مجله دستاورد های روانشناختی
پیاپی 2 (پاییز و زمستان 1388)

پژوهش حاضر به بررسی متغیرهای شناختی، انگیزشی و شخصیتی به عنوان پیش بین های بروز استعدادهای درخشان در دانشجویان دانشگاه شهید چمران اهواز پرداخته است. آزمودنی های این پژوهش را 204 دانشجوی عادی و 197 دانشجوی استعدادهای درخشان تشکیل می دهند، که با روش نمونه گیری تصادفی چند مرحله یی از بین دانشجویان عادی و استعدادهای درخشان دانشگاه شهید چمران انتخاب شدند و به وسیله ی 5 مقیاس، شامل: آزمون هوشی کتل، آزمون خلاقیت عابدی، فرم کوتاه مقیاس شخصیتی نئو، آزمون هوش هیجانی بار-آن و پرسشنامه ی راهبردهای انگیزشی یادگیری مورد سنجش قرار گرفتند. در این پژوهش، برای تحلیل داده ها از روش تحلیل ممیز استفاده شده است. نتیجه های به دست آمده نشان داد، به جز هوش شناختی، متغیرهای هوش هیجانی، خلاقیت، شخصیت و راهبردهای انگیزشی یادگیری، و همچنین ترکیب خطی این متغیرها، پیش بین های بروز استعدادهای درخشان در دانشجویان دانشگاه شهیدچمران می باشند.

هدف از انجام این پژوهش بررسی اثربخشی فرایند حل مساله خلاق (CPS)، به عنوان یک راهبرد آموزشی، بر افزایش تفکر علمی، خلاقیت و نوآوری در دانشجویان دانشگاه شهید چمران بود. آموزش فرایند CPS (با استفاده از دوازده تکنیک خلاقیت در دو دوره تفکر خلاق و انتقادی) به عنوان متغیر مستقل و تفکر علمی، خلاقیت و نوآوری به عنوان متغیرهای وابسته بودند. پژوهش حاضر یک طرح آزمایش میدانی با پیش آزمون-پس آزمون و پیگیری با گروه گواه بود. ابزار این پژوهش شامل پرسشنامه های تفکر علمی لیانگ و همکاران، خلاقیت عابدی و نوآوری کولز و واندن بروک بودند. نمونه ی پژوهش شامل 60 دانشجوی پسر و دختر دوره ی کارشناسی، دانشگاه شهید چمران در سال تحصیلی 88-1387 بود که با روش نمونه گیری تصادفی چند مرحله یی انتخاب و به دو گروه آزمایش و گواه گمارده شدند. قبل از آموزش فرایند CPS از هر دو گروه آزمایش و گواه پیش آزمون های تفکر علمی، خلاقیت و نوآوری گرفته شد. سپس، به گروه آزمایش فرایند CPS آموزش داده شد و به گروه گواه هیچ آموزشی ارایه نشد. پس از اتمام دوره ی آموزشی بلافاصله از هر دو گروه پس آزمون گرفته شد. در نهایت، پس از 6 هفته از اتمام دوره ی آموزشی دوباره از هر دو گروه آزمون های تفکر علمی، خلاقیت و نوآوری، به عنوان پیگیری، گرفته شد. نتیجه ی تحلیل کوواریانس چند متغیری (مانکوا) نشان داد که آموزش فرایند CPS باعث افزایش معنی دار تفکر علمی، خلاقیت و نوآوری در دانشجویان می شود. همچنین، نتیجه ی تحلیل کوواریانس چند متغیری با سنجش های تکراری نشان داد که اثر آموزش فرایند CPS در طول زمان بر تفکر علمی، خلاقیت و نوآوری دانشجویان اثر پایدار دارد.

هدف از این پژوهش اثربخشی آموزش به شیوه شناختی-رفتاری بر بهبود عملکرد خانواده زوج های ناسازگار واحد مرکزی 148 بهزیستی تهران بود. طرح پژوهش ، طرح آزمایشی گروه گواه با پیش آزمون و پس آزمون بود. جامعه ی مورد مطالعه در این تحقیق شامل همه ی زوجینی بود که در سال 1388 به مرکز مشاوره ی بهزیستی شماره 148 تهران مراجعه کردند و دارای مشکلات زوجی از قبیل، مشکل ارتباطی، روابط سرد و خشک و غیره بودند. 30 زوج بر اساس مصاحبه، با توجه به مدل مک مستر (1978) به طور تصادفی ساده انتخاب شدند. این 30 زوج به طورتصادفی به دو گروه آزمایش و گواه (در هر گروه 15 زوج) تقسیم شدند. ابزار پژوهش، آزمون عملکرد خانواده (FAD) بود. روش کار به این گونه بود که ابتدا از تمام زوجین پیش آزمون (آزمون عملکرد خانواده) به عمل آمد، و پس از این که زوجین گروه آزمایش در 8 جلسه آموزشی شرکت کردند از تمام زوجین پس آزمون به عمل آمد. نتیجه ها نشان داد مداخله آزمایشی (آموزش به شیوه شناختی رفتاری)، بر بهبود روابط زناشویی و عملکرد خانواده ی زوجین تاثیر دارد.

پژوهش حاضر به منظور بررسی سیستم های مغزی-رفتاری (سیستم فعال ساز رفتاری، سیستم بازداری رفتاری و سیستم جنگ و گریز) به عنوان متغیرهای پیش بین تیپ های شخصیتی A، C و D در دانشجویان دانشگاه شهید چمران اهواز اجرا گردید. نمونه شامل 273 دانشجوی کارشناسی ارشد و دکتری دانشگاه شهید چمران اهواز بود، که به روش نمونه گیری تصادفی طبقه یی انتخاب شدند. ابزار مورد استفاده در این پژوهش شامل پرسشنامه های گری- ویلسون (GWPQ)، تیپ A(TAQ)، تیپ شخصیتی C (TCPI) و تیپ D(DS14) بود. در این پژوهش به منظور تحلیل داده ها از همبستگی متعارف استفاده شد. یافته ها نشان می دهد که ترکیب خطی تیپ های شخصیتی A، C وD به وسیله ی ترکیب خطی سیستم های مغزی-رفتاری (سیستم فعال ساز رفتاری، سیستم بازداری رفتاری و سیستم جنگ و گریز) قابل پیش بینی است. طبق تابع متعارف اول در این پژوهش، به ترتیب تیپ های شخصیتی D، C و A به وسیله سیستم های بازداری رفتاری و جنگ و گریز قابل پیش بینی هستنند. همان طور که نتیجه ها نشان دادند، تیپ های شخصیتی A،C و D به وسیله ی سیستم های مغزی-رفتاری متفاوتی قابل پیش بینی هستند. با توجه به این نتیجه ها این سه تیپ شخصیتی از این نظر از هم قابل تمیز و تفکیک هستند.

خشنودی شغلی به عنوان واکنش های شناختی، درونی و ارزیابی کننده ی افراد نسبت به شغل شان، تحت تاثیر عامل های مختلفی از قبیل میزان درآمد، شرایط فیزیکی محیط کار، نوع روابط حاکم بر محیط کار و... می باشد. با این حال عامل بسیار مهمی که تحقیقات اندکی در کشور ما در مورد آن انجام گرفته، نقش عامل های شخصیتی در خشنودی شغلی است. لذا تحقیق حاضر به بررسی رابطه بین مدل پنج عاملی شخصیت و خشنودی شغلی می پردازد. بدین منظور تعداد 370 نفر از کارکنان کارخانه ی تراکتور سازی ایران از طریق نمونه گیری تصادفی طبقه یی از 12 حوزه ی شغلی به عنوان نمونه ی تحقیق انتخاب شدند و پرسشنامه ی NEO-FFI برای ارزیابی شخصیت و پرسشنامه ی JDI جهت ارزیابی خشنودی شغلی اجرا شد. آزمون فرضیه ها نشان داد که ابعاد باوجدان بودن، برون گرایی و دلپذیر بودن همبستگی مثبتی با خشنودی شغلی دارند. اما بعد روان رنجورخویی همبستگی منفی معنادار با خشنودی شغلی دارد. در تحقیق حاضر هیچ رابطه معناداری بین بعد انعطاف پذیری و خشنودی شغلی به دست نیامد. نتیجه ی تحلیل رگرسیون خطی چندگانه جهت تعیین نقش عامل های شخصیتی پنجگانه در پیش بینی و تبیین خشنودی شغلی نشان داد که بعد باوجدان بودن (09/0R2adj=)، روان رنجورخویی (02/0R2adj=) و انعطاف پذیری (01/0R2adj=) به ترتیب مهم ترین پیش بینی کننده های خشنودی شغلی هستند. بنابراین 3/12 درصد واریانس خشنودی شغلی در تحقیق حاضر توسط عامل های شخصیتی تبیین می شود.

هدف پژوهش حاضر بررسی نقش منبع کنترل درونی، تحمل ابهام، عزت نفس، خودکارآمدی، خودشکوفایی، خطرپذیری و نوآوری به عنوان پیش بین های موفقیت و شکست مدیران واحدهای تولیدی در کارآفرینی بود. نمونه ی این پژوهش شامل190 مدیر (105 مدیر موفق و 85 مدیر ناموفق از نظر کارآفرینی) بود، که به صورت تصادفی از واحدهای تولیدی استان های مرکزی و اردبیل انتخاب شدند. برای جمع آوری داده ها از مقیاس منبع کنترل درونی، مقیاس تحمل ابهام، مقیاس خودکارآمدی، مقیاس خودشکوفایی، مقیاس عزت نفس و پرسشنامه شخصیتی استفاده شده است. در این پژوهش برای تجزیه و تحلیل داده ها از روش تحلیل ممیز استفاده شد. نتیجه های به دست آمده از معادله تابع ممیز، فرضیه ی پژوهش را تایید کرد و یافته ها نشان دادند که مدیران موفق و ناموفق در کارآفرینی را می توان از روی متغیرهای شخصیتی پیش بینی کرد. نتیجه های به دست آمده و مدل ارایه شده توسط این پژوهش مورد بحث قرار خواهد گرفت.

هدف از تحقیق حاضر، بررسی رابطه عزت نفس، انگیزه موفقیت و اضطراب کلاس زبان خارجی با عملکرد دانشجویان در درس زبان انگلیسی بود. 198 دانشجوی مقطع کارشناسی رشته روانشناسی دانشگاه شهید چمران اهواز در این تحقیق به عنوان نمونه تحقیق شرکت کردند. در این تحقیق چهار پرسشنامه شامل پرسشنامه عزت نفس کوپر اسمیت، پرسشنامه انگیزه موفقیت، پرسشنامه اضطراب کلاس زبان خارجی،و پرسشنامه انگیزش تحصیلی مورد استفاده قرار گرفتند. جهت تجزیه و تحلیل داده ها از آمار توصیفی و آمار استنباطی شامل ضریب همبستگی ساده و رگرسیون چندگانه به منظور تبین روابط بین متغیرها استفاده گردید. یافته های تحقیق نشان داد که بین عزت نفس و عملکرد در زبان خارجی دانشجویان رابطه مثبت معنی دار وجود دارد. همچنین بین انگیزه موفقیت و عملکرد در زبان خارجی دانشجویان رابطه مثبت معنی دار وجود دارد. نتیجه های نیز نشان دادند که بین اضطراب کلاس زبان خارجی و عملکرد در زبان خارجی رابطه منفی معنی دار وجود دارد. نتیجه های رگرسیون نیز نشان دادند که بهترین متغیر های پیش بینی کننده عملکرد در زبان خارجی آنگیزه موفقیت و اضطراب کلاس زبان بودند.

سرسختی روان شناختی یک ساختار شخصیتی محافظت کننده در مقابل فشارهای زندگی است، که در قالب یک سازه ی سه مولفه یی مرکب از تعهد، کنترل و مبارزه جویی توسط کوباسا مفهوم سازی شده است. نقش این ویژگی در پژوهش های گوناگونی تایید شده، اما زمینه های شکل گیری و پیشایندهای محیطی آن کم تر مورد مطالعه بوده است. این پژوهش به منظور شناسایی عملکردهای (تعاملات خانوادگی) مرتبط با سرسختی در یک نمونه ی 324 نفری (170 دختر و 154 پسر) از دانش آموزان دوره ی سه ساله متوسطه شهر کرمانشاه انجام شده است. برای سنجش تعاملات خانوادگی، مقیاس 75 پرسشی عملکرد خانواده برنارد بلوم (FFS) که پانزده بعد از عملکرد خانواده را می سنجد، و برای سنجش سرسختی، مقیاس 45 پرسشی سرسختی نوجوانان (AHS) که سه مولفه ی سرسختی را می سنجد، به کار رفته است. داده ها با استفاده از ضریب همبستگی پیرسون و تحلیل رگرسیون چندگانه ی آزمون، تحلیل شدند. و شواهد لازم دال بر وجود ارتباط معنی دار بین عملکرد خانواده و سرسختی به دست آمده است. یافته ها نشان دهنده ی آن است که برای پیش بینی نمره های سرسختی، ضریب های ابعاد سبک خانواده ی آزادمنش، جامعه پذیری خانواده، سبک خانواده ی قانون مند و انعطاف پذیری خانواده معنی دار بوده اند. یافته های این پژوهش اهمیت تعاملات مثبت در خانواده و ضرورت اجتناب از تعاملات منفی را متذکر شده و ره گشای یاوران خانواده برای راهنمایی و اصلاح تعاملات آنها می باشد.

هدف از این تحقیق بررسی تاثیر چارچوب گذاری درونی و بیرونی هدف و سبک ارتباطی کنترل کننده درونی، کنترل کننده بیرونی و حمایت کننده خود پیروی بر پیشرفت تحصیلی دانش آموزان پسر پایه پنجم ابتدایی آموزش و پرورش ناحیه 2 شهر قزوین بود. برای این منظور از یک طرح عاملی 2 × 3 استفاده شد. آزمودنی ها 147 نفر بودند که با روش نمونه گیری تصادفی چند مرحله یی انتخاب و در شش گروه آزمایشی و یک گروه گواه به صورت تصادفی جایگزین شدند. ابتدا یادگیری مطالب کتبی بر حسب دست یابی به یک هدف درونی (سلامت) در برابر یک هدف بیرونی (ظاهر جسمی) چارچوب گذاری شد، و سپس به یک شیوه حمایت کننده خود پیروی یا کنترل کننده درونی یا کنترل کننده بیرونی ارایه شدند. در ارتباط با عملکرد تحصیلی، هم یادگیری مفهومی و هم یادگیری طوطی وار مورد سنجش قرار گرفت. نتیجه های به دست آمده از تحلیل واریانس چند متغیری داده ها نشان داد که چارچوب گذاری درونی هدف در مقایسه با چارچوب گذاری بیرونی هدف، پردازش مفهومی مطالب یادگیری را افزایش می دهد. علاوه بر این، دانش آموزانی که برای تعقیب این محتواهای هدف، یک سبک ارتباطی حمایت کننده خود پیروی را تجربه کردند در مقایسه با دانش آموزانی که تحت فشار درونی یا بیرونی قرار گرفتند، یادگیری مفهومی بیشتری نشان دادند. با این وجود، چنین نتیجه هایی برای یادگیری طوطی وار دیده نشد. به نظر می رسد که بافت های کنترل کننده درونی، کنترل کننده بیرونی و محتوای هدف بیرونی به طور برابر با بافت های حمایت کننده خود پیروی و هدف درونی در پیشبرد یادسپاری تحت الفظی مطالب یادگیری موثر باشند.

پژوهش حاضر با هدف بررسی رابطه عدالت سازمانی ادراک شده (عدالت توزیعی، عدالت رویه ای، عدالت بین فردی، عدالت اطلاعاتی) و انگیزه های رفتار مدنی سازمانی (انگیزه علاقه به سازمان، انگیزه ارزش های اجتماع یار، انگیزه مدیریت برداشت) با رفتار مدنی سازمانی (رفتار مدنی سازمانی معطوف به فرد و رفتار مدنی سازمانی معطوف به سازمان) انجام گرفت. در این پژوهش 200 نفر از کارکنان یک سازمان صنعتی با استفاده از روش نمونه گیری تصادفی ساده انتخاب شدند. شرکت کنندگان در پژوهش، پرسشنامه های عدالت سازمانی، انگیزه های رفتار مدنی سازمانی و رفتار مدنی سازمانی را تکمیل نمودند. نتایج نشان دادند که بین انواع عدالت سازمانی با رفتارهای مدنی سازمانی (فردی و سازمانی) همبستگی مثبت وجود دارد. نتایج همچنین حاکی از رابطه ای مثبت بین انگیزه های رفتار مدنی سازمانی با رفتارهای مدنی سازمانی (فردی و سازمانی) بودند. نتایج حاصل از تحلیل رگرسیون نیز نشان دادند که در پیش بینی رفتار مدنی سازمانی معطوف به سازمان، متغیرهای عدالت رویه ای، عدالت اطلاعاتی، انگیزه علاقه به سازمان، و انگیزه مدیریت برداشت و در پیش بینی رفتار مدنی سازمانی معطوف به فرد، متغیرهای عدالت رویه ای، عدالت بین فردی، و انگیزه ارزش های اجتماع یار نقش داشتند.