فصلنامه دامپزشکی ایران
سال دوازدهم شماره 51 (تابستان 1395)

این آزمایش به منظور بررسی اثرات 1 و 25 دی هیدروکسی کوله کلسیفرول [1، 25 (OH)2 D3] (کلسیتریول) و عصاره ی هیدروالکلی میوه گیاه دارویی پنیر باد (Withania coagulans) بر پاسخ ایمنی و ریخت شناسی روده ی کوچک جوجه های گوشتی طراحی گردید. تیمارها در قالب فاکتوریل (2×3×2) شامل جیره ی کنترل مثبت با سطح کافی کلسیم و کنترل منفی (کاهش 30 درصدی سطح کلسیم)، 3 سطح عصاره ی پنیرباد (صفر، 100 و 200 میلی گرم در کیلوگرم جیره) و 2 سطح 1 و 25 دی هیدروکسی کوله کلسیفرول (صفر و 5/0 میکروگرم در کیلوگرم جیره) بود. تعداد 600 قطعه جوجه ی گوشتی یک روزه راس 308 به صورت تصادفی در 60 تکرار و 10 پرنده در هر کدام توزیع گردید. هر تیمار دارای 5 تکرار (50 پرنده در هر تیمار) بود. جیره های آزمایشی به طور نامحدود در اختیار جوجه ها از 1 تا 42 روزگی قرار گرفت. برای بررسی ایمنی هومورال، از ارزیابی پاسخ نسبت به SRBC استفاده گردید. برای این منظور دو تزریق در روزهای 25 و 32 دوره ی آزمایش برای تعیین پاسخ آنتی بادی اولیه و ثانویه انجام شد. برای بررسی ایمنی سلولی ازدیاد حساسیت تاخیری نسبت به فیتوهماگلوتینین در سن 37 روزگی ارزیابی گردید. در سنین 21 و 42 روزگی یک پرنده از هر تکرار کشتار و وزن اندام های لنفاوی اندازه گیری و 5/1 سانتی متر از بافت ژژونوم به منظور تعیین خصوصیات ریخت شناسی جدا گردید. نتایج آزمایش پاسخ ایمنی هومورال نشان داد کاهش سطح کلسیم جیره و مکمل سازی پنیرباد و کلسیتریول اثر قابل ملاحظه ای بر عیار آنتی بادی ضد SRBC ندارد. ارزیابی ایمنی سلولی نشان داد که مکمل سازی پنیر باد و کلسیتریول تاثیری بر ضخامت پوست محل تزریق (پرده ی بین انگشتان) ندارد. در 42 روزگی تغذیه ی جیره ی کنترل منفی منجر به کاهش معنی دار وزن طحال و مکمل سازی پنیرباد در سطح 200 میلی گرم در کیلوگرم منجر به افزایش معنی دار وزن تیموس گردید. نتایج ریخت شناسی روده نشان داد که مکمل سازی پنیرباد در سطح 200 میلی گرم در کیلوگرم منجر به کاهش طول پرز در سن 42 روزگی می گردد. به نظر می رسد سطح کلسیتریول مورد استفاده در این آزمایش کم تر از سطوح مورد نیاز آن برای تغییر پارامترهای ریخت شناسی روده و پاسخ ایمنی باشد.

در این بررسی تاثیر عملکرد گیاه چای سبز Camellia sinensis به عنوان یک فیتوبیوتیک بر فاکتورهای ایمنی ماهی کپور معمولی Cyprinus carpio مورد بررسی قرار گرفت. تعداد 360 قطعه بچه ماهی کپور معمولی با میانگین وزن اولیه 1±22 گرم انتخاب و پس از سازگاری با محیط به صورت انتخابی در 12 مخزن و در هر مخزن 30 قطعه بچه ماهی ذخیره شد. گیاه چای سبز در 3 سطح 5/1 درصد (تیمار 2)، 3 درصد (تیمار 3) و 5 درصد (تیمار 4) به جیره ی غذایی اضافه گردید و جیره فاقد چای سبز برای تغذیه گروه شاهد (تیمار 1) مورد استفاده قرار گرفت. هر تیمار در 3 تکرار انجام گرفت. ماهیان روزانه به میزان 3 درصد از وزن بدن مورد تغذیه قرار گرفتند. در پایان دوره 45 روزه تعداد 15 قطعه ماهی از هر تیمار به صورت تصادفی انتخاب شده و خون گیری از آن ها از محل قطع ساقه ی دمی انجام گرفت. فاکتورهای ایمنی شامل شمارش تفریقی گلبول های سفید، ایمنوگلوبولین M (IgM) سرم و لایزوزیم و پروتئین های سرم شامل پروتئین تام و آلبومین مورد بررسی قرار گرفتند، نتایج نشان داد که میزان فعالیت لایزوزیم اختلاف معنی داری را با تیمار شاهد داشته است (05/0P<) و بیش ترین میزان آن 33/15±67/135 (واحد در میلی لیتر در دقیقه) در تیمار 5/1 درصد بوده است. در فاکتور پروتئین تام و ایمنوگلوبولین نیز بیش ترین میزان آن ها به ترتیب 48/0±89/4 (گرم در دسی لیتر) و 52/0±35/3 (گرم در دسی لیتر) در تیمار 5/1 درصد مشاهده شد (05/0P<). ولی میزان آلبومین تحت تاثیر هیچ کدام از موارد آزمایشی قرار نگرفت (05/0P>). به طور کلی تجویز پودر چای سبز در سطح 5/1 درصد به صورت خوراکی باعث تحریک برخی فاکتورهای ایمنی غیراختصاصی می گردد و این ماده به عنوان محرک ایمنی در بچه ماهی کپور معمولی قابل استفاده است.

در این تحقیق از پرتو گاما با دوزهای 450، 600، 750، 900 و 1050 گری به منظور ماده زایی و جهت القای دیپلوئیدی از شوک دمایی زود هنگام در 28 درجه ی سانتی گراد استفاده شد. پس از طی دوره ی تکاملی درصد تخم گشایی، بدشکلی و بازماندگی ماهیان گروه های مختلف اندازه گیری شد. شاخص های رشدی و آنالیز تقریبی لاشه ی ماهیان نیز در پایان دوره ی پرورشی مورد بررسی قرار گرفت. نمونه برداری از گناد ماهیان انجام و از روش بافت شناسی برای اثبات میزان موفقیت القای ماده زایی استفاده گردید. این نتایج بیش ترین میزان بدشکلی و کم ترین میزان تخم گشایی و بازماندگی را در گروه تریپلوئیدی در مقایسه با گروه های مختلف نشان داد (05/0p<) و در سایر تیمارهای پرتودهی شده تفاوت معنی داری بین بازماندگی و درصد بدشکلی ملاحظه نشد. در بین گروه های پرتوتابی شده بیش ترین درصد تخم گشایی مربوط به گروه 450 گری است (05/0p<). شاخص های رشدی در تیمارهای ماده زایی شده نسبت به گروه شاهد و تریپلوئید افزایش معنی داری یافته است (05/0p<). نتایج حاصله اختلاف معنی داری را در پروتئین، چربی، خاکستر و ماده ی خشک لاشه در بین گروه های مختلف نشان نداد. تهیه ی مقطع بافت شناسی گناد ماهیان ثابت کرد که استفاده از روش پرتوتابی گاما در ماده زایی این گونه ماهی موفقیت آمیز بوده است. با توجه به نتایج فوق می توان نتیجه گرفت که ماده زایی قزل آلای رنگین کمان با استفاده از پرتو گاما در کلیه ی دوزها به خوبی صورت گرفته است و در مقایسه با روش تریپلوئیدی روشی مناسب برای افزایش بازده می باشد.

توانایی تعیین حجم دقیق مایع داخل صفاقی در موارد بالینی و تحقیقات سودمند است. هدف از انجام این تحقیق ایجاد روشی برای تخمین حجم مایع داخل صفاقی با اولتراسونوگرافی در سگ بود. در شش قلاده سگ ماده ی بالغ سالم (میانگین وزن 3/16 کیلوگرم)، 1000 و 2000 میلی لیتر محلول سرم نمکی 9/0 درصد درون حفره ی صفاقی تزریق شد. عمق مایع درون صفاق با اولتراسونوگرافی از سطح شکم، در سه محل اندازه گیری شد. با اندازه گیری عمق مایع تجمع یافته در هر ناحیه و با استفاده از فرمول هندسی حجم بخشی از یک کره، حجم مایع تخمین زده شد. به منظور تعمیم نتایج حاصل از اولتراسونوگرافی به کمک نرم افزار SPSS، برآورد نقطه ای و فاصله ای با 95 درصد اطمینان و درصد خطای محاسبه، تعیین شد. محاسبه ی برآورد فاصله ای نشان داد که به ازای هر میلی لیتر عمق مایع در اولتراسونوگرافی، در خلف جناغ حدود 11 تا 15 میلی لیتر، در ناحیه ی ناف حدود 14 تا 20 میلی لیتر و در ناحیه ی قدام لگن حدود 16 تا 28 میلی لیتر مایع تجمع یافته است. حجم مایع تخمین زده شده نسبت به حجم واقعی 1000 میلی لیتر در خلف جناغ، ناحیه ی ناف و قدام لگن به ترتیب 2/50 درصد بیش تر، 4/10 درصد کم تر و 8/12 درصد کم تر بود و نسبت به حجم واقعی 2000 میلی لیتر به همان ترتیب 9/56 درصد بیش تر و 31/5 درصد کم تر و 3/50 درصد کم تر تخمین زده شد. در نتیجه درصد خطای محاسبه در نواحی خلف و قدام شکم بسیار بیش تر از ناحیه ی ناف بود. بهترین محل برای اندازه گیری حجم مایع در ناحیه ی ناف می باشد.

به منظور مطالعه ی اثر عصاره ی سیر بر تازه مانی فیله ی ماهی کپور نقره ای، تعداد 20 قطعه ماهی خریداری و پس از تهیه ی فیله با وزن متوسط 100 گرم، آزمایش انجام شد. طرح آماری شامل سه تیمار آزمایشی هر یک در سه تکرار به ترتیب شامل 5/0، 1 و 5/1 درصد عصاره ی سیر و یک تیمار شاهد بدون عصاره ی سیر اجرا گردید. عصاره ی سیر در آب مقطر حل شده و سپس فیله های ماهی کپور نقره ای درون حمام محلول تهیه شده به مدت 10 دقیقه غوطه ور شدند. سپس همه ی نمونه ها درون کیسه های پلی اتیلنی قرار داده شده و به یخچال با دمای 1±4 درجه ی سانتی گراد منتقل شده و به مدت 21 روز نگهداری شدند. در فواصل زمانی هفت روزه از فیله ها نمونه برداری به عمل آمد. نمونه ها برای اندازه گیری شاخص های کیفی به آزمایشگاه مجهز منتقل شدند. نتایج این مطالعه به وضوح حاکی از تاثیر معنی دار عصاره ی سیر بر بهبود تازه مانی فیله ی ماهی بود. بر این اساس بهترین نتایج مربوط به کاربرد عصاره ی سیر 5/1 درصد بود. بدین ترتیب شاخص تعداد کل باکتری های قابل مشاهده، تعداد کل باکتری های سرمادوست، عدد پراکساید، شاخص تیوباربیتوریک اسید، مقدار مواد ازته فرار، pH و مقدار اسیدهای چرب آزاد در تمامی موارد بهبود نشان داد. در نهایت با اندکی محافظه کاری طول دوره ی 14 روزه با نسبت عصاره ی سیر 5/1درصد، طی دوره ی نگهداری در یخچال پیشنهاد می گردد.

در این مطالعه تعداد 10 قطعه ماهی شیربت تازه و سالم تهیه و از بخش های بالایی، میانی و پایینی کمان آبششی آن ها نمونه برداری شد؛ سپس به روش متداول تهیه مقاطع بافتی، برش هایی به ضخامت 5 تا 6 میکرومتر تهیه و مورد رنگ آمیزی معمول هماتوکسیلین- ائوزین(H&E) و اسید پریودیک شیفت (PAS) قرار گرفتند. نتایج نشان داد آبشش ماهی شیربت از 4 جفت کمان آبششی تشکیل شده است. هر کمان آبششی از دو ردیف لاملاهای اولیه (هولوبرانش) که لاملاهای ثانویه از آن ها منشعب شده اند، تشکیل شده است و در طرف مقابل خار های آبششی وجود دارد. لاملاهای اولیه توسط بافت پوششی سنگفرشی مطبق پوشیده شده اند. در بافت پوششی لاملاهای اولیه سلول های تمایز نیافته، سلول های پوششی کناری مکعبی و سنگفرشی، لایه ی سلول های کلراید و موکوسی وجود دارد. لاملاهای ثانویه دارای یک مرکز عروقی حاوی سلول های ستونی هستند و بافت پوششی آن ها از یک تا دو لایه سلولی شامل سلول های تمایز نیافته و سلول های پوششی کناری تشکیل شده است. خار آبششی دارای بافت پوششی مطبق است که حاوی سلول های موکوسی زیادی می باشد و توسط استخوان حمایت می شود. نتایج هیستومتریک نشان داد که ضخامت بافت پوششی لاملاهای اولیه آبشش راست و چپ با ضخامت بافت پوششی لاملاهای ثانویه آبشش چپ و راست دارای تفاوت معنی دار است (p≤0.05). ضخامت بافت پوششی بخش بالایی لاملاهای اولیه ی آبشش سمت راست با ضخامت بافت پوششی لاملاهای اولیه ی بخش پایینی و میانی آبشش سمت راست تفاوت معنی دار دارد. ضخامت بافت پوششی بخش میانی لاملای اولیه ی آبشش سمت راست با تمام بخش های بافت پوششی سمت راست و چپ لاملاهای اولیه تفاوت معنی دار دارد. ضخامت بافت پوششی لاملاهای ثانویه با هم تفاوت معنی دار نداشتند. ساختمان بافتی آبشش ماهی شیربت مشابه سایر ماهیان استخوانی است و تفاوتی با سایر ماهیان هم خانواده ی خود ندارد.

هدف از انجام تحقیق حاضر، ارزیابی اثر سیر و آتورواستاتین بر تغییرات پروفایل های لیپیدی سرم سگ و نیز تاثیر زمان بر روند درمان بود. بدین منظور، 15 قلاده سگ نر 2-1 ساله، به صورت تصادفی به 3 گروه 5 تایی تقسیم بندی شدند. گروه A (کنترل) شامل 5 قلاده سگ بود که با پودر کلسترول (4 گرم/کیلوگرم و برای مدت 10 روز جهت القای هیپرلیپیدمی) تغذیه شده بود. گروه B مشابه گروه A بود، اما علاوه بر آن، آتورواستاتین (5 میلی گرم/ کیلوگرم) برای مدت 45 روز تجویز گردید. گروه C مشابه گروه B بود، با این تفاوت که سیر (100 میلی گرم/ کیلوگرم) به جای آتورواستاتین تجویز شده بود. نمونه های خون، 4 بار و در زمان های صفر، 10، 40 و 55 روز بعد از شروع تحقیق جمع آوری شدند. سپس میزان کلسترول تام، تری گلیسرید، HDL-C و LDL-C سرم با کیت های تجاری معمول اندازه گیری شدند. آتورواستاتین (001/0p<) و سیر (01/0p<) هر دو، فعالیت هیپولیپیدمی موثری را در کاهش تری گلیسرید خون نشان دادند. در مقایسه بین دو دارو و اثر آن ها بر تری گلیسرید، آتورواستاتین نسبت به سیر تفاوت معنی داری را نشان داد (01/0p<). در رابطه با اثر داروها بر میزان کلسترول خون، در روز 40 کاهش معنی داری در گروه دریافت کننده ی آتورواستاتین نسبت به گروه سیر دیده شد (05/0p<). گروه های درمان شده (B و C)، نتایج خوبی را در کاهش LDL-C، در روز 55 نشان دادند (001/0p<). در مقایسه ی بین دو دارو و اثر آن ها بر HDL-C، در روز 55، تنها بین گروه A و B، تفاوت معنی دار مشاهده گردید (01/0p<). مطالعه ی حاضر نشان داد که آتورواستاتین و سیر هر دو فعالیت کاهش دهنده ی چربی خون در سگ ها دارند، اما آتورواستاتین موثر تر از سیر است.

پرورش دهندگان ماهی، سالیانه به دلیل تلفات ناشی از عفونت های ایجادی توسط باکتری های مقاوم به آنتی بیوتیک متحمل میلیون ها دلار خسارت می شوند. فعالیت متابولیت های ثانویه گیاهان بر گونه های مختلفی از باکتری های گرم مثبت در مقیاس میکرومولار و کم تر از آن گزارش شده است و عصاره ی گیاهان به عنوان عوامل مهمی در جلوگیری از توسعه ی مقاومت آنتی بیوتیکی می باشند. از این جهت در مطالعه ی حاضر، اثر ضد باکتریایی عصاره ی پوست درخت گردو بر برخی باکتری های بیماری زای مهم جداسازی شده از ماهی مانند: آئروموناس هیدروفیلا، یرسینیا راکری، استرپتوکوکوس اینیایی، استافیلوکوکوس آرئوس و سالمونلاتایفی موریوم مورد بررسی قرار گرفته است. جهت انجام این تحقیق در ابتدا عصاره ی هیدروالکلی پوست درخت گردو در آزمایشگاه فارماکولوژی دانشکده ی دامپزشکی دانشگاه شهید چمران بر اساس دستورالعمل استاندارد، تهیه گردید. سپس جهت تعیین کنترل مثبت برای هر باکتری از روش کربی- باور با دیسک های آنتی بیوتیکی استاندارد استفاده گردید. ارزیابی برون تنی اثر عصاره ی هیدروالکلی پوست درخت گردو نیز با روش کربی-باور انجام و حداقل غلظت مهاری عصاره با روش انتشار دیسک (E-test) و ماکرودایلوشن (رقت سازی در لوله) تعیین گردید. بر اساس نتایج حاصل از این تحقیق، منطقه ی عدم رشد واضح در مقایسه با کنترل مثبت، تنها در مورد آئروموناس هیدروفیلا و یرسینیا راکری مشاهده گردید. اما واکنش واضحی در خصوص باکتری های دیگر مشاهده نگردید. حداقل غلظت مهاری با روش انتشار دیسک در خصوص یرسینیا راکری و آئروموناس هیدروفیلا به ترتیب 9/3 و 5/62 میلی گرم بر میلی لیتر و با روش ماکرودایلوشن به ترتیب 9/3 و 5/62 میلی گرم بر میلی لیتر و حداقل غلظت باکتری کشی آن به ترتیب 81/7 و 125 میلی گرم بر میلی لیتر ارزیابی گردید. یرسینیا راکری و آئروموناس هیدروفیلا از باکتری های مهم در صنعت پرورش آبزیان می باشند و تاثیر عصاره ی پوست درخت گردو بر آن ها مثبت ارزیابی گردید اما قطعا کارهای بیش تری در خصوص بررسی ایمنی و سمیت آن مورد نیاز می باشد. در خصوص باکتری های دیگری که تاثیر مناسبی از این عصاره بر آن ها مشاهده نگردید، پیشنهاد می گردد که از عصاره پوست درخت گردو که با روش های دیگر تهیه شده اند، استفاده شود زیرا نوع حلال و روش تهیه ی عصاره می تواند اثر ضد باکتریایی آن را تحت تاثیر قرار دهد.

در مراجعه به کشتارگاه اهواز جهت جمع آوری نمونه های جنینی، یک مورد جنین گاو ماده ی دی سفالوس دو رگه ی هلشتاین مشاهده شد. پس از انتقال نمونه به بخش آناتومی و جنین شناسی دانشکده ی دامپزشکی دانشگاه شهید چمران اهواز، سن جنین بر اساس طول فرق سر تا ریشه ی دم برای سر چپ 39 و سر راست 37 سانتی متر، حدودا 5/5 ماه تخمین زده شد. قبل از شروع تشریح از نمونه ی رادیوگراف تهیه شد که نشان دهنده ی جدا بودن مهره های سینه ای و گردنی برای هر سر جنین و مشترک بودن مهره های کمری برای هر دو بود. در تشریح قفسه ی سینه، دو قلب با اندازه ی نا برابر در یک آبشامه ی مشترک، دو ریه، یک سیاهرگ میان خالی پیشین، دو سیاهرگ میان خالی پسین، دو مری، دو آئورت که با هم ادغام شده و یک آئورت سینه ای را تشکیل می دادند مشاهده گردید. در حفره ی شکمی کبد راست طبیعی بوده اما کبد چپ به حفره ی سینه وارد شده بود که کبد نابجا تشخیص داده شد. اگر چه موارد دی سفالوس در جنین و نوزاد دام های اهلی در ایران چندین بار گزارش شده است، اما به نظر می رسد جنین دی سفالوس گاو همراه با کبد نابجا برای اولین بار است که در ایران گزارش می گردد.