مجله دستاورد های روانشناختی
سال بیست و یکم شماره 2 (پیاپی 12، پاییز و زمستان 1393)

هدف پژوهش حاضر، بررسی اثربخشی رواندرمانی اسلامیبر کیفیت زندگی و اضطراب افراد مبتلا به اختلال اضطراب فراگیر بود.طرح پژوهش به صورت تجربی با پیش آزمون و پس آزمون و گروه کنترل بود. ابتدا با استفاده از روش نمونه گیری تصادفی، 30 فرد مبتلا به اختلال اضطراب فراگیر انتخاب شدند، سپس با استفاده از گمارش تصادفی در دو گروه آزمایش (15 نفر) و گروه کنترل (15 نفر) جایگزین شدند. گروه آزمایش به مدت 8 جلسه هفتگی، تحت رواندرمانی اسلامی قرار گرفت. برای گردآوری داده ها، پرسشنامه جمعیت شناختی، پرسشنامه کیفیت زندگی سازمان بهداشت جهانی (WHOQOL-BREF) و پرسشنامه اضطراب بک (BAI)، توسط همه آزمودنی ها در مرحله پیش آزمون و پس آزمون تکمیل شد. داده های پژوهش در نرم افزار SPSS15 و با استفاده از تحلیل واریانس چندمتغیری مورد تجزیه و تحلیل آماری قرار گرفت. نتایج نشان داد که در پس آزمون میانگین نمرات کیفیت زندگی گروه آزمایش نسبت به گروه کنترل به طور معنی داری افزایش پیدا کرده است (05/0p<) و میانگین نمرات اضطراب به طور معنی داری کاهش پیدا کرده است (05/0p<). مطابق با نتایج این پژوهش، رواندرمانی اسلامی بر بهبود کیفیت زندگی و کاهش اضطراب افراد مبتلا به اختلال اضطراب فراگیر موثر بود.

پژوهش حاضر به منظور بررسی اثربخشی آموزش مهارت های حافظه وخودتنظیمی هیجانی بر کاهش اضطراب امتحان دانش آموزان انجام شده است. طرح پژوهش از نوع نیمه آزمایشی با گروه آزمایش و کنترل می باشد. جامعه ی آماری شامل کلیه ی دانش آموزان دختر مقطع متوسطه شهر ارومیه بود. نمونه پژوهش شامل 45 نفر از دانش آموزان دختر مبتلا به اضطراب امتحان بودند که از طریق پرسشنامه اسپیلبرگر شناسایی و به صورت تصادفی در دو گروه آزمایش و یک گروه کنترل (هر کدام 15 نفر) جایگزین شدند. شرکت کنندگان دو هفته بعد از آخرین جلسه مداخله، پرسشنامه اسپیلبرگر را تکمیل کردند. برنامه آموزش مهارت های حافظه به مدت 8 جلسه، هر جلسه به مدت 60 دقیقه و دو بار در هفته برای گروه آزمایش اجرا شد. هم چنین برنامه آموزش خودتنظیمی به مدت 7 جلسه، هر جلسه به مدت 60 دقیقه و دو بار در هفته برای گروه آزمایش اجرا شد. گروه کنترل نیز آموزشی دریافت نکرد. داده ها با استفاده از روش های آماری توصیفی و استنباطی از جمله آزمون تحلیل واریانس چند متغیری تحلیل شد. یافته ها نشان داد که آموزش مهارت های حافظه و خودتنظیمی هیجانی بر کاهش اضطراب امتحان اثر مثبت و معناداری دارند (05/0>p). هم چنین آزمون تعقیبی LSD نشان داد اثربخشی آموزش خودتنظیمی هیجانی نسبت به مهارت های حافظه در کاهش اضطراب امتحان موثرتر است. در مجموع یافته های پژوهش نشان داد اگرچه هردو روش مهارت های حافظه و خودتنظیمی هیجانی در کاهش اضطراب امتحان موثر بوده اند اما روش خودتنظیمی هیجانی نسبت به روش آموزش مهارت های حافظه موثرتر است.

پژوهش حاضر به منظور طراحی وآزمون الگویی از روابط بین عوامل فردی، گروهی و سازمانی با خلاقیت سازمانی در کارکنان شرکت ملی مناطق نفت خیز جنوب (منطقه آغاجاری) انجام شده است. جهت انجام پژوهش حاضر نمونه ی به حجم 300 نفر از کارکنان که به روش نمونه گیری طبقه ای ساده انتخاب شده بودند، مورد آزمون قرار گرفتند. ابزار گردآوری داده ها، شامل پرسشنامه های باز بودن به تجربه (NEO-FFI)، پرسشنامه شخصیت فراکنشی (PPS)، پرسشنامه جو گروهی (TCI)، مشارکت در تصمیم گیری گروهی، پرسشنامه بازتاب تیمی (TRQ)، پرسشنامه چند عاملی رهبری (GTL)، پرسشنامه جوسازمانی خلاقیت (CCQ)، پرسشنامه خود اثربخشی خلاق (CSE)، پرسشنامه انگیزش درونی (IMI) و پرسشنامه خلاقیت سازمانی (ECQ) می باشد. جهت آزمون الگو از روش الگویابی معادلات ساختاری استفاده شد. نتایج حاکی از معنی داری کلیه مسیرهای مستقیم به غیر از شخصیت فراکنشی به خود اثربخشی خلاق، ساختار سازمانی به خلاقیت سازمانی، باز بودن به تجربه به خلاقیت سازمانی، بازتاب تیمی به خلاقیت سازمانی، رهبری تحولی به خلاقیت سازمانی و جو سازمانی خلاقانه به خلاقیت سازمانی بود. با حذف مسیرهای غیر معنی دار، الگو اصلاح شد. شاخص های برازندگی الگویابی معادلات ساختاری، برازش مناسب الگوی اصلاح شده را نشان دادند. همچنین، نتایج روابط غیرمستقیم، معنی داری این روابط را تایید نمودند.

هدف از تحقیق حاضر، پیش بینی اختلال شخصیت مرزی بر اساس تجارب تروماتیک دوران کودکی (سابقه ی بدرفتاری و فقدان ها و جدایی های اولیه از اعضای خانواده) با نقش تعدیل کنندگی بدتنظیمی هیجانی بود. بدین منظور، 413 شرکت کننده از دانشجویان دانشگاه تهران به شیوه ی نمونه گیری چندمرحله ای انتخاب شدند. برای سنجش متغیرها از پرسشنامه های اطلاعات دموگرافیک، مقیاس شخصیت مرزی، پرسشنامه ی کودک آزاری و مقیاس دشواری در تنظیم هیجانی (DERS) استفاده شد. داده های خام به دست آمده با استفاده از مدل معادلات ساختاری مورد تحلیل قرار گرفت. یافته های پژوهش فعلی، به تحقیقات قبلی نزدیک بود. نتایج نشان داد که مدل نظری برازش مناسبی دارد و تجارب تروماتیک دوران کودکی (بویژه آزارهای هیجانی) و بدتنظیمی هیجانی، پیش بین های خوبی برای اختلال شخصیت مرزی هستند.

بررسی علل و ماهیت تفاوت عملکرد دانش آموزان دختر و پسر در یادگیری ریاضیات مورد توجه محققین زیادی در تعلیم وتربیت بوده است اما اغلب آن ها ریاضی را به عنوان یک سازه کلی بررسی نموده اند. در این پژوهش از قابلیت های مدل های CDM به منظور بررسی دقیق و جزیی تفاوت در مهارت های زیربنایی ریاضیات استفاده شده است. سنجش تشخیصی شناختی بر اساس 8 صفت اصلی، شامل 32 سوال بر روی نمونه ای به حجم 509 دانش آموز که بر اساس روش نمونه گیری خوشه ایچند مرحله ای از بین دانش آموزان شهر تهران انتخاب شده بودند، اجرا گردید. مدل غیر جبرانی DINA تفاوتی در پارامترهای حدس، لغزش، IDI و RMSEA در میان دو گروه نشان داد. هم چنین دانش آموزان پسر و دختر در متوسط تسلط به مهارت های ریاضی نیز عملکرد یکسانی داشتند، اما دانش آموزان دختر در مهارت تسلط به مفاهیم ریاضیاتی به صورت معناداری (در سطح آلفا 01/0) تسلط بیشتری نسبت به پسران داشتند و دانش آموزان پسر در مهارت های عملیات میانه ریاضیات و کاربرد آموخته ها در مسائل دنیای واقعی برتری معناداری (در سطح آلفا 05/0) نسبت به دختران نشان داده اند.

هدف پژوهش حاضر طراحی و آزمون الگویی از برخی پیشآیندها (صفات شخصیتی وجدانی بودن، توافق پذیری و روان رنجور خویی و زمینه ی اخلاقی) و پیامدهای (حمایت سازمانی ادراک شده، تعهد عاطفی و رفتارهای مدنی سازمانی) رهبری اخلاقی بود. نمونه این پژوهش شامل 213 نفر از کارکنان شرکت بهره برداری نفت و گاز کارون بودند که به روش تصادفی طبقه ای انتخاب شدند. شرکت کنندگان در پژوهش پرسشنامه های نئو، زمینه اخلاقی، رهبری اخلاقی، حمایت سازمانی ادراک شده، تعهد سازمانی (تعهد عاطفی) و رفتار مدنی سازمانی را تکمیل نمودند. ارزیابی الگوی پیشنهادی از طریق الگویابی معادلات ساختاری (SEM) و با استفاده از نرم افزارهای SPSS ویراست 19 و AMOS ویراست 18 انجام گرفت. جهت آزمودن اثرهای واسطه ای در الگوی پیشنهادی نیز از روش بوت استراپ استفاده شد. یافته های پژوهش حاکی از برازش نسبتا خوب الگوی پیشنهادی با داده ها بودند. برازش بهتر از طریق همبسته کردن خطاهای دو مسیر حاصل شد. نتایج هم چنین نشان دادند که وجدانی بودن، توافق پذیری و زمینه ی اخلاقی با رهبری اخلاقی رابطه مثبت و روان رنجور خویی با رهبری اخلاقی رابطه منفی داشتند. هم چنین، رابطه مثبت حمایت سازمانی ادراک شده با تعهد عاطفی و رفتارهای مدنی سازمانی و نیز رابطه مثبت رهبری اخلاقی با حمایت سازمانی ادراک شده و نیز رابطه مثبت رهبری اخلاقی با تعهد عاطفی و رفتارهای مدنی سازمانی مورد تایید قرار گرفتند. تمامی مسیرهای غیرمستقیم در الگوی پیشنهادی معنی دار بودند.

هدف از پژوهش حاضر بررسی اثربخشی درمان رویکرد چند وجهی اسلامی بر سلامت معنوی و رضایت از زندگی دانشجویان دختر دانشگاه شهید چمران اهواز بوده است. طرح پژوهش حاضر از نوع نیمه آزمایشی با پیش آزمون و پس آزمون و گروه کنترل بوده است. جامعه مورد بررسی شامل دانشجویان دختر کارشناسی دانشگاه شهید چمران اهواز بودند. با استفاده از نمونه گیری تصادفی مرحله ای، 30 نفر از آن ها انتخاب و به گونه تصادفی به دو گروه آزمایش و کنترل تقسیم شدند. ابزار مورد استفاده در پژوهش شامل پرسشنامه سلامت معنوی پولوتزیون و الیسون، مقیاس رضایت از زندگی بوده است. گروه آزمایش طی 10 جلسه درمان چند وجهی اسلامی درمان شدند اما گروه کنترل مداخله ای دریافت نکردند. سپس از هر دو گروه پس آزمون گرفته شد. داده های حاصل از پژوهش به روش تحلیل کوواریانس چند متغیری (MANCOVA) تحلیل و بررسی شد. نتایج حاصل آشکار ساخت که تفاوت معنی داری میان گروه آزمایش و کنترل از لحاظ سلامت معنوی و رضایت از زندگی وجود داشت (001/0>P) نمرات سلامت معنوی و رضایت از زندگی در گروه آزمایش، نسبت به پیش آزمون و گروه کنترل به طور معناداری افزایش یافته بود.

این پژوهش به منظور مطالعه اثربخشی روش درس پژوهی بر خودکارآمدی تصوری معلمان انجام گرفته است. درس پژوهی روشی نوین و برخاسته از آموزش و پرورش ژاپن است که شامل طراحی، تدریس، مشاهده، ارزشیابی و بازنگری مشارکتی گروهی از معلمان در کلاس درس می شود. خودکارآمدی تصوری یکی از مولفه های مهم نظریه بندوراست. این تحقیق به شیوه پیش آزمون– پس آزمون با گروه کنترل انجام گرفت. جامعه آماری شامل معلمان کلاس سوم مدارس ابتدایی پسرانه نواحی چهارگانه شهرستان قم بود و نمونه شامل 24 معلم از 8 مدرسه می شد که به طور تصادفی ساده انتخاب و در گروه های آزمایشی (12 نفر) و کنترل (12 نفر) جایگزین شدند. ابزار جمع آوری داده ها فرم بلند مقیاس احساس کارآمدی معلمان تشانن– موران و هوی بود. پس از اجرای پیش آزمون و برگزاری پنج جلسه آموزش برای گروه آزمایشی و یک جلسه هماهنگی برای گروه کنترل، درس پژوهی به مدت 12 هفته و در 12 موضوع درسی ریاضی در گروه آزمایشی اجرا و در نهایت پس آزمون اجرا و نمرات اختلاف با استفاده از آزمون تجزیه و تحلیل واریانس تحلیل شد. نتایج نشان داد که درس پژوهی موجب تقویت خودکارآمدی تصوری معلمان در عوامل مدیریت کلاس درس، فعال کردن دانش آموزان و استفاده از راهبردهای آموزشی می شود.

هدف از پژوهش حاضر بررسی اثربخشی آموزش راهبردهای خودتنظیمی بر حل مساله و خودکارآمدی دانش آموزان در درس ریاضی بود. روش پژوهش آزمایشی با پیش آزمون و پس آزمون با گروه کنترل بود. جامعه ی آماری پژوهش شامل کلیه دانش آموزان دختر پایه اول متوسطه دوم شهر ایلام بود. که با روش نمونه گیری خوشه ایتعداد 30 نفر از این جامعه به عنوان نمونه انتخاب و در دو گروه 15 نفری (گروه آزمایش و گروه کنترل) به صورت تصادفی جایگزین شدند. افراد گروه آزمایش هر یک به مدت 8 جلسه 90 دقیقه ای تحت آموزش راهبردهای یادگیری خودتنظیمی قرار گرفتند. برای گردآوری داده ها از مقیاس خودکارآمدی ریاضی (MSES) و حل مسئله استفاده شد. داده های پژوهش با استفاده از تحلیل کوواریانس چند متغیری تحلیل شدند. یافته ها نشان داد گروه آزمایش نسبت به گروه کنترل در نمرات پس آزمون حل مسئله و خودکارآمدی تفاوت معناداری دارند. بنابراین می توان گفت که آموزش راهبردهای خودتنظیمی بر حل مسئله و خودکارآمدی دانش آموزان موثر می باشد و معلمان می توانند با آموزش این راهبردها به بهبود مهارت حل مسئله و خودکارآمدی دانش آموزان در درس ریاضی کمک کنند.

هدف پژوهش حاضر بررسی رابطه ی توانمندسازی روان شناختی و عملکرد شغلی با میانجی گری نگرش های شغلی بود. جامعه ی آماری همه ی کارکنان شرکت بهره برداری نفت و گاز مارون- اهواز بودند، که از بین آن ها 216 نفر به روش نمونه گیری تصادفی طبقه ای انتخاب شدند. ابزارهای این پژوهش شامل پرسشنامه های توانمندسازی روان شناختی، رفتار نابارور شغلی، رفتار شهروندی سازمانی، رفتار درون نقش، خشنودی شغلی و تعهد عاطفی بودند. این پرسشنامه ها از روایی و پایایی قابل قبولی در پژوهش حاضر برخوردار بودند. یافته ها با استفاده از الگویابی معادلات ساختاری (SEM) براساس AMOS20 و SPSS16 به دست آمد. برای آزمون فرضیه های ساده از روش همبستگی ساده و آزمون فرضیه های میانجی گر از روش بوت استرپ استفاده شد. نتایج حاکی از برازش خوب مدل با داده ها بود. تحلیل های بیشتر مربوط به فرضیه های ساده نشان داد که توانمندسازی روان شناختی رابطه ی مثبت معنی داری با خشنودی شغلی، تعهد عاطفی، رفتار شهروندی سازمانی، رفتار درون نقشی و رابطه ی منفی معنی داری با رفتار نابارور شغلی دارد. نتایج مربوط به فرضیه های میانجی گر نیز نشان داد که تعهد عاطفی میانجی گر هم رابطه ی توانمندسازی روان شناختی با رفتار شهروندی سازمانی و هم رابطه ی توانمندسازی روان شناختی با رفتار درون نقشی است، اما خشنودی شغلی تنها میانجی گر رابطه ی توانمندسازی روان شناختی با رفتار شهروندی سازمانی است. بنابراین با نتایج به دست آمده می توان نتیجه گیری کرد که تلاش برای افزایش توانمندسازی روان شناختی بر نگرش های شغلی، و در نهایت بر عملکرد شغلی اثر مثبت می گذارد.

هدف از پژوهش حاضر بررسی تاثیر آموزش مدیریت استرس بر غربت زدگی، مشکلات بین فردی و سازگاری خوابگاهی دانش آموزان دختر دبیرستان های شبانه روزی شهر شیراز بود. طرح پژوهش، یک طرح گروه گواه با پیش آزمون و پس آزمون و پیگیری بود. جامعه آماری شامل دانش آموزان دختر پایه اول دبیرستان های شبانه روزی شهر شیراز در سال تحصیلی 93-92 بود که به پرسشنامه های غربت زدگی، مشکلات بین فردی و سازگاری خوابگاهی پاسخ دادند. سپس بر حسب بالا بودن نمرات غربت زدگی و مشکلات بین فردی و پایین تر بودن نمره سازگاری، از هر مدرسه 17 نفر انتخاب گردید و به تصادف یکی از مدارس به عنوان گروه آزمایش و دیگری به عنوان گروه گواه انتخاب شدند. گروه آزمایش تحت 10 جلسه ی 2 ساعته آموزش مدیریت استرس قرار گرفتند. نتایج حاصل نشان داد که آموزش مدیریت استرس باعث کاهش غربت زدگی و مشکلات بین فردی و افزایش سازگاری خوابگاهی در دانش آموزان گروه آزمایش در مقایسه با گروه کنترل شده است.

هدف از پژوهش حاضر طراحی و آزمودن الگویی از پیشآیندها و پیامدهای هدف گزینی در دانش آموزان سال سوم رشته ریاضی-فیزیک دبیرستان های شهر اهواز می باشد. جامعه آماری، شامل کل دانش آموزان سال سوم رشته ریاضی فیزیک دبیرستان های اهواز در سال تحصیلی 90-89 بود که به روش تصادفی چند مرحله ای، 592 نفر به عنوان نمونه از میان آن ها انتخاب شدند. ابزارهای مورد استفاده در این پژوهش، مقیاس نظریه تلویحی هوش (ITIS)، مقیاس الگوهای یادگیری انطباقی (PALS) و پرسشنامه راهبردهای انگیزشی برای یادگیری (MSLQ) بوده اند. ارزیابی مدل پیشنهادی با روش تحلیل مسیر و با استفاده از نرم افزار AMOS-16 صورت گرفت. جهت آزمون روابط غیر مستقیم از روش بوت استراپ در دستور کامپیوتری ماکرو پریچر و هیز استفاده شد. مدل پیشنهادی برازش قابل قبولی را با داده ها نشان داد و با ترسیم مسیر هدف عملکردگرا به هدف تبحرگرا برازش مطلوبی با داده ها به دست آمد. نتایج نشان داد که باورهای هوشی می تواند در هدف گزینی دانش آموزان نقش معنی داری ایفا نماید و هدف گزینی نیز می تواند به طور معنی داری برخی مولفه خودتنظیمی (از جمله خودکارآمدی و راهبردهای یادگیری خودتنظیم) را پیش بینی نماید.

نارساخوانی یک اختلال رشدی است که علایم آن ممکن است تا سنین جوانی و بزرگسالی ادامه پیدا کند و زندگی تحصیلی یا حرفه ای شخص را مختل نماید. بنابراین، شناسایی این اختلال در سراسر دوران تحول از اهمیت چشمگیری برخوردار است. هدف مطالعه حاضر، هنجاریابی و سنجش روایی و پایایی نسخه فارسی پرسشنامه های سیاهه نارساخوانی بزرگسالان (P-ADC) و سیاهه خواندن بزرگسالان (P-ARC) می باشد. در این مطالعه 281 نفر از دانشجویان کارشناسی دانشگاه شهید بهشتی به صورت تصادفی طبقه ای انتخاب شدند. P-ADC، ARC و آزمون خواندن کلمات (مهک) روی آن ها اجرا شد تا ضمن هنجاریابی دو سیاهه مذکور، مبانی روان سنجی آن ها محاسبه شود. پایایی سیاهه ها با استفاده از همسانی درونی و تصنیف محاسبه شد. روایی سیاهه ها نیز با استفاده از روایی افتراقی و روایی همگرایی به دست آمد. نقطه برش آن ها با استفاده از منحنی راک (ROC) مورد تحلیل قرار گرفت. همسانی درونی P-ADC و P-ARC به ترتیب 71/0و 74/0، ضریب پایایی به روش تصنیف 58/0 و 52/0؛ و روایی همگرا و روایی افتراقی در حد قابل قبول بود. نقطه برش، حساسیت و ویژگی P-ADC به ترتیب 11، 68/0 و 88/0 و برای P-ARC 46، 63/0 و 88/0 بود. به علاوه، براساس نقطه برش در P-ADC، 15 نفر دارای مشکلات خواندن (3/5 درصد) و با نقطه برش P-ARC، 13 نفر (6/4 درصد) دارای مشکلات خواندن بودند. در بین این دو گروه 10 نفر (63/52 درصد) مشترک بودند که خود نشان دهنده روایی این ابزارهاست. با توجه به ویژگی های مطلوب روان سنجی این پرسشنامه ها می توان از آن ها در راستای نیل به اهداف پژوهشی و تشخیصی استفاده کرد.