نشریه علوم اجتماعی
پیاپی 30 (پاییز 1394)

از آنجایی که مساله اشتغال نیروی انسانی در برنامه های توسعه اقتصاد ایران از دغدغه های اصلی سیاست گذاران اقتصادی است، بنابراین تجزیه و تحلیل روند اشتغال و ساختار آن، مستلزم شناخت دقیق استعدادها و توان بالقوه بخش ها و ترکیب آن در در مناطق مختلف کشور می باشد. استان لرستان، با وجود منابع غنی طبیعی، تنوع آب و هوایی، آب فراوان، دشت های وسیع، معادن متنوع، نیروی کار جوان و فراوان و سرشار از قابلیت های گردشگری در بین استان های کشور و در اقتصاد ملی موقعیت ضعیفی داشته و طی سال های گذشته، نتوانسته است به تناسب توانمندی ها و فرصت های خود از اقتصاد ملی سهم مناسبی کسب کند. هدف از این مطالعه، تحلیل وضعیت اشتغال در بخش های عمده اقتصادی استان لرستان طی سال های1390-1380 است. برای این منظور از داده های مربوط به نتایج طرح آمارگیری نیروی کار سال های 1380 و1390 استفاده شد تا با بکارگیری دو مدل اقتصاد پایه و تغییر- سهم، به بررسی علل رشد متناسب یا نامتناسب شاغلان استان لرستان نسبت به کل کشور (اقتصاد مرجع) و همچنین تشخیص بخش های دارای مزیت نسبی و قدرت رقابتی استان بپردازیم. نتایج حاصل از پژوهش، نشان دهنده نامتناسب بودن وضعیت رشد شاغلان استان لرستان نسبت به شاغلان کشور در دوره مورد بررسی است، به طوری که مدل تحلیل تغییر- سهم، علت این عدم تناسب را تغییرات رقابتی و ساختاری منفی بیان می-کند. همچنین نتایج حاصل از بکارگیری ضریب نسبت مکانی، بیانگر پایه ای بودن بخش کشاورزی با ضریب81/1 و غیرپایه ای بودن بخش های صنعت و خدمات با ضرایب 79/0 و 85/0، طی دوره مورد بررسی است و به عنوان یک توصیه سیاستی می توان نتیجه گرفت که حرکت بخش کشاورزی استان در جهت مزیت نسبی کشور و حرکت بخش های صنعت و خدمات برخلاف جهت مزیت نسبی کشور طی دوره بررسی بوده است.

هدف پژوهش حاضر بررسی رابطه بین الگوی رهبری تبادلی با تعهد سازمانی کارکنان شرکت عمران شهر بهارستان بود. روش پژوهش توصیفی نوع همبستگی و جامعه آماری شامل همه کارکنان شرکت عمران شهر بهارستان در سال 1394 که تعداد آنها 136 نفر بود. حجم نمونه آماری بر اساس جدول کرجیس و مورگان (1970) برابر با 101 نفر حاصل شد. جهت انتخاب کارکنان از روش نمونه گیری تصادفی طبقه ای متناسب با جامعه آماری استفاده شد. ابزار اندازه گیری شامل پرسشنامه 15 سوالی رهبری تبادلی باس(1985) (MLQ)، و پرسشنامه 24 سوالی تعهد سازمانی می یر و آلن (1990) بود. به منظور تحلیل استنباطی داده ها از روش های آماری تحلیل رگرسیون، ضریب همبستگی پیرسون، آزمون کلموگروف اسمیرنف و تحلیل واریانس چندمتغیره (مانوا) استفاده شد. بر اساس نتایج حاصله r مشاهده شده در سطح 05/0 همبستگی مثبت و معناداری را بین الگوی رهبری تبادلی با ابعاد تعهد سازمانی کارکنان شرکت عمران شهر بهارستان نشان داد. تفاوت معناداری را بین میانگین نظرات کارکنان در خصوص الگوی رهبری تبادلی در شرکت عمران بر اساس سابقه کار نشان داد.

در این پژوهش تاثیر مصرف رسانه ای بر سرمایه اجتماعی با تاکید بر تلویزیون داخلی و ماهواره ای موردبررسی و آزمون تجربی قرارگرفته است. روش پژوهش در این تحقیق از نوع پیمایشی بوده و برای جمع آوری داده های مورد نیاز از پرسشنامه استفاده شده است. جامعه آماری تحقیق شامل افراد 18 سال و بالاتر است که در زمان تحقیق (سال 1393) در شهر بندرعباس سکونت دارند. حجم نمونه با استفاده از فرمول کوکران 384 نفر و شیوه نمونه گیری نیز خوشه ایچندمرحله ای است. داده های پژوهش به کمک نرم افزار آماری spss و با استفاده از روش های آماری توصیفی و استنباطی مورد تجزیه وتحلیل قرار گرفتند. یافته های پژوهش حاکی از آن است که بین میزان تماشای تلویزیون داخلی و سرمایه اجتماعی رابطه مثبت و معناداری وجود دارد؛ اما میزان تماشای تلویزیون ماهواره ای با سرمایه اجتماعی دارای رابطه معکوس است. میزان تماشای تلویزیون داخلی با میزان اعتماد اجتماعی و رعایت هنجارهای اجتماعی رابطه مثبت دارد، اما میزان تماشای تلویزیون ماهواره ای با میزان اعتماد اجتماعی و رعایت هنجارهای اجتماعی دارای رابطه معکوس است. همچنین بین تماشای تلویزیون (داخلی و ماهواره ای) با شبکه های مشارکت اجتماعی رابطه معناداری مشاهده نگردید. نتایج تحلیل رگرسیونی نشان می دهد که در جامعه آماری پژوهش حاضر میزان تماشای تلویزیون داخلی دارای بیشترین تاثیر معنادار بر سرمایه اجتماعی است.

موضوع رابطه عقل و دین همواره یک مساله اساسی و مطرح در میان متکلمان و فلاسفه مسلمان و غیره مسلمانان بوده و هست. در میان متفکران و فلاسفه اسلامی ابونصر فارابی در این رابطه نقش بسزایی دارد. زیرا پس از آشنایی مسلمانان با عقل گرایی یونان و سر گرفتن این بحث که شاید این پدیده محصول بیگانه باشد، فارابی بود که با اعتقاد به هماهنگی بین عقل و دین، باب جدیدی به روی فلسفه اسلامی گشود. بابی که راه را برای فلاسفه بزرگ بعدی از جمله، ابن سینا، خواجه نصیر الدین طوسی، ملاصدرا و... هموار کرد. در میان اندیشمندان و فلاسفه غرب نیز رویکرد کانت، نقطه عطفی در موضوع رابطه عقل و دین است. کانت در بحث نقادی عقل محض نظری و عقل عملی به این نتیجه می رسد که ازعقل نظری نمی توان توقع داوری درباره مسایلی هم چون خدا، نفس، اختیار و جهان داشت و اما عقل عملی از نظر او راهی به سوی موضوع خدا می گشاید. این تحقیق با تکیه بر روش توصیفی، تحلیلی به بررسی دیدگاه های این دو فیلسوف و تطبیق تفاوت های میان آن دو در رابطه به عقل و دین پرداخته و به تفاوت های از قبیل: تفاوت درباره عقل نظری و عقل عملی و رابطه آنها با دین، تفاوت در رابطه عقل با خدا، تفاوت در راه وصول به سعادت و...اشاره دارد. عقل فعال در فلسفه فارابی جایگاه ویژه ای دارد، به گونه ای که مبدا معرفت را در عقل و دین، فیض عقل فعال یعنی فرشته وحی، جبرئیل (ع) می داند و بر همین اساس معتقد است که عقل و دین ماهیتا یکی هستند. در صورتی که کانت وحدت کامل بین عقل و دین را رد می کند و معتقد است از طریق عقل نظری به مسائلی مثل خدا، جاودانگی نفس و جهان نمی توان رسید. پس دیگر به دنبال مسائل فرعی مثل نبوت، قبر، قیامت و ملائکه نمی رویم. در راه رسیدن به سعادت، فارابی شناسایی کلی و عقلی سعادت را به عهده عقل نظری می گذارد در حالی که کانت نهایت کوشش عقل نظری را توجیهی عقلانی می داند برای این که به گونه ای عمل کنیم که گویی خداوند وجود دارد. در اعتقاد به خدا، فارابی به خدای عقلانی و کانت به خدای اخلاقی معتقد است.

احساس امنیت اجتماعی به دلیل ماهیت و محتوایی که دارد، یکی از مهمترین پیش فرض های توسعه و پیشرفت جوامع محسوب می گردد، به نحوی که می توان پیامدهای آن را در تمامی حوزه ها و سطوح مختلف، اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و سیاسی جوامع به صورت کاملا شفاف مشاهده نمود. پژوهش حاضر که با هدف بررسی تاثیر دینداری بر احساس امنیت اجتماعی در بین جوانان شهر کرمانشاه است، از نظر نوع هدف یک بررسی کاربردی، از نظر وسعت پهنانگر، از نظر دامنه خرد و از نظر زمانی یک بررسی مقطعی است. روش تحقیق در این پژوهش روش میدانی با استفاده از تکنیک پیمایش، و ابزار جمع آوری داده ها پرسشنامه است. جامعه آماری پژوهش حاضر تمامی جوانان 18 تا 29 سال شهر کرمانشاه است که تعداد 384 نفر از آنان به عنوان حجم نمونه مورد بررسی قرار گرفتند. پژوهش حاضر بر اساس تئوری های کنت، دورکیم، توکویل، مالینوفسکی، گیدنز و گلاک و استارک به دنبال ارتباط بین میزان کل دینداری و همچنین ابعاد مختلف آن یعنی پیامدی، اعتقادی، مناسکی و تجربی به عنوان متغیرهای مستقل و احساس امنیت اجتماعی به عنوان متغیر وابسته است. یافته های تحقیق حاکی از آن است که بین تمامی متغیرهای مستقل با متغیر وابسته ارتباط مثبت، مستقیم و معنادار وجود دارد.

این پژوهش با هدف ارزیابی رابطه بین مدیریت دانش و مصرف کالاهای فرهنگی در میان کتابداران دانشگاهی شهر اصفهان (دانشگاه اصفهان، دانشگاه صنعتی اصفهان و دانشگاه علوم پزشکی اصفهان) از خانواده تحقیقات کاربردی و به شیوه همبستگی در سال 1392 انجام گرفته است. جامعه آماری این پژوهش، 155 نفر شامل کتابداران سه دانشگاه بزرگ شهر اصفهان (دانشگاه اصفهان، دانشگاه صنعتی اصفهان و دانشگاه علوم پزشکی اصفهان) است که به کمک جدول حجم نمونه مورگان و بر اساس روش نمونه گیری سهمیه ای و تصادفی تعداد 105 نفر از آن ها به عنوان نمونه انتخاب شده اند. ابزار گردآوری اطلاعات پرسش نامه است. برای تجزیه و تحلیل داده های به دست آمده از پرسش نامه نیز از نرم افزارهای آماری SPSS 19 و Amos Graphics برای تجزیه و تحلیل های مدل سازی و معادلات ساختاری استفاده شد و برای تجزیه و تحلیل داده ها از شاخص های آمار توصیفی و استنباطی نظیر ضرایب همبستگی استفاده شده است. نتایج گویای وجود رابطه معنادار بین دو متغیر اصلی پژوهش در دو بعد بررسی رابطه دو متغیره و در بعد مدل سازی معادله ساختاری هستند. به نحوی که هر دو ضریب به دست آمده مثبت و معنادار است. به عبارت بهتر میزان مدیریت دانش افراد تاثیر مثبت و معناداری بر میزان مصرف کالاهای فرهنگی آنان دارد.

هدف از این تحقیق پیش بینی گرایش به سیگار در دانشجویان با توجه به شیوه های فرزندپروری است. جامعه مورد بررسی همه دانشجویان پسر دانشگاه آزاد اسلامی خمینی شهر هستند که تعداد357 نفر بصورت نمونه گیری دردسترس مورد بررسی قرار گرفتند. در این تحقیق از پرسشنامه نگرش نسبت به سیگار کشیدن شور سال (2000)، پرسشنامه فرزند پروری بامریند (1972) استفاده شد. که با استفاده از روش آماری رگرسیون گام به گام نتایج مورد تجزیه وتحلیل قرار گرفت. نتایج نشان داد که بین گرایش به سیگار وشیوه های فرزندپروری رابطه وجود دارد (05/0>p).

هدف اصلی پژوهش حاضر مطالعه رابطه بین میزان بهره مندی از رسانه های نوین (تلفن همراه) و میزان پایبندی نسل جوان به ارزش های اجتماعی است. این پژوهش نخستین پژوهشی است که با تاکید برمطالعه دانشجویان دانشگاه آزاد اسلامی واحد تبریز و واحد علوم وتحقیقات آذربایجان شرقی در استان انجام شده است. برای نیل به اهداف تحقیق ابتدا تعاریفی از میزان بهره مندی، پایبندی، ارزش های اجتماعی و همچنین رسانه های نوین ارائه و نظریه های مربوط به ارزش های اجتماعی و رسانه های جمعی مورد ارزیابی قرار گرفت. سپس نظریه هاو دیدگاه های تبیین کننده رسانه ها و ارزش های اجتماعی از جمله نظریه کاشت، استفاده و خوشنودی و... و دیدگاه های جمیزلال، گربنر و اینگلهارت و جانسون و همچنین دیدگاه های داخلی و خارجی مورد بحث و بررسی قرار گرفت. پژوهش حاضر در بین 368 نفر از دانشجویان مقطع کارشناسی ارشد دانشگاه آزاد اسلامی واحد تبریز و واحد علوم وتحقیقات آذربایجان شرقی که بین 22 تا 40 سال سن دارند انجام شد. در این پژوهش از روش پیمایشی استفاده شده و با بهره گیری از پرسشنامه اطلاعات مورد نیاز تحقیق گردآوری شده است. نتایج پژوهش حاضر نشان داد: هرچه میزان استفاده از تلفن همراه بالا می رود اهمیت این معیارها در همسرگزینی افزایش می یابد. هرچه میزان استفاده از رسانه تلفن همراه افزایش می یابد اهمیت روابط اجتماعی بین دو جنس مخالف افزایش می یابد. هرچه میزان استفاده از تلفن همراه بالا می رود اهمیت مسئولیت پذیری در بین دانشجویان افزایش می یابد. هرچه میزان استفاده از تلفن همراه افزایش می یابد بر اهمیت خاص گرایی افزوده می شود. در واقع می توان گفت تلفن همراه به عنوان یک رسانه دارای مخاطب عام بر اهمیت برخی از ارزش های اجتماعی افزوده است.

هدف از این پژوهش بررسی کیفی و کمی عوامل عدم گرایش زوجین شهر اصفهان به تعدد فرزند است. جمعیت آماری در بخش کیفی شامل متخصصان و صاحبنظران و زوجین ساکن در شهر اصفهان است. در بخش کمی زوجین ساکن در شهر اصفهان که دارای یک تا دوفرزند بوده و تمایل به تعدد فرزند ندارند مورد تحقیق قرار گرفته اند. تعداد حجم دربخش کیفی 42 نفر و در بخش کمی200 نفر است. جمع آوری اطلاعات پژوهشی در بخش کیفی از طریق مصاحبه و در پژوهش کمی از پرسشنامه محقق ساخته استفاده شده است. نتیجه بخش کیفی منجر به شناسایی 13 عامل عدم گرایش زوجین به تعدد فرزند شد. این نتایج نشان داد عوامل اقتصادی، عوامل اجتماعی وعدم مسئولیت پذیری، بیشترین تاثیر را درعدم گرایش زوجین به تعدد فرزند دارند. در پژوهش کمی نتایج بدست آمده از زوجین اصفهانی نشان داد عوامل اشتغال زنان درخارج ازمنزل، تحصیلات زوجین، عدم آگاهی از مضرات تک فرزندی وتشویق یاعدم تشویق دولت بیشترین تاثیر را در عدم گرایش زوجین به تعدد فرزند داشته اند. همچنین درخصوص مقایسه نظرات پاسخ گویان به سوالات از نظر جنسیت، در مورد دو عامل تحصیلات وعدم مسئولیت پذیری تفاوت معناداری وجود دارد. همچنین از نظرمقایسه نظرات پاسخ گویان به سوالات از حیث سطح تحصیلات درمورد سه عامل اشتغال زنان خارج از منزل، عدم مسئولیت پذیری و ترس از بارداری تفاوت در سطح معنی داری بوده و در مورد بقیه عوامل تفاوتی نشان داده نشده است.