فهرست مطالب

دانشنامه علوم قرآن و حدیث - پیاپی 3 (بهار و تابستان 1394)

دانشنامه علوم قرآن و حدیث
پیاپی 3 (بهار و تابستان 1394)

  • بهای روی جلد: 100,000ريال
  • تاریخ انتشار: 1394/04/30
  • تعداد عناوین: 7
|
  • دکتر احسان پوراسماعیل صفحه 9
  • حمیدرضا آیت اللهی، غلامحسین خدری* صفحه 13

    تساهل و تسامح، به معنای عدم مداخله و ممانعت یا اجازه دادن از روی قصد و آگاهی، به اعمال و عقایدی است که مورد پذیرش و پسند شخص نباشد. اسلام، این اصل را پذیرفته و بنای آن بر سخت گیری و مشقت نیست و از سوی دیگر، با آزادی بی قید و شرط نیز مخالف است. اساس تساهل و تسامح غربی بر این مبنا است که اعمال و رفتار فردی تا جایی درست اند که موجب گسترش سعادتمندی مادی انسان گردند. در این نوشته نشان داده می شود که تساهل و تسامح در اسلام، معنایی متفاوت با فرهنگ غربی داشته و دیدگاه متفاوتی را دنبال می کند.

    کلیدواژگان: تسامح، تساهل، سنت اسلامی، سنت غربی
  • غلامحسین اعرابی، مرضیه آقانوری* صفحه 41

    اهل بیت عصمت و طهارت& به عنوان وارثان علم نبی اکرم# در تبیین آیات قرآن نقش بسیار مهمی داشته و در زمینه تفسیر قرآن روایات بسیاری از آن ها نقل شده است که شمار قابل توجهی از این روایات در رابطه با مفردات یا همان تک واژه های قرآن می باشد.
    در ابتدا، روایات تفسیری با سایر روایات نقل می شد، اما با گذر زمان توجه خاصی به تفسیر و در پی آن به روایات تفسیری شد و بعدا کتاب هایی سامان یافته که روایات تفسیری را جمع آوری کرده و در این بین روایاتی وجود دارد که به تبیین تک واژه های قرآن پرداخته اند. روایات تفسیری در منابع روایی فرق اسلامی فراوان نقل شده که هر کدام از آن ها از یک نوع نبوده، بلکه دارای انواع مختلفی هستند.
    با بررسی روایات معصومین& معلوم می شود که تبیین مفردات و تک واژه های قرآنی توسط آن ها به چند بخش قابل تقسیم است. دسته ای از روایات از نوع تبیین معنای ظاهری است و دسته ای نیز از مقوله بیان مصداق و جری و تطبیق و در مواردی هم از نوع بیان تاویل می باشد
    در این مقاله ضمن اشاره به انواع برخورد روایات تفسیری در تبیین مفردات قرآنی، انواع روایات به کار برده شده در تفسیر قرآن را مورد بررسی قرار داده و به ارزیابی آن ها پرداخته ایم.

    کلیدواژگان: مفردات، قرآن، روایات تفسیری، معنای لغوی
  • رقیه صادقی نیری، معصومه میرزاجانی بیجارپسی*، رقیه رجبی صفحه 57

    خبر متواتر ھمواره در علم اصول و درایه از جایگاه بسیار رفیعی برخوردار بوده است
    به گونه ای که اگر شرایط تواتر برای یک خبر محقق شود در علم اصول حجیت آن قطعی است و در علم منطق ھم از یقینیات شمرده می شود. با بررسی تاریخ جمع آوری قرآن کریم و سیر نقل آن تا زمان حاضر درمی یابیم که ھمه شرایط تواتر در مورد قرآن کریم محقق است. بنابراین جایگاه حجیت و صحت آن بسیار سترگ بوده و قابل خدشه نمی باشد. علاوه بر دلایل گوناگونی که برای تواتر قرآن اقامه شده است، احادیث و تاییداتی ھم از جانب اهل بیت& بر تواتر و حجیت قرآن موجود به ما رسیده است که استحکام استدلال ها را صد چندان می کند.
    آنچه از این گفتار استفاده می شود این است که قرایت های هفت گانه به تواتر از پیامبر# نقل نشده است وگرنه رد آن ها هرگز جایز نبوده و همچنین متواتربودن قرآن ارتباطی با قرایات سبعه ندارد و بحث از تواتر قرآن و قرایات هفت گانه دو بحث ازهم منفک می باشند. این نوشتار در پی بیان اثبات متواتر بودن قرآن و عدم تواتر قرایات است.

    کلیدواژگان: تواتر قرآن، تواتر قراءات، حدیث سبعه احرف، قراء سبعه
  • عباس مصلایی پور یزدی، مجید بشیری* صفحه 83

    تفسیر کنز العرفان فی فقه القرآن، از مهم ترین تفاسیر فقهی شیعه امامیه است که مولف آن بر اساس آیات قرآن کریم به استنباط احکام شرعی پرداخته است. در این کتاب، روایات نیز جایگاه و عملکرد مهمی در تفسیر و تبیین آیات فقهی مورد بحث دارند و وی احکام بسیاری از آیات را با کمک روایات بیان می کند. به طوری که در موارد متعددی دیده می شود که آیه ای عام را با روایات تخصیص می زند و یا خاصی را تعمیم می دهد. استفاده او از روایات، اختصاص به روایات شیعه ندارد، بلکه از روایات اهل تسنن نیز بهره برده است. همچنین او برای فهم دقیق تر مراد آیات، به روایاتی که در شان نزول آن ها نقل شده اشاره می کند. در عین حال مولف روایاتی را که ذکر می کند، آن ها را مورد نقد و بررسی قرار می دهد و گاه روایاتی را بر روایات دیگر ترجیح می دهد که بر اساس مبانی فقه الحدیثی مولف صورت می پذیرد. بهره گیری وی از مباحث درایه ای و رجالی گویای این حقیقت است.

    کلیدواژگان: فاضل مقداد، کنز العرفان، روایت، فقه الحدیث، تفاسیر فقهی، آیات الاحکام
  • جعفر نکونام، صغری لکزایی* صفحه 115

    دانش تاریخ گذاری (chronology) و تعیین زمان نزول سور  از نوآمدترین دانش های قرآنی برشمرده می شود که خاورشناسان بیش از مسلمانان به آن اهتمام ورزیده اند. خاورشناسان بر خلاف مسلمانان بیش از آن که به نقل و روایات در تاریخ گذاری قرآن تکیه کنند، به سبک شناسی قرآن تکیه دارند. یکی از شاخص های سبک شناختی که آنان مبنای تاریخ گذاری قرآن قرار داده اند،  اسلوب های تصویری قرآن نظیر تشبیه، مجاز، استعاره، کنایه است. خاورشناسان بر اساس چنین شاخص هایی سوره های قرآن را به طبقات متعدد تقسیم کرده اند که مشهورترین آنها تقسیم بندی چهارگانه یعنی سه دوره مکی و یک دوره مدنی است. رژیس بلاشر (Regis Blachere) از جمله خاورشناسی است که در دوره معاصر به چنین طبقه بندی اهتمام کرده است.  در این مقاله کوشش می شود،شاخص اسلوب های تصویری تاریخ گذاری نامبرده به نقد کشیده شود. تلقی بلاشر  این است که جنبه تصویری و شاعرانه و خیال پردازانه قرآن هرچه از مبدا نزول قرآن فاصله می گیرد، کاسته می شود؛ اما  بررسی ها موارد نقض بسیاری را در  تحقیق ارایه شده او نشان می دهد و این حاکی است که این شاخص از اعتبار علمی برای تاریخ گذاری قرآن برخوردار نیست.

    کلیدواژگان: نقد و بررسی، شاخص اسلوب های تصویری، تاریخ گذاری قرآن، بلاشر
  • مرضیه کهنوجی*، عباسعلی رستمی نسب صفحه 147

    نماز نقش بی بدیلی در ارایه رویکردهای عملی و اجتماعی در زندگی دارد، یکی از مهم ترین نقش های آن؛ نقش بازدارندگی و کنترل نفس سرکش است. هدف اصلی این پژوهش، بررسی نقش تربیتی نماز در پرهیز از مفاسد اقتصادی می باشد. در باب اهمیت و ضرورت چرایی انجام تحقیق باید توجه داشت که ارکان مهم حیات اقتصادی در جوامع بشری داد و ستد بین آن ها است و زندگی بدون معامله و تجارت ناممکن است وآنچه در یک جامعه به خصوص جامعه اسلامی، موجبات نگرانی را ایجاد می کند این است که مفاسد اقتصادی شیوع پیدا کنند و از آن نگران کننده تر اینکه مفاسد اقتصادی تبدیل به یک فرهنگ شوند و دیگر کسی به قبح و نادرستی آن نیندیشد، در این موقعیت حکومت تبدیل به عنصری جهت به استضعاف کشیدن حق مستمندان و عامه می گردد و سرانجام همین فساد موجبات نابودی آن را فراهم می سازد. روش پژوهش حاضر توصیفی تحلیلی می باشد و چنین نتیجه گیری می شود که هر چه بیشتر به تقویت باورها و تقیدات درونی و به تبع آن به نظارت فردی و نظارت اجتماعی توجه شود، موجبات بازدارندگی از فحشا، کار ناپسند و خارج از چارچوب عرف و شرع، فراهم می آید و خود این امر عامل  تضمین سلامت ملت است.

    کلیدواژگان: نماز، تربیت دینی، مفاسد اقتصادی، سلامت جامعه
|
  • Dr. Hamidreza Ayatolahi, Dr. Gholamhosein Khedry Page 13

    Tolerance means no interfering with or consciously letting to the belief of a person who don’t accept it. Islam accept this idea and disagree with difficulty in this regards while disagree with freedom without any boarders. The basis of west version regards to freedom till the beatitude of pelf. This study shows the difference in meaning by these two points of view.

    Keywords: Tolerance, Islamic tradition, West tradition
  • Dr. Gholamhosein Arabi, Marzieh Aghanuri Page 41

    Prophet's Family (pbut) as his knowledge heirs plays an important role on Quran's explanation and there are a huge number of quotes that refers to them among which the words and terms are a considerable number. At first the quotes are mixed, but after a while with the importance of explanation and explanation's quotes, books written in this manner. Term's explanation is a huge amount of these books, and there are different types among different interpretation of Islam. By evaluating of the quotes from Prophet's family (pbut), it considered that there are different types like: apparent meaning, exampling, reconciling and paraphrasing. In this study, more than terms, it will talk about types of Quran's explanation.

    Keywords: Terms, Quran, Explanation quotes, Literal meaning
  • Dr. Roghayeh Sadeghi Nayeri, Masoumeh Mirzajani Bijarpesi, Roghayeh Rajabi Page 57

    Frequency is an important issue in methodology and logic. If it proofs, it will considered as an authority in methodologies and certainty in logic. By evaluating Quran's collection and the process of its quotes, it considered as a high level of frequency both in methodology and logic. Besides its frequency itself, there are a lot of quotes by Prophet's family (pbut) that approved it too. In this study, it discus that the 7 readings of Quran doesn’t have quoted by prophet; moreover, its frequency doesn’t related to those seven readings. These two discussions are different from each other. This study mentions the frequency of Quran itself and non-frequency of the readings.

    Keywords: Quran's Frequency, Frequency of readings Seven Letters, Readers seven
  • Dr. Abbas Mosalaeipour Yazdi, Majid Bashiri Page 83

    “Kanzol Erfan fi Fighhel Quran” is one of the greatest Shia’s explanation in which the author based on Quran verses deduct religious sentences. In this book, quotes have an important role in explaining Jurisprudence verses and deduct a lot of religious sentences by them. For instance there a lots of general verses which be linked with quotes or extend especial verses. He used not only Shia's Quotes but Sonny's quotes as well. Also for deep understanding of the aim of verses, he used quotes which related to reasons of why the verses come. He criticizes them and sometimes prefers some quotes rather than the others, as he uses Rijal.

    Keywords: Fazel Meghdad, Kanzol Erfan, Jurisprudence's Quotes, Jurisprudence explanation, religious sentence's verses
  • Dr. Jafar Nekunam, Soghra Lakzaei Page 115

    Quran's chronology and determination of Sura's time is one of the newest knowledge in Quran's sciences in which Middle East expert pay more attention than Muslims. Middle East expert rely on methodology of Quran rather than telling quotes. One of the indexes in this regard is Imaginary mode like Simile, Metaphor, Allegory and etc. they divide Quran based on this index and the most famous one is three Maki mode and Madani mode. Regis Blachere is one of Middle East expert who did so. This study, tried to criticize this index. Blachere believes that literacy of Quran decline as we become far from its own time. This study shows a lot of counterexample and indicates this index is not reliable any more.

    Keywords: Criticize, Literary Terms Index, Quran's Chronology, Blachere
  • Dr. Marzieh Kahnouji, Dr. Abbas Ali Rostami Nasab Page 147

    Prayer has wonderful effect on practical and social life.one of its most important role is on deterrent of rebellious ego. The main aim of this study is Abstinence of economic corruption. As trade is one of the important feathers of people's life in a society. This is one of the Islamic countries concern and when it becomes worse that economic corruption becomes as a culture and it becomes no bad any more. If it becomes so, government starts to weakening the people and mostly poor one and at last this corruption topple the governors down. The methodology of this research is analytical descriptive and results in as internal ego Reinforce itself the rate of bad did reduce and the society have more health in this regards.

    Keywords: Prayer, Religious Training, Economic Corruption, Society health