فصلنامه امنیت پژوهی
پیاپی 46 (تابستان 1393)

امنیت ازجمله موضوعاتی است که قلمرو و گستره آن تمامی ابعاد حیات فردی، اجتماعی، سیاسی، اقتصادی، فرهنگی و اخلاقی انسان را درمی نوردد. نخستین، مهم ترین و عمومی ترین هدف هر نظام سیاسی، تامین امنیت افراد جامعه است که پس از تامین آن، اهداف دیگر قابل اجرا خواهد بود. «اسلام» به عنوان کامل ترین و جامع ترین دین آسمانی، تفسیر واقع بینانه تری از امنیت فردی ارائه نموده است. قرآن مجید به منزله قانون اساسی مسلمانان، بسیاری از جزئیات مسائل امنیت فردی مسلمانان را بیان کرده و از کوچک ترین مطلب دراین باره فروگذار ننموده است.
در پژوهش حاضر، راهکارهای مهم تحقق امنیت فردی از منظر قرآن کریم بررسی شده است. یافته های تحقیق نشان می دهد راهکارهای مهمی نظیر تبعیت از هدایت الهی، ایمان و عمل صالح، خوف الهی، اطاعت الهی، ذکر، شکر، انفاق، صبر و قلب سلیم، باعث تحقق امنیت فردی خواهد شد. نویسندگان با استفاده از روش تحلیلی- توصیفی، در یک بررسی جامع از تمامی آیات قرآن کریم، آیات مرتبط با موضوع تحقیق را با توجه به معنا استخراج نموده و پس از بررسی آنها با استفاده از منابع متعدد در این زمینه، راهکارهای موردنظر را کشف و مورد تجزیه وتحلیل قرار داده اند.

امنیت و احساس امنیت یکی از نیازهای فطری انسان بوده و با ذات او آمیخته شده است. در ایجاد و احساس امنیت عوامل گوناگونی دخالت دارند که وجود آن سطح امنیت را افزایش داده و فقدان آن برقراری احساس امنیت را کند کرده یا مانع از تحقق آن شده است. یکی از این عوامل مبحث دین داری است که بر روی مولفه های امنیت تاثیرگذار است. این مقاله به بررسی ارتباط بین ابعاد دین داری (باور، مناسکی، تجربی و پیامدی) با احساس امنیت (مالی، جمعی، جانی و فکری) در فضاهای شهری پرداخته و در نتیجه گیری راهکارهایی برای افزایش سطح امنیت از طریق دین داری ارائه نموده است. محدوده مورد مطالعه شهر قم بوده و روش تحقیق در این مقاله پیمایشی است و با استفاده از اطلاعات اسنادی و مطالعات میدانی (فن پرسش نامه) که 383 نفر جامعه آماری آن را تشکیل می دهند، انجام گردیده است. یافته های تحقیق مبین این مطلب است که بین ابعاد دین داری و احساس امنیت رابطه ای معنادار و مستقیم برقرار است؛ یعنی با افزایش ابعاد دین داری، احساس امنیت بیشتر خواهد شد و بالعکس. هم چنین در رابطه با همبستگی بین ابعاد دین داری و احساس امنیت، بعد تجربی از تمامی ابعاد دین داری بیشترین مقدار تاثیر را در افزایش سطح امنیت دارا بوده است.

سازمان های حفاظت اطلاعات نیروهای مسلح در راستای انجام ماموریت های خود همواره در پی شناخت محیط ماموریتی و پیش بینی آینده با هدف نیل به وضعیت مطلوب، کاهش زمینه ها و بسترها و درنهایت مقابله با آسیب ها و تهدیدات امنیتی هستند. آگاهی درخصوص اوضاع و شرایط حال و آینده موضوعات ماموریتی در سطح سازمان های یادشده، از طریق تجزیه وتحلیل اطلاعات و به طورمعمول توسط بخش بررسی انجام می گیرد. سوال اصلی تحقیق عبارت است از اینکه آینده پژوهی چه نقشی در توسعه فرایند بررسی اطلاعاتی سازمان های حفاظت اطلاعات ن.م دارد؟ تحقیق از نظر اهداف کاربردی و توسعه ای است و ازنظر ماهیت و روش از نوع پیمایشی مقطعی است. جامعه آماری موردپژوهش را معاونین، مدیران، فرماندهان، کارشناسان خبره و ارشد بخش های بررسی سازمان های حفاظت اطلاعات نیروهای مسلح تشکیل می دهند. روش نمونه گیری هدفمند بوده و ابزار سنجش پژوهش، پرسش نامه 24 سوالی محقق ساخته است که روایی آن از طریق روایی محتوایی و اعتبار آن از طریق آلفای کرونباخ محاسبه شده است. پرسش نامه بر روی گروه نمونه ای که هدفمند انتخاب شده بود، اجرا شده و نتایج به دست آمده عبارتند از: روش های تحلیل روند، پویش محیطی، پایش روند، دیده بانی و مشورت با خبرگان به ترتیب موثرترین روش های آینده پژوهی در بررسی اطلاعاتی هستند که در بین روش های یادشده پایش روند و مشورت با خبرگان از طریق به کارگیری روش های علمی و تحلیلی و بهبود فرایند جمع آوری داده ها، موجب افزایش دقت پیش بینی در بررسی اطلاعاتی می گردد. همچنین روش پویش محیطی و دیده بانی از طریق تشخیص و شناسایی موضوعات نوپدید و برشمردن دقیق علل ایجاد تهدیدات در بررسی، موجب هشداردهی بهنگام در سطح سازمان ها می شود. افزون براین پایش روند و پویش محیطی از طریق رصد و پایش علائم و نشانه های تغییر محیط و اطلاع از روند موضوعات امنیتی آینده در بررسی، موجب پیشگیری از غافل گیری اطلاعاتی سازمان های حفاظت اطلاعات ن.م می گردد.

مدیریت کارآمد و موثر سازمان های حفاظت اطلاعاتی، بدون دسترسی به اطلاعات به روز عملا غیرممکن است. هر چه سازمان به اطلاعات به موقع و دقیق تری دسترسی داشته باشد، می تواند، تصمیمات منطقی تری گرفته و کاراتر عمل کند. درواقع افزایش پیچیدگی، تنوع و سرعت عملیات هایی که در یک سازمان حفاظت اطلاعاتی باید انجام شود، باعث شده است که اطلاعات، در انجام درست و دقیق عملیات، به عنوان یک منبع حیاتی و کلیدی ایفای نقش کند.
مطالعه دستگاه های اطلاعاتی و امنیتی کشورهای پیشرفته، بیانگر این واقعیت است که به کارگیری اثربخش فناوری اطلاعات و ارتباطات در فرایندهای اصلی ماموریتی سازمان، زمینه ساز بهبود فرایندها، روش ها و مدیریت سازمان بوده و از طریق افزایش قدرت (توان ایجاد تغییر رفتار در دیگران) و توان رقابتی سازمان، درنهایت ارتقای بهره وری را به همراه خواهد داشت. اهداف و سوال های این مقاله مشخص نمودن عوامل و شاخص های فناوری اطلاعات موثر در ارتقای بهره وری سازمان های حفاظت اطلاعاتی و اولویت بندی هرکدام از عوامل و شاخص های موردبحث است که با استفاده از روش تحلیل عاملی از نوع تجزیه به مولفه های اصلی، ضمن مشخص نمودن عوامل و شاخص ها میزان تاثیرگذاری هرکدام در ارتقاء بهره وری نیز مشخص شده است.

توجه به موضوع توسعه از اهمیت فراوانی برخوردار است. یکی از کارهای ویژه مهم توسعه، ایجاد امنیت است. ازآنجایی که امنیت ملی به امنیت نواحی و بخش های مختلف کشور وابسته است، هدف اصلی از نگارش این مقاله بررسی تاثیر توسعه بر ارتقای امنیت در نواحی کویری استان کرمان است. برای این منظور نواحی مسکونی اطراف کویر لوت مورد مطالعه قرار گرفته اند. سوال اصلی این تحقیق، تاثیر توسعه بر ارتقای امنیت نواحی کویری استان کرمان است. فرضیه اصلی این تحقیق بررسی رابطه بین توسعه و ارتقای امنیت نواحی کویری استان کرمان است. روش این تحقیق بر اساس هدف، کاربردی است و از حیث روش تحقیق نیز این تحقیق توصیفی است. به همین دلیل استفاده از ابزار پرسش نامه این تحقیق از نوع پیمایشی محسوب می گردد. در این تحقیق از ابزار پرسش نامه برای جمع آوری داده ها به صورت میدانی استفاده شده است که داده های اولیه را فراهم کرده است. داده های ثانویه از طریق روش کتابخانه ای، شامل مطالعه کتب، اسناد و مدارک جمع آوری گردید و هم چنین از اینترنت نیز برای جمع آوری داده ها استفاده شده است. جامعه آماری این تحقیق را 239 نفر از مدیران و روسای دانشگاه های استان کرمان تشکیل می دهند. تجزیه وتحلیل داده های این تحقیق با نرم افزارهای Spss و Excel انجام شده و آزمون فرضیه ها به روش ضریب پیرسون صورت گرفته است. یافته های تحقیق حاکی از آن است که در استان کرمان کمترین میانگین شاخص توسعه متعلق به سطح رضایت از خدمات حمل ونقل و خدمات آموزشی، کمترین میانگین شاخص از لحاظ فرهنگی، گسترش معضلات و ناهنجاری های اخلاقی در بین جوانان و کمترین میانگین شاخص از نظر اقتصادی، بحران ورشکستگی واحدهای تولیدی و صنفی و تعطیلی کارخانه ها، قاچاق ارز و کمترین میانگین شاخص اجتماعی مربوط به اخاذی زورگیری، زنان خیابانی و... است.

شبکه های رادیو شناختی« نسل جدید لایه های ارتباطی هستند که برای حل مشکل کمیابی پهنای باند فرکانسی به جهت تخصیص رادیوها ارائه شده اند، این رادیوها به دلیل پرش های تصادفی و نامنظم فرکانسی در مقابل اثرات اختلال و شنود مقاوم هستند. در این مقاله میزان اختلال پذیری شبکه های رادیوشناختی بررسی شده و احتمال اختلال و گذردهی به عنوان معیار ارزیابی این شبکه ها به دست آمده است و نشان داده شده که شبکه های رادیو شناختی می توانند به عنوان یک لایه ارتباطی مقاوم برای کاربردهای نظامی موثر و در مقایسه با سامانه های ارتباطی موجود، از درجه امنیت بالاتری برخوردار باشند و در صورت استفاده از چنین سامانه هایی، امنیت تبادل اطلاعات در برابر اختلال و شنود افزایش پیدا خواهد کرد.

بیست وهشت عضو پیمان آتلانتیک شمالی (ناتو) در اجلاس لیسبون پرتغال در سال 2010، درباره سپر موشکی ناتو به توافق رسیده و سپس استقرار بخشی از این سامانه در ترکیه، در شهریورماه سال 1390 به امضای مقام های رسمی ترکیه و آمریکا رسید و چند ماه بعد، این سامانه عملیاتی شد و مقام های آمریکایی از بیان اینکه این طرح برای خنثی سازی قابلیت های موشکی ایران است، ابایی نداشتند. هدف از این مقاله «بررسی تاثیر استقرار سامانه دفاع موشکی ناتو در ترکیه بر امنیت نظامی ج.ا.ا» است. حجم نمونه آماری این پژوهش 88 نفر از متخصصان و صاحب نظران موشکی کشور است که به صورت تصادفی – طبقه ای از بین 200 نفر از کارشناسان، مدیران و صاحب نظران موشکی انتخاب شده اند. در این راستا پرسش نامه ای متشکل از 30 سوال در رابطه با متغیرهای تحقیق تهیه و پس از توزیع و جمع آوری پرسش نامه ها، پاسخ ها از طریق نرم افزار spss مورد تجزیه وتحلیل آماری قرار گرفت. نتایج حاصل، فرضیه این تحقیق را تایید نمود. در نتیجه استقرار سپر دفاع موشکی ناتو در ترکیه با دارا بودن قابلیت های کشف و هشدار اولیه، سامانه های رهگیری، سکوهای پرتاب زمین پایه و دریاپایه و فراهم ساختن امکان جمع آوری اطلاعات جاسوسی دقیق و جزئی بر امنیت نظامی جمهوری اسلامی ایران تاثیرمعناداری دارد.