فهرست مطالب

مطالعات برنامه درسی آموزش عالی - پیاپی 11 (بهار و تابستان 1394)

نشریه مطالعات برنامه درسی آموزش عالی
پیاپی 11 (بهار و تابستان 1394)

  • تاریخ انتشار: 1394/06/30
  • تعداد عناوین: 7
|
  • فروزان تنکابنی، علیرضا یوسفی *، نرگس کشتی آرای صفحات 7-26
    مدیریت توسعه در عصر حاضربیشتر از سرمایه اقتصادی، فیزیکی و انسانی نیازمند سرمایه اجتماعی است و بدون این سرمایه استفاده از دیگر سرمایه ها به طور بهینه انجام نمی گردد و پیمودن راه های توسعه و تکامل فرهنگی و اقتصادی ناهموار و دشوار می شود. به اعتقاد صاحبنظران، سازمان های آموزشی یکی از نهادهای تاثیرگذار بر شکل گیری سرمایه اجتماعی از طریق برنامه های درسی هستند. با ایجاد تغییر در اجزای برنامه درسی می توان سرمایه اجتماعی را ارتقا بخشید. این تحقیق بدنبال طراحی اهداف توسعه دهنده سرمایه اجتماعی در آموزش عالی می باشد که به شیوه کیفی و با استفاده از روش زمینه ای انجام شد. در این تحقیق با 10 نفر از صاحبنظران حوزه برنامه درسی و سرمایه اجتماعی مصاحبه به عمل آمد. متن کامل گفته های پاسخگویان از متن ضبط شده اجرا گردید و در فرایند کدگذاری نظرات ارائه شده به مفاهیم مجزا تفکیک شدند و سپس مفاهیم مشترک در دسته های جداگانه قرار گرفت و مولفه اهدافبه عنوان مقوله اصلی تحقیق شناسایی شد. در مدل نهایی موانع، راهبردها و پیامدها برای تدوین اهداف برنامه درسی توسعه دهنده سرمایه اجتماعی به صورت مجزا و در قالب مدل های تحلیلی ارائه گردید.
    کلیدواژگان: برنامه درسی، سرمایه اجتماعی، اهداف، آموزش عالی
  • حسن رضا زین آبادی*، بهاره عباس زادگان صفحات 27-46
    رفتار شهروندی استاد در تدریس موجب اثربخشی تدریس می شود. بر این اساس بررسی عوامل موثر بر این متغیر نوپا ضروری است. پژوهش حاضر نگاهی ویژه به نقش اخلاق حرفه ای استاد داشته است. نمونه ای معرف مرکب از 383 دانشجوی واحدهای دانشگاه آزاد اسلامی در شهر تهران دو پرسشنامه های روا و پایای اخلاق حرفه ای استاد (مورای و همکاران، 1996) و رفتار شهروندی در تدریس (رگو، 2003) را تکمیل کردند. داده های فراهم شده با استفاده از ضریب همبستگی پیرسون و رگرسیون چندگانه استاندارد تحلیل شد. نتایج نشان داد که ابعاد نه گانه اخلاق حرفه ای استاد ضمن داشتن رابطه معنادار با رفتار شهروندی در تدریس، 61/0 از پراکندگی این متغیر را تبیین می کنند. در بررسی سهم تبیینی انفرادی ابعاد، سهم ابعاد شایستگی محتوایی، شایستگی آموزشی، شایستگی در پرداختن به موضوعات حساس، رازداری، احترام به همکاران و ارزشیابی صحیح دانشجو به لحاظ آماری معنادار محاسبه شد. این پژوهش ضمن تاکید به اهمیت رفتار شهروندی استاد در تدریس، نقش تعیین کننده اخلاق حرفه ای او را خاطر نشان کرده است. در پایان در مورد یافته ها بحث شده است.
    کلیدواژگان: اخلاق حرفه ای در تدریس، رفتار شهروندی در تدریس، استاد دانشگاه
  • صمد ایزدی، سید کاظم علوی لنگرودی، حمیده پاک مهر *، مجتبی تجری صفحات 47-70
    پژوهش حاضر با هدف بررسی نقش کیفیت تدریس اساتید در باورهای خودکارآمدی دانشجویان صورت گرفت. پژوهش حاضر توصیفی و از نوع همبستگی بود. جامعه آماری تمامی دانشجویان رشته های علوم انسانی دانشگاه فردوسی مشهد در سال تحصیلی 91-90 بوده اند (مجموعا 7553 نفر). تعداد 366 نفر از این دانشجویان طبق جدول کرجسی و مورگان و به شیوه نمونه گیری طبقه ای نسبی با توجه به حجم هر دانشکده، انتخاب و پرسشنامه های کیفیت تدریس سراج و خودکارآمدی عمومی شرر را تکمیل کردند. داده های حاصل نیز با استفاده از آمار توصیفی و تحلیل رگرسیون تحلیل شدند. کیفیت تدریس، قادر به پیش بینی باورهای خودکارامدی دانشجویان (000/0p=،12/30=(364،1)F) و 8 درصد از واریانس باورهای خودکارامدی دانشجویان از طریق کیفیت تدریس اساتید، قابل تبیین بود.از بین مولفه های چهارگانه کیفیت تدریس، ارزشیابی تدریس (003/0، p=008/3 t=) و روابط بین فردی (029/0، p=197/2t=) پیش بینی کننده مثبت و طرح درس (001/0، p=329/3- t=) پیش بینی کننده منفی خودکارآمدی دانشجویان بود. همچنین، مولفه اجرای تدریس (356/0، p=924/0- t=) در پیش بینی خودکارآمدی دانشجویان مورد بررسی سهمی نداشت (356/0، p=924/0- t=). بنابراین با توجه به اینکه در مطالعه حاضر، اجرای تدریس در باورهای خودکارآمدی دانشجویان نقشی نداشت، استفاده از روش های تدریس مساله محور که دانشجو را درگیر فرآیند آموزش می نماید، توصیه می گردد.
    کلیدواژگان: کیفیت تدریس، خودکارآمدی، برنامه درسیکلمات کلیدی: برنامه درسی، سرمایه اجتماعی، اهداف، آموزش عالی
  • تحلیل ابعاد هویتی دانشجویان دانشگاه کاشان و ارتباط آن با میزان اعتیاد اینترنتی
    صفحات 71-84
    هدف پژوهش حاضر تحلیل ابعاد هویتی دانشجویان دانشگاه کاشان و ارتباط آن با میزان اعتیاد اینترنتی بود. نوع تحقیق، توصیفی- همبستگی بود. جامعه آماری شامل کلیه دانشجویان دانشگاه کاشان بود که از میان آنها به روش تصادفی طبقه ای، تعداد 220 نفر به عنوان نمونه انتخاب شدند. ابزار جمع آوری اطلاعات در این تحقیق، پرسشنامه هویت با 45 گویه در چهار مولفه و تست اعتیاد به اینترنت با 20 گویه در طیف پنج درجه ای لیکرت بود. روایی پرسشنامه ها به صورت محتوایی تایید گردید. تجزیه و تحلیل داده ها با استفاده از نرم افزارspss در سطح استنباطی انجام گرفت. نتایج نشان داد میانگین ابعاد هویت بالاتر از حد متوسط اما میزان اعتیاد اینترنتی دانشجویان دانشگاه کاشان پایین تر از حد متوسط بود. همچنین بین ابعاد هویت (فردی، ارتباطی، اجتماعی و جمعی) با اعتیاد اینترنتی، ارتباط معناداری وجود داشت.
    کلیدواژگان: هویت، هویت فردی، هویت ارتباطی، هویت اجتماعی، هویت جمعی، اعتیاد اینترنتی
  • ستاره موسوی، محمدرضا نیلی*، احمدرضا نصر، محمد مسعود صفحات 85-120
    هدف این مطالعه، شناسایی شاخص های نوآوری در هدف های برنامه های درسی رشته های هنری و بررسی میزان کاربست آنها در دانشگاه هنر اصفهان می باشد. این پژوهش از نوع توصیفی- پیمایشی است و به شیوه ترکیبی( کیفی و کمی) انجام شده است. جامعه آماری بخش کیفی جمعی از صاحب نظران در آموزش هنر و متخصصان برنامه های درسی در سطح کشور وخارج کشور و اعضای هیات علمی دانشگاه هنر اصفهان بودند، که به روش نمونه گیری هدفمند تعداد 19 نفر از آنان انتخاب گردید. جامعه آماری بخش کمی تمامی 1110 نفر دانشجویان تحصیلات تکمیلی دانشگاه هنر اصفهان بودند که به روش نمونه گیری تصادفی تعداد 300 نفر از آنان انتخاب گردیدند. داده های پژوهش ابتدا از طریق مصاحبه نیمه ساختار یافته و در ادامه با استفاده از پرسشنامه محقق ساخته گردآوری گردید. برای تعیین روایی مصاحبه و پرسشنامه از روایی محتوا، و برای برآورد پایایی پرسشنامه از ضریب آلفای کرانباخ استفاده شد. یافته های کیفی براساس گویه بندی و مقوله بندی و یافته های کمی با آمار توصیفی و استنباطی تحلیل شد. طبق نتایج تحقیق در بخش کیفی مهم ترین شاخص های نوآوری در هدف های برنامه های درسی رشته های هنری عبارت است از: داشتن رویکردی اسلامی به هدف های برنامه های درسی هنری؛ توجه به خود راهبری در تدوین هدف های برنامه های درسی هنری؛ پرورش مهارت های تفکر استقرایی، قیاسی، حل مساله و انتقادی دانشجویان؛ تربیت دانشجویانی با تسلط بر مبانی نظری(الگوها، بعدها، مولفه ها) زیبایی شناسی. هم چنین نتایج بخش کمی بیانگر آن است که میزان کاربست شاخص های نوآوری درهدف های برنامه های درسی رشته های هنری در دانشگاه هنر اصفهان، بیشتر از حد متوسط می باشد. بین نمرات میزان کاربست شاخص های نوآوری برنامه های درسی هنری در زمینه «هدف» بر حسب متغیر جنسیت و دانشکده تفاوت معنی داری وجود دارد.
    کلیدواژگان: آموزش عالی، برنامه درسی هنر، نوآوری هدف، هدف
  • عظیمه سادات خاکباز* صفحات 121-158
    تربیت مدرس دانشگاه، یکی از مباحث مغفول در آموزش عالی است که این غفلت به جهت موقعیت ویژه تدریس نسبت به پژوهش در آموزش عالی حاصل شده است. از این رو، پژوهش حاضر در صدد است تا به مطالعه ی وضعیت موجود برنامه درسی تربیت مدرس ریاضی در آموزش عالی بپردازد تا از این منظر، دلالت هایی برای برنامه درسی تربیت مدرس در ایران حاصل کند. به منظور انجام این مطالعه، ابتدا تاریخ تحول برنامه درسی تربیت مدرس ریاضی مرور و سپس نقاط عطف این برنامه درسی مشخص می شود. این امر موجب تمرکز بر چهار نوع برنامه درسی تربیت مدرس ریاضی است که دو مورد آن در دانشکده ی ریاضی متولد شده است و با فرهنگ این رشته عجین است و دو مورد دیگر، برای همه ی رشته های آموزش عالی، شرایط تقریبا یکسانی دارد. دو مورد خاص رشته ریاضی، عبارتند از برنامه دستیار آموزشی که نوعی از آن در دانشگاه هایی مانند صنعتی شریف و شهید بهشتی جریان دارد و نیز برنامه ارشادگری که نوعی خاص از آن در موسسه ریاضی دکتر مصاحب جاری است. در نهایت، برنامه درسی تجربه شده در دو برنامه ی خاص فرهنگ رشته ریاضی، از طریق مطالعه ی پدیدارشناختی مورد تحلیل قرار می گیرد تا توصیف بیشتری از واقعیت این برنامه های درسی ارایه شود.
    کلیدواژگان: برنامه درسی تربیت مدرس، تدریس در آموزش عالی، دستیار آموزشی، ارشادگری
  • صفحات 159-192
    پژوهش حاضر با هدف مطالعه عوامل پیش بینی کنندگی رضایتمندی دانشجویان مهندسی از کیفیت برنامه درسی معادلات دیفرانسیل با روش تحلیل عامل انجام شد. این مطالعه توصیفی- تحلیلی در سال 1393-94 برای دانشجویان مهندسی دانشگاه اهر انجام شده است. در ابتدا پرسشنامه مطالعه عوامل رضایتمندی از آموزش معادلات دیفرانسیل طراحی شد. سپس با روش نمونه گیری خوشه ایتعداد 316 دانشجو به پرسشنامه پاسخ دادند. پایایی پرسشنامه با استفاد از روش های آزمون– باز آزمون و آلفای کرونباخ و روایی آن با استفاده از روش های روایی صوری، محتوا و سازه تعیین شد. تحلیل عامل اکتشافی با استفاده از نرم افزار SPSS نسخه 16 و تحلیل عامل تاییدی با استفاده از نرم افزار AMOS نسخه 22 انجام و مدل مناسب ارائه شد. تحلیل عامل اکتشافی پرسشنامه، به استخراج هشت عامل (مدلسازی، تدریس، مفید بودن، هدفمند بودن، ارزشیابی، کارگروهی، تعامل و امکانات) انجامید. نتایج تحلیل عامل تاییدی و قوی ترین مدل تدوین شده نشان داد که مدل هشت عاملی برای پیشگیری از نارضایتی از کیفیت برنامه درسی معادلات دیفرانسیل برازش مناسب دارد. بر اساس یافته های پژوهش حاضر، پرسشنامه 27 گویه ایدر رابطه با عوامل پیش بینی کنندگی رضایتمندی از کیفیت برنامه درسی معادلات دیفرانسیل، دارای روایی و پایایی مناسب بوده و مدل ارائه شده می تواند در طراحی برنامه های آموزشی قابل استفاده باشد.
    کلیدواژگان: رضایتمندی، کیفیت، معادلات دیفرانسیل، تحلیل عامل
|
  • Forozan Tonekaboni, Dr. Alireza Usefi*, Dr. Narges Keshtiaray Pages 7-26
    Nowdays management of development requires social capital more than physical, economic or human capital. Without social capital, other investments could not be optimized and the development or cultural and economic evolution would face barriers. Scholars believe that one of key institutions affecting the formation of social capital is educational institutions through the curricula implemented. Changing curricula could result in the improvement of social capital. Accordingly, the present research aims to design objectives for developing social capital within the higher education. To do this, qualitative and grounded theory was used. In order to obtain the data, 10 scholars in the field of curriculum and social capital were interviewed. Next, the content of interviews was analyzed and in the process of coding, the presented ideas were classified and the common ideas were placed in the same groups. In this part, objectives were identified as a major issue. Finally, the way this factor affects social capital was examined. So, for the major factor of the current research, its casual conditions, strategies and hypotheses were separated and provided within a paradigm model. The ultimate model was designed thorough generalizing the paradigm segments to social capital.
    Keywords: curriculum, social capital, objectives, higher education
  • Dr. Hasanreza Zeinabadi*, Bahare Abbaszadegan Pages 27-46
    Citizenship behavior of academics could promote the effectiveness of teaching. Therefore, investigating the factors affecting this new constrcut is important. The present study has investigated the predictive role of academic's professional ethic. To this purpose, a representative sample including 383 students of Islamic Asad University branches in Tehran have completed two valid and reliable questionnares including professional ethic in teaching (Murray et al, 1996) and citizenship behavior in teaching (Rego, 2003). The data obtained have been analyzed through Pearson correlation coefficient and standard multiple regression. The results showed that some dimensions of professional ethic have significant correlations with citizenship behavior in teaching and explain 0.61 of variance of this variable. Among these dimensions, the roles of content competence, pedagogical competence, dealing with sensitive topics, confidentiality, respect for colleagues, and valid assessment of student were significant. Along with the importance of citizenship behavior of academics, this study highlighted the predictive role of professional ethic in teaching. The results have been discussed in the final section of the paper.
    Keywords: professional ethic in teaching, citizenship behavior in teaching, academics
  • Dr Samad Ezadi, Dr Seyed Kazeme Alavi Langerudi, Hamideh Pakmehr*, Mojtaba Tajari Pages 47-70
    This study investigated the effects of the quality of teaching on student's efficacy beliefs. This study took a descriptive-correlation approach and involved humanities studntes of Ferdowsi university of Mashhad, Iran in during academic year of 2011-2012 as the statistical population. From this population, 366 students were selected through stratified sampling method and based on Morgan and Kerjcie's table. The instrument for this study included a questionnaire which the samples were asked to complete. The data was analyzed by descriptive statistic and regression analysis. The quality of teaching, predicted student's efficacy beliefs (F (364, 1) =30.12, P=0.000) and explained 8% of the self-efficacy variance. The components of assessment (t=3.008, p=0.003) and interpersonal relationships (t=2.197, p=0.029) were positive predictors and lesson plan (t=-3.329, p=0.001) was a negative predictor for student's efficacy beliefs. Nonetheless, the implementation of teaching (t=-0.924, p=0.356) did not predict student's efficacy beliefs. Thus, according to the teacher's lesson plans and teaching performance, self-efficacy beliefs played a small rol. Accordingly, it is recommended that teachers use problem-based teaching methods which improve student's engagement in the learning process.
    Keywords: quality of teaching, self efficacy, higher education, curriculum
  • Setare Musavi, Dr. Mohammadreza Nili*, Dr. Ahmadreza Nasr, Dr. Mohammad Masud Pages 85-120
    The present study aims to describe the innovation indicators in aims of curricula and their application in Isfahan Art University. This study was conducted within descriptive-analytical survey framework through qualitative and quantitative methods. The statistical population in the qualitative part included the experts in curriculum and Art education from whom 19 individuals were purposefully selected as the samples. The statistical population in the quantitative part included 1110 MA and PhD students studying at Isfahan Art University from whom 300 individuals were randomly selected. The research data was collected through semi-structured interview and researcher-made questionnaires. The results of the qualitative part showed that the most important innovation indicators in goals of Art Curricula consist of: Islamic approach toward the goals of Art curricula, attending to self-direction in the development of aims, training of the thinking skills: inductive, deductive, problem solving and critical students, training students to understand the theoretical foundations of aesthetics (patterns, dimension, and components). In addition, the results of the quantitative part indicated that the application of innovation indicators for “aims” was above the average. And there was a significant difference between the scores for the innovation indicators in the area of aimes in terms of gender and faculty.
    Keywords: aim, Art curriculum, higher education, innovation aim
  • Dr. Azimeh Sadat Khakbaz* Pages 121-158
    University teacher training is one of the neglected subjects in higher education which might be results from the place given to teaching compared to research within the higher education. Therefore, this study aims to investigate the current status of university mathematics teacher training curriculum in higher education to find implications for university teacher training in Iran. To do purpose, first the relevant literature on university mathematics teacher training curriculum in Iran was reviewed and then the milestones were specified. This caused a focus on four kinds of university mathematics teacher training curricula which two of them were born in mathematics department and later mixed with the culture of this discipline and the others have almost similar conditions for all higher education disciplines. The two specific cases of mathematics discipline are “teacher assistant “(TA) which could be found in universities such as Sharif University and Shahid Beheshti University, Tehran, and “mentoring” which specifically exists in Mosaham Mathematics Institute. Finally, experienced curricula of these two specific curricula of mathematics disciplinary culture were analyzed through a phenomenological approach in order to present more explanation of reality of them.
    Keywords: university teacher training curriculum, teaching in higher education, teaching assistant (TA), mentoring