مجله دستاورد های روانشناختی
سال هجدهم شماره 1 (پیاپی 5، بهار و تابستان 1390)

این پژوهش به منظور بررسی رابطه بین پنج عامل بزرگ شخصیت و ارضای نیازهای روانی بنیادین با بهزیستی روانشناختی انجام شد. به این منظور 382 نفر (189 پسر و 193 دختر) دانشجوی دانشگاه آزاد اسلامی واحد سنندج با استفاده از روش نمونه گیری خوشه ای- چندمرحله ای انتخاب شد. آزمودنی ها به پرسشنامه ی پنج عامل بزرگ شخصیت (IPIP)، نیازهای روانی بنیادین (BPNS) و بهزیستی روانشناختی (SPWB) پاسخ دادند. از تحلیل عاملی اکتشافی و تحلیل عاملی تاییدی برای بررسی اعتبار ابزارهای اندازه گیری استفاده شد. با استفاده از مدل معادلات ساختاری اثرهای پنج عامل شخصیت بر بهزیستی روانشناختی از طریق متغیرهای میانجی «نیازهای روانی بنیادین» بررسی شد. یافته ها نشان دادند که به طور کلی مدل فرضی با داده ها برازش دارد. تاثیر برون گرایی بر ارتباط با دیگران، دلپذیر بودن، خودمختاری و شایستگی معنی دار بود. نتیجه های دیگر نشان داد که ثبات هیجانی، وظیفه شناسی و انعطاف پذیری بر شایستگی اثر مثبت دارند. علاوه بر این تاثیر خودمختاری، شایستگی و ارتباط با دیگران بر بهزیستی روانشناختی معنی دار بود. اثرمستقیم پنج عامل بزرگ شخصیت بر بهزیستی روانشناختی تایید نشد، اما اثر غیرمستقیم آنها و از طریق ارضای نیازهای روانی تایید شد.

هدف پژوهش حاضر، بررسی رابطه ی علی سرمایه روان شناختی با هیجان های مثبت، بهزیستی روان شناختی، عملکرد شغلی و التزام شغلی از طریق طراحی و آزمودن یک الگو بود. نمونه ی این پژوهش، شامل 263 (228 زن و 35 مرد) بود. که با استفاده از روش نمونه گیری تصادفی طبقه ای از میان پرستاران بیمارستان های دولتی شیراز انتخاب شدند. ابزارهای مورد استفاده در این پژوهش، شامل پرسشنامه های سرمایه روان شناختی، عملکرد شغلی، رفتارهای مدنی سازمانی، التزام شغلی، بهزیستی روان شناختی و هیجانات مثبت بودند. ارزیابی الگوی پیشنهادی با استفاده از روش الگویابی معادلات ساختاری (SEM) و بر اساس نرم افزار AMOS ویراست 18 انجام گرفت. جهت آزمودن اثر واسطه ای از روش بوت استراپ استفاده شد. یافته های پژوهش نشان دادند که الگوی پیشنهادی از برازش خوبی با داده ها برخوردار است. برازش بهتر از طریق همبسته کردن خطاهای دو مسیر به دست آمد. به طور کلی 7 فرضیه مستقیم و یک فرضیه غیرمستقیم مورد تایید قرار گرفتند.

هدف از انجام پژوهش حاضر، بررسی رابطه ی ساده و چندگانه ی روان رنجورخویی، تعارض کار- خانواده، گرانباری نقش، عدالت رویه ای، عدالت توزیعی و کنترل شغلی با فرسودگی شغلی در کارکنان شرکت گاز اهواز بود. جامعه ی آماری پژوهش حاضر، شامل تمامی کارکنان شرکت گاز اهواز بود. برای انجام این پژوهش تعداد 260 نفر به عنوان نمونه و با استفاده از روش نمونه گیری تصادفی ساده انتخاب شدند. ابزارهای مورد استفاده در این پژوهش شامل خرده مقیاس روان رنجورخویی از پرسشنامه ی شخصیتی نئو (NEO)، پرسشنامه ی تعارض کار– خانواده، پرسشنامه ی گرانباری نقش، پرسشنامه ی عدالت سازمانی، پرسشنامه ی کنترل شغلی و پرسشنامه ی فرسودگی شغلی می باشند. تحقیق حاضر از نوع همبستگی است و داده های آن با استفاده از روش های آماری ضریب همبستگی پیرسون و رگرسیون چند متغیری تجزیه و تحلیل شدند. نتیجه ی پژوهش حاضر بیانگر وجود رابطه ی مثبت معنی دار بین روان رنجورخویی، تعارض کار- خانواده و گرانباری نقش با فرسودگی شغلی و رابطه ی منفی معنی دار بین عدالت رویه ای، عدالت توزیعی و کنترل شغلی با فرسودگی شغلی بود. همچنین تحلیل رگرسیون با روش سلسله مراتبی نشان داد که متغیرهای پیش بین حدود 75 درصد واریانس فرسودگی شغلی را تبیین می کنند. همچنین تحلیل رگرسیون با روش گام به گام نشان داد که از میان متغیرهای پیش بین، به ترتیب روان رنجورخویی و عدالت رویه ای پیش بین های مناسبی برای فرسودگی شغلی هستند.

هدف پژوهش حاضر بررسی روابط هوش هیجانی و مهارت های اجتماعی با بهزیستی روان شناختی دانشجویان دختر بوده است. نمونه مورد مطالعه در این پژوهش 317 نفر بود که از بین جامعه ی دانشجویان دختر دوره کارشناسی دانشگاه شهید چمران اهواز با روش نمونه گیری تصادفی مرحله ای انتخاب شد. برای سنجش متغیرهای مورد مطالعه از پرسشنامه هوش هیجانی شات، مهارت های اجتماعی (SSI) و پرسشنامه بهزیستی روان شناختی (PWI) استفاده شد. برای تحلیل داده ها از روش های آماری همبستگی پیرسون، همبستگی بنیادی و تحلیل رگرسیون همزمان و مرحله ای استفاده شد. آزمون فرضیه های پژوهش نشان داد که مولفه های هوش هیجانی و مهارت های اجتماعی پیش بین های مثبت بهزیستی روان شناختی دانشجویان دختر هستند، بدین معنی که هر چه میزان هوش هیجانی و مهارت های اجتماعی دانشجویان دختر بیشتر باشد، میزان بهزیستی روان شناختی آنها نیز بیشتر است. همچنین، نتیجه ی این پژوهش نشان داد که بر خلاف انتظار، مهارت حساسیت اجتماعی، پیش بین منفی بهزیستی روان شناختی دانشجویان دختر است. نتیجه ی تحلیل رگرسیون مرحله ای نیز نشان داد که مهارت های کنترل اجتماعی، حساسیت اجتماعی، حساسیت هیجانی و مولفه های تنظیم هیجان و بهره برداری از هیجان پیش بین های مناسبی برای بهزیستی روان شناختی دانشجویان می باشند. همچنین، نتیجه های تحلیل های همبستگی بنیادی نشان داد که چهار متغیر بنیادی (بعد بنیادی) برای درک روابط بین مجموعه متغیرهای ملاک و مجموعه متغیرهای پیش بین مورد نیاز است، و هر چهار بعد، از خرده مقیاس هایی از مجموعه پیش بین و ملاک تشکیل شده اند.

این پژوهش، با هدف بررسی ساختار عامل پرسشنامه ی طرحواره ی یانگ (نسخه ی سوم فرم کوتاه، 2005) در دو گروه افراد بالینی و غیربالینی در شهر تهران انجام شد. جامعه ی آماری پژوهش عبارت بود از تمامی افراد بالینی و غیربالینی در شهر تهران در تابستان و پاییز سال 1387. نمونه ی غیربالینی، 470 نفر (مرد= 165 نفر، زن= 305 نفر) از افرادی بودند که به کلینیک های ارایه دهنده ی خدمات روانشناختی و روانپزشکی مراجعه نکرده بودند و گروه بالینی 82 نفر (مرد= 37 نفر، زن= 45 نفر) از افرادی بودند که تشخیص روانپزشکی بر مبنای DSM IV-TR را دریافت کرده بودند. افراد شرکت کننده در دو گروه به شیوه ی نمونه گیری دردسترس انتخاب شدند. کلیه ی آزمودنی ها به پرسشنامه ی طرحواره ی یانگ (نسخه ی سوم فرم کوتاه) و مقیاس نگرش های ناکارآمد پاسخ دادند. داده ها با روش تحلیل عامل تاییدی، تحلیل ممیز و ضریب همبستگی پیرسون تحلیل شدند. طی تحلیل عامل در گروه غیربالینی، 12 عامل حاصل شد که سه عامل با عامل های 18 گانه ی یانگ مطابقت کامل داشتند. ضریب آلفای کرونباخ 94/0، میزان ویژگی بین 57/0 تا 73/0، میزان حساسیت بین 20/51 تا 60/64 و میزان روایی همزمان 64/0 برای عامل های استخراج شده به دست آمد. یافته های پژوهش نشان داد نقاط برش عامل ها به منظور تشخیص سرندی توسط پرسشنامه ی طرحواره ی یانگ (نسخه ی سوم فرم کوتاه)، قدرت تشخیص بین دو گروه افراد بالینی و غیربالینی را دارد. نتایج این پژوهش،تا حدودی هماهنگ با پژوهش های گذشته می باشد.

هدف از انجام این پژوهش هنجاریابی آزمون هوشی دومینو 48 [D48] برای جامعه ی دانش آموزان دبیرستان های اهواز و بررسی روایی و پایایی این آزمون در جامعه ی مورد نظر بود. بدین منظور به روش نمونه گیری خوشه ایچند مرحله ای تعداد 1008 دانش آموز شامل 502 دانش آموز دختر و 506 دانش آموز پسر از 24 دبیرستان انتخاب شدند. آزمون دومینو 48 به صورت گروهی در کلاس های درس اجرا شد. بر اساس داده های به دست آمده، برای گروه های سنی 15 تا 18 سال دختر و پسر، هنجار های جداگانه تهیه شد. نتایج نشان دادند که آزمون دومینو 48 دارای روایی نسبتا خوبی است. همبستگی این آزمون با ماتریس های پیشرو استاندارد (SPM)، 56/ و با میانگین نمره های درسی، 48/ به دست آمد. همچنین نتایج این مطالعه نشان داده است که آزمون مذکور از پایایی قابل قبولی برخوردار است. ضرایب پایایی با روش بازآزمایی با فاصله ی زمانی دو هفته 90/0 و با روش زوج- فرد و تصحیح با فرمول اسپیرمن- براون 91/0 به دست آمد. میانگین نمره های پسران در آزمون D48 بطور معنی داری بیشتر از میانگین نمره های دختران بوده است (001/>p).

هدف از پژوهش حاضر بررسی رابطه ی میان موانع سازمانی با رفتارهای نابارور شغلی در کارگران پالایشگاه بیدبلند می باشد. تعداد 251 نفر از کارکنان پالایشگاه گاز بیدبلند با روش نمونه گیری تصادفی طبقه ای انتخاب و پرسشنامه های موانع سازمانی براون و میچل (1978) و رفتارهای نابارور شغلی(رابینسون و بنت، 2000) را تکمیل کردند. داده ها با روش رگرسیون چندگانه، همبستگی بنیادی و ساده تجزیه و تحلیل شدند. نتیجه های حاصل از تحلیل های همبستگی ساده، چندگانه و تحلیل همبستگی بنیادی نشان دادند که روابط مثبت معنی داری بین حیطه های موانع سازمانی با رفتارهای نابارور شغلی و ابعاد آن وجود دارد. به بیان دیگر، 44 درصد از واریانس رفتارهای نابارور فردی و سازمانی توسط ابعاد موانع سازمانی قابل تبیین است. از میان این موانع، متغیرهای مربوط به فقدان اطلاعات کاری، همکاران، الزامات نقش و زمانبندی کاری، نقش بیشتری در پیش بینی رفتارهای نابارور شغلی برخوردارند.

هدف از انجام پژوهش حاضر بررسی رابطه پنج ویژگی شخصیتی شامل روان رنجورخویی، برونگرایی، توافق جویی، باز بودن نسبت به تجربه و وظیفه شناسی با عملکرد شغلی افسران پلیس نیروی انتظامی بود. شرکت کنندگان 148 پلیس بودند که با شرکت در پژوهش موافقت کردند. ابزار تحقیق پرسشنامه پنج عامل شخصیتی NEO-FFI و پرسشنامه سنجش عملکرد شغلی بودند که از اعتبار و پایایی کافی برخوردار بودند. ضرایب همبستگی نشان دادند که به استثنای ویژگی شخصیتی باز بودن نسبت به تجربه، سایر ویژگی های شخصیتی با عملکرد شغلی همبستگی معنی دار داشتند. به طور اخص، روان رنجورخویی با عملکرد شغلی همبستگی منفی و برونگرایی، وظیفه شناسی و توافق جویی با آن رابطه مثبت داشتند. نتایج حاصل از تحلیل رگرسیون چندگانه نشان داد که ترکیبی خطی از متغیرهای شخصیتی، عملکرد شغلی را به طور معنی داری پیش بینی کردند و در این پیش بینی برونگرایی و وظیفه شناسی نقش معنی داری داشتند و سایر ویژگی ها تاثیری در پیش بینی عملکرد شغلی نداشتند. در پایان یافته ها بر اساس مدل پنج عاملی شخصیت مورد بحث و بررسی قرار گرفتند.

هدف از این پژوهش، مقایسه روش چندحسی فرنالد و روش تمرین و تکرار در بهبود اختلال ویژه ی یادگیری دانش آموزان دارای اختلال خواندن است. این پژوهش از نوع شبه آزمایشی با گروه گواه و انتصاب تصادفی با پیش آزمون و پس آزمون است. نمونه شامل 39 دانش آموز (18 پسر و 21 دختر) بود که بصورت تصادفی ساده از میان دانش آموزان دارای اختلال ویژه یادگیری خواندن پایه ی سوم ابتدایی شهر جوانرود، در سال تحصیلی86-85 انتخاب شدند. آزمودنی ها بطور مساوی در سه گروه (آموزش با روش چندحسی فرنالد، تمرین و تکرار و گروه گواه) قرار گرفتند و از نظر هوشبهر، جنس، تحصیلات والدین و آموزش رسمی در مدارس عادی همتا شدند. نتایج تحلیل کواریانس چندمتغیری نمرات پس آزمون در آزمون خواندن پژوهشگر ساخت، بیانگر تفاوت معنی دار میان گروه ها است. نتایج تحلیل کواریانس یکراهه و آزمون تعقیبی توکی نشان داد که روش آموزش چندحسی فرنالد موجب بهبود عملکرد دانش آموزان دارای اختلال خواندن نسبت به گروه تمرین و تکرار در خواندن شفاهی (001/0p<)، سرعت خواندن شفاهی (001/0p<)، خواندن خاموش (05/0p<)، خواندن لغات خارج از متن (001/0p<) و سرعت خواندن لغات خارج از متن (001/0p<) شد. عملکرد گروه تحت آموزش تمرین و تکرار نیز در خواندن شفاهی (01/0p<) و خواندن لغات خارج از متن (001/0p<) بهتر از گروه کنترل بود.

در پژوهش حاضر اثربخشی گروه درمانی شناختی- رفتاری بر بهبود عزت نفس و خوداثرمندی دانشجویان مورد بررسی قرار گرفت. برای انجام این پژوهش از بین دانشجویان مراجعه کننده به کلینیک روان شناسی دانشگاه فردوسی مشهد و متقاضی شرکت در جلسات گروه درمانی شناختی- رفتاری 24 نفر از افرادی که نمره های عزت نفس آنان در مرحله ی غربالگری پایین بود، به عنوان نمونه ی آماری انتخاب شده و به طور تصادفی در دو گروه آزمایش و کنترل گمارده شدند. در هر دو گروه 7 دانشجوی دختر و 5 دانشجوی پسر شرکت کردند. سپس درمان شناختی- رفتاری در طی هشت جلسه (5/1 ساعته) و هفته ای یک جلسه بر روی گروه آزمایش اجرا شد و گروه کنترل مداخله ای دریافت نکرد. ابزارهای اندازه گیری پرسشنامه ی عزت نفس کوپر اسمیت و فهرست خود اثرمندی شرر بود که بر روی هر دو گروه به عنوان پیش آزمون و پس آزمون اجرا شد. برای تجزیه و تحلیل داده ها از روش تحلیل کوواریانس چند متغیری (MANCOVA) استفاده شد.بعد از کنترل نمره های پیش آزمون، اعضای گروه آزمایش در مقایسه با گروه کنترل به طور معنی داری عزت نفس و خوداثرمندی بیشتری نشان دادند. به نظر می رسد که گروه درمانی شناختی- رفتاری می تواند عزت نفس و خوداثرمندی دانشجویان را ارتقاء دهد.

با توجه به اهمیت یادگیری درس زبان انگلیسی، هدف از این مطالعه بررسی نقش خودکارآمدی، جهت گیری های انگیزشی و راهبردهای یادگیری زبان در پیش بینی عملکرد تحصیلی زبان انگلیسی دانش آموزان مقطع سوم راهنمایی شهر تبریز است. بدین منظور 164 آزمودنی، شامل 83 دانش آموز دختر و 81 دانش آموز پسر با روش نمونه گیری تصادفی خوشه ایانتخاب شدند. آزمودنی ها پرسشنامه های «مقیاس خودکارآمدی عمومی شرر»، «مقیاس جهت گیری های یادگیری زبان»، «سیاهه راهبردهای یادگیری زبان» و همچنین «آزمون معلم ساخته پیشرفت تحصیلی زبان انگلیسی » را تکمیل کردند. نتیجه ی ضریب همبستگی پیرسون نشان داد که بین خودکارآمدی، راهبردهای شناختی و فراشناختی، انگیزش درونی با عملکرد تحصیلی زبان انگلیسی رابطه مثبت معنی داری وجود دارد. و بین جهت گیری بی انگیزشی و عملکرد تحصیلی زبان انگلیسی رابطه منفی معنی دار وجود دارد. همچنین نتیجه های تحلیل رگرسیون گام به گام و آزمون بتا نشان داد که بی انگیزشی، خودکارآمدی و انگیزش درونی بهترین پیش بینی کننده های پیشرفت تحصیلی زبان انگلیسی دانش آموزان است. در مجموع یافته های پژوهش حاضر، بر نقش موثر خودکارآمدی، راهبردهای یادگیری زبان و جهت گیری های انگیزشی زبان بر پیشرفت تحصیلی زبان انگلیسی تاکید می کند.

پژوهش حاضر با هدف بررسی تاثیر مشاوره شغلی حکائی بر سازگاری شغلی و تعهد سازمانی اجرا شد. روش تحقیق به صورت میدانی تجربی با پیش آزمون، پس آزمون و گروه کنترل است. جامعه آماری این پژوهش کلیه ی کارکنان آموزش و پرورش شهرستان اصفهان هستند که بر اساس نمونه گیری تصادفی 60 نفر انتخاب و در دو گروه آزمایش (30 نفر) و گواه (30 نفر) گمارده شدند. ابزار اندازه گیری در این پژوهش پرسشنامه ی سازگاری شغلی پورکبیریان (1386) و پرسشنامه تعهد سازمانی آلن و مایر (1990) است. اطلاعات تحقیق با استفاده از نرم افزار spss و با روش تحلیل مانوا داده ها تجزیه و تحلیل شدند. یافته ها نشان داد که مشاوره حکائی بر سازگاری شغلی و بازخورد سازمانی تاثیر معناداری داشته است (p<0/01).