فهرست مطالب

پژوهش های ادبی و بلاغی - سال چهارم شماره 2 (پیاپی 14، بهار 1395)

نشریه پژوهش های ادبی و بلاغی
سال چهارم شماره 2 (پیاپی 14، بهار 1395)

  • تاریخ انتشار: 1395/04/16
  • تعداد عناوین: 8
|
  • محمود مهدوی دامغانی صفحه 11
    بی تردید نزول قرآن کریم، این معجزه خالده خداوند و حضرت ختمی مرتبت(ص)،زمینه ساز تحول بزرگی در عالم ادبیات بویژه در حوزه علوم بلاغی گردید به نحوی که این دانش را زاده بلاغت قرآن کریم می دانند و همین ارجمندی است که بلاغت زبان فارسی نیز از آن بی نصیب نمانده است و از همین رو است که ادبا ،سخنوران و نویسندگان فارسی زبان آثار ادبی خود را با آیات نورانی قرآن و سخنان درر بار نبی مکرم اسلام(ص) و ائمه هدی(ع)، زیب و زیور و غنا بخشیده اند.تالیف کتاب های علوم بلاغی به زبان فارسی که از سده چهارم هجری آغاز شده بود.در سده ششم به اوج خود رسید و کتاب های مستقل در یک موضوع تالیف شد،یکی از این کتاب ها که در حال اختصار بسیاری از مباحث بدیع را در بر دارد « حدائق السحر فی دقائق الشعر» دبیر و نویسنده و شاعر توانا رشید الدین وطواط است،این کتاب ارزنده که از هنگام چاپ نخست آن تا کنون یکصد و شصت و پنج سال می گذرد شایسته بررسی بیشتر از این است که بتوان در یک مقاله همهویژگی های پسندیده آن را روشن کرد،در این مقاله اندک کوششی صورت گرفته است تا گوشه هایی از این کتاب مورد مطالعه قرار گیرد،امید است در مبحث علوم بلاغی و همچنین ادبیات تطبیقی به ویژه در راستای دو زبان مهم عربی و فارسی به این کتاب بیشترتوجه شود.
    کلیدواژگان: قرآن کریم، رشیدالدین وطواط، حدائق السحر، صد کلمه
  • علی پدرام میرزایی، هوشنگ مرادی صفحه 20
    تلمیح با تداعی رویدادهای آشنا، متن را از نظر صورت و معنا، استحکام و عمق می بخشد و ذهن خواننده را از لذت ادبی سرشار می سازد. شاعران از این صنعت ادبی، چونان ابزار شعری و بیانی در مقاصد گوناگون بهره می برند. محمد سلمانی، غزلسرای معاصر، (متولد 1334) در دو دفتر شعری که تا کنون با نامهای «غزل زمان» و «دربه در درپی نیافتنت» به چاپ رسانده، گرایش ویژه ای به تلمیح داشته است.
    این مقاله به تلمیحات شاهنامه ای موجود در شعر او نظر داشته و 22 نمونه یافت شده در دو کتاب نامبرده را به شیوه بلاغی و بویژه بیانی، تحلیل کرده است. هدف اصلی مقاله، نشان دادن پاره ای از توانمندی های شاعر در بهره گیری از تلمیح از منظر زیبایی شناسی بوده و در ضمن آن، دخل و تصرفها، نوآوری ها، تسامحات و اشتباهات احتمالی شاعر نیز در این نمونه ها مورد بررسی قرار گرفته است.
    در این واکاوی مشخص شد که سلمانی در کاربرد تلمیحات اسطوره ای شاهنامه، حتی المقدور، از خام سرایی پرهیز کرده و ملزومات دیگری از جمله ای هام را نیز رعایت کرده و این امر در زیبایی شناسی شعر او از منظر تداعی تاثیرگذار بوده است. همچنین مشخص شد که سلمانی از میان شخصیتهای اسطوره ای، توجه ویژه ای به شخصیت سیاوش داشته است. در چند مورد اندک نیز در رعایت تناسبها و اعلام تلمیحی، تسامحات و اشتباهاتی دیده شد.
    درخور ذکر است که با این رویکرد، پژوهشی درباره شعر سلمانی انجام نگرفته است.
    کلیدواژگان: تحلیل بلاغی، تلمیح، تلمیحات شاهنامه ای، غزل معاصر، محمد سلمانی
  • ابراهیم رنجبر صفحه 37
    در این نوشته جایگاه عقل را از دیدگاه مولوی بررسی کرده ایم در دو حوزه مربوط به معارف بحثی اهل استدلال و دریافت ها و تجارب شهودی متعلق به عرفان. از دریافتهای شهودی تنها به معرفت الله توجه کرده و از آن بنا به دلایلی به حقیقت تعبیر کرده ایم. ملاک بررسی ما صرفا مثنوی مولوی است نه تمام آثار او. در مثنوی عقل در آفرینش و جوهر، از نظر کارکرد و مدیریت معیشت مادی و کسب معارف بحثی و دانش های حسی و تجربی مقامی بسیار بلند و بی مانند دارد چنان که هیچ جوهری به شرف آن نمی رسد و مولوی از آن با اوصاف والا یاد می کند. با وجود این در دیدگاه وی عقل به حوزه «حس دیگر»، معارف ذوقی و شهودی، دریافت های ماورای منطق مادی، درک خوارق عادات و معجزات انبیا و خصوصا درک جمال حق و وصول به حقیقت معرفت که عشق ثمر عالی ترین درجه آن است، راه ندارد.
    کلیدواژگان: مولوی، مثنوی، عقل، معرفت الله، حقیقت
  • مجید سرمدی صفحه 52
    قصه و حکایت، موضوع اصلی تحلیل نظریه روایت شناسی است. در حوزه روایت شناسی با تلفیق نظریات مختلف، ابعاد گوناگون قصه را مورد بررسی قرار می دهیم.
    در پژوهش حاضر، تلاش شده است، با توجه به نظریات و شیوه های روایت شناسان معروفی چون تودروف، پراپ، گریماس، برمون، ژنت ،بارت و... سبک روایی داستان را از منظر عاشق و جایگاه آن مورد بررسی قرار دهیم.
    در متون عرفانی اولین و مهمترین عنصر معرفت عشق است. به همین دلیل در این داستان عاشقانه در تلاشیم تا این داستان را از منظر عشق و جایگاه آن مورد پژوهش قرار دهیم.
    به طور کلی قصه را به صورت جداگانه در آغاز تحلیل روایی کرده و سپس به بررسی جایگاه عشق در این داستان می پردازیم.
    در قصه عاشقانه صدر جهان، که از عمیق ترین و روایی ترین داستان های مثنوی است مقوله عشق جایگاه اساسی و تعیین کننده دارد.از اینرو کوشیده ایم، در این مقاله نقش وجودی مولانا و قدرت روایتگری وی مورد تحلیل و بررسی روایت شناختی قرار گیرد.بنابراین کوشش نویسنده بر آن بوده تا با استفاده از آرای روایت شناسان معروف و صاحب نظر و با توجه به شخصیت و شگردهای روایتگری مولانا به این داستان نغز، نگاهی دگرگون و جدید افکنده شود.
    کلیدواژگان: عشق، قصه عاشقانه، مولانا، روایت شناسی، مثنوی
  • عبدالله ولی پور صفحه 61
    نظریه فرمالیسم یا شکل گرایی یکی از جریان های نقد ادبی است که در دهه اول قرن بیستم در مسکو پدید آمد؛. طرفداران این نظریه به الگوهای مربوط به فرم و شکل ظاهری متن ادبی توجه داشتند. فرمالیست ها ادبیات را نوع خاصی از زبان می دانند که با زبان معیار تفاوت دارد. به اعتقاد آنها « ادبیت» متن از راه برجسته سازی، آشنایی زدایی، هنجارگریزی و... حاصل می شود و اینها در برگیرنده تمام شگردهایی است که نویسنده از آنها بهره گیری می کند تا متن در چشم مخاطبان، بیگانه جلوه دهد و چیزها در روشن ترین حالت در معرض توجه قرار گیرند، به گونه ای که گویی موضوع و محتوای متن ادبی، از این پیش تر وجود نداشته است. به کارگیری این ترفندها، سبب به تاخیر افتادن و گسترش معنای متن و در نتیجه التذاذ و بهره وری بیشتر خواننده از آن می شود. در این مقاله، کاربرد «حروف اضافی » در مثنوی معنوی از این نظرگاه مورد تحلیل و بررسی قرار می گیرد.
    کلیدواژگان: مثنوی مولوی، حرف اضافه، نقد ادبی، صورتگرایی، برخورد هنری
  • سیدمجید تقوی بهبهانی صفحه 74
    از دیر باز شاعران و نویسندگان برای اثرگذاری بیشتر بر ذهن و جان خوانندگان و نیز نشان دادن هنر کلامی خود به بیان اندیشه های خود با بهره گیری از تخیلات شاعرانه پرداخته اند. در میان شاعران عارف مولانا جلال الدین در این راه توفیق نمایانی داشته است که راز ماندگاری آثارش – بویژه مثنوی- در این زمینه است. در این نوشتار به نحوه بیان شاعرانه مولانا در یکی از داستانهای مثنوی یعنی قصه دقوقی و کراماتش پرداخته ایم و نشان داده ایم که مولانا چگونه اندیشه های ناب عرفانی را در ظرف صور خیال به خوانندگان مثنوی ارائه کرده است . مولانا در این قصه از آرایه هایی نظیر نماد، تشبیه تمیل، استعاره های مصرحه و مکنیه ، که بیشتر به صورت صنعت تشخیص می باشد - بهره فراوان برده است. و این بهره گیری از فنون بلاغت به این داستان رنگ و صبغه شاعرانه فراوانی داده است.
    کلیدواژگان: مولانا، دقوقی، کنایه، صورخیال، تشبیه تمثیل
  • سید احمد علی هاشمی صفحه 87
    اصطلاح « تناظر» در حقوق ایران ترجمه اصطلاح فرانسوی contradiction است . این اصطلاح در حقوق ایران با برگردان های مختلفی نظیر « ترافع» ، « تقابل» ، « تدافع» و...مواجه شده است و هر یک از حقوقدانان ایران با ذوق و سلیقه خود ترجمه ای را مطرح ساخته اند. اما برای تعیین ترجمه دقیق بهتر است ابتدا معنا و مفهوم این اصطلاح در حقوق فرانسه دقیقا روشن شود و سپس معادل صحیح آن انتخاب گردد. در حقوق فرانسه، برابری اصحاب دعوا در برابر قاضی مستلزم این است که به هریک از اصحاب دعوا فرصت و امکان داده شود که نه تنها ادعاها، ادله و استدلالات خود را مطرح نماید بلکه ادعاها، ادله و استدلالات رقیب را مورد مناقشه قرار دهد. با توجه به این مفهوم به نظر می رسد ترجمه « تناظر» بهترین ترجمه از اصل مذکور باشد. درعین حال در حقوق ایران، هیچ اصطلاحی جا نیافتاده است و قوانین نیز در هیچ نصی، اصل مزبور را تحت عنوان یاد شده یا عنوانی مشابه، صریحا ترجمه ننموده است؛ البته مقرراتی در جهت فراهم نمودن زمینه اجراء، لزوم احترام و ضمانت اجرای آن در قانون جدید آئین دادرسی مدنی، تدوین گردیده است. لذا قانونگذار ایران می باید در مقام تدوین و اصلاح مقررات آئین دادرسی مدنی این اصل را واژه انگاری نموده و مبانی آن را مورد بررسی قرار دهد. در این مقاله ضمن بیان ترجمه های متعدد از این اصل ، سعی می شود بهترین ترجمه را انتخاب و معنای این اصل را توضیح دهیم.
    کلیدواژگان: ترافع، تقابل، تناظر، آیین دادرسی مدنی، حقوق اصحاب دعوی
  • ابوالقاسم قوام، منصوره حاجی هادیان صفحه 99
    معرفی شاعران ناشناخته و بازخوانی آثار ادبی آنها کمکی به سزا بر توسعه فرهنگ و زبان فارسی است به ویژه مقلدان شاعران بزرگ پارسی ، زیرا نه تنها اثرش معرف سبک و شخصیت شاعر و ویژگی های شعری زمان اوست بلکه نکات مغفول مانده هنری شعر شاعران بزرگ را نیز یاداوری می کند.
    عناصر دخیل و موثر در شیوایی و روانی شعر هر شاعر از جنبه های گوناگون شایان بررسی، ارزیابی و سنجش است. اشعار خلیفه نیز در نوع خود شایسته تامل و ژرفنگری است تا جهات تاثیرگذار کلام او نمایان شود یکی از این داده ها بررسی کاربرد هنری فعل در اشعار اوست.حل این سئوال مطرح است عناصر دخیل در زیبایی ساخت فعل های اشعار این شاعر چیست و پربسامدترین آن کدام است و چه تاثیری در زیبایی، مفهوم و شیوایی متن اشعار او دارد؟
    بررسی نمود هنری فعل در اشعار خلیفه این نتیجه دریافت می شود که بیش از یک فعل و گاه سه یا چهار فعل در هر بیت از اشعارش دیده می شود که بهرهمندی از این افعال نشان دادن هنرمندی در امر بلاغت و زیبایی آفرینی لفظی و معنوی است . همچنین کاربرد زوجها فعل های مجاور به صورتهای متضاد، تکرار صیغه های فعلی، تکرار جزء پیشین فعل و کاربرد بلاغی ترکیبات فعل از عناصر سبکی اشعار این شاعر است. که پربسامدترین شگردهای بلاغی را میتوان ای هام، تقابل، ترادف و همایی، تجانس و در مواردی محدود مجاز، مشاکله، تناسب و تناقضنمایی را نام برد.
    کلیدواژگان: شعر، خلیفه، ترکیبات فعلی، کاربرد بلاغی فعل
|
  • Ali Pedram Mirzaei, Hooshang Moradi Page 20
    Allusion enriches the form of a work and gives its meaning depth by association of familiar events; consequently, it makes readers mind overfilled of literary pleasure. Poets enjoy this figure of speech as a poetical device for various purposes. Mohammad - e Salmani, contemporary lyric poet (born 1334), in his two books; Ghazal-e Zaman (Times Ghazel) and Dar be Dar Darpeye Nayaaftanat (Looking for Finding You Not) that have made published by now, had a special tendency to the allusion.
    This article has paid attention to his allusions to the Shahnameh and has analyzed all 22 founded specimens in that two absolved-named books in a rhetorical specifically poetical method. Meanwhile according to Salmani’s manipulations, innovations, negligence and possible mistakes, the main purpose of the article is to show aesthetically some of the poet abilities that concerned with association of allusion.
    In this deep research, it was found that Salmani in the application of mythical allusions to the Shahnameh has avoided from raw story telling as far as possible and observed other necessaries like ambiguity as well as. Also it was revealed that Salmani is very interested in character of Siavash. Also it was found that Salmani, concerned with the name of some characters, has made some few mistakes.
    It is necessary to say that with this approach no research has been done about Salmani’s poetry.
    Keywords: Rhetorical Analysis, Allusion, Shahnameh allusions, Contemporary Ghazel, Salmani
  • Ebrahim Ranjbar Page 37
    The present article is an attempt to investigate the place of reason from the point of view of Mawlavi in the tow areas of argumentation and intuitive perceptions and experiences of schools of argumentation and mysticism respectively. In intuitive perception, we have focused on the knowledge of Allah and for reasons we have referred to it as reality. The criterion for our investigation has only been Mawlavi’s Mthnavi, not all his works. in Mawlavi’s Mthnavi, reason in creation and substance has a unique place regarding the function and management of material life and gaining argumentative sciences as well as perceptive and experiential knowledge, so as no substance can achieve its status and Mawlavi refers to it with high admiration. In Mawlavi’s view, however, the reason is not allowed to enter the realm of “the other sense”, knowledge of aesthetics and intuition perceptions beyond material reasoning, understanding habitual acts and miracles of the prophets and especially, understanding the beauty of the Right and arriving at the reality of knowledge the result of which is love.
    Keywords: Mawlavi, Mathnavi, reason, Knowledge of Allah, fact
  • Majid Sarmadi Page 52
    anedote and story is the most subject in narratologies analysis. in narratology we collection different theories to survey various dimention of story.
    in this reaserch we used from the famous and well known narratologiest's opinion like ' todorv, propp, greimas, bermon, genette , barthe's and etc to survey the story in viewpoint of love and its position.
    in mystic texts the first and the most important thing is cognition of love.at first we separatly analysis the story and then survey viewpiont of love.
    in ' sadr jahan' story which is one of the most validity and one of the deepest in masnawi's narratives , love has basic and important position , therefore we tried to survey the power of mollana's narratology.
    in this resaerch the writer tried to use from famous narratologies votes and opinions to find new view point of mollana's personality and his poly narratology to this mist story.
    Keywords: love, love narratives, mollana, Narratology, masnawi
  • Abdollah Valipour Page 61
    formalism theory is one of the literary criticism flows that was emerged in Moscow during the first decade of the twentieth century. Proponents of this theory paid attention to patterns related to form and shape of literary text. Formalists believe that the literalness of text is resulted from familiarization. Applying this tricks delays and develops the meaning of text and as a result the exploitation of reader. In this regard, due to the specific attitude of Rumi and unique experiences of him when writing Masnavi, has used different morphological and syntactic applications and by disrupting grammatical rules created natural birth of poem and prominence of his poetic language. This paper tries to specify the effect of these tricks on audience by studying and analyzing the application methods of proposition in Masnavi.
    Rumi place in Persian literature, the necessity of studying about him and the lack of other studies in this regard specifies the significance of study. The results of study show that Rumi with unusual applications of preposition in different morphological and syntactic levels has provided the Prominence of language and the dual impact of Masnavi on audience.
    Keywords: Mathnavi, preposition, formalist criticism
  • Page 87
    "Le principe du respect du contradictoire", on dit aussi "principe du respect de la contradiction", sapplique à tous les états de la procédure. Il exige que le demandeur informe le défendeur de sa prétention, que les parties échangent leurs conclusions et leurs pièces, que les mesures propres à l'établissement de la preuve soient menées en présence des parties et de leurs conseils, que les débats soient eux mêmes contradictoirement menés, que le jugement soit rendu en audience publique à une date dont les parties ont été tenues informées par le juge lors de la clôture des débats. Relativement à lapplication du principe du respect du contradictoire, la Cour de Cassation a rappellé. le caractère impératif du «principe de la contradiction». Elle a en cassé larrêt dune cour dappel ayant interdit à une société appelante, dune part, de répliquer aux intimés du chef de leurs appels incidents respectifs et lui ayant interdit, dautre part, de produire les pièces réclamées par la sommation de communiquer des intimés. Larrêt de la Cour dappel avait motivé cette interdiction en considérant que lordonnance du Premier président fixant laffaire pour être plaidée, avait établi avec laccord des parties, un échéancier de leurs conclusions, que cette ordonnance ne prévoyait pas de réponse.
    Keywords: contradictoire confrontation, la correspondance, le Code de procédure civile, les droits des parties
  • Mansoure Hajihadian Page 99
    For the analysis of literary texts and worthy of recognition, the pure elements more and more original part of the same work there. For the vowel, words, sentences and ways of linking these elements that convey the meaning in effect types. The use of words and how they are laid out in an effective manner, its language and alter the specific languageThis study is the artistic use of verbs in the remainder of the 11th century AH wrote one hand, the Court of unknown poets of the 10th century AH, Henry called "Caliph" to determine part of the literary style of the poet's poems , review.It is derived from a verb, and never more than three or four poems seen action in every bit of the benefit of these actions show the artist in the literal and spiritual eloquence and beauty of creation. The use of the verb pair adjacent to the conflicting statements, current Syghhhay repeat, repeat the previous action and the use of combinations of verb rhetorical style of the poet's poems. The most frequent rhetorical devices can be distinguished, contrast, sequence and Homaee, homogeneity, and in some cases the permissible limit, Mshaklh, fitness and paradox named. that Myshnasand open work style.
    Keywords: Poetry, Khalifa, the current composition, the use of rhetorical action