه غرب را تضعیف کرده و ازطرف دیگر نوعی نماد برای مرزبندی با گفتمان شرق شناسی شد. بنابراین این هویت گرایی اسلامی و بومی باعث شکل گیری نظام چندمرکزی شد و مشروعیت گفتمانی غرب را با چالش رو به رو کرد. سعید بر این باور بود که نباید با اصول و مبانی غرب به مقابله با شرق شناسی پرداخت، بلکه با تاکید بر ارزش های جهان شمول همچون آزادی، یکتاپرستی، نفی ظلم و تبعیض، عدالت گرایی، عقلانیت، صلح جویی، حقوق بشر و کرامت انسانی که ریشه در جهان بینی اسلامی دارد، باید در برابر اندیشه شرق شناسی مقاومت کرد. بنابراین باتوجه به اینکه ریشه این ایده های جهان شمول در فرهنگ اسلامی است، این کشورها ازطریق تاکید بر این ایده های جهان شمول به نوعی به مقابله با گفتمان شرق شناسی پرداختند و از این طریق توانستند برای خود هویتی مستقل بر مبنای فرهنگ اسلامی ایجاد کنند.کلیدواژگان: شرق شناسی، خاورمیانه، مقاومت، یونیورسالیسم
-
صفحات 113-132جنبش های منطقه اسلامی، تحت عنوان بهار عربی، یکی از چالشی ترین موضوعات روز جامعه جهانی است. این جنبش ها که از دسامبر 2010 در تونس آغاز گشتند، کشورهای مختلفی را دستخوش تحولات جدی قرار دادند. ابعاد مختلف خیزش های مردمی در خاورمیانه و شمال آفریقا، پیچیدگی و گستردگی زیادی دارند. یکی از این ابعاد، تاثیری است که این جنبش ها بر شکاف فرقه ای بین شیعه و سنی در بین کل مسلمانان، خصوصا مسلمانان منطقه خاورمیانه داشته اند. مقاله پیش رو تلاش کرده تا با استفاده از سطوح سه گانه منزا و بروکز برای تحلیل شکاف های اجتماعی-سیاسی، پیامدهای انقلاب های منطقه را بر شکاف مذهبی در جهان اسلام بررسی کند. بنظر می رسد شکاف سیاسی بین شیعه و سنی و اختلافات آنها، در مقطع کنونی، تعمیق و گسترش یافته است، و این گسترش هم برخاسته از روند خود انقلاب ها و جنبش هاست و هم ناشی از دخالت ها و تفرقه افکنی-های خارجی. ما در اینجا بر فرایندی تمرکز می کنیم که منجر به شکل گیری ستیز و هویت یابی گروهی در طرفین این شکاف شده و در نهایت به ستیزهای کلان سیاسی منتهی شده است. لازم به ذکر است که این پژوهش به شیوه توصیفی-تحلیلی نگاشته شده است و داده ها با استفاده از روش کتابخانه ای-اسنادی گردآوری شده اند.کلیدواژگان: بهار عربی، شکاف مذهبی شیعه و سنی، خاورمیانه، بحرین، سوریه
-
صفحات 133-158بررسی عمیق تحولات اخیر مصر در واژگونی رژیم حسنی مبارک و دولت انتخابی پس از انقلاب ، نشان می دهد که جنبش های اخیر این کشور نیازمند ارائه تحلیلی بر مبنای توسعه اقتصادی سیاسی است. جهت گیری خاص مردم مصر در انقلاب، نه صرفا برای آزادی بیشتر و نه اندک گرایشی برای برپاساختن خیمه دمکراسی به سبک و سیاق غرب بود، بلکه تنها، ناتوانی دولت در بخش مطالبات اقتصادی را دربرمی گیرد. براساس دیدگاه نظریه پرداز توسعه، والت ویتمن روستو ، کشورها ازطریق یک مسیر توسعه اقتصادی به صورت خطی به سوی پیشرفت سوق می یابند. نظریه توسعه اقتصادی وی پنج مرحله را شامل می شود که کشورها با گذراندن چنین مسیری می توانند به توسعه اقتصادی دست یابند. در این مسیر، سرمایه گذاری خارجی ، مصرف و گرایش های اجتماعی هر جامعه می تواند این روند را شدت و ضعف بخشد. مراحل توسعه اقتصادی ممکن است از کشوری به کشور، حتی از منطقه ای به منطقه، متفاوت باشد. ازاین رو، با بررسی شاخص های توسعه مصر، متوجه می شویم که طبق نظریه روستو ، مصر در مرحله بلوغ دچار بحران می گردد و نه تنها نمی تواند این بحران را برطرف کند و به مرحله تولید انبوه برسد، بلکه با انقلاب اجتماعی سیاسی و اقتصادی مواجه می گردد.کلیدواژگان: انقلاب ژانویه مصر، شاخص های توسعه، جامعه مصر
-
Pages 1-18Comparison of similarities and differences of Iran revolution (1979) and Egypt political changes (2011) as the two Islamic countries is important issue which needs more surveys. One of the subjects in comparative study of these two revolutions is compatibility of Western revolution theories on the revolutions of these two countries. Huntingtons theory which is presented as one of the latest theories on reasons of revolutions, has been compared to Iran revolution by some researchers which needs more discussion. This subject has been proposed in Egypt revolution in 2011. This article tries to evaluate success rate of unbalanced development theory by the revolutions in these two Islamic countries through comparative study of compatibility rate of this theory with the two mentioned revolutions. The author believes that the theory does not have considerable success in Islamic revolutions. Although the need to political engagement can be a factor among of revolutions factors, but it is not compatible with the theorys presumptions with regards to revolutions in the process of political development.Keywords: Islamic Revolution of Iran, Egypt's Revolution, Unbalanced Development, Huntington
-
Economic Dissatisfaction and Middle East Contemporary Movements Based on Relative Deprivation TheoryPages 63-88Adopting open economic policies and political limitations coincided with development of international communication networks paved the road for Arab young generation who feel relative political, social and economic deprivation to show their anger through revolutionary movements. Such movements gradually moved to the other Arab countries and made Arab authorities worried with regards to their non-democratic structures as they started to try to remove unemployment, corruption, and poverty. This paper surveys economic causes of revolutions in Egypt and Tunisia. The main question is that what are the causes of recent movements in these two countries? Assuming that economic factors such as poverty and unemployment among the middle class were the causes of revolutions in the mentioned countries, this paper uses Robert Gurrs relative deprivation theory to study the role of Ben Ali and Mubaraks governments economic policies in creation of new middle class and raise of relative deprivation leading to the revolutions in 2011 and 2012.Keywords: Relative Deprivation, Movement, Middle Class, Unbalanced Development
-
Pages 89-112Social movements occurred recently in the Middle East and north of Africa changed many global and local conditions. This paper indicates the root of such movements based on Edward Saeeds East studies. This is comparative survey research. Findings showed that East Study thoughts of Saeed shaped resistance conversation from one hand and on the other hand entering another edge (East) to the context he paved the road for centerless society through focus on a series of universal ideas. These universal ideas weakened the two-sided Western logic and became a symbol for distinguish between Western and Eastern conversation. So, this Islamic and local identitism constructed a multi-center system and challenged legitimation of Western conversation. Saeed believed that East Study should not be opposite of Western principles but should resist against east study thoughts emphasizing on universal ideas such as freedom, monotheism, not doing violence and discrimination, justice activism, rationality, being peace-oriented, and human rights which are rooted in Islamic ideology. Therefore as these universal ideas are rooted in Islamic culture, these countries acted against East study conversation via emphasis on these universal ideas and created an independent identity based on Islamic culture.Keywords: East study, Middle East, Resistance, Universalism
-
Pages 113-132Islamic region movements, as called Arab Spring, nowadays are the most important challenges of the world. These movements which began on December 2010 in Tunisia have made serious changes in several countries. Different aspects of popular protests in Middle East and North Africa are widespread and complex. One of these aspects is the effect of these movements on sectarian cleavage between Shia and Sunni among Muslims especially Muslims of Middle East. We have made the effort in this paper to study outcomes of Arab revolutions on religious cleavage in Islam world, using Manza and Brooks triple levels model of social-political cleavages. It appears that in this period of time opposition and political cleavage between Shia and Sunni has spread and become deeper, and it is arisen from both the process of movements and revolutions and foreign interferences and schismatic actions. Here, we focus on the process that leads to strife and group based identity finding; and finally this process results in macro political strife. It should be mentioned that this research has been done using descriptive-analytic method and the data is collected using documentary method.Keywords: Arab spring, sectarian cleavage between Shia, Sunni, Middle East, Bahrain, Syria
-
Pages 133-158The study on recent evolutions in Egypt and Hosni Mubarak regime fall shows that recent movements in this country needs an analysis based on political-economic development. People movement was nor for more freedom neither for establishing democracy according to the west. The main reason was disability of the government in economy. According to development theorist, Walt Whitman, countries move toward development through linear economic development route. His economic development theory includes 5 steps by which countries can reach economic development. In this route, foreign investment, consumption and social tendencies can boost or reduce this process. Steps of economic development are different for different countries. Therefore, by studying Egypt development indicators, it is obvious that according to Rostovs theory Egypt faces to crisis on the maturity level and not only cannot remove the crisis but also confronts with political, social, and economic revolution.Keywords: Egypt January Revolution, Development Indicators, Egypt Society
©2000-2024 magiran.com All Rights Reserved.