مجله دستاورد های روانشناختی
سال نوزدهم شماره 2 (پیاپی 8، پاییز و زمستان 1391)

پژوهش حاضر با هدف بررسی رابطه بین باورهای فراشناختی و پذیرش اجتماعی با آمادگی برای اعتیاد در دانشجویان دانشگاه رازی کرمانشاه انجام گرفت. جهت انجام پژوهش حاضر نمونه ی به حجم 120 نفر(60 دختر و 60 پسر) از دانشجویان دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه رازی که به روش نمونه گیری تصادفی طبقه ای انتخاب شده بودند، مورد آزمون قرار گرفتند. برای جمع آوری داده ها از پرسشنامه باورهای فراشناختی (MCQ- 30)، پذیرش اجتماعی کروان و مارلو و مقیاس آمادگی به اعتیاد (APS) استفاده شد. پژوهش حاضر از نوع همبستگی بود و برای تجزیه و تحلیل داده ها از ضریب همبستگی پیرسون و رگرسیون چند متغیره استفاده شد. یافته های پژوهش نشان داد که بین باورهای فراشناختی و مقیاس های (آن به جزء خرده مقیاس باورهای منفی در مورد کنترل ناپذیری افکار) و پذیرش اجتماعی و آمادگی برای اعتیاد رابطه منفی معناداری وجود دارد. می توان نتیجه گرفت که بین بین باورهای فراشناختی و پذیرش اجتماعی با آمادگی برای اعتیاد در دانشجویان دختر و پسر رابطه وجود دارد.

هدف از پژوهش حاضر طراحی و آزمون الگویی از پیشایند های مهم رفتار اجتماع یار در دانشجویان دانشگاه شهید چمران بود. در این الگو همدلی به عنوان متغیر مستقل به طور مستقیم و غیرمستقیم از طریق میانجی های دین داری، هویت اخلاقی و استدلال اجتماع یار اخلاقی، رفتار اجتماع یار را پیش بینی می کند. شرکت کنندگان در پژوهش 438 دانشجوی کارشناسی دانشگاه شهید چمران اهواز بودند که با استفاده از روش نمونه گیری خوشه ایچندمرحله ای انتخاب شدند. جهت آزمون الگوی پیشنهادی از روش الگویابی معادلات ساختاری و با استفاده از نرم افزارهای 18-SPSS و 18-AMOS انجام شد. نتایج حکایت از عدم معنی داری مسیر های مستقیم همدلی به رفتار اجتماع یار، همدلی به استدلال اجتماع یار، دین داری به رفتار اجتماع یار، دین داری به استدلال اجتماع یار، و استدلال اجتماع یار به رفتار اجتماع یار بود. با حذف مسیر های غیرمعنی دار، الگو اصلاح شد. شاخص های برازندگی الگویابی معادلات ساختاری، برازش مناسب الگوی اصلاح شده را نشان می دهند.

پژوهش حاضر نیمرخ های انگیزشی دانش آموزان و تفاوت نیمرخ گروه های مختلف را از نظر فرسودگی مربوط به مدرسه مورد بررسی قرار داد. جامعه آماری پژوهش دانش آموزان شهر مراغه در استان آذربایجان شرقی بودند. 370 دانش آموز از دبیرستان های مختلف با روش نمونه گیری تصادفی خوشه ایچند مرحله ای انتخاب شدند. پرسشنامه انگیزش تحصیلی و پرسشنامه فرسودگی مربوط به مدرسه به منظور جمع آوری اطلاعات استفاده شد. برای تحلیل داده ها نیز از روش تجزیه خوشه ای، تحلیل واریانس چند متغیره (MNOVA) و آزمون تعقیبی کمک گرفته شد. نتایج پژوهش چهار گروه از دانش آموزان دارای: ( الف) اهداف پیشرفت پایین (ب) جهت گیری های تبحرگریز- عملکردگرا (ج) جهت گیری انگیزشی چندگانه (د) جهت گیری تبحرگرا- عملکردگرا را شناسایی کرد. نتایج پژوهش نشان داد فرسودگی مربوط به مدرسه (خستگی هیجانی، بدبینی و کارآیی پایین) دانش آموزان خوشه «انگیزش چندگانه» و خوشه «تبحرگرا- عملکردگرا» کمتر از سایر خوشه ها است. دانش آموزانی که دارای انگیزش چندگانه هستند اهداف، انتظارات و ارزش های متعددی دارند که موجب انگیزش آنها برای احساس کارآیی و علاقه بیشتر به فعالیت های تحصیلی می شود.

هدف پژوهش حاضر بررسی تاثیر گروه درمانی شناختی- رفتاری بر علائم اختلال بیش فعالی/ کاستی توجه در دانشجویان دانشگاه شهید چمران اهواز بود. طرح این پژوهش از نوع نیمه آزمایشی به صورت پیش آزمون، پس آزمون و پیگیری با گروه کنترل بود. نمونه ی اولیه شامل 800 نفر دانشجو بودند که با روش نمونه گیری تصادفی چند مرحله ای انتخاب شدند و به پرسشنامه ی اختلال بیش فعالی و کاستی توجه بزرگسالان بارکلی پاسخ دادند. از بین آنها کسانی که نمره ی بالاتر از نقطه ی برش در پرسشنامه ی اختلال بیش فعالی/ کاستی توجه داشتند، انتخاب و مورد مصاحبه ی تشخیصی قرار گرفتند. سپس 30 نفر از کسانی که تشخیص اختلال بیش فعالی/ کاستی توجه گرفتند به طور تصادفی انتخاب و به دو گروه کنترل و آزمایش تقسیم شدند. ابزار مورد استفاده در پژوهش پرسشنامه ی اختلال بیش فعالی/ کاستی توجه بزرگسالان بارکلی (BAARS) و مصاحبه ی ساختار یافته ی بارکلی بوده است. سپس 13 جلسه ی 90 دقیقه ای درمان شناختی- رفتاری بر روی گروه آزمایش اجرا شد. هر دو گروه پس از پایان دوره ی مداخله به پرسشنامه ی اختلال بیش فعالی/ کاستی توجه بزرگسالان بارکلی پاسخ دادند. داده های جمع آوری شده با استفاده از آمار توصیفی و تحلیل کوواریانس و کوواریانس چند متغیری تحت برنامه ی نرم افزاری SPSS و در سطح معنی داری 05/0>p مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند. نتایج حاصل نشان داد که نشانه های اختلال بیش فعالی/ کاستی توجه در گروه آزمایش در مقایسه با گروه کنترل کاهش یافته است (05/0>p). این نتایج در دوره ی پیگیری کماکان ادامه داشت. گروه درمانی شناختی- رفتاری در کاهش علائم اختلال بیش فعالی/ کاستی توجه در دانشجویان موثر است. بنابراین از این روش می توان در درمان اختلال بیش فعالی/ کاستی توجه و نشانه های آن در بزرگسالان استفاده کرد.

هدف از پژوهش حاضر بررسی رابطه بین سبک های دلبستگی ایمن و ناایمن اجتنابی با افسردگی و رضایت از زندگی با میانجیگری خوشبینی و حمایت اجتماعی در دانشجویان دختر کارشناسی دانشگاه شهید چمران اهواز بود. نمونه این پژوهش 300 نفر بود که با استفاده از روش نمونه گیری تصادفی چند مرحله ای اتنخاب شدند. به منظور جمع آوری داده از، پرسشنامه های سبک های دلبستگی سیمپسون، خوشبینی شیر، کارور و بریج، حمایت اجتماعی فیلیپس، افسردگی بک، و رضایت از زندگی ریف، لی، اسکز و شموتی، استفاده شده است. یافته ها نشان داد که سبک دلبستگی ایمن با رضایت از زندگی و افسردگی به ترتیب رابطه مثبت و منفی معنی دار و بین سبک دلبستگی ناایمن اجتنابی با رضایت از زندگی و افسردگی به ترتیب رابطه منفی و مثبت معنی داری وجود دارد. بین سبک دلبستگی ایمن با خوشبینی و حمایت اجتماعی نیز رابطه مثبت و معنی دار وجود دارد. به علاوه، نتایج پژوهش نقش میانجیگری متغیرهای خوشبینی و حمایت اجتماعی را تایید کردند.

واقعیت مرگ و مردن از موضوع های بسیار پیچیده و عاطفی دوران کودکی است. به طوری که اکتساب و تحول مفهوم رشد یافته ی مرگ، موضوع مورد علاقه ای برای چندین دهه بوده است. هدف عمده ی پژوهش حاضر بررسی ارتباط میان میزان آگاهی از مفهوم مرگ و افسردگی در کودکان هفت تا نه سال بود. بدین منظور نمونه ای در دسترس از 103 دانش آموز دختر و پسر از مقاطع اول، دوم و سوم دبستان انتخاب شد. طرح پژوهش حاضر از نوع همبستگی است.شرکت کنندگان به سوال های دو پرسشنامه ی مصاحبه مرگ برای کودکان و افسردگی کودکان (CDI) پاسخ دادند. تحلیل نتایج نشان داد که تمام اجزای فرعی مفهوم مرگ با افسردگی در کودکان رابطه مثبت و معنی دار دارند. همچنین، نتایج تحلیل رگرسیون گام به گام نشان داد که تنها جزء فرعی اجتناب ناپذیری توان پیش بینی افسردگی در کودکان را دارد. با توجه به یافته های پژوهش حاضر، آگاهی از مفهوم مرگ می تواند در بروز افسردگی در کودکان موثر باشد. اما یک آگاهی رشدیافته از مفهوم مرگ این چنین نیست. نتایج بر اساس الگوی تماس با فشار روانی افسردگی مورد بحث قرار گرفته اند.

هدف پژوهش حاضر، بررسی تاثیر درمان شناختی– رفتاری چند مولفه ای بر علایم بی خوابی، باورهای ناکارآمد خواب، خودکارآمدی خواب و شاخص های چهارگانه خواب است. جامعه آماری، کارکنان روز کار شرکت بهره برداری نفت و گاز آغاجاری بودند. نمونه پژوهش 45 نفر از کارکنان مبتلا به بی خوابی بود که به صورت تصادفی چندمرحله ای انتخاب و در گروه آزمایش، پلاسیبو و لیست انتظار گمارده شدند. ابزارهای پژوهش شامل جدول گزارش خواب٬ مقیاس باورها و نگرش های ناکارآمد خواب، مقیاس بی خوابی اتنس و مقیاس خودکارآمدی ادراک شده خواب بود. گروه آزمایش 6 جلسه مداخله گروهی دریافت کردند. گروه های کنترل هیچ گونه مداخله ای دریافت نکردند و فقط از گروه پلاسیبو خواسته شد که به مدت 6 هفته برگه های گزارش خواب را تکمیل و هر جلسه برای بازبینی همراه بیاورند. نتایج تحلیل مانکوا، آنکوا و مقایسه های زوجی بونفرنی در پس آزمون و پیگیری نشان داد که میانگین نمره بی خوابی، باورهای ناکارآمد و تاخیر در شروع خواب گروه آزمایش در مقایسه با گروه پلاسیبو و گروه کنترل کاهش و خودکارآمدی خواب و مقدار کلی خواب افزایش معنی داری یافته بود، ولی بین دو گروه پلاسیبو و کنترل تفاوت معنی داری یافت نشد. از نظر مقدار کلی در بستر بودن در پیگیری تفاوت معنی داری بین گروه آزمایش و گروه های کنترل مشاهده نشد.

هدف اصلی پژوهش حاضر، هنجاریابی، تعیین روایی و پایایی پرسشنامه رغبت و مهارت کمپبل در بین دانش آموزان دوره متوسطه نظری شهر اصفهان بوده است. به همین منظور 412 دانش آموز به شیوه نمونه گیری تصادفی خوشه ایی انتخاب شدند. بر این اساس به منظور دستیابی به اهداف پژوهش، ضریب پایایی مقیاس های کمپبل به شیوه آلفای کرانباخ و باز ازمایی محاسبه شد. روایی هفت مقیاس جهت گیری رغبت از چند طریق محاسبه گردید: 1- از طریق همبستگی بین هفت مقیاس جهت گیری رغبت با مقیاس های فرم کوتاه رغبت سنج تحصیلی- شغلی، 2- از طریق مقایسه میانگین دانش آموزان دختر و پسر، 3- از طریق محاسبه همبستگی بین هفت مقیاس های جهت گیری رغبت با هفت مقیاس جهت گیری مهارت. روایی دومین مجموعه از مقیاس های رغبت و مهارت کمپبل یعنی هفت مقیاس جهت گیری مهارت از دو طریق مورد بررسی قرار گرفت: 1- از طریق محاسبه همبستگی بین هفت مقیاس جهت گیری مهارت با پرسشنامه باور به مهارت ها. 2- از طریق محاسبه همبستگی بین هفت مقیاس جهت گیری مهارت و هفت مقیاس جهت گیری رغبت. روایی سومین مجموعه از مقیاس های رغبت و مهارت کمپبل یعنی 29 مقیاس رغبت اصلی از طریق محاسبه همبستگی بین این مجموعه از مقیاس ها و 29 مقیاس مهارت اصلی بررسی شد روایی چهارمین مجموعه از مقیاس های کمپبل یعنی 29 مقیاس مهارت اصلی از طریق محاسبه همبستگی بین این مجموعه از مقیاس ها و 29 مقیاس رغبت اصلی بررسی شد. و در نهایت رتبه های درصدی و نمرات استاندارد به عنوان هنجارهای پرسشنامه محاسبه گردید در مجموع با توجه به نتایج این پژوهش می توان اذعان داشت که پرسشنامه رغبت و مهارت کمپبل در جامعه مورد پژوهش دارای روایی و پایایی قابل قبولی بوده و می توان از آن به عنوان پرسشنامه رغبت و مهارت در کارهای پژوهشی، راهنمایی و مشاوره استفاده کرد.

مطالعات نشان می دهد که ایدئولوژی برابری جنسیتی می تواند تاثیر مهمی بر کیفیت زناشویی افراد داشته باشد. این تاثیر می تواند به صورت مستقیم و یا غیرمستقیم و در تعامل با سایر متغیرها از جمله ادراک انصاف باشد. این مطالعه با هدف ارزیابی اثرات مستقیم و غیرمستقیم ایدئوژی برابری جنسیتی از طریق ادراک انصاف بر هماهنگی و ناهماهنگی رابطه ی زناشویی زوجین انجام شد. نمونه مورد مطالعه شامل 150 زوج بودند که از بین والدین دانش آموزان مدارس ابتدایی شهر اهواز، با روش تصادفی چند مرحله ای انتخاب شدند و به مقیاس های ایدئولوژی برابری جنسیتی(GIS)، پرسشنامه هماهنگی زناشویی (MHQ)، پرسشنامه ناهماهنگی زناشویی(MDQ) و سنجه ادراک انصاف (MEP) پاسخ دادند. تحلیل داده ها از طریق الگویابی معادلات ساختاری (SEM) و اثرات غیرمستقیم از طریق آزمون بوت استراپ انجام شد. مدل ارزیابی شده از شاخص های برازندگی خوبی برخوردار بود. نتایج الگوی معادلات ساختاری نشان داد که ایدئولوژی برابری جنسیتی بر هماهنگی زناشویی و ناهماهنگی زناشویی مردان و زنان به طور مستقیم و غیرمستقیم اثر می گذارد.

پژوهش حاضر با هدف بررسی و مقایسه اثربخشی درمان شناختی رفتاری فردی و گروهی بر افسردگی نوجوانان انجام شد. روش پژوهش آزمایشی از نوع پیش آزمون- پس آزمون و پیگیری با گروه کنترل بود. بدین منظور 26 نوجوان مبتلا به افسردگی به طور تصادفی انتخاب و در سه گروه درمان شناختی رفتاری فردی، درمان شناختی رفتاری گروهی و کنترل جایگزین شدند. برای سنجش میزان افسردگی از پرسشنامه افسردگی کودکان و مصاحبه تشخیصی اختلال افسردگی استفاده شد. نتایج نشان داد که درمان شناختی رفتاری فردی و گروهی به طور معناداری در کاهش علائم افسردگی در مرحله پس آزمون و پیگیری موثر بود. اما بین دو روش فردی و گروهی در پس آزمون و پیگیری تفاوت معناداری مشاهده نشد. به طور کلی نتایج پژوهش حاضر حاکی از آن بود که درمان شناختی رفتاری فردی و گروهی در کاهش افسردگی نوجوانان موثر است و می تواند به عنوان یکی از مداخلات بالینی مورد استفاده متخصصان قرار گیرد.

در تحقیق جاری، رابطه کمرویی و احساس تنهایی با اعتیاد به اینترنت در بین دانشجویان رشته مهندسی کامپیوتر دانشگاه آزاد اهواز مورد بررسی قرار گرفت. به همین منظور از بین دانشجویان آن دانشگاه 225نفر (128 پسر و 97 دختر) به شیوه تصادفی طبقه ای انتخاب شدند. برای جمع آوری داده ها از پرسشنامه کمرویی چک و باس (1983)، احساس تنهایی اپیلائو و کاترونا (1980) و اعتیاد به اینترنت لاو و چنگ (2007) استفاده شد. یافته ها نشان داد که کمرویی و احساس تنهایی با اعتیاد به اینترنت همبستگی مثبت دارند. نتایج رگرسیون چند متغیره نشان داد که کمرویی و احساس تنهایی از پیش بین کننده اعتیاد به اینترنت دانشجویان به شمار می روند.

هدف از انجام پژوهش حاضر بررسی روابط ساده و چندگانه متغیرهای شیوه های فرزندپروری (اقتدارگرایی مادر، استبدادگرایی مادر، آزادگذاری مادر، اقتدارگرایی پدر، استبدادگرایی پدر و آزادگذاری پدر) باسازگاری (اجتماعی، عاطفی، تعهد به هدف و تحصیلی) دانشجویان دانشگاه می باشد. جامعه پژوهش شامل کلیه دانشجویان دانشگاه شهید چمران اهواز بودند که از بین آنها 182 نفر به روش نمونه گیری تصادفی چند مرحله ای انتخاب شدند. برای جمع آوری داده ها از پرسشنامه های شیوه های اقتدار والدینی و سازگاری دانشجویان دانشگاه استفاده گردید. نتایج تحلیل همبستگی ساده نشان داد که از میان متغیرهای پیش بین، شیوه تربیتی آزادگذارانه و اقتدارگرایانه مادری و پدری به طور مثبت و استبدادگرایی مادری و پدری به طور منفی با سازگاری کلی و سازگاری تحصیلی دانشجویان رابطه داشتند. اقتدارگرایی مادر، آزادگذاری مادر و آزادگذاری پدر به طور مثبت با سازگاری اجتماعی دانشجویان رابطه داشتند. اقتدارگرایی مادر و اقتدارگرایی پدر رابطه مثبت با سازگاری عاطفی و استبدادگرایی مادر و استبدادگرایی پدر رابطه منفی با سازگاری عاطفی داشتند. اقتدارگرایی مادر، آزادگذاری مادر، اقتدارگرایی پدر، و آزادگذاری پدر با تعهد به هدف رابطه مثبت و استبدادگرایی پدر با تعهد به هدف رابطه منفی داشتند. نتایج تحلیل همبستگی چندگانه با استفاده از ضریب همبستگی کاننی نشان داد که قویترین رابطه مجموعه متغیرهای پیش بین با مجموعه متغیرهای ملاک، بین سبک تربیتی پدری مقتدر از متغیرهای مستقل و سازگاری تحصیلی از متغیرهای وابسته می باشد.