مجله دستاورد های روانشناختی
سال نوزدهم شماره 1 (پیاپی 7، بهار و تابستان 1391)

هدف از این پژوهش تعیین عوامل موثر بر رشد مسیر شغلی دانش آموزان بود. جامعه آماری این پژوهش دانش آموزان سوم راهنمایی تا پیش دانشگاهی شهر اصفهان در سال تحصیلی 89-1388 بودند. از این جامعه، نمونه ای با حجم 721 نفر (دختر و پسر) به روش نمونه گیری تصادفی طبقه ای انتخاب شد. برای جمع آوری داده ها از پرسشنامه های پنج عامل شخصیت نئو، رشد مسیر شغلی، باور به مهارت ها، حمایت والدین، بی تصمیمی مسیر شغلی، خودکارآمدی تصمیم گیری و عزت نفس استفاده شد. روش های آماری مورد استفاده شامل آمار توصیفی و تحلیل استنباطی به روش مدل سازی معادله ساختاری بود. نتایج حاصل از مدل معادله ساختاری نشان داد خودکارآمدی تصمیم گیری، حمایت خانواده، رغبت هنری و بی تصمیمی بر رشد مسیر شغلی دانش آموزان تاثیر معنادار دارند. به طوری که بی تصمیمی به کاهش و خودکارآمدی تصمیم گیری، حمایت خانواده و رغبت هنری بر افزایش رشد مسیر شغلی تاثیر می گذارد. تاثیر خودکارآمدی تصمیم گیری از سایر عوامل بیشتر است و بعد از آن حمایت خانواده بیشترین تاثیر را دارد. یافته ی دیگر پژوهش حاکی از تاثیر مثبت و معنادار خودکارآمدی بر اساس 6 موضوع هالند بر رغبت ها می باشد. در زمینه ی تاثیر شخصیت بر بی تصمیمی یافته های پژوهش نشان داد، روان رنجوری تاثیر مثبت و وجدان گرایی و تجربه گرایی تاثیر منفی بر بی تصمیمی دارند. با توجه به اجرای پژوهش در جامعه ی دانش آموزی شهر اصفهان نتایج پژوهش محدود به این جامعه است و در تعمیم نتایج باید احتیاط کرد.

پژوهش حاضر با هدف بررسی اثر ابعاد چهارگانه خشنودی از درآمد بر قصد ترک شغل با میانجی گری خشنودی شغلی، تعهد سازمانی، و انگیزش شغلی انجام گرفت. نمونه پژوهش حاضر شامل نفر (260 مرد و 13 زن) با میانگین سنی 44 سال بودند که به روش تصادفی طبقه ای از میان کارکنان شرکت ملی مناطق نفت خیز جنوب-منطقه اهواز انتخاب شدند. شرکت کنندگان در این پژوهش پرسشنامه های خشنودی از درآمد، قصد ترک شغل، خشنودی شغلی کلی، تعهد سازمانی و انگیزش شغلی را تکمیل نمودند. ارزیابی الگوی پیشنهادی از طریق الگویابی معادلات ساختاری (SEM) و با استفاده از نرم افزارهای SPSS ویراست 18 و AMOS ویراست 18 انجام شد. جهت آزمودن اثرهای واسطه ای نیز روش بوت استراپ مورد استفاده قرار گرفت. یافته ها نشان دادند که الگوی پیشنهادی از برازش نسبتا خوبی با داده ها برخوردار است. برازش بهتر از طریق حذف مسیرهای غیرمعنی دار (خشنودی از افزایش حقوق به قصد ترک شغل، خشنودی از مزایا به قصد ترک شغل، و خشنودی از افزایش حقوق به تعهد سازمانی) و همبسته کردن خطاهای دو مسیر حاصل شد. همچنین، اثرهای منفی غیرمستقیم ابعاد چهارگانه خشنودی از درآمد بر قصد ترک شغل از طریق سه متغیر میانجی حمایت دریافت نمودند.

هدف پژوهش حاضر مقایسه ی دانش آموزان دختر موفق و ناموفق دبیرستانی از لحاظ سبک های اسنادی و خودناتوان سازی با کنترل هوش، در شهر اهواز می باشد. جامعه ی آماری این مطالعه را تمام دانش آموزان دختر موفق و ناموفق سال اول دبیرستان شهر اهواز در سال تحصیلی 90-1389 تشکیل داده است. از این جامعه ی آماری، نمونه ای به تعداد 100 نفر (50 نفر دانش آموز موفق و 50 نفر دانش آموز ناموفق). با روش نمونه گیری تصادفی چند مرحله ای انتخاب شد. برای سنجش متغیرهای مورد مطالعه از پرسشنامه ی سبک های اسنادی سلیگمن و سینگ (ASQ)، پرسشنامه ی خودناتوان سازی رودوالت (SHS)، آزمون هوشی ریون و میانگین معدل سال سوم راهنمایی و نیم سال اول سال اول دبیرستان استفاده شد. نتایج تحلیل کوواریانس چند متغیری (MANCOVA) نشان داد که بین دانش آموزان دختر موفق و ناموفق از لحاظ نوع سبک های اسنادی (و خرده مقیاس های آن) تفاوت معنی دار وجود دارد. به علاوه، خودناتوان سازی و خرده مقیاس های آن در دانش آموزان ناموفق بالاتر از دانش آموزان موفق بود.

این پژوهش به بررسی تاثیر آموزش هوش معنوی بر مولفه های بهزیستی روان شناختی، اضطراب وجودی، و هوش معنوی پرداخته است. جامعه آماری شامل دانشجویان دوره کارشناسی دانشکده نفت اهواز در سال تحصیلی90-89 بود. از میان این دانشجویان 112 نفر به طور تصادفی انتخاب و سپس به طور تصادفی در دو بخش مساوی آزمایش و گواه گمارده شدند. از این تعداد 94 نفر تا آخر با پژوهش همراهی کردند که در دو گروه آزمایشی (48 نفر) و گواه (46 نفر) قرار داشتند. ابزارهای مورد استفاده عبارتند از: پرسشنامه هوش معنوی کینگ (2008)، بهزیستی روان شناختی ریف (1989)، و اضطراب وجودی گود (1974). این تحقیق یک پژوهش آزمایشی میدانی حقیقی از نوع طرح پیش آزمون پس آزمون با گروه گواه است. بعد از انجام پیش آزمون برای گروه های آزمایشی و گواه، گروه آزمایش در 15 جلسه 60 دقیقه ای تحت آموزش هوش معنوی بر اساس 7 مرحله بسته آموزشی بوول (2004) قرار گرفتند. آنگاه پس آزمون برای گروه های آزمایش و گواه انجام شد. نتایج تحلیل واریانس های چندمتغیری بیان گر افزایش معنی دار تمام مولفه های بهزیستی روان شناختی (شامل پذیرش خود، هدف و جهت گیری در زندگی، رشد شخصی، تسلط بر محیط، استقلال و خودمختاری، و روابط مثبت با دیگران)، و هوش معنوی، و کاهش اضطراب وجودی در گروه آزمایش در مقایسه با گروه گواه است.

هدف از پژوهش حاضر تدوین و آزمون یک مدل انگیزشی بر اساس نظریه تعیین گری شخصی جهت تعیین موقعیت هایی که تحت آنها دانش آموزان دوره متوسطه روستایی تصمیم به ادامه یا ترک تحصیل می گیرند، بود. مدل تایید شده نهایی نشان داد که متغیرهای انگیزشی در تصمیم دانش آموزان به ادامه یا ترک تحصیل نقش اساسی داشته و این متغیرها در کلاس درس به وسیله ی حمایت معلم از خودپیروی و ارزش ادراک شده ی بالای تحصیل تقویت شده و برعکس به وسیله کنترل شدید معلم و ارزش ادراک شده پایین تحصیل تضعیف می شوند. تحلیل انجام گرفته توسط نرم افزار آماری لیزرل از داده های جمع آوری شده از 365 دانش آموز سال سوم راهنمایی و اول متوسطه نشان داد که میزان ارزش ادراک شده تحصیل پیش بینی کننده انگیزش تعیین شده شخصی و شایستگی ادراک شده بوده و بین ادراک حمایت معلم از خودپیروی و شایستگی ادراک شده ارتباط معکوس وجود دارد. همچنین شایستگی ادراک شده به طور مستقیم پیش بینی کننده متغیر وابسته تصمیم به ادامه یا ترک تحصیل می باشد. این منابع انگیزشی علاوه بر تاثیرگذاری بر روی تصمیم به ادامه یا ترک تحصیل، بر روی عملکرد تحصیلی نیز تاثیرگذارند.

هدف از این تحقیق بررسی نقش راهبردهای مقابله ای و سبک های اسنادی در افت تحصیلی دانشجویان است. به منظور بررسی فرضیه های تحقیق 480 نفر از دانشجویان دانشگاه آزاد اسلامی واحد اسلام شهر (162 پسر، 318 دختر) از طریق نمونه گیری تصادفی چند مرحله ای انتخاب شدند. ابزار جمع آوری اطلاعات، آزمون سنجش سبک اسناد اندرسون و آرنولت و پرسشنامه راهبردهای مقابله ای بیلینگز و موس بوده است همچنین معدل ترم گذشته دانشجویان به عنوان شاخص افت تحصیلی محسوب شده است . برای تجزیه و تحلیل اطلاعات از روش های ضریب همبستگی پیرسون و رگرسیون خطی چند متغیره به روش گام به گام استفاده شد. نتایج حاصل نشان داد بین راهبردهای جلب حمایت اجتماعی، مهار جسمانی و مهار هیجانی با موقعیت شکست و همچنین بین بعد پایدار-ناپایدار موقعیت شکست و ابعاد درونی- بیرونی،پایدار –ناپایدار و کلی- جزیی موقعیت موفقیت در پرسشنامه سبک های اسنادی با افت تحصیلی همبستگی معنی داری وجود داشت. نتایج تحلیل رگرسیون نشان دهنده ی نقش برجسته تر راهبردهای مهار جسمانی و مهار هیجانی و بعد کلی- جزیی موقعیت موفقیت با افت تحصیلی بود. نتیجه تحقیق نشان داد که بین راهبرهای مقابله ای و سبک های اسنادی با افت تحصیلی ارتباط معنی داری وجود دارد.

هدف از پژوهش حاضر بررسی نقش ویژگی های شخصیتی در پیش بینی انگیزه ی پیشرفت دانشجویان می باشد. روش پژوهش به کار رفته در این تحقیق توصیفی از نوع همبستگی می باشد. نمونه تحقیق شامل 350 نفر از دانشجویان پسر بودند. برای انتخاب نمونه از روش نمونه گیری تصادفی چندمرحله ای استفاده شد. برای سنجش متغیرهای مورد نظر از آزمون شخصیتی نئو (NEO) و پرسشنامه ی انگیزه پیشرفت هرمانز (AMQ) استفاده شد. نتایج پژوهش نشان داد که بین ویژگی های شخصیتی برونگرایی، باز بودن به تجربه، توافقی بودن و وجدانی بودن با انگیزه ی پیشرفت رابطه معنادار مثبت وجود دارد. علاوه بر این، نتایج نشان داد که بین ویژگی شخصیتی روان نژندخویی با انگیزه ی پیشرفت رابطه ی منفی معناداری وجود دارد. همچنین نتایج تحلیل رگرسیون چندمتغیری نشان داد که بین ویژگی های شخصیتی و انگیزه ی پیشرفت همبستگی چندگانه وجود دارد و ویژگی شخصیتی وجدانی بودن بهترین پیش بینی کننده ی مثبت انگیزه پیشرفت و ویژگی شخصیتی روان نژندخویی پیش بینی کننده ی منفی انگیزه ی پیشرفت می باشد.

هدف از انجام این تحقیق، تعیین پیش بین های ابتلا به بیماری قلبی – عروقی و تیپ 2 دیابت در شهر اهواز. به همین منظور 450 نفر (سه نمونه 150 نفری سالم، دیابتی و قلبی – عروقی) به صورت تصادفی از میان کلیه ی بیماران دیابتی و قلبی – عروقی مراجعه کننده به مراکز درمانی دولتی و خصوصی شهر اهواز و پرسنل شاغل در مراکز فوق انتخاب گردید. جهت جمع آوری داده ها از پرسشنامه تاب آوری، پرسشنامه پنج عاملی نئو، پرسشنامه سبک زندگی، وضعیت اقتصادی – اجتماعی و آزمایشات بالینی همانند (قندخون، چربی خوب و...) نمونه ها استفاده گردید. برای تحلیل داده ها از روش رگرسیون لوجستیک مالتی نامینال استفاده شد. یافته ها نشان دادند که تاب آوری، روان رنجورخویی، برون گرایی، سبک زندگی و قندخون پیش بین ابتلا به تیپ 2 دیابت و تاب آوری، روان رنجورخویی، برون گرایی، وجدانی بودن، سبک زندگی و وضعیت اقتصادی – اجتماعی پیش بین ابتلا به بیماری قلبی - عروقی است. وجدانی بودن، وضعیت اقتصادی – اجتماعی، سابقه خانوادگی، وزن، فشار خون و فاکتورهای خونی LDL، HDL، تری گلیسرید و کلسترول در پیش بینی بیماری تیپ 2 دیابت نقشی ایفا نمی کنند. به علاوه، در ابتلا به بیماری قلبی – عروقی سابقه خانوادگی، وزن، فشارخون و فاکتورهای خونی LDL، HDL، تری گلیسرید و کلسترول نقشی ندارند.

در پژوهش حاضر، اثربخشی آموزش مدیریت استرس به شیوه ی شناختی- رفتاری بر الگوهای رفتاری تیپ Aو استرس شغلی مورد بررسی قرار گرفت. جامعه آماری پژوهش حاضر شامل کلیه کارکنانیکشرکت صنعنتی بود که تعداد 500 نفر از آنها (حدود 10 درصد کل جامعه) به صورت تصادفی انتخاب شدند و بر اساس پرسشنامه تیپ شخصیتی A مورد بررسی قرار گرفتند و از بین افرادی که در این پرسشنامه، نمره ی آنان بالاتر از یک انحراف معیار از میانگین بود، به طور تصادفی تعداد 30 نفر انتخاب شدند و در دو گروه آزمایش و گواه گمارده شدند. ابتدا در دو گروه پیش آزمون دو پرسشنامه تیپA و استرس شغلی اجرا شد و سپس به گروه آزمایش 10 جلسه مدیریت استرس به شیوه ی شناختی- رفتاری آموزش داده شد. پس از اعمال مداخله آزمایشی، بار دیگر از طریق پرسشنامه های الگوهای رفتاری تیپA و استرس شغلی، گروه آزمایش و گواه مورد بررسی قرار گرفت. نتایج تحلیل کوواریانس چند متغیری نشان داد که آموزش مدیریت استرس به شیوه ی شناختی- رفتاری در اصلاح الگوهای رفتاری تیپA و کاهش استرس شغلی در کارکنان شرکت صنعتی موثر بوده است.

پژوهش حاضر از نوع پژوهش های آزمایشی با طرح پیش آزمون، پس آزمون با گروه آزمایش و گواه بوده که به منظور بررسی تاثیر آموزش مهارت های مدیریت خشم در کاهش تعارضات زناشویی زوج های ارجاعی به شعب شورای حل اختلاف شهرستان باغملک انجام شد. 20 زوج، که حداقل دو سال از ازدواج آنها گذشته و دارای فرزند نیز بودند با استفاده از روش نمونه گیری تصادفی ساده از بین جامعه ی تحقیق انتخاب و به شیوه ی تصادفی به دو گروه آزمایش و گواه تقسیم شدند. قبل از اجرای آموزش (ارایه متغیر آزمایشی) دو گروه با استفاده از پرسشنامه تعارضات زناشویی مورد پیش آزمون قرار گرفتند. سپس، گروه آزمایشی به مدت 8 جلسه ی 5/1 ساعته تحت آموزش مهارت های مدیریت خشم قرار گرفتند. دو هفته پس از انجام مداخله، مجددا هر دو گروه با استفاده از پرسشنامه تعارضات زناشویی مورد پس آزمون قرار گرفتند. نتایج tتست گروه های مستقل و تحلیل واریانس چند متغیری (مانوا) بر روی تفاضل نمره های پیش آزمون و پس آزمون نشان داد که زوج های گروه های آزمایش در مقایسه با گروه گواه از لحاظ 7 خرده مقیاس پرسشنامه تعارضات زناشویی در سطح 05/0 کاهش معنی داری را نشان دادند.

پژوهش حاضر با هدف بررسی ارتباط مستقیم خودکارآمدی تحصیلی و ارتباط غیرمستقیم آن (از طریق طرد همسالان و موفقیت تحصیلی) با افسردگی نوجوانان انجام شده است. آزمونی های پژوهش شامل 946 نفر (471 دختر و 475 پسر) از دانش آموزان مقطع متوسطه شهر تهران می باشند که با روش نمونه گیری خوشه ایچند مرحله ای انتخاب شده اند. ابزار گردآوری عبارتند از: پرسشنامه خودکارآمدی کودکان و نوجوانان (SEQ-C؛ موریس، 2001)، سیاهه افسردگی کودک (CDI)، پرسشنامه طرد همسالان و موفقیت تحصیلی. برای تحلیل داده ها از نرم افزار لیزرل و روش تحلیل مسیر استفاده شده است. یافته ها نشان داد که مدل پیشنهادی از نیکویی برازش نسبتا خوبی برخوردار است. نتایج نشان داد که مسیر مستقیم خودکارآمدی و همچنین مسیر غیرمستقیم آن از طریق طرد همسالان در افسردگی نوجوانان معنی دار است. خودکارآمدی تحصیلی همچنین بر موفقیت تحصیلی نوجوانان تاثیر مستقیم دارد اما مسیر غیرمستقیم آن بر افسردگی از طریق موفقیت تحصیلی معنی دار نمی باشد. استلزام های بالینی برای پیشگیری و درمان افسردگی نوجوانان مورد بحث قرار گرفت.

پژوهش حاضر در قالب یک مدل علی، پیش آیندهای احساس تنهایی نوجوانان را مورد بررسی قرار داد. در این مدل ادراک دلبستگی به والدین و هم سالان به عنوان متغیرهای برون زاد، سبک های آسیب زای شخصیتی بلات، متغیر واسطه ای و احساس تنهایی متغیر درون زاد بودند. شرکت کنندگان پژوهش 426 دانش آموز دختر (204) و پسر (222) سال سوم دبیرستان های شهر شیراز بودند. برای اندازه گیری متغیرهای پژوهش از فرم کوتاه شده مقیاس احساس تنهایی اجتماعی و عاطفی و پرسشنامه های دلبستگی به والدین و هم سالان و تجارب افسرده ساز استفاده گردید. مدل پیشنهادی پژوهش، با استفاده از نرم افزار AMOS مورد تحلیل مسیر قرار گرفت و برای تعیین معنی داری اثرات غیرمستقیم متغیرهای میانجی از روش نمونه گیری های مکرر «خودراه انداز» استفاده شد. یافته ها حاکی از آن بود که دلبستگی به والدین، هم به طور مستقیم و هم به واسطه ی عوامل شخصیتی خود انتقادی و وابستگی، پیش بینی کننده ی منفی و معنی دار احساس تنهایی است؛ اما دلبستگی به هم سالان تنها به طور مستقیم و منفی پیش بینی کننده ی معنی دار احساس تنهایی است. به عبارت دیگر دلبستگی به والدین هم در شکل گیری طرح واره های بین فردی و هم طرح واره های درون فردی نقش دارد؛ اما دلبستگی به هم سالان تنها در شکل گیری طرح واره های بین فردی سهیم است. نتایج مقایسه ی نمودار مسیر دختران و پسران نشان داد که الگوی طرح واره های پژوهش، در مورد پسران نتایج کاملا همخوان با یافته های کلی گروه نبود.