فصلنامه امنیت پژوهی
پیاپی 44 (زمستان 1392)

در این مقاله با تاکید بر اندیشه فرماندهی معظم کل قوا امام خامنه ای (مدظله العالی) که مبتنی بر مبانی الهی، پاسخگوی تعالی جمهوری اسلامی در عصر تهاجم فرهنگی و ناامنی های گسترده بوده است؛ تعالی معنوی نیروهای مسلح با طرح چارچوب نظری، موردبررسی قرارگرفته است. هدف این مقاله دست یابی به ماهیت تعالی معنوی در نیروهای مسلح است؛ ازاین رو تلاش شده به این سوال که مهم ترین عوامل موثر بر تعالی معنوی نیروهای مسلح ج.ا.ا کدام است؟ پاسخ داده شود. نوع پژوهش کاربردی – توسعه ای است و از روش تحلیل محتوا و نظریه پردازی داده بنیان استفاده و به منظور تحلیل گفتمان، از الگوی سه سطحی فرکلاف شامل؛ توصیف، تفسیر و تبیین استفاده گردید. در این راستا برای تعیین حجم نمونه، از روش نمونه گیری هدفمند به تعداد حداقل 39 نفر استفاده شده است.
سنجش روایی پرسشنامه تحقیق با اعمال آرای اصلاحی و پیشنهادی صاحب نظران احراز شد و پایایی تحقیق؛ با آلفای 84/0 از فرمول «کرونباخ» تعیین گردید.
نتایج تحقیق بیانگر آنست که تعالی معنوی در نیروهای مسلح حالت مطلوبی از معرفت، ایمان و اخلاق است که با ایفای نقش برجسته نظام فرماندهی در ایجاد بستر و فضای لازم طی فرایند پویای تهذیب و تربیت دینی با تاسی به ائمه معصومین علیهم السلام به دنبال آن هستیم و مهم ترین مولفه های تعالی معنوی نیروهای مسلح، شامل: اخلاص، معرفت دینی، محبت و عواطف معنوی، عمل صالح و کارکردها و ثمرات معنوی هستند؛ که در سطوح فردی، گروهی، سازمانی و فراسازمانی تاثیر دارند و از عوامل برتر در تعالی معنوی نیروهای مسلح سیزده عامل دارای اولویت گردیده اند که عامل «معنویت فرماندهی و رهبری ولی امر مسلمین و الگوپذیری فرماندهان» در صدر اولویت ها قرارگرفته است.

امنیت ملی هر کشوری تابعی از مجموعه تحولات داخلی و تحرکات حادث در محیط امنیتی آن است. بعد از تشکیل حکومت فدرالی در اقلیم کردستان، قدرت و نفوذ کردها در داخل عراق افزایش یافت. از سوی دیگر برخی کشورهای فرامنطقه ای ازجمله رژیم صهیونیستی بانگاه راهبردی به موقعیت اقلیم کردستان، حضور بی سابقه ای در اقلیم پیدا کردند و از استقلال آن حمایت می کنند. با این توضیح امکان سنجی استقلال اقلیم کردستان و تاثیر آن بر امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران به عنوان هدف اصلی این پژوهش در نظر گرفته شده و برای رسیدن به این موضوع موانع و منابع حرکت اقلیم به سوی استقلال بررسی و تاثیر استقلال احتمالی اقلیم بر امنیت ملی ایران با استفاده از نظریه «لنور جی مارتین» مشخص شده است. در این تحقیق از روش توصیفی- تحلیلی و گفت وگوی عمیق با صاحب نظران استفاده شده است؛ به این صورت که ابتدا اطلاعات موردنیاز از طریق منابع، اسناد، پرسش نامه و گفت وگوی عمیق جمع آوری و سپس به شیوه تفسیری مورد تجزیه وتحلیل قرارگرفته است. در جمع بندی موارد صورت گرفته محرز گردید که علایق شدید ناسیونالیستی، انگیزه نخبگان سیاسی حاکم بر اقلیم، در کنار حمایت برخی رقبای منطقه ای ایران، سه منبع اصلی حرکت اقلیم کردستان به سمت استقلال است؛ ولی حصر ژئوپلیتیک و آسیب پذیری طبیعی اقلیم کردستان به همراه مخالفت قدرت های نافذ منطقه ای (ایران و ترکیه) اصلی ترین موانع استقلال اقلیم کردستان هستند که از استقلال اقلیم در حال حاضر جلوگیری نموده است.

میزان سنجش مشروعیت سیاسی و مفاهیم مرتبط با آن همواره از دغدغه های اندیشمندان علوم سیاسی بوده است. گروهی مشروعیت سیاسی را با کارآمد بودن نظام سیاسی یکسان می دانند؛ یعنی یک نظام سیاسی زمانی مشروع می دانند که وظایف و کارکردهای متفاوت خویش را به درستی انجام می دهد، چنین شرایطی ثبات و امنیت را در جامعه به ارمغان می آورد. این برداشت از مفهوم مشروعیت، قرائتی کارکردگرایانه از نظام سیاسی دارد. تحقیق حاضر در پاسخ به این سوال که «در بازه زمانی 1368 تا 1392 مشروعیت نظام جمهوری اسلامی ایران با چه مولفه هایی در ثبات سیاسی و امنیت کشور نقش آفرینی کرده است؟» انجام یافته است.
روش گردآوری اطلاعات در این تحقیق کتابخانه ای و پرسشنامه دلفی بوده که بررسی آن نیز به شیوه توصیفی- تحلیلی صورت گرفته استلذا با مراجعه به 20 نفرازاستادان علوم سیاسی نظرات آن ها در سه دور دلفی اخذ و مورد بهره برداری قرار گرفت.

خلاصه نتایج نظرات جامعه آماری درباره سوالات سه گانه این پژوهش که مبتنی بر فرضیه است به شرح زیر است:85 درصد از اعضای جامعه آماری در حد زیاد و خیلی زیاد مولفه «توانایی ایجاد و حفظ اعتقاد به نظام» را در خصوص مشروعیت سیاسی، ثبات و امنیت ایران موثر دانسته اند.
100 درصد از اعضای جامعه آماری در حد زیاد و خیلی زیاد مولفه «رابطه مردم و حاکمیت» را برای مشروعیت سیاسی، ثبات و امنیت ایران موثر ارزیابی کرده اند.
85 درصد از اعضای جامعه آماری در حد زیاد و خیلی زیاد مولفه «اعتماد مردم به نهادهای حکومتی» را برای مشروعیت سیاسی و در نتیجه ثبات و امنیت ایران موثر دانسته اند.

یکپارچگی (انسجام) اجتماعی، امور فرهنگی، مدیریت قوی اقتصادی و توسعه، از وجوه نرم افزاری امنیت به شمار می رود. صنعت گردشگری به عنوان یکی از منابع درآمد و ایجاد اشتغال در سطح ملی می تواند رهیافتی برای توسعه اقتصادی در قلمرو ملی باشد؛ همچنین زمینه حفظ و ارتقای الگوهای فرهنگی در حوزه هنر و صنایع دستی، آداب و رسوم، سبک زندگی و سبک معماری را فراهم سازد.
پژوهشگران در این پژوهش به دنبال پاسخگویی به این سوال اصلی هستند که: «بین توانمندی های صنعت گردشگری و امنیت اجتماعی در جمهوری اسلامی ایران چه رابطه ای وجود دارد؟» پژوهش حاضر ازنظر اهداف، کاربردی؛ ابزار تحقیق، میدانی و کتابخانه ای؛ روش گردآوری داده ها، کمی و ازنظر ماهیت و نوع مطالعه، توصیفی است. روش نمونه گیری تصادفی ساده به تعداد 170 نفر (70 نفر متخصص و 100 نفر گردشگر محلی) است. ابزار سنجش این پژوهش دو پرسش نامه 23 سوالی و 30 سوالی پژوهشگر ساخته است که به مدد تئوری ها و بررسی یافته های پیشین گردآوری و سپس بر اساس نظریه متخصصان نهائی شد. اعتبار هر دو ابزار به وسیله آلفای کرونباخ محاسبه و برای تجزیه وتحلیل داده ها از آزمون آماری موسوم به t تک نمونه ای استفاده شده است.

یافته های تحقیق نشان می دهد که:طبق نظر متخصصان، توسعه صنعت گردشگری به طور معناداری موجب افزایش انسجام اجتماعی می شود.
طبق نظر ساکنان و گردشگران محلی، توسعه صنعت گردشگری نتوانسته موجب افزایش انسجام اجتماعی شود.
طبق نظر ساکنان و گردشگران محلی، توسعه صنعت گردشگری به طور معناداری موجب محرومیت زدایی در این مناطق شده است.
طبق نظر متخصصان و ساکنان و گردشگران محلی، توسعه صنعت گردشگری در کشور ایران نتوانسته بر ایجاد اشتغال در مناطق گردشگری، اثر مثبت و معناداری داشته باشد.

پیمان آتلانتیک شمالی-که در زمان جنگ سرد و برای مقابله با شوروی تاسیس شده بود- انتظار می رفت که با فروپاشی شوروی و انحلال پیمان ورشو کنار گذاشته شود، ولی با تلاش های ایالات متحده، نه تنها چنین اتفاقی نیفتاد، بلکه حوزه ماموریت های ناتو و دامنه نفوذ آن گسترش یافت. اهمیت و جایگاه ژئوپلیتیکی و ژئوراهبردی خلیج فارس باعث شده این منطقه در کانون توجه ناتو قرار گیرد و از سال 2004. م با همکاری کشورهای حاشیه جنوبی خلیج فارس، حوزه نفوذ ناتو به این منطقه گسترش یافته و روزبه روز بر دامنه نفوذ این سازمان افزوده شده است. این وضعیت می تواند حالت های مختلفی را در حوزه امنیتی جغرافیای پیرامون ایران رقم بزند که قدر مسلم آن، خطر و تهدید بودن حضور ناتو در خلیج فارس برای امنیت جمهوری اسلامی ایران خواهد بود؛ بنابراین در این مقاله تلاش می شود ضمن بررسی روند توسعه و گسترش ناتو در خلیج فارس و اهداف آن، تاثیر آن بر امنیت ملی ج.ا.ا. مورد بررسی و ارزیابی قرار گیرد.

«امنیت روانی» یکی از مهم ترین و درعین حال اساسی ترین موضوعات زندگی انسان ها است که تامین و توجه به آن ضرورتی اجتناب ناپذیر است. شناخت مفهوم امنیت روانی، راه کارها و موانع آن، ازجمله مسائل مهم و درخور توجهی است که این مقاله می کوشد تا به آن ها بپردازد. رجوع به اندیشه و آرای رهبران دینی برای پاسخ به پرسش های یادشده، از اهمیت بسزایی برخوردار است. سوال اصلی مقاله حاضر این است که راه های ایجاد امنیت روانی و موانع آن در اندیشه حضرت آیت الله العظمی خامنه ای چیست؟ بر این اساس مجموعه سخنان و بیانات ایشان از ابتدای تصدی جایگاه رهبری تا سال 1392، به عنوان جامعه آماری در نظر گرفته شده است. محقق در این مقاله با استفاده از روش تحلیل محتوا، جهت گیری ها، نقاط تاکید ایشان و تحلیل توجیهی، راه ها و موانع ایجاد امنیت روانی را واکاوی و دسته بندی نموده و نشان داده است که در نظر ایشان؛ «دوری از قرآن، نداشتن پیشرفت در بخش نرم افزاری تمدن اسلامی، پایبند نبودن به شریعت اسلامی، کمبود عنصر ایمان در زندگی، التهاب آفرینی در فضای جامعه، آماده نبودن و ضعف ملت ها در مقابل دشمنان، غفلت از آرمان های معنوی، علمی بودن محض دانشگاه ها، انجام ندادن کار نیک و ایجاد ناامیدی و یاس در جامعه، از مهم ترین موانع ایجاد امنیت روانی است و «انس با معارف قرآن، پرداختن به سبک زندگی اسلامی، شریعت اسلامی، دین و اخلاق، عنصر ایمان، نبودن التهاب در جامعه و وحدت کلمه، آمادگی نیروهای مسلح، ایجاد فضای معنوی و روح لطیف دینی، کار خیر و عمل نیک و نفی دشمن سازی موهوم» از راه های ایجاد امنیت روانی است.