فهرست مطالب

نشریه اقتصاد و بانکداری اسلامی
پیاپی 13 (زمستان 1394)

  • تاریخ انتشار: 1394/11/10
  • تعداد عناوین: 6
|
  • صادق بختیاری *، علی نظری صفحات 7-20
    یکی از اهداف اقتصادی در هر جامعه ای، دستیابی به رشد اقتصادی می باشد و افزایش سرمایه گذاری می تواند زمینه لازم را برای رشد اقتصادی فراهم نماید. یکی از منابع تامین مالی برای سرمایه گذاری، وجوه پس انداز شده توسط افراد می باشد. در این مقاله، قصد داریم به مقایسه نظریات پس انداز، میان اندیشمندان مسلمان بر مبنای اخلاق اسلامی و نظریات پس انداز در مکاتب کلاسیک و نئوکلاسیک بپردازیم. برای انجام این پژوهش، ما از روش اسنادی استفاده کردیم و برای تجزیه و تحلیل متن، از روش تحلیل محتوا استفاده شده است. نتایج نشان داد که با توجه به مبانی اقتصادی پس انداز و مقایسه آنها با نظریات اندیشمندان مسلمان، پس انداز در اقتصاد اسلامی برخلاف اقتصاد متعارف، در چهارچوب اخلاق اسلامی می باشد؛ و روش های جدیدی برای پس انداز بیشتر، با توجه به آموزه های اسلامی معرفی می گردد.
    کلیدواژگان: اخلاق، پس انداز، آموزه های اسلام، مکتب کلاسیک
  • زهرا نصراللهی، نظام الدین مکیان *، راضیه اسلامی صفحات 21-38
    مفهوم سرمایه اجتماعی دارای پتانسیل لازم برای جهت دادن رفتار افراد بر پایه شبکه، هنجار، ارزش و اعتماد اجتماعی در ساختار اجتماعی است که روابط اجتماعی براساس اقدامات جمعی را تسهیل می کند. سرمایه اجتماعی عنصری مطلوب برای انجام همکاری های درون گروهی به شمار می رود و وجود آن جهت همبستگی اجتماعی و رسیدن به اهداف جامعه لازم می باشد و هرچه میزان آن بالاتر باشد دستیابی جوامع به اهداف با هزینه کمتری انجام می گیرد. به نظر می رسد آموزه های دینی به عنوان ارزش متعالی، سبب بسترسازی و تقویت سرمایه اجتماعی می شود. معارف و مفاهیم دینی از یک سو به عنوان نظامی جامع، از طریق ابعاد متعدد خود، فعلیت و انباشت سرمایه اجتماعی را محقق می سازد و از سوی دیگر، سرمایه اجتماعی از طریق ایجاد شبکه های اعتماد و پیوندهای گوناگون زمینه ایجاد توسعه اجتماعی و فرهنگی پایدار را فراهم می کند. هدف اصلی از این مطالعه،بررسی جایگاه سرمایه اجتماعی و عناصر آن در جامعه اسلامی، می باشد. در این پژوهش، مولفه های سرمایه اجتماعی در نگاه دینی شناسایی و بررسی شده است. هم چنین، در این مطالعه با استفاده از شاخص فوکویاما و روش شاخص ترکیبی (رتبه درصدی)، سرمایه اجتماعی موجود در ایران طی دوره 90-1363 محاسبه شده، طبق نتایج بدست آمده سرمایه اجتماعی طی سال های مذکور دارای روندی کاهشیمی باشد. در کل، با توجه به نزولی بودن این روند، زمینه سازی جهت ایجاد و تقویت سرمایه اجتماعی لازم و ضروری می باشد. با این بررسی مشخص می شود که در اسلام برای تقویت سرمایه اجتماعی راهکارهای مناسبی وجود دارد که ضروری است سیاست گذاران امور جامعه، برای تقویت و گسترش آنها تلاش زیادی نمایند.
    کلیدواژگان: سرمایه اجتماعی، اسلام، اعتماد
  • محمد لشکری، سید محمد حسینی، محمد علی معدنی * صفحات 39-52
    ربا در شرع اسلام به عنوان یکی از مهم ترین مفاسد اقتصاد مطرح است که عموما در قرض مصداق پیدا می کند و از سویی قرض به عنوان یکی از روش های تجهیز و تخصیص منابع در بانکداری بدون ربای ایران مورد استفاده است؛ لذا به نظر می رسد که مراقبت از قراردادهای قرض جهت جلوگیری از ایجاد ربا یا شبهه آن ضروری باشد. استفتائات صورت گرفته از مراجع عظام تقلید و نظراتی که ایشان درباره عملکرد بانک ها و برخی صندوق های قرض الحسنه ابراز داشته اند، ایرادات مهمی در بکار بردن قرض در سیستم تامین مالی کشور را ثابت می کند. این مقاله کوشیده است تا با روش توصیفی- تحلیلی به بررسی و آسیب شناسی عملکرد سیستم تامین مالی ایران در استفاده از عقد قرض تحت عنوان قرض الحسنه بپردازد. نتایج به دست آمده از این تحلیل تایید دیدگاه برخی مراجع در مورد وجود ربا در قراردادهای قرضی رایج در نظام تامین مالی کشور را در بر دارد. از طرف دیگر این نتایج، حضور این شیوه تامین مالی را با توجه به ماهیت بانک و همچنین مدل پیاده سازی آن را به دلیل شرایط تورمی اقتصادی ایران مناسب نمی دانند. در انتها جهت برون رفت از چالش های یادشده پیشنهادهایی ارائه شده است.
    کلیدواژگان: قرض الحسنه، ربا، بانک، صندوق قرض الحسنه
  • رضا اکبریان *، غلامحسین محمودی صفحات 53-82
    نظریه های رفتار مصرف کننده به دلیل آن که با رفتار انسان در جایگاه موجودی صاحب اراده و هدفمند ارتباط دارند، بر مفروضات ویژه ای درباره ماهیت انسان و مبانی تصمیم گیری او مبتنی هستند. این مفروضات اغلب جنبه ایدئولوژیک داشته، در نظام های ارزشی متفاوت، دارای گونه های متفاوتی خواهند بود. بحث این مقاله، بررسی این مفروضات در چارچوب ارزش های حاکم بر جامعه اسلامی است. مصرف بخش عمده ای از مباحث اقتصادی را به خود اختصاص داده است که این خود حاکی از اهمیت آن در عرصه ی اقتصاد است.یکی از مهمترین عوامل تاثیر گذار در نحوه ی مصرف،درآمد است،از این رواین مقاله تلاش دارد رفتار مصرف کننده را دراقتصاد اسلامی مورد بررسی قرار دهد.با توجه به این که ملاک رفتار عقلایی در اقتصاد اسلامی،تطابق آن با معیارها و ارزش های اسلامی است،این مقاله نشان می دهد که هدف مصرف کننده در جامعه ی اسلامی حداکثر کردن رضایت خداوند است.
    کلیدواژگان: رفتارعقلایی مصرف کننده، اقتصاد متعارف، مصرف کننده مسلمان، تخصیص درآمد
  • محمد تقی فیاضی *، محمد نقی نظر پور صفحات 83-108
    دولت در اجرای طرح های عمرانی با مشکل نقدینگی و تاخیر در اجرا و بهره برداری از پروژه ها روبرو است. اما به رغم پیش بینی انتشار اسناد خزانه اسلامی در قوانین بودجه سنواتی کشور این احکام عملکردی قابل توجهی در سال های گذشته نداشته است. استفاده از اسناد خزانه اسلامی به شیوه پیشنهادی دولت در بودجه سنواتی در صورت اجرا باعث کم شدن مطالبات پیمانکاران می شود اما کماکان مشکل عدم نقدینگی در ماه های ابتدایی سال برای اجرای طرح های تملک دارایی های سرمایه ای وجودد دارد ، روش پیشنهادی در این مقاله استفاده از اسناد خزانه اسلامی برای این است. سئوال اصلی در این تحقیق این است که آیا استفاده از اسناد خزانه اسلامی برای تامین مالی کوتاه مدت طرح های عمرانی ممکن است و در صورت مثبت بودن پاسخ شیوه عملیاتی آن چگونه است؟ فرضیه تحقیق این است که می توان با انتشار اسناد خزانه اسلامی در ابتدای سال مشکل کمبود اعتبار برای اجرای طرح های تملک دارایی های سرمایه ای (عمرانی) را به خصوص در نیمه اول سال تا حدودی زیادی مرتفع کرد. با روش پیشنهادی در این مقاله ضمن تامین اعتبار کافی برای اجرای طرح ها و پروژه های عمرانی از بروز تاخیر در تکمیل و بهره برداری از طرح های عمرانی نیز جلوگیری می شود.
    کلیدواژگان: اسناد خزانه اسلامی، طرح های تملک دارایی های سرمایه ای، بودجه دولت
  • پیام نوروزی *، مسعود زینلی دستمال باف، سیده محبوبه حسینی صفحات 109-130
    شواهد نشان می دهد که بحران های مالی متعدد و گاه شدیدی در نظام بانکداری متعارف رخ داده است. در نگاه اول ممکن است این تصور ایجاد شود که نظام بانکداری اسلامی راه حلی برای کاهش بحران های مالی ندارد و این نظام بیشتر با جامعه سنتی هم خوانی دارد اما در بعد نظری ویژگی های این نظام و نظریاتی که در ارتباط با نحوه عملکرد آن وجود دارد گواهی بر این مدعا هستند که تمایلات برای ایجاد بانکداری اسلامی بیش ازپیش گسترش یافته است. از این رو در این پژوهش با استفاده از روش کتابخانه ای؛ ضمن ارائه علل وقوع بحران های مالی در سیستم مالی غربی، راه حل بانکداری اسلامی برای هر یک از دلایل ایجاد بحران بررسی شده و با ذکر دلایلی نشان داده شده است که بانکداری اسلامی در بعد نظری می تواند بحران های مالی را کاهش داده و می تواند راه حلی برای سیستم مالی جهانی باشد. ایران بعنوان یکی از کشورهایی که تنها بانکداری اسلامی اجازه فعالیت دارد، تلاش گسترده ای در این زمینه انجام داده است. اما متاسفانه بانکداری اسلامی در ایران عملا نتوانسته نقش خود را به خوبی ایفا کند لذا در پایان مقاله راهکارهایی برای افزایش کارایی بانکداری اسلامی در ایران ارائه شده است.
    کلیدواژگان: بانکداری اسلامی، بحران مالی، بانکداری متعارف، سیستم مالی جهانی
|
  • S. Bakhtiyari Pages 7-20
    The economic growth is a main economic goal, which requires increasing investment. The personal savings provide resources for investment. In this paper, we aim to compare saving theories among Moslem scholars, according to the Islamic ethics, with saving theories of classical and neo- classical schools. To do this, we use documentary method and apply “content analysis” to analyze related texts. According to the theoretical basics of saving and comparing them with viewpoints of Moslem scholars, the results indicate that saving in the context of Islamic economics contrary to orthodox economics, is compatible with Islamic ethics framework. Hence, new methods are introduced to save more according to the Islamic teachings.
    Keywords: Morality, Saving, Islamic teachings, Classical school
  • N. Makyan Pages 21-38
    The concept ofsocial capital has the potential to give direction based on network behavior, norms, and social trust in the social structure that will facilitate collective actions of social relationships. Social capital is a desirable element for intragroup cooperation, and its presence is necessary for social cohesion and social goals, and countries can achieve the higher level of achievement of the objectives at lower cost.It seems that religious teachings as the supreme value, can act as infrastructure and the strengthening of social capital.Theology and religious concepts on the one hand as an integrated system through multiple dimensions of self- actualization and the realization of can help to creation of social capital and on the other, by creating networks of trust and bonding social capital in various fields can make to sustained social and cultural development. The main objective of this study was to investigate how the existence of social capital and its elements in the Muslim community, is. This study looked at the religious component of social capital identified and assessed. Also, in this study using Fukuyama index and the composite index (percentile ranks), social capital is calculated in the period 1363-90. The results indicated that social capital is a decreasing trend over the years. In general, the downside of this process, set the stage for the creation and strengthening of social capital is required. This review is clear that in Islam there are good ways to strengthen the social capital that is essential to the community for policymakers, for their efforts to strengthen and expand.
    Keywords: social capital, Islam, Trust
  • Ma Madani Pages 39-52
    Usury in Islam is considered as the main financial corruption which is generally applicable to loans. Meanwhile, loan is used as a method of mobilizing and allocating resources in Iran's non-interest banking it seems that regard for loan contracts is vital to avoid usury or something akin to that. Putting questions to Grand Ayatollahs and their opinions being expressed about the performance of banks and some interest-free funds have proved major problems in applying debt in the financial system of the country. This paper has attempted to study the pathological function of the financial system in Iran in the use of the loan contract as interest-free financing by descriptive and analytical method. Results obtained from this analysis confirmed the viewpoint of some authorities on interest on current loan agreements in the country's financial system. On the other hand, these findings prove this method of financing inappropriate considering the nature of bank as well as its implementation model due to the inflationary conditions in economy of Iran. Finally, proposals have been submitted to solve the challenges.
    Keywords: interest, free, usury, bank, interest, free funds
  • Reza Akbariyan, Gholamhosein Mahmodi Pages 53-82
    Theories of behavior consumer deal with human behaviors as a being with will and purpose, so they are based on specific assumptions about the human nature and fundamentals of decision making. These assumptions often have ideological roots in different value systems consequently they are different in various these systems. The aim of this paper is to investigate these assumptions in the framework of Islamic society. There are many discussions about the consumption in the economics literature that it indicates the importance of it in economics. Income is one of the most important effective factors on consumption hence, this paper investigates the behavior consumer in Islamic economics. Consider to rational behavior that is defined in Islamic economics as coincidence with Islamic criteria and values, the paper showed that the main purpose is to maximize of god satisfaction in Islamic society.
  • Mt Fayazi *, Mt Nazarpur Pages 83-108
    Government in the implementation of development projects is facing with liquidity problems and delays in the implementation and operation of the projects. Despite the anticipated release of Islamic Treasury bills in the budget laws in recent years havent been remarkable performance. The main question in this study is whether the use of Islamic treasury bills to finance short-term projects may be its mode of operation and, if yes, how? The hypothesis is that the Islamic treasury bills may be issued at the beginning of a shortage of funding for projects, acquisition of nonfinancial assets (construction), especially in the first half of the year. The method proposed in this paper, adequate funding for the implementation of projects and delays in the completion of construction.
    Keywords: Islamic Treasury bills, projects, acquisition of capital assets, state budget
  • P. Noruzi Pages 109-130
    Evidences indicate that some financial crises had occurred in the conventional banking system that often they were severe. At first sight this impression may create that the Islamic banking system doesn’t have any solution to reduce the financial crisis, and this system is consistent with the traditional society. But in theory, the features of this system and the opinions which are expressed about its respective operations are evidence that the willingness to create an Islamic banking increasingly had expanded. Therefore, in this study with use of content analysis method and library research, Islamic banking’s solution for any of the reasons which mentioned as causes of the crisis have been investigated, while offering causes of the financial crisis in the Western financial system, and through the reasons it has been shown that in theory Islamic banking can reduce the financial crisis and it can be a solution for the global financial system. As a country that Islamic banking just let to work, Iran has made great efforts in this field. But unfortunately, Islamic banking couldn’t actually play its role well, so at the end of the article some solutions for increasing the efficiency of Islamic banking in Iran are expressed.
    Keywords: Islamic Banking, Financial Crisis, Conventional Banking, Global Financial System