نشریه فناوری های جدید در صنعت غذا
سال دوم شماره 2 (پیاپی 6، زمستان 1393)

هدف از این پژوهش تشخیص فساد گوشت مرغ و میزان پیشرفت فساد شیمیایی و میکروبی آن توسط معرف های رنگی در طی ماندگاری بود.
نمونه های گوشت مرغ (سینه مرغ به وزن 3 کیلوگرم) تحت شرایط استریل تهیه شدند و نمونه ها به طور جداگانه هر کدام در یک ظرف شیشه ای قرارگرفته و اندیکاتور ساخته شده (ورقه های شفاف پلی اتیلن با یک لایه میانی کاغذ صافی حاویml 3،4و5 معرف های بروموکروزول گرین یا فنل رد) در تماس غیرمستقیم با نمونه قرار گفت و در دمای 0C2+4 نگهداری گردید. نمونه ها به مدت 3 روز در شرایط یخچالی نگهداری شده و مورد بررسی قرار گرفتند. آزمایشات میکروبی شامل شمارش کلی باکتری ها و شیمیایی شامل اندازه گیری مجموع بازهای فرار و pH انجام گرفت و در نهایت ارتباط این آزمون ها با تغییر رنگ ایجاد شده بررسی شد.
بر اساس نتایج حاصل از آزمون های شیمیایی و میکروبی، هر دو معرف در سه مقدار ( ml3، 4، 5) به به طور معنی داری فساد گوشت مرغ را از طریق تغییر رنگ (در معرف بروموکروزول گرین از سبز به آبی و در معرف فنل رد از زرد به قرمز) نشان دادند (p<0/05). نتایج حاصل از این پژوهش نشان داد که می توان از معرف های رنگی مانند فنل رد که در محدوده pH= 8-6/4 فعالیت نموده و در pH قلیایی دارای رنگ قرمز و در pH اسیدی دارای رنگ زرد می باشد و بروموکروزول گرین که در محدوده pH= 4/5- 8/3 نموده و در فعالیت نموده و در pH قلیایی دارای رنگ آبی و در pH اسیدی دارای رنگ سبز می باشد، برای ارزیابی فساد گوشت مرغ بسته بندی شده در شرایط یخچالی استفاده نمود.

توت فرنگی به دلایلی مانند، رطوبت و فعالیت متابولیک بالا و فساد ناشی از رشد میکروارگانیسم ها، عمر نگهداری کوتاهی دارد. در این تحقیق از پوششی خوراکی بر پایه ژل آلوئه ورا در غلظت های متفاوت از ژل رقیق شده با آب مقطر (10، 40 و 70 درصد وزنی- وزنی) به عنوان تیمار پس از برداشت با هدف افزایش عمر نگهداری و کاهش سرعت تخریب ویژگی های کیفی توت فرنگی طی 16 روز انبار مانی در دمای 4 درجه سانتی گراد و رطوبت نسبی 5 ± 75 درصد استفاده شد. پایداری میکروبی (تعداد کپک و مخمر و کل باکتری های مزوفیل هوازی)، خصوصیات فیزیکوشیمیایی(اسید آسکوربیک، کاهش وزن، آنتوسیانین، اسیدیته، pH و کل مواد جامد محلول) و ویژگی های حسی توت فرنگی پوشش داده شده با ژل آلوئه ورا پس از بسته بندی و پس از 4، 8، 12 و 16 روز از شروع انبار داری در مقایسه با شاهد ارزیابی گردید. پوشش های آلوئه ورا به صورت معنی داری رشد میکروارگانیسم ها را به تاخیر انداخته و افت وزن و تخریب اسید آسکوربیک را نسبت به شاهد تا 16 روز پس از شروع انبار مانی کاهش دادند. بیشترین فعالیت ضد میکروبی در میوه های پوشش دار شده، با 70 درصد ژل آلوئه ورا مشاهد شد، اما در میزان تخریب اسید اسکوربیک (6/44 میلیگرم در 100 گرم میوه) و افت وزن (1/14 درصد) نتایج مطلوبی تا پایان انبار مانی حاصل نشد. پوشش های حاوی40 درصد ژل آلوئه ورا علاوه بر کاهش بار میکروبی در توت فرنگی تازه (log cfu/g95/2 برای کپک و مخمر و log cfu/g26/2 برای باکتری های مزوفیل هوازی) به صورت معنی داری (p<0/05) کم ترین میزان تخریب اسید آسکوربیک (53/1 میلی گرم در 100 گرم میوه) و درصد افت وزن ( 12 درصد) و بیش ترین امتیاز ویژگی های حسی را تا پایان 16 روز انبار ) مانی به خود اختصاص دادند.

کفیر نوشیدنی لبنی طبیعی تهیه شده از شیر است که طعم ملایم اسیدی، بوی مخمری و غلظتی مانند ماست دارد. کفیر دارای ویژگی های حسی خاص است که در اثر فعالیت فلور میکروبی موجود در دانه کفیر که به عنوان آغازگر تخمیر مورد استفاده قرار می گیرد، ایجاد می گردد. در این پژوهش به منظور بررسی تغییرات ویژگی های حسی و خصوصیات فیزیکوشیمیایی کفیر، شیره خرما در سطوح 1، 2، 3 و 4 درصد به فرمولاسیون محصول اضافه گردید. سایر عوامل تخمیر شامل زمان (24ساعت)، دما (25 درجه سانتی گراد)، سوبسترا (شیر)، دور همزن (100 دور بر دقیقه) و درصد تلقیح (3 درصد وزنی/ حجمی) ثابت نگه داشته شدند. خصوصیات فیزیکوشیمیایی شامل اسیدیته، pH، میزان پروتئین، بریکس، وزن دانه های کفیر و ویسکوزیته و همچنین ویژگی های حسی شامل طعم، رنگ، بو و پذیرش کلی مورد ارزیابی قرار گرفت. علاوه بر این، شمارش جمعیت میکروبی باکتری-های اسید لاکتیک و مخمرها با استفاده از محیط های کشت اختصاصی انجام گرفت. نتایج نشان داد که با افزایش درصد شیره خرما تا سطح 4 درصد، به دلیل دسترسی بیشتر فلور میکروبی به منبع قندی، تولید اسید لاکتیک توسط آن ها افزایش یافته که این امر باعث افزایش اسیدیته و کاهش pH شده و به دلیل ترش شدن نوشیدنی تولیدی باعث کاهش پذیرش کلی محصول مورد نظر شد. تغییرات مذکور در نمونه حاوی 1 و 2 درصد شیره خرما نسبت به سایر نمونه ها کمتر مشاهده شد و از نظر ارزیابان دارای بیشترین میزان پذیرش کلی بود.

در این تحقیق اسانس برگ نارنج منطقه ملاثانی خوزستان به روش تقطیر آبی استخراج و ترکیبات فرار موجود در آن با GC/MS شناسایی و میزان ترکیبات فنلی اسانس با استفاده از روش فولین- سیوکالتو و فعالیت ضد رادیکالی آن با استفاده از روش های DPPH و ABTS محاسبه گردید. نتایج نشان داد اسانس برگ نارنج دارای 1/7 میلی گرم ترکیبات فنولی در هر گرم ماده خشک است و لینالول (41/32%)، آلفا ترپینئول (51/16%)، نرول (49/16%) و ژرانیل استات (31/8%) عمده ترین ترکیبات موجود در اسانس برگ نارنج هستند. فعالیت ضد اکسیدانی اسانس در روغن مخصوص سرخ کردنی در شرایط اکسایش تسریع شده در طی هفت شبانه روز، با اندازه گیری اعداد پراکسید، دی ان مزدوج، تیوباربیتوریک اسید، P- آنیزیدین و اندیس توتوکس تعیین و با ضد اکسیدان سنتزی TBHQ مقایسه شد. نمونه های روغن حاوی مقادیر مختلف اسانس برگ نارنج مورد ارزیابی حسی قرار گرفتند. در آزمون DPPH مقدار EC50 اسانس 961/0 میلی گرم بر میلی لیتر بود و آزمون ABTS نشان داد که بیشترین فعالیت ضد رادیکالی مربوط به غلظت10 میلی گرم بر میلی لیتر اسانس برگ نارنج (بازدارندگی 13/64 درصد، معادل غلظت 098/0میلی گرم بر میلی لیتر آسکوربیک اسید) است. اسانس برگ نارنج در غلظت 800 پی پی ام اثر ضد اکسیدانی معادل با غلظت 100 پی پی ام TBHQ دارد. نتایج آزمون ارزیابی حسی نشان داد که این اسانس تا غلظت 800 پی پی ام تغییر محسوسی در خصوصیات ارگانولپتیکی روغن ایجاد نمی کند. نتایج این تحقیق نشان داد که از اسانس برگ نارنج می توان به عنوان یک ضد اکسیدان طبیعی در روغن خوراکی استفاده کرد.

تغییر در عادات غذایی و افزایش آگاهی عموم افراد جامعه سبب شده غذاهای فراسودمند مورد توجه قرار گیرند. اگر محصولات غذایی با ویتامین ها، پروتئین ها، اسیدهای چرب ضروری و عناصر کمیاب با منشا طبیعی غنی شوند، نیاز به دریافت دارو و مکمل کاهش می یابد. فراوانی ترکیبات زیستی مهم در جلبک ها، فرصت های جدیدی را در تولید محصولات لبنی فراسودمند فراهم می کنند و در این میان دوغ به عنوان یک نوشیدنی مغذی سنتی ایران حائز اهمیت است. در این پژوهش اثرات افزودن پودر سیانوباکتر اسپیرولینا پلاتنسیس (0، 3/0، 5/0، 8/0 درصد وزنی/ وزنی) بر برخی از ویژگی های فیزیکوشیمیایی (مانند pH، اسیدیته قابل تیتر، میزان آهن، پروتئین، ویسکوزیته و دوفاز شدن) و خواص حسی (نظیر رنگ، طعم، بو، قوام، پذیرش کلی) دوغ گرمادیده حاوی باکتری پروبیوتیک لاکتوباسیلوس اسیدوفیلوس(La5) و 5/0 و 1 درصد پودر نعناع بررسی گردید. تیمار ها به مدت بیست و یک روز در دمای c° 4 نگهداری شده و متغیر های مذکور در روزهای یک، هفت، چهارده و بیست و یک ارزیابی شدند. میزان آهن در روزهای یک و چهارده و بیست و یک با استفاده از دستگاه جذب اتمی اندازه گیری شد. میزان پروتئین نیز در روز چهاردهم اندازه گیری گردید. داده ها به وسیله نرم افزار SAS 9.1 با سطح اطمینان 95% آنالیز شدند. نتایج نشان دادند که غلظت های مختلف جلبک ضمن جلوگیری از تغییر سریع در pH، اسیدیته دوغ را افزایش می دهند (0001/0P). بنابراین با توجه به نتایج و از نظر جنبه های اقتصادی تیمارهای حاوی 3/0 درصد پودر ریزجلبک به عنوان تیمار برتر انتخاب شدند.

آگاهی از روابط بین متغیرهای مختلف طی فرآیند سرخ کردن عمیق محصولات غذایی از طریق مدل سازی می تواند راه مناسبی برای کنترل بهینه شرایط فرآیند و در نتیجه افزایش کیفیت محصول سرخ شده باشد. هدف از این پژوهش، بررسی و مدل سازی چروکیدگی طی سرخ کردن قطعات سیب زمینی پیش تیمار شده با غلظت 1/0 و %2/0 کربوکسی متیل سلولز و امواج فراصوت با فرکانس 40 کیلوهرتز به مدت 15 دقیقه بود. قطعات سیب زمینی با اندازه های 4×2/1×2/1 سانتی متر برش داده شدند و بعد از انجام پیش تیمار های مربوطه در سه دمای 150، 170 و Co190 به مدت 1، 2، 3 و 4 دقیقه سرخ شدند. پیش تیمار پوشش خوراکی در هر دو غلظت و همچنین امواج فراصوت، میزان چروکیدگی را نسبت به نمونه شاهد به طور معنی داری از لحاظ آماری کاهش دادند. به دلیل فقدان مدل های تجربی مناسب در منابع جهت مدل سازی چروکیدگی، در این مطالعه از تعدادی مدل تجربی پیشنهادی برای مدل سازی این پارامتر استفاده گردید. میانگین ضریب همبستگی بین نتایج آزمایشی با نتایج حاصل از این مدل ها 98/0 بود.

شیره انگور یکی از محصولات جانبی انگور است که در مناطق تاک خیز ایران به شیوه سنتی تولید می شود. هدف از این پژوهش، بررسی امکان استفاده از شیره انگور به عنوان جایگزین شکر و اثرات آن بر ویژگی های فیزیکوشیمیایی و حسی بستنی وانیلی بود. در این پژوهش شیره انگور در 5 سطح (0، 25 ،50، 75 و 100 درصد) به عنوان جایگزین شکر در فرمولاسیون بستنی وانیلی استفاده گردید. نتایج حاصل از این پژوهش نشان داد که با افزایش نسبت جایگزینی، به طور معنی داری ویسکوزیته افزایش، میزان افزایش حجم و سرعت ذوب شدن بستنی کاهش یافت (01/0>p). هم چنین افزودن شیره انگور به بستنی، به طور معنی داری pH را کاهش و اسیدیته را افزایش داده است (01/0>p). ارزیابی ویژگی های حسی با مقیاس هدونیک 5 نقطه ای انجام شد و نتایج آزمون های حسی نشان داد که استفاده از شیره انگور در سطح جایگزینی50 درصد موجب بهبود ویژگی های حسی مانند رنگ، عطر و طعم بستنی شد و اثر نامطلوبی بر بافت نمونه های بستنی نداشت، همچنین از نظر مصرف کننده نیز از مقبولیت بالایی نیز برخوردار بود و به عنوان مناسب ترین سطح جهت جایگزینی انتخاب شد.

شیوع بیماری های انگلی یکی از مشکلات مهم در بهداشت انسان در بسیاری از کشورها به خصوص کشورهای در حال توسعه مانند ایران است. سبزیجات خام می تواند عامل انتقال کیست تک یاخته ها و تخم کرم ها و لاروها بوده و آلودگی به انگل های روده ای با مصرف سبزیجات خام در ارتباط است. گیاه Prosopis Fracta یا کهورک که در ایلام با عنوان «بلاورو» شناخته شده است، از سالیان گذشته تا به امروز در درمان های خانگی مورد استفاده قرار گرفته است. پژوهش حاضر با هدف بررسی تاثیر انگل زدایی عصاره ریشه این گیاه و مقایسه آن با یک شوینده تجاری موجود در بازار صورت گرفته است. نمونه های سبزیجات خام خوراکی، تحت عنوان سبزی خوردن توسط عصاره ریشه کهورک با غلظت های 01/0، 1/0، 1 و 2 درصد، شوینده تجاری 10 درصد و آب خالص و با مدت تماس 15 دقیقه شستشو داده شد. سپس سبزی ها خارج شده و هر کدام از محلول های شستشو به صورت ساکن نگهداری شد. پس از 24 ساعت قسمت رویی هر کدام از محلولها دور ریخته شده و رسوب باقی مانده ، سانتریفوژ شده و تحت مشاهده میکروسکوپی قرار گرفتند. بررسی ها نشان داد که میزان انگل زدایی عصاره ریشه کهورک با غلظت 1 درصد بیشتر از آب و شوینده تجاری بود. حداکثر انگل زدایی عصاره ریشه کهورک ، شوینده تجاری و آب خالص در مرتبه های مختلف شستشو به ترتیب 75، 32 و 29 عدد انگل و تخم انگل بوده است . نتایج این مطالعه مبین نقش موثر عصاره کهورک در انگل زدایی و ایجاد یک راهکار موثر و جدید برای شستشوی مناسب سبزیجات بوده است.

در این پژوهش به بررسی امکان تعیین میزان ماندگاری شیر فرادما با تعیین شاخص های رنگی L*a*b* و با استفاده از پردازش تصویر، پرداخته شد. بدین منظور پاکت های شیر خریداری شده به مدت شش ماه در انکوباتور در دمای محیط (C ̊5±25) ذخیره سازی شدند، سپس عملیات تصویربرداری و پردازش تصویر جهت استخراج پارامتر رنگی میانگین (mean) از کانال های L،a* و b* سیستم رنگی CIELab انجام شد. نتایج حاصل از این تحقیق بیانگر تغییرات معنی دار پارامتر رنگی میانگین هر سه مولفه L،a* و b* در طی دوره انبارداری شیر فرادما بود. به منظور تعیین ماندگاری شیر فرادما ویژگی های رنگی استخراج شده به عنوان ورودی یک شبکه عصبی مصنوعی لینک شده با الگوریتم ژنتیک مورد استفاده قرارگرفتند. تمامی برنامه نویسی های مربوط به پردازش تصویر و مدل عصبی-ژنتیک توسط نرم افزار متلب نسخه R2013a انجام شد. مدل عصبی-ژنتیک با ضریب همبستگی بیش از 95/0 و میانگین مربعات خطای 075/0 در تعیین میزان تازگی شیر فرادما، موفق ارزیابی شد.