نشریه کارآگاه
پیاپی 4 (پاییز 1387)

جامعه اطلاعاتی در تمام کشورهای جهان با نسبتهای مختلفی در حال شکلگیری و گسترش است. در بسیاری از ادبیات کشورهای جهان، شهرهای الکترونیکی، سازمان های مجازی و شهروند الکترونیکی واژگانهای عادی و قابل فهم مردم شده است. امنیت در کنار زیرساخت توسعه این پدیده های هزاره سوم همواره جزو سئوالات مطرح شهروندان در جهان بوده است. مهندسان و متخصصان فناوری اطلاعات با همکاری آژانس های امنیتی هر روز ابزار و ایده های جدیدی را در حوزه سخت افزاری و نرم افزاری برای احساس امنیت بیشتر شهروندان طراحی، پیاده سازی و معرفی میکنند. در میان مجموعه سخت افزارهای امنیتی ارائه شده تا کنون، بیومتریک را بهترین دانسته و آن را تکنولوژی امنیتی قرن آینده خوانده اند. با توسعه کاربردهای فناوری اطلاعات مانند تجارت الکترونیکی که در آن کارتهای اعتباری، پول دیجیتالی، امضاء دیجیتالی، تعهدات دیجیتالی، نقل و انتقالات وجوه به صورت الکترونیکی و ده ها مورد دیگر که نیازمند امنیت ویژه است، نیاز به ابزارهای امنیتی نوینی دارد. از مجموعه ابزارها و تکنولوژی های موجود در خانواده بیومتریک، بعضی از آنها که مستقیما مورد استفاده شهروندان در منزل بوده و پلیس آگاهی نیز میتواند با دسترسی به اطلاعات حاصل از آنها زمینه امنیت بیشتر را فراهم کند از اهمیت بیشتری برخوردار شده است. در این مقاله ضمن معرفی مشخصه های بیومتریک، به بیان کاربرد و جایگاه آنها در سامانه های امنیتی پرداخته شده است و به صورت ویژه به یک طرح عملی سخت افزاری و نرم افزاری مرتبط با انگشت نگاری که در دانشگاه علم و صنعت ایران ساخته شده، پرداخته شده است.

افزایش روز افزون میزان بزهکاری و محدودیت های نظام عدالت کیفری رسمی در پیشگیری و کنترل جرم توسعه راهبردهای علمی جدید برای افزایش اثر بخشی سیاست ها و برنامه های عدالت کیفری را اجتناب ناپذیر ساخته است. پرسش مهمی که نظام های عدالت کیفری با آن روبه رو هستند این است که یافته های علمی و مدیریت دانش چه نقشی در شکل گیری و هدایت مداخله های عدالت کیفری بر عهده دارد؟ دستیابی به یک نظام عدالت کیفری سنجیده و کار آمد مستلزم شناخت کافی و همه جانبه نسبت به چالش های عدالت کیفری، آشنایی با مبانی نظری و فلسفی عدالت کیفری در بسترهای فرهنگی - اجتماعی ایران، افزایش مهارت و توانمندی مدیران و کارکنان نهادهای عدالت کیفری در زمینه ارایه الگوهای بومی مدیریت عدالت کیفری و نیز تولید دانش و اطلاعات مورد نیاز برای ارزیابی فرآیند و نتایج مداخله های عدالت کیفری است. ضعف در برنامه پذیری و ارایه تحلیل نادرست از مشکلات این حوزه، جزو مهمترین دلایل شکست و ناکامی بسیاری از برنامه های عدالت کیفری به شمار می آید و این مقاله بر آن است تا ضمن توصیف مراحل مختلف طراحی، تدوین و اجرای برنامه های عدالت کیفری، خلاء ها و نارسائی های موجود را مورد نقد و ارزیابی قرار دهد.

از زاویه رویکردهای سنتی روان شناسی جنایی، قاتلین زنجیره ای همواره به مثابه نابهنجارانی واجد خصایص روان شناختی منحصر به فردبه تصویر کشیده شده و جایگاه آنان تا مرتبه هیولاهای آدمخوار در جامعه تنزل یافته است. بدین سان، نگرش منفی نسبت به قاتلین زنجیرهای متاثر از ذهنیتهای نادرستی است که با الهام از رهیافتهای روان شناسی جنایی سنتی در باورهای عموم مردم رسوخ کرده است. این نوشتار میکوشد تا از رهگذر تاملی بر شواهد رفتاری و خصایص روانی و شخصیتی قاتلین زنجیرهای، در تصویر ارائه شده از ان طف مجرمان بازاندیشی کند. فقدان احساس گناه در قاتل زنجیره ای آن هم به بهانه پاکسازی جامعه از فساد با ملاک دانستن تعبیر «انگلهای اجتماع» نسبت به قربانیان- که در واقع توجیه گر جنایت ارتکابی توسط آنان است - تبحر قاتلین زنجیره ای در جلب اعتماد قربانیان خود از رهگذر برقراری تعاملات اجتماعی، عدم احساس همدردی با قربانیانی که توسط آنان مثله شده و یا اعضای بدن آنان خورده میشود، به گونه ای که احساس ترحم به نازلترین مرتبه خود میرسد، همگی مولفه هایی است که در بادی نظر نمایانگر اختلالات شخصیتی در قاتلی روان پریش میباشد، حال آن که امکان مشاهده چنین مولفه هایی در سایر افرادی که هرگز مرتکب جرمی در زندگی خود نشده اند- با شدت و ضعف متفاوت وجود داشته و در نتیجه تفکر سنتی نسبت به قاتل زنجیره ای و نوع نگرش نسبت به جایگاه آنان را دچار تردید جدی میکند.

در اجرای عدالت کیفری در جامعه مدنی حفاظت و پاسداری از حقوق شهروندان امری لازم و ضروری است، چرا که اجرای عدالت کیفری نیز خود در راستای حمایت از حقوق شهروندان صورت می گیرد تا دست متجاوزان از تعدی به حقوق آنان کوتاه شده و یا کسانی که زمینه ارتکاب جرائم و رفتارهای ضد اجتماعی را دارند، با اعمال اقدامات پیشگرانه وضعی از بروز و ظهور این رفتارها ممانعت بعمل آید. تبیین حقوق شهروندان و جایگاه آن در سیاست جنایی ایران و چگونگی اعمال آن از اموری است که باد بطور مستند مورد بحث و بررسی قرارگیرد. با توجه به موارد فوق این تحقیق بدنبال بررسی و تبیین جایگاه حقوق شهروندان در سیاست جنایی ایران می باشد.

سهل و آسان شدن نقل و انتقالات و مسافرت به نقاط مختلف جهان موجب شده مجرمین پس از ارتکاب جرم برای فرار از مجازات به خارج از کشور متواری شوند. با توجه به سرزمینی بودن اعمال حاکمت دولتها، برای پاسخگوی نیازهای دولتها در نظام بین المللی تعامل مثبت بین دولتها بالاخص کشورهای همسایه میتواند در جهت استقرار یک نظام عادلانه کیفری موثر واقع شود به طوری که هچ کشوری مامن مجرمین متواری قرار نگیرد. این تحقیق تحت عنوان «بررسی عملکرد انترپل در زمینه استرداد مجرمین و راه های بهینه کردن آن» تحقیقی توصیفی موردی بوده و به بررسی عملکرد اداره کل پلیس بین الملل ناجا اینترپل تهران در زمینه استرداد و عوامل موثر بر آن میپردازد. با توجه به این موضوع که تعداد پرونده های منجر به استرداد در کشور ما در مقابل تعداد مجرمین تحت پیگرد ناچیز است، هدف از این تحقیق شناسایی مشکلات و موانع موجود در این راه و ارائه راهکارهای درجهت رفع این مشکلات و توسعه استرداد مجرمین است. با توجه به مبانی تحقیق برای بررسی عوامل موثر بر عملکرد اینترپل در زمینه استرداد مجرمین شاخص و ویژگی های تعیین شد و بر این اساس فرضات تحقیق شکل گرفت پنج فرضه برای جمع آوری داده ها نیز از یک پرسشنامه حاوی 11 سئوال بسته و یک سئوال باز و همچنین یک فرم جمع آوری اطلاعات از پرونده های متشکله در اینترپل تهران در زمنه استرداد مجرمن استفاده به عمل آمد، که پس از تکمل توسط جامعه نمونه آماری 0 6 نفر از کارشناسان ذیربط نسبت به تجزیه و تحلیل داده ها از طرق نرم افزارهای آماری SPSS و MINITAB اقدام شد و نتایج حاصل از تحقیق، حاکی از ارتباط بین شاخص های تعیین شده با استرداد مجرمین از سایر کشورها است. به منظور بررسی فرضیات تحقیق نیز از آزمون t یک نمونه ای، آزمون علامت و آزمون تحلیل واریانس فریدمن استفاده شد که پس از اقدام های آماری و انجام آزمونهای لازم هر پنج فرضه ی مورد تایید واقع و مشخص شد بین عوامل یاد شده و موفقیت در استرداد مجرمین ارتباط معناداری وجود دارد.

هرچند که تفاوت بین موی انسان و الیاف بسیار زیاد است، اما به دلیل شکل ظاهری یکسان مو و الیاف و همچنین استفاده مشترکی که برخی موها با الیاف دارد اساسا این دو مدرک با هم مورد بررسی قرار میگیرد. موها دارای ساختمان پروتئینی میباشند در حالی که الیاف ممکن است علاوه بر ساختمان پروتئینی مانند الیاف پشمی دارای ساختمان سلولزی پنبه و تعداد بسیار زیادی از ساختمان های شیمیایی دیگرپلیمرها و...باشند، همچنین هنگامی که موها رشد دورهای آناژن و فاز تلوژن یا خوابیده را آغاز میکنند خواص میکروسکوپی ویژه ای دارند. مدرک مو و الیاف تنها مدرک اثبات درگیری مظنون و قربانی در صحنه جرم نیست، بلکه این مدارک به علت آسیبهایی که ممکن است حین درگیری افراد به آنها وارد شود در بازسازی صحنه جرم و اثبات درگیری و یا مکان آن از اهمیت بالایی برخوردار است. این مقاله به بررسی استفاده از الیاف و مو در زمینه مسائل جنایی و پیشرفتهای حاصله در این زمینه و روش mt DNA جهت تعیین هویت میپردازد.

اطلاعات جنایی مجموعه ای از اطلاعات است که در رابطه با انواع جرم، مجرمین شناسایی شده و گروه های جنایتکاری شناخته شده یا مورد سوءظن توسط نیروهای پلیس جمع آوری، تلفیق، تحلیل، ثبت و گزارش میشود. اطلاعات جنایی بیشتر زمانی سودمند است که سر و کار نیروهای پلیس با گروه های جنایتکاری سازمان یافته باشد. اطلاعات جنایی با استفاده از نظارت، مخبرین، بازجویی و تحقیق توسعه یافته و در سطح خیابانهای شهر توسط افراد پلیس به دست میآد. هدف اصلی این مقاله ارائه مقدمه ای بر بحث اطلاعات جنایی و پیشنهاد راه های احتمالی گسترش این بحث در آینده است. در این مقاله، مفاهیم، فرآیندها و محصولات اطلاعاتی حاصل از مواد جنایی، منابع اطلاعاتی موجود از بررسی ها و آزمونهای جنایی و راه های ایجاد در داخل و در امتداد روابط بین رشته ای با استفاده از تکنولوژی اطلاعات و مجموعه اطلاعات موجود را بررسی میکند.