مجله راهور
پیاپی 16 (بهار 1395)

امروزه رانندگی، با توجه به نقش مفید و ارزنده آن در حوزه حمل و نقل و ارتباطات انسانی ، بخش مهمی از زندگی اجتماعی محسوب می شود و همانگونه که هر اجتماعی نیاز به نظم و انضباط دارد تا از مسیر دلخواه خود منحرف نگردد، در فرهنگ و رفتار رانندگی نیز برای جلوگیری از هرج و مرج و دفع خطرات احتمالی آن، برقراری انضباط و توجه به نظم و حق و حقوق دیگران امری ملزوم و ضروریست. عوامل فرهنگی و اجتماعی نقش بسیار مهمی در رعایت قوانین و مقررات رانندگی و در نتیجه انضباط رانندگی دارد. بر همین اساس، در این مقاله ضمن سنجش میزان رعایت قوانین راهنمایی و رانندگی در بین شهروندان و رانندگان در شهرهای اردکان و میبد، رابطه سبک زندگی با انضباط رانندگی مورد مطالعه قرار می گیرد. به لحاظ روش شناسی در این پژوهش از روش پیمایش بهره گرفته شده است و جامعه آماری این پژوهش شامل شهروندان 18 تا 64 ساله شهرهای اردکان و میبد است که دارای خودروی شخصی هستند و به عنوان شغل رانندگی و یا شهروند عادی به فعالیت رانندگی می پردازند. حجم نمونه این تحقیق شامل 384 نفر است که با استفاده از روش محاسبه فرمول کوکران بدست آمده است. داده های مربوط به این پژوهش از طریق پرسشنامه که توسط پرسشگران به صورت مصاحبه چهره به چهره گردآوری شده، به دست آمده است. در تحقیق حاضر برای استخراج اطلاعات پرسشنامه از نرم افزار spss استفاده شده و به منظور تجزیه و تحلیل داده ها از جداول دوبعدی، همبستگی و تحلیل رگرسیون بهره گرفته شد. نتایج تحقیق نشان داده است که بین سبک زندگی و انضباط رانندگی رابطه معنی داری وجود دارد و ابعاد سبک زندگی توانسته 18/0 از تغییرات متغیر انضباط رانندگی را تبیین کند.

رفتار رانندگی، یکی از مهم ترین عوامل موثر بر وقوع تصادفات رانندگی می باشد. پژوهش حاضر سعی در شناخت دقیق این پدیده در بین رانندگان حمل ونقل عمومی دارد و همچنین اثر مشخصات جمعیت شناختی و رفتار رانندگی بر ریسک تصادفات را مورد بررسی قرار می دهد. نمونه موردمطالعه در این تحقیق رانندگان اتوبوس های شرکت واحد اتوبوس رانی در منطقه 7 تهران می باشد. روش تحقیق، پیمایش و ابزار گردآوری داده ها در این تحقیق علاوه بر داده های تصادفات رانندگان مقصر اخذشده از شرکت واحد اتوبوس رانی تهران، پرسشنامه است که داده های آن به صورت مصاحبه انفرادی با 242 راننده جمع آوری شده است. نتایج نشان داد رانندگان دارای کارت شهری در طی سه سال بطور میانگین 16.3 درصد بیشتر از رانندگان پایه یک تصادف داشته اند. همچنین بررسی ساعات کاری نیز نشان داد که رانندگان با 11 ساعت کاری بطور میانگین طی سه سال 20.1 درصد تصادفات بیشتری داشته اند. نتایج این پژوهش همچنین نشان داد که با افزایش سن و سابقه رانندگی میانگین تصادفات ابتدا روندی افزایشی و سپس روندی کاهشی دارد. برای آزمون فرضیات نیز از آزمون همبستگی پیرسون استفاده گردید. نتایج بدست آمده نشان داده که بین ریسک تصادف واقعی رانندگان با خطاها و تخلفات آن ها ازلحاظ آماری رابطه معناداری وجود دارد. همچنین بین سن رانندگان و ریسک تصادف آن ها نیز ارتباط معناداری یافت شد. بعلاوه، نتایج نشان می دهد که بین نوع گواهینامه (پایه یک و کارت شهری) رانندگان اتوبوس و ریسک تصادف ارتباط معناداری وجود دارد.

یکی از مهمترین ارکان سیستم مدیریت ایمنی راه، غربال سازی نقاط پر خطر است. این امر می تواند در سطح قطعات راه و یا سطح شبکه انجام گیرد. در بسیاری از موارد، بخصوص مسائل تخصیص بهینه بودجه ایمنی بین راه های یک حوزه، تعیین اولویت بازرسی معابر، توزیع نیروهای اورژانس و پلیس در ایام خاص و یا نبود اطلاعات دقیق در سطح قطعه راه می توان با استفاده از روش پیچیده تری از بیز تجربی تخمین مناسبی از تصادفات را در سطح شبکه(معابر) به دست آورد و معابر یا محورهای پر خطر را شناسایی نمود. این تحقیق به غربال سازی معابر پرخطر استان خراسان رضوی بر مبنای اطلاعات تصادفات جرحی و فوتی سالهای 1391 و 92 با استفاده از روش بیز تجربی سطح شبکه پرداخته است. در این مطالعه توابع عملکرد ایمنی بوسیله روش مدل تعمیم یافته خطی با در نظر گرفتن توزیع دوجمله ای منفی برای تصادفات فوتی و جرحی به طور جداگانه با شناسایی 69 قطعه همگن برای 31 محور استان خراسان رضوی توسعه یافت. سپس با انباشته سازی اطلاعات ثبت شده و تخمینی تصادفات در قطعات راه با روش بیز تجربی سطح شبکه، میزان تصادفات 31 معبر استان تخمین زده شد و اولویت بندی معابر انجام گرفت. نتایج پژوهش نشان می دهد که متغیرهای نوع راه و وسیله نقلیه-کیلومتر در تخمین تصادفات اثر معنی داری دارند. همچنین مقدار R2adj و نمودار باقیمانده تجمعی استاندارد(CSR) حاکی از عملکرد مناسب توابع عملکرد ایمنی در تخمین نقطه ای برای سطح 95% اطمینان بود. در نهایت محورهای سبزوار-کاهک، باغچه- تربت حیدریه و سرخس- مشهد و نیزدر میان این محورها، قطعات سبزوار-کاهک، باغچه- نیشابور و سبزوار- قوچان در رتبه های 1 تا 3 قرار می گیرند و نیازمند توجه ویژه هستند.

سلامت اداری یعنی نظام اداری با رعایت اصول و مقررات اداری حاکم و با توجه به نظم اداری از قبل طراحی شده، وظایف خود را بخوبی و برای دستیابی به سازمانی سالم اجرا می کند. هدف پژوهش حاضر، تدوین استراتژی های موثر در ارتقای سلامت اداری پلیس راهور ناجا با استفاده از مدل SWOT است. جامعه آماری این پژوهش را فرماندهان و مدیران و افسران ارشد شاغل در پلیس راهور (112=N) تشکیل دادند که با توجه به جدول مورگان و کرجسی حجم نمونه 86 نفر بصورت تصادفی ساده انتخاب شد. ابزار اصلی گردآوری داده ها در این تحقیق پرسشنامه می باشد. لذا جهت تعیین روایی پرسشنامه ها، با بررسی و اعمال نظر حداقل سه نفر از اساتیدی که در حوزه سلامت اداری تدریس می کنند و نیز برخی از اعضای جامعه آماری، روایی پرسشنامه تعیین شد. همچنین جهت تعیین پایایی پرسشنامه از ضریب الفای کرونباخ استفاده گردید. ضریب آلفای کرونباخ برای عوامل محیط داخلی (قوت ها و ضعف ها) و محیط خارجی (فرصت ها و تهدیدات) به ترتیب برابر با 84/0 و 86/0 تعیین گردید که نشان دهنده پایایی بالای پرسشنامه مربوطه می باشد. نتایج پژوهش نشان داد که در عوامل داخلی قوت ها و در عوامل خارجی فرصت ها دارای وزن بیشتری نسبت به شعف ها و تهدیدات داشتند، لذا با توجه به این نتایج راهبرد موثر برای پلیس راهور ناجا راهبرد تهاجمی می باشد. نتایج این پژوهش می تواند برای فرماندهان و مدیران پلیس راهور ناجا جهت برنامه ریزی های خود مثمر ثمر واقع شود.

بررسی تطبیقی شیوه های فرهنگی اصلاح رفتار ترافیکی کاربران در کشور های توسعه یافته وارائه راهکار های اجرایی برای ایران صورت گرفته است . در این تحقیق از دوروش اکتشافی و پیمایشی برای جمع آوری داده ها استفاده شده است.در بخش روش اکتشافی از بین انبوه منابع خارجی مربوط به تجربیات کشور ها ، شا خص ها و الگوی اصلی اصلاح رفتار ترافیکی شناسایی و نظر نخبگان نسبت به ارزیابی الگو و شاخص ها مورد ارزیابی قرار گرفت و سپس از روش پیمایشی و استفاده از نظرات کارشناسان زمینه های تطبیق شیوه های فرهنگی اصلاح رفتار برای کاربران ایرانی بررسی شد. ابزار جمع آوری داده ها نیز در بخش پیمایشی پرسشنامه محقق ساخته بوده است که پایایی و روایی آن قبل از اجرا مورد تایید قرار گرفت و جامعه آماری نیز کارشناسان و نخبگان حوزه های مدیریت ترافیک ، فرهنگ ترافیک و پلیس راهور (و البته استاد های حوزه اجتماعی ، حقوقی ، روان شناسی ) بوده اند. نتایج تطبیقی نشان می دهد که باید از شیوه های فرهنگی درجهت جمع گرایی در رانندگی وجهت دهی کاربران ترافیکی به سمت احترام به همنوع و توجه به خواست و انتظارات دیگران در قالب آموزش های عملی سود جست و البته این نوع از آموزش های حتما از دوران مدرسه آغاز گردد.اگر چه در ایران شیوه های فرهنگی بر خلاف سایر کشور ها در جهت کنترل پرخاشگری رانندگی و احترام به قانون کاربرد دارد، لیکن افراد به راحتی قوانین را با پرداخت جرایم و رانت های اطلاعاتی دورمی زنند. همچنین پیشنهاد می گردد که با اشاعه فرهنگ ترافیکی در مدارس و آموزش عملی دو چرخه سواری ، استخدام افتخاری دانش آموزان به عنوان همیار پلیس ، توزیع متون آموزش ترافیک با اولویت پیشگیری از ترافیک توسط شرکت های خودرو سازی ، شرکت های بیمه و بهداشت و درمان و سازمان های حمل و نقل و شهرداری ها به اصلاح رفتار ترافیکی کاربران ( و رانندگان زن و مرد ، خودرو های شخصی و عمومی پرداخت.

شیوه و رفتار رانندگی نشان دهنده فرهنگ عمومی هر جامعه ای است. گسترش فزاینده تخلف رانندگی و پیامد های زیانبار ناشی از آن در اجتماع باعث شده است تا این موضوع به عنوان یکی از مساله مهم اجتماعی، مورد توجه این پژوهش قرار گیرد. لذا سئوال اصلی این پژوهش این بوده است که خود متخلفان رانندگی، چه دلایلی را برای تخلف رانندگی خود ذکر می کنند و دلایل آنان برای تخلف کردن در رانندگی چیست؟ روش پژوهش مورد استفاده در این تحقیق، گراندد تئوری بوده است. داده های این پژوهش از طریق مصاحبه کیفی عمیق و باز با 20 نفر از دانشجویان که تجربه چندین بار تخلف در رانندگی را داشته اند به شیوه نمونه گیری گزینشی و هدفمند زنجیره ای جمع آوری شده است. که پس از انجام این تعداد نمونه مصاحبه اشباع نظری حاصل شد. بر اساس یافته های این پژوهش، می توان بیان نمود که متخلفین رانندگی عواملی نظیر: نهادینه نشدن قوانین راهنمایی و رانندگی، رقابت ناسالم با دوستان، عدم شرایط روحی مناسب، هیجان های کاذب، ابراز وجود کردن و فردی پنداشتن رفتار رانندگی ، از جمله شرایط و عللی هستند که می توانند در فرایند شکل گیری تخلف رانندگی موثرند. درکنار این علل، شرایط و زمینه های دیگری نظیر ضعف در برخی زیر ساختار های مرتبط با رانندگی، کیفیت پایین جاده ها و استاندارد نبودن ماشین ها، در تخلفات رانندگی موثر بوده اند. مطالعه نشان داده است پیامد چنین شرایطی، منجر به تصادفات جاده ای و افزایش بی نظمی و تخلفات رانندگی خواهد شد.