فصلنامه مطالعات توسعه اجتماعی ایران
سال هفتم شماره 3 (پیاپی 27، تابستان 1394)

درعصرحاضر یکی از مهمترین اهداف برنامه ریزان و مدیران شهری افزایش سطح کیفیت زندگی درشهرها و بالابردن میزان رضایتمندی در بین شهروندان می باشد.که این مهم از طریق برنامه ریزی جهت تامین نیازهای مادی و معنوی، به طور توامان و برابر در بین ساکنین شهر، امکان پذیر خواهد بود. این پژوهش با هدف ارزیابی کیفیت زندگی شهری در محلات بافت قدیم و جدید شهر ارومیه انجام شده است. این تحقیق به لحاظ هدف،کاربردی و روش بررسی آن توصیفی- تحلیلی می باشد. با توجه به رویکرد ذهنی تحقیق در ارزیابی، داده های اولیه مورد نیاز با استفاده از ابزار پرسشنامه، براساس سئوالات درجه بندی شده در مقیاس لیکرت گردآوری شده است. جامعه آماری این تحقیق کل سرپرستان خانوارهای ساکن در محلات بافت قدیم و جدید شهر ارومیه می باشدکه با استفاده از روش نمونه گیری تصادفی ساده و براساس رابطه کوکران 331 سرپرست خانوار از چهار محله، دو محله (هفت آسیاب و یونجه زار ) از بافت قدیم و دو محله (کوی کشاورز و زمین شهری) از بافت جدید انتخاب شد. برای دستیابی به اهداف و آزمون فرضیات تحقیق از آماره های توصیفی، تحلیل عاملی اکتشافی ، تحلیل رگرسیون چندگانه و تک متغیره، آزمون های ناپارامتریک Uمان- ویتنی و کروسکال والیس در محیط نرم افزار SPSS بهره گرفته شد. نتایج تحقیق نشان می دهد از بین چهار عامل شناسایی شده به عنوان ابعاد ذهنی، کیفیت مولفه های اقتصادی از نظر پاسخگویان ساکن محلات مورد مطالعه بافت قدیم و جدید بیشترین تاثیر را برکیفیت ذهنی زندگی دارد. نتایج محاسبات نمره کلی کیفیت زندگی شهری نشان دهنده آن است که پاسخگویان ساکن محلات مورد مطالعه بافت جدید با میانگین 59/3 ، نسبت به پاسخگویان ساکن محلات مورد مطالعه بافت قدیم با میانگین 753/2 ازنظرسطح کلی کیفیت زندگی شهری نسبت به محلات مورد مطالعه بافت قدیم وضعیت بهتری داشته و میزان رضایت بالاتری دارند.

آموزش عالی از جهات مختلفی در تمامی ابعاد توسعه نقش اساسی دارد. دانشجویان، اعضای هیئت علمی و تولیدات علمی دانشگاه هر یک به نحوی در توسعه کشورها نقش دارند. نقش اعضای هیئت علمی در توسعه اجتماعی موضوع این پژوهش هست. پژوهش حاضر یک پژوهش کاربردی هست که به روش پیمایشی اجرا شده است. برای اجرای پژوهش با استناد به منابع علمی موجود به استخراج مولفه های عینی توسعه اجتماعی برای ارزیابی کمی داده ها اقدام شد و مولفه های مورد ارزیابی پژوهش مشخص گردید. ابزار جمع آوری این پژوهش، پرسش نامه محقق ساخته ای با 43 گویه است که با استناد به نتایج پژوهش بررسی و شناسایی شاخص های کاربردی توسعه اجتماعی (با استفاده از تکنیک دلفی) آزاد ارمکی و همکاران (آزاد ارمکی، مبارکی و شهبازی 1391، 19) سئوالات پرسش نامه طراحی و تدوین گردید. جامعه آماری این پژوهش عبارتند از کلیه 7250 نفر دانشجوی مقطع دکتری واحد علوم و تحقیقات است که با استفاده جدول نمونه گیری گرجسی مورگان، 367 نفر برآورد نمونه گردید. یافته های پژوهش نشان می دهد که اعضای هیئت علمی در همبستگی و وفاق اجتماعی، در ارتقای کیفیت زندگی شهروندان، در افزایش سطح امنیت امنیت اجتماعی، در ترویج و اخلاق توسعه اجتماعی و بطور کلی در توسعه اجتماعی جامعه نقش مثبت و معنی داری دارند و در این زمینه اختلاف دیدگاهی از نظر سن، جنسیت و عضو هیئت علمی بودن یا نبودن پاسخگویان وجود ندارد.نتایج این پژوهش نشان می دهد که اعضای هیئت علمی در ابعاد مختلف توسعه اجتماعی از دید کمی و کیفی نقش دارند و برای برنامه ریزی توسعه اجتماعی کشور نباید از نقش مهم این بخش از جامعه غافل بود و پتانسیل موجود در روند توسعه جامعه بهره برداری کرد.

پژوهش حاضر با هدف بررسی تاثیر بی هنجاری و وضعیت آنومیک جامعه ایران بر بی تفاوتی اجتماعی شهروندان تدوین شده است. از روش پیمایش، با جمعیت نمونه 385 نفری از میان شهروندان بالای 18 سال شهر بابل، برای بررسی موضوع استفاده شده است. روائی و پایایی پرسش نامه به ترتیب با اعتبار صوری و آلفای کرونباخ به مقدار 85/0 مورد سنجش قرار گرفته است. تحلیل و بررسی یافته ها نشان می دهد که بی تفاوتی اجتماعی در زنان بیشتر از مردان است، همچنین با افزایش سن و درآمد از میزان بی تفاوتی اجتماعی کاسته می شود. میان متغیر بی هنجاری و بی تفاوتی اجتماعی رابطه معنادار و مستقیمی وجود دارد، بطوری که با افزایش(یا کاهش) بی هنجاری، میزان بی تفاوتی اجتماعی افزایش(یا کاهش) می یابد. همچنین میان بی هنجاری و بعد بی تفاوتی مدنی رابطه معناداری وجود دارد ولی میان بی هنجاری و بعد بی تفاوتی نوع دوستانه رابطه ای معناداری مشاهده نشده است.

امروزه باتوجه به جایگاه و اهمیت جامعه روستایی در توسعه متوازن کشور و همچنین با عنایت به مسائل و مشکلاتی که این جامعه با آن مواجه است، اهتمام بر توسعه پایدار روستایی و نقش و جلب مشارکت های اجتماعی روستاییان یک امر ضوروری به نظر می رسد، هدف از انجام این تحقیق بررسی نقش دستگاه های اجرایی کشور (دولت) در فراهم ساختن مشارکت های اجتماعی روساییان در توسعه پایدار روستایی است. براساس بررسی های انجام گرفته در این تحقیق که از روش اسنادی و تحلیلی بهره گرفته شده است نتایج تحقیق نشان می دهد متاسفانه جلب مشارکت اجتماعی روستائیان به دلیل تغییر در تفکر دولت های که بر سر کار آمده اند با تغییر رویکرد مواجه بوده اند، و از طرفی برنامه های پیش بینی شده از هماهنگی لازم با دانش و بینش جامعه روستایی برخوردار نبوده است و این روند باعث گردید توسعه روستایی با چالش های همانندی، مهاجرت، بیکاری، تخلیلیه روستاها و... مواجه گردند، علیرغم هزینه های هنگفتی که برای امرتوسعه روستایی توسط دولت هزینه شده است وامکانات رفاهی چندین برابر نسبت به گذشته برای روستاها در نظر گرفته شده ولی روند مهاجرت بویژه جوانان به شهرها روبه فزونی گرفته است.

یکی از نیازهای بشر، نیاز به شادمانی و ابراز شادی است. شادی میتواند با لذت بردن، رضایتمندی ازمقتضیات نوع زندگی جمعی یا فردی از جمله زندگی کاری ، تحصیلی ، فراغتی و... نداشتن احساس منفی نظیر استرس، افسردگی و... متبلور شود. شادمانی تنها یک موضوع فردی و روانی نبوده بلکه عملی است که از تاثیر و تاثر متقابل با جامعه تولید می شود.به تعبیر دیگر از کنش متقابل انسانها در فرایند دادو ستدهای اجتماعی در جامعه حاصل می شودبنابرین عوامل مختلفی در قالب شبکه در تولید و افزایش و کاهش آن نقش دارند. لذا هدف از این نگارش این مقاله تحلیل رابطه بین سرمایه اجتماعی و شادی در بین دانشجویان می باشد. جامعه هدف تعداد9729 نفر از دانشجویان واحد علوم و تحقیقات تهران که مشغول به تحصیل می باشند با استفاده از فرمول کوکران 300 نفر انتخاب شدند واز روش نمونه گیری تصادفی سیستماتیک مورد پرسش قرار گرفتند. یافته ها نشان داد شادمانی سرمایه اجتماعی دانشجویان به ترتیب(55%) و ( 63%) در سطح خوب ارزیابی شد. در نتیجه رابطه سرمایه اجتماعی و شادی مورد تایید قرار گرفت. بطوریکه دانشجویانی که از سطح سرمایه اجتماعی بالاتری برخوردار بودند به نسبت شادتر از دانشجویانی که سطح سرمایه اجتماعی پایینتری داشتند.فضای اجتماعی ایجاد شده بین دانشجویان که در آن روابط اجتماعی جدیدی در محیط جدید شکل گرفته که کنش های متقابل دانشجویی در این محیط باعث با نشاط تر شدن دانشجویان شده است.

جمهوری مدرن ترکیه پیرو اصلاحات کمی و کیفی با هدف توسعه یافتگی اقدام به تغییرات برخی از قوانین در حوزه خانواده نمود، این تغییرات ناشی از پیروی از سیاستهای کشورهای ایالات متحده آمریکا و در بخشی پیروی از سیاست های کشورهای سوسیالیستی شوروی است، بگونه ای که این روند تحولات و توسعه، خانواده را در معرض عوامل گوناگونی مانند تغییر در ساختار خانواده و تغییر در رابطه متقابل نهاد خانواده با دولت قرار داده است، همچنین رابطه بین اعضا خانواده دستخوش تغییراتی شده است که ناشی از سیاست های تقنینی و سیاسی می باشد. عوامل مذکور در فوق ناشی از اصلاحات بنیادین در نحوه حکومت داری ترکیه از زمان آتاتورک می باشد که هدف آن ارائه تصویر اروپائی از ترکیه است. سکولاریسم و لائیسیته مشتقات آن می باشد که نقطه عزیمت تاثیرگذاری را در خانواده بوجود آورده اند. در این مقاله سعی بر بررسی سیر تحولات از مبانی نظری تا مکانیزم اجرای قوانین در حوزه خانواده در عصر توسعه یافتگی ترکیه می باشد.

از آنجا که یکی از مهم ترین ارکان پروسه توسعه پایدار، مشارکت اجتماعی مردم فرض می شود، به نظر می رسد که در این بین زنان از پتانسیل و مولفه های زیستی – اجتماعی مناسبی در جهت مشارکت اجتماعی برای تحقق توسعه برخوردارند. تا جایی که آموزش در جهت توانمندساختن زنان برای حضور در مشارکتهای اجتماعی، گزینه مناسبی برای تحقق و دستیابی به توسعه پایدار خواهد بود. البته رویکرد توانمندسازی زنان، از چند جنبه قابل بررسی است ،اما در این مقاله با تکیه و تاکید بر رسانه های جمعی مورد نظر است ،چرا که نقش رسانه های جمعی امروز در فرآیند توسعه بسیار کلیدی و قابل بررسی است. این مقاله درصدد است تا با استفاده از تبیین تئوریک، به بررسی نقش رسانه های جمعی در زمینه های افزایش مشارکت زنان در فرایند توسعه پایدار، با رویکرد توانمندسازی به ارایه راهکار بپردازد.

این مطالعه باهدف بررسی عملکرد شورایاران از دیدگاه شهروندان و تعیین میزان توفیق یا عدم توفیق آنها در رسیدن به اهداف و برنامه ها با استفاده از نظریه های مربوط به سرمایه اجتماعی و طبقه اجتماعی پرداخته است. پژوهش حاضر از نظر روش مطالعه، کمی و از نظر نوع در قلمرو تحقیقات کاربردی قرار می گیرد و برای جمع آوری داده ها از ابزار پرسشنامه استفاده شده است. جامعه آماری این پژوهش عبارت است از شهروندان محدوده شهرداری منطقه 19 وحجم نمونه نیز با استفاده از فرمول کوکران 385 نفر محاسبه گردیده و از روش نمونه گیری خوشه ایچندمرحله ای برای تعیین محلات استفاده شده است. از مجموع مقایسه عوامل موثر بر موفقیت شورایاران در آزمونهای آماری مشخص شد نقش سرمایه اجتماعی به عنوان عامل اجتماعی بیشترین تاثیر را در موفقیت شورایاران دارد. بعد از آن به ترتیب اعتماد اجتماعی، انسجام اجتماعی، مشارکت اجتماعی و در نهایت طبقه اجتماعی در توفیق شورایارن موثر بوده است. بنابراین سرمایه جتماعی موثرترین و طبقه اجتماعی کم تاثیرترین عامل اجتماعی در توفیق یا عدم توفیق شورایاران می باشد. از مقایسه این عوامل چنین حاصل شده که طبقه اجتماعی و سرمایه اجتماعی هردو به یکدیگر اثرگذار هستند.همچنین میزان موفقیت شورایاران از دیدگاه شهروندان پایین بوده است.