فصلنامه میقات حج
پیاپی 80 (تابستان 1391)

در این نوشته، برخی از مباحث یکی از فروع مهم استطاعت در حج مورد کند و کاو قرار گرفته است.
در آغاز مفهوم استطاعت بررسی و ثابت شده که مفهوم آن قدرت شرعی است و در پی آن، پنج نظریه اساسی در ارتباط با «تحقق وجوب با بذل» نقد و بررسی شده و نظریه پنجم مبنی بر تفصیل میان اطمینان به استمرار بذل و عدم اطمینان پذیرفته شده است.
پس از آن، صور مختلف هبه مطرح گردیده و استدلال شده است بر وجوب قبول هبه هزینه های حج؛ اعم از اینکه به صورت تملیک باشد و یا اباحه تصرف و در پایان استدلال شده بر مجزی بودن حج بذلی از حجه الاسلام.

قاعده «کل من ادرک المشعر فقد ادرک الحج» ، مانند قاعده میقاتیه، مخصوص حج است و در دیگر عبادات کاربرد ندارد. به طبق فرموده ائمه (علیهم السلام) هر فردی قصد عزمت به حج کند، باید وقوف در مشعر را درک کند. وقوف در مشعر و عرفات تابع وضعیت ویژه و شرایط خاصی است. اگر حج گزار این شرایط را رعایت کند، در حقیقت حج را درک کرده است.