مجله دستاورد های روانشناختی
سال هفدهم شماره 2 (پیاپی 4، پاییز و زمستان 1389)

هدف پژوهش حاضر ساخت و اعتباریابی ابزاری استاندارد و ویژه برای سنجش رضایت شغلی کارکنان و رضایت مشتریان بانک و تعیین عوامل هر یک بود. روش پژوهش از نوع توصیفی– پیمایشی بود و به این منظور دو پرسشنامه سنجش رضایت شغلی ویژه کارکنان بانک و رضایت مشتریان بانک طراحی شد. در مطالعه ی مقدماتی خصوصیات روانسنجی از جمله رواییمحتوا و صوری هر دو پرسشنامه وارسی شد. سپس پرسشنامه های نهایی در بین نمونه 873 نفری از کارکنان شعب بانکصادرات ایران در شهر تهران و نمونه350 نفری مشتریان بانک مذکور باروش نمونه گیری تصادفی طبقه ای انتخاب و اجرا شد. نتایج تحلیل عاملی اکتشافی پرسشنامه رضایت شغلی ضمن تایید ساختار نظری اولیه، هفت عامل را به عنوان عوامل مهم رضایت شغلی کارکنان بانک نشان داد که به ترتیب عبارتند از: تامین نیاز های مادی و روانی، روابط با همکاران و مشتری، ماهیت کار، روابط با سرپرست، منزلت، مسئولیت و احترام، عوامل محیطی کار و جو سازمانی. میزان رضایت شغلی کارکنان بانک در حد متوسط بود. ضعیف ترین احساس رضایت شغلی کارکنان مربوط به جو سازمانی نامناسب، ارضای نیازهای مادی و معنوی و عوامل محیطی شعب بانک بود. در کنار آن کارکنان احساس رضایتمندی مطلوبی نسبت به همدلی و همکاری در بین همکاران و با دیگران و نیز شایستگی و صلاحیت روسا داشتند.نتایج تحلیل عاملی اکتشافی پرسشنامه رضایت مشتری نیز ضمن تایید ساختار نظری اولیه چهار عامل را در تامین رضایت مشتریان مهم نشان داد، که عبارتند از: رضایت از کارکنان و فرایندها، رضایت از محیط فیزیکی، موانع تجهیزاتی خدمت رسانی و موانع انسانی خدمت رسانی. میزان رضایت مشتریان بانک صادرات در حد خوب و مطلوب بود.

هدف از پژوهش حاضر بررسی رابطه ی انگاره ی ذهنی از خدا با روان پریشی و جسمی سازی در دانشجویان می باشد. بدین منظور تعداد 363 نفر از دانشجویان دانشگاه های علوم پزشکی تهران و ایران با استفاده از روش نمونه گیری طبقه ای انتخاب شدند. مقیاس های روان پریشی و جسمی سازی در چک لیست نشانگان رفتاری (دراگوتیس و همکاران، 1973) و مقیاس انگاره ی ذهنی از خدا (گورساچ، 1968) بر روی دانشجویان اجرا شد. تحلیل داده ها با استفاده از رگرسیون چندگانه نشان داد که میزان روان پریشی و جسمی سازی دانشجویان را می توان از نوع انگاره ی ذهنی آنان از خدا پیش بینی کرد. همچنین نتایج پژوهش نشان داد، دانشجویان دختری که انگاره ی ذهنی مثبتی از خدا داشتند از روان پریشی و جسمی سازی کمتر و دانشجویان پسری که انگاره ی ذهنی مثبت از خدا داشتند و خداوند را بی نهایت و در ورای زمان و مکان به حساب می آوردند، از روان پریشی کمتری برخوردار بودند. لازم به توضیح است که هر چند ارتباط میان برخی از سازه های پژوهش از لحاظ آماری معنی دار است، اما قدرت تبیین کنندگی این روابط ضعیف است.

هدف پژوهش حاضر، طراحی و آزمون الگویی از پیشایندها و پیامدهای موفقیت کارراهه ذهنی در یک سازمان صنعتی بود. نمونه این پژوهش شامل 400 نفر بود که با استفاده از روش تصادفی ساده انتخاب شدند. شرکت کنندگان در این پژوهش پرسشنامه های مهارت سیاسی، شخصیتی نئو (Neo-FFI) حمایت سرپرست، دلبستگی شغلی، قصد ترک شغل و تعهد عاطفی را تکمیل نمودند.ارزیابی الگوی پیشنهادی از طریق الگویابی معادلات ساختاری (SEM) و با استفاده از نرم افزارهای SPSS ویراست 17 و AMOS ویراست 16 انجام گرفت. نتایج حاکی از برازش نسبتا خوب الگو با داده ها بود. همچنین، از 7 فرضیه پژوهش 6 فرضیه مورد تایید قرار گرفتند.

هدف این پژوهش بررسی اندازه گیری ویژگی های روانسنجی (پایایی و روایی سازه) مقیاس رجحان های زود/ دیر خوابیدن در بین کارکنان دانشگاه شهید چمران بود.در این پژوهش 200 نفر از کارکنان اداری دیپلم به بالا دانشگاه شهید چمران اهواز به صورت تصادفی ساده برگزیده شدند و به مقیاس رجحان های زود/ دیر خوابیدن و پرسشنامه سنخ شخصیتی بامدادی-شامگاهی پاسخ دادند. تحلیل مولفه های اصلی (با روش چرخش واریماکس) در مقیاس رجحان های زود/ دیر خوابیدن سه عامل (فعالیت عمومی، جهت گیری بامدادی و جهت گیری شامگاهی) که رویهم 83/48% واریانس مقیاس تبیین کردند. همچنین بر اساس ساختار عاملی تاییدی مدل سه عاملی با یک اصلاح نسبت به مدل یک عاملی با دو تعدیل در جامعه برازنده تر است. نتیجه های به دست آمده در مورد همسانی درونی کل مقیاس و عامل های سه گانه بیانگر پایایی در حد قابل قبول مقیاس بود. همبستگی بین هر یک از ماده های مقیاس با نمره ی کل ماده ها از 41/0 تا 64/0 متغیر و همگی معنادار بودند. ضریب روایی همزمان بین مقیاس رجحان های زود/ دیر خوابیدن و خرده مقیاس ها با پرسشنامه جهت گیری سنخ شخصیتی بامدادی-شامگاهی معنادار بودند. با توجه به روایی و پایایی مقیاس رجحان های زود/ دیر خوابیدن می توان از این مقیاس در محیط های صنعتی و سازمانی، بالینی و تحقیقاتی در راستای جایگزین کردن کارکنان در نوبت های کاری، افزایش کارایی، پیش گیری و کاهش صدمات جسمانی و روانی انسان ها استفاده کرد.

پژوهش حاضر به منظور بررسی رابطه ی ساده و چندگانه رویدادهای استرس زای زندگی، کیفیت خواب و خشنودی شغلی با خستگی مزمن در کارمندان یک شرکت صنعتی انجام شده است. نمونه ی مورد بررسی شامل 225 نفر از کارمندان شرکت صنعتی بود که به روش نمونه گیری تصادفی طبقه ای انتخاب شدند. برای گردآوری داده ها از ابزارهای مقیاس خستگی چالدر، مقیاس رویدادهای زندگی، شاخص کیفیت خواب پیتزبرگ و مقیاس خشنودی شغلی استفاده شد. داده های به دست آمده با استفاده از روش همبستگی پیرسون و رگرسیون چند متغیری به روش ورود مکرر و گام به گام مورد تحلیل قرار گرفت. یافته های تحقیق نشان داد که رویدادهای استرس زا، کیفیت خواب و خشنودی شغلی با خستگی مزمن ارتباط معنی داری دارند. همچنین نتیجه نشان داد که کیفیت خواب، بهترین پیش بینی کننده ی خستگی مزمن در کارمندان است.

در این پژوهش رابطه ی مشارکت در تصمیم گیری با تنش شغلی با توجه به نقش میانجی عدالت رویه ای و بی اعتمادی بین فردی مورد بررسی قرار گرفت. جامعه ی آماری کارکنان مرد یک مجموعه صنعتی در شهر اصفهان (به تعداد 800 نفر) می باشند که از بین آنها 211 نفر به شیوه نمونه گیری تصادفی ساده انتخاب شدند. ابزارهای سنجش شامل شاخص تنش شغلی (کاهن و همکاران، 1964)، مقیاس عدالت رویه ای (مورمن، 1991)، پرسشنامه بی اعتمادی بین فردی (میلر، 1991) و مشارکت در تصمیم گیری (میلر، 1991) بودند. داده ها از طریق ضریب همبستگی پیرسون، الگوسازی معادله ساختاری (SEM)، تحلیل رگرسیون میانجی و آزمون سوبل مورد تحلیل قرار گرفتند. نتیجه ی الگو سازی معادله ساختاری نشان داد که مشارکت در تصمیم گیری، 4/6 درصد از واریانس عدالت رویه ای را تبیین می کند، اما با بی اعتمادی بین فردی دارای رابطه ی معنی داری (05/0P>) نیست. عدالت رویه ای نیز، 3/17 درصد از واریانس بی اعتمادی بین فردی را و عدالت رویه ای و بی اعتمادی بین فردی، 1/24 درصد از واریانس تنش شغلی را تبیین نمودند. تحلیل میانجی نشان داد که عدالت رویه ای، متغیر میانجی کامل در رابطه مشارکت در تصمیم گیری با بی اعتمادی بین فردی و تنش شغلی است. اما بی اعتمادی بین فردی در رابطه عدالت رویه ای با تنش شغلی، نقش یک متغیر میانجی پاره ای را ایفاء می نماید.

هدف از انجام این پژوهش بررسی تاثیر هشت هفته تمرین هوازی بر میزان سلامت روان دانشجویان پسر دانشگاه شهید چمران اهواز می باشد. تحقیق حاضر از نوع تجربی میدانی می باشد که با استفاده از طرح پیش آزمون-پس آزمون با گروه کنترل انجام می گیرد. در این پژوهش برای سنجش سلامت روان از پرسشنامه سلامت عمومی GHQ-28 استفاده شده است. جامعه ی آماری تحقیق کلیه دانشجویان (432n=) پسر واحد تربیت بدنی عمومی 1 و 2 دانشگاه شهید چمران اهواز در سال تحصیلی 85-84 می باشند که از این میان آنها پس از محاسبه ی نمره ی سلامت روان، آن دسته از دانشجویانی که نمره ی سلامت عمومی آنها یک و نیم انحراف معیار بالاتر از میانگین (35/22± 58) بود،70 نفر به طور تصادفی ساده انتخاب و سپس این افراد به طور تصادفی به دو گروه آزمایش (35n=) و گواه (35n=) تقسیم شدند. تجزیه و تحلیل داده ها توسط SPSS16 و با استفاده روش آماری تحلیل کوواریانس چندمتغیری انجام شد. بررسی یافته های تحقیق نشان داد که تمرین هوازی بر روی افسردگی (004/0>p) و اضطراب (005/0>p) تاثیر مثبت و معنادار دارد، در حالی که هیچ گونه تاثیر معنی داری بر روی شکایت جسمانی و اختلال در کارکرد اجتماعی نداشته است.

هدف پژوهش حاضر مقایسه بازشناسی بیان چهره ای هیجان و پردازش شناختی در بیماران مبتلا به اسکیزوفرنی (آشفته و پارانوئید) و افراد بهنجار می باشد. روش پژوهش حاضر علی – مقایسه ای است. نمونه پژوهش شامل 60 بیمار مبتلا به اسکیزوفرنی (30 نفر پارانوئید و 30 نفر آشفته) و 30 نفر از افراد بهنجار که از لحاظ جنس، سن و تحصیلات با گروه بیمار همتا شده بودند، با روش نمونه گیری در دسترس انتخاب شدند. برای جمع آوری داده ها از آزمون بازشناسی بیان چهره ای هیجان، آزمون حافظه وکسلر، آزمون استروپ و پرسشنامه پردازش اطلاعات استفاده شده است. برای تجزیه و تحلیل داده ها از تحلیل واریانس چندمتغیری و آزمون تعقیبیLSD استفاده شد. یافته ها نشان داد که بین سه گروه در بازشناسی بیان چهره ای هیجان تفاوت معنی دار وجود دارد و افراد مبتلا به اسکیزوفرنی در بازشناسی چهره ای هیجان نقص دارند. همچنین افراد مبتلا به اسکیزوفرنی پارانوئید از نظر متغیر فوق بهتر از افراد مبتلا به اسکیزوفرنی آشفته عمل کردند. علاوه بر این، بین سه گروه در سرعت پردازش، پردازش اطلاعات و حافظه کلامی و غیرکلامی تفاوت معنادار وجود داشت. افراد مبتلا به اسکیزوفرنی از نوع آشفته از نظر متغیرهای پردازش اطلاعات، حافظه کلامی و غیرکلامی نسبت به دو گروه دیگر در وضعیت پایین تری قرار داشتند، از لحاظ سرعت پردازش افراد بهنجار در وضعیت بالاتر نسبت به دو گروه دیگر قرار داشتند. نقص در بازشناسی بیان چهره ای هیجان و پردازش شناختی در بیماران اسکیزوفرنی عمیق تر از افراد بهنجار می باشد، همچنین این نقایص در بیماران آشفته برجسته تر از بیماران پارانوئید می باشد. این نتیجه ها تلویحات مهمی برای پیگیری و درمان مبتلایان به اسکیزوفرنی دارد.

یکی از موضوع های مطرح شده در روان شناسی سلامت، بررسی اثرات مثبت ضربه های روانی روی افراد مواجه شده با حوادث ناگوار و تعیین متغیرهایی است که این اثرات مثبت را تسهیل می کنند. هدف این تحقیق بررسی نقش سبک های مقابله ای و خوش بینی در افزایش میزان رشد پس از سانحه روی نمونه ای از افراد مبتلا به ویروس HIV در طول یک دوره 6 ماهه بود. برای این منظور، نمونه ای از افراد آلوده به ویروس HIV (80 = N) که به تازگی این تشخیص را دریافت کرده بودند (کمتر از دو ماه) و به مرکز مشاوره بیماری های رفتاری خاص تحت نظارت دانشگاه علوم پزشکی شیراز مراجعه کرده بودند، به صورت در دسترس انتخاب شدند. از آنجا که هدف تحقیق بررسی تغییرات رشد پس از سانحه در طی یک مدت 6 ماهه بود، پرسشنامه های رشد پس از سانحه، جهت گیری زندگی و سبک های مقابله ای در ابتدای تحقیق و پرسشنامه رشد پس از سانحه 6 ماه بعد مجددا روی همان افراد اجرا شد. برای تجزیه و تحلیل آماری فرضیه ها از روش t – test همبسته و تحلیل رگرسیون استفاد شد. تحلیل آماری نشان داد که رشد پس از سانحه به طور معناداری در طی 6 ماه افزایش یافته است (001/0 ≥ P، 86/3 = t). به علاوه تحلیل رگرسیون روشن کرد که سبک های انطباقی مساله مدار و هیجان مدار با توجه به زمان استفاده از آنها، تاثیر متفاوتی در رشد پس از سانحه دارند. رابطه خوش بینی با رشد پس از سانحه معنادار نبود. این نتایج تلویحات مهمی هنگام کار روی افراد مواجه شده با ضربه روانی دارد. بر این اساس متخصصان بالینی باید از امکان وقوع رشد آگاه باشند و آن را تسهیل نمایند.

هدف از تحقیق حاضر بررسی تاثیر متغیر انگیزشی جهت گیری هدفی و اضطراب امتحان بر عملکرد درس ریاضی ، با میانجی گری خودکارآمدی ریاضی ، می باشد. برای انجام این تحقیق 240 دانش آموز، 120دختر و 120پسر ، پایه دوم رشته ریاضی دبیرستان های دولتی شهر تهران به روش تصادفی چندمرحله ای انتخاب شدند و پرسشنامه های جهت گیری هدفی، خودکارآمدی ریاضی و اضطراب ریاضی را تکمیل نمودند. همچنین، به منظور سنجش میزان عملکرد تحصیلی در درس ریاضی از نمره های امتحان پایان سال درس ریاضیات استفاده شد. نتایج تحلیل مسیر نشان داد که خودکارآمدی ریاضی میانجی مناسبی در رابطه جهت گیری های هدفی و اضطراب ریاضی با عملکرد ریاضی نیست؛ اما مسیرهای مستقیم هدف تبحرگرا با خودکارآمدی ریاضی، هدف عملکردگریز با خودکارآمدی ریاضی و اضطراب ریاضی با خودکارآمدی ریاضی معنی دار بودند. بالاخره، یک مدل اصلاحی، با میانجی گری اضطراب ریاضی، نیز آزمایش شد و برازنده تر از مدل با میانجی خودکارآمدی بود.

هدف این پژوهش مقایسه کمال گرایی، الکسی تایمی و سلامت روان در بین بیماران مبتلا به سندرم روده تحریک پذیر (IBS) و افراد سالم مراجعه کننده به مطب های گوارش شهر اهواز است که در تابستان و پاییز 1388 اجرا شد. نمونه ی پژوهش حاضر 144 نفر، شامل 72 بیمار مبتلا به IBS و 72 فرد سالمی بود که به عنوان همراه بیمار در مطب حضور داشتند و با تکمیل فرمAPS ، TAS-20و GHQ در این تحقیق شرکت کردند. جهت آزمون فرضیه ها از روش تحلیل واریانس چندمتغیری در سطح معنی داری 05/0 P<استفاده شد. یافته ها بیانگر این بود که بیماران IBS از نظر این سه ویژگی با افراد سالم تفاوت معنی دار دارند، به طوری که افراد بیمار در مقایسه با افراد سالم، کمال گراتر و الکسی تایمی کم تر بوده و از سلامت روان پایین تری برخوردارند.