فهرست مطالب

فصلنامه ادبیات و زبانهای محلی ایران زمین
سال پنجم شماره 2 (پیاپی 8، تابستان 1394)

  • تاریخ انتشار: 1394/04/22
  • تعداد عناوین: 6
|
  • شعر کار در شهرستان دنا
    محمد جاودان خرد *، سید محمدباقر کمال الدینی صفحات 1-18
    اشعاری که در زمینه کار و شغل در فرهنگ شفاهی کهگیلویه و بویراحمدی سروده شده است (کارسروده ها)، بخش وسیعی از ادبیات این مرز و بوم را تشکیل می دهد. مردان و زنان این استان برای انجام هر کاری شعری هم نوا با کننده کار دارند که مضمون و موسیقی متناسب با آن را دارد و انگیزه خوبی برای انجام کارهاست. در جامعه عشایری و روستایی دنا کارهایی ازقبیل: برنج کوبی، بلوط کوبی، شیر دوشی، دوغ زنی، نشاکاری برنج و به چرا بردن بره ها، با خواندن اشعاری همراه بوده که متناسب با وضعیت و شرایط آن کار برای تسریع، سرگرمی و فرار از خستگی خوانده می شد. در این پژوهش به بررسی و واکاوی این اشعار پرداخته شده است. این اشعار دربردارنده مجموعه ای از تفکرات، انگیزه ها و حالات روانی هنگام کار کردن است که غنای ادبی آن نشان از قدمت ادبی مردم این شهرستان دارد.
    کلیدواژگان: ادبیات عامه، شعر لری، شعر کار، کهگیلویه و بویراحمد، دنا
    چکیده مشاهده متن زبان: فارسی
  • افعال کم کاربرد در گویش لایزنگانی
    حسن رنجبر *، اکبر صیادکوه صفحات 19-36
    لای زنگان یکی از روستاهای استان فارس است که در 54 کیلومتری شرق داراب قراردارد. زبان مردم این روستا را گویش لری می دانند. به علل مختلف از جمله دوری از مرکز و قرار نگرفتن درمسیر راه های پررفت و آمد بزرگ، زبان مردم این منطقه کمتر در معرض تحول قرار گرفته است. تحقیق درباره چند و چون زبان مردمان این منطقه از حوصله یک مقاله بلکه از یک کتاب نیزفراتر است؛ به همین سبب این مقاله تنها به فعل های ساده وپیشوندی کم کاربرد این روستا اختصاص یافته است. فعل هایی که بیشتر آن ها برای نسل جدید این روستا کم کم ناآشنا شده و پای درآستانه فراموشی نهاده است و همچون سایرگونه های این زبان درآینده نزدیک از آن ها کمتر نشانی خواهیم یافت.
    نتایج این پژوهش نشان می دهد که بسامد فعل های پیشوندی کم کاربرد در این روستا بسیار گسترده است و این خود پیوند استوارتر گویش لای زنگانی را با زبان پهلوی و زبان فارسی باستان ثابت می کند. از دیگر نشانه های پیوند و کهنگی این گویش، کاربرد صامت «ذال» به جای «دال» است.
    کلیدواژگان: لایزنگان، کهنگی زبان، افعال کم کاربرد، افعال ساده، افعال پیشوندی
    چکیده مشاهده متن زبان: فارسی
  • آشنایی با ویژگی های آوایی و دستوری زبان گونه های فیروزآباد
    عبدالنبی سلامی* صفحات 37-63
    مجموعه گونه های زبانی متداول در منطقه فیروزآباد را می توان ترکیبی از گویش ها و لهجه ها دانست. در این مقاله، سه گونه زبانی متعلق به گروه گویش های کوهمره ای، گروه گویش های لری و گویش قشقایی و گونه ای زبانی متعلق به لهجه فارسی محلی از نظر ساخت آوایی و دستوری معرفی و تبیین شده اند. در این زبان گونه ها واکه های کشیده ای وجود دارد که جایگاه تولیدشان، جایگاه تولید واکه های کوتاه با کشیدگی بیشتر است. گویش های کوهمره ای و از جمله دو گویش دادنجانی و بایگانی در گذشته فعل های متعدی دارای ساخت کنایی (ارگتیو) هستند و در این مورد با دیگر زبان گونه های فیروزآباد متفاوت اند. نشانه معرفه در گویش های دادنجانی، بایگانی، لردارنگانی و دهرمی u/ow ، در حیاتی eku/aku و در دژگاهی â/aku است. در قشقایی پسوند معرفه وجود ندارد. در گویش های مطالعه شده، صفت شبیه به فارسی است، جز در صفت عالی که به گونه ای دیگر ادا می شود
    کلیدواژگان: فیروزآباد، گونه های زبانی، ساخت آوایی، ساخت دستوری
    چکیده مشاهده متن زبان: فارسی
  • کتاب شناسی توصیفی آثار پژوهشی لهجه شیرازی
    عاطفه سلطانی *، حمیده پروان صفحات 65-104
    نوشتار پیش رو به بررسی پژوهش های لهجه شیرازی پرداخته و هدف آن طبقه بندی، توصیف و تحلیل کتاب هایی است که از سال 1348 تا 1393 شمسی در این حوزه به چاپ رسیده اند. پس از بیان مقدمه، درباره اهمیت تحقیق، توضیح داده شده؛ سپس آثار در سه حوزه : 1. اصطلاحات و ضرب المثل ها؛ 2.زبان و 3. فرهنگ مردم تقسیم شده اند. هر کتاب در چهار بخش: عنوان کتاب، ساختار کتاب، مضامین اصلی و متن اصلی معرفی و پس از آن، نظراتی درباره کتاب مطرح و در پایان نیز نتیجه ای کمی و کیفی از آثار منتشرشده ارائه شده است. هم چنین مقالات این حوزه معرفی شده اند و مقالات متاخر مطابق ساختار کتاب ها بررسی شده اند.
    کلیدواژگان: کتاب شناسی، لهجه شیرازی، واژه ها و اصطلاحات، مقالات
    چکیده مشاهده متن زبان: فارسی
  • بررسی و تحلیل نظام آوایی گویش سرکویر در مقایسه با زبان پهلوی
    سید حسین طباطبایی*، سید حسن طباطبایی، محمد رضایی صفحات 105-124
    زبان فارسی در دوره اسلامی به گویش های متعدد انشعاب یافته است. بسیاری از واژه های این گویش های متنوع طی گذشت سده ها دستخوش تحولات آوایی و واجی گردیده است. با نگاه دقیق به ساختمان زبان و قواعد دستوری گویش های پراکنده ایرانی، می توان به پیوند میان این گویش ها با زبان های دوره باستانی دست یافت. گویش رایج در منطقه سرکویر، به لحاظ زبانی و واژگانی دارای ویژگی های برجسته ای است که نویسندگان را بر آن داشته تا برخی از این ویژگی ها در حوزه تصریف واژگان و دستگاه واجی را معرفی نمایند. از دیگر سو پژوهش ریشه شناسی و تطبیقی درباره واژگان و اصطلاحات این گونه زبانی، علاوه بر فواید زبان شناسانه، ممکن است در گشودن برخی از گره های زبانی متون کهن فارسی مفید واقع گردد.
    در این پژوهش کوشیده ایم تا با گردآوری مهم ترین واژگان کهن گویشی منطقه سرکویر و مقایسه آن با زبان پهلوی، به بررسی تحولات فرآیندهای واجی زبان فارسی و نظام آوایی واژگان به جامانده از دوره میانی زبان فارسی در لهجه رایج منطقه بپردازیم.
    کلیدواژگان: سرکویر، زبان پهلوی، تحلیل واجی، گویش شناسی
    چکیده مشاهده متن زبان: فارسی
  • تحلیل ساختار قافیه و ردیف در دوبیتی های مازندرانی شهرستان سوادکوه
    مرتضی محسنی*، عارف کمرپشتی صفحات 124-157
    قافیه و ردیف، اصلی ترین ابزار افزایش موسیقی کناری شعر است که در اشعار کلاسیک فارسی و عربی از جایگاه ثابت و ویژه ای برخوردار بوده است. طول ردیف در بیت، گوش نوازی موسیقایی را در متن و لذت سمعی را برای مخاطب درپی دارد. در این مقاله، علاوه بر معرفی دوبیتی های عامیانه مازندرانی، ساختار قافیه و ردیف در دویست دوبیتی عامیانه شهرستان سوادکوه، براساس روش توصیفی- تحلیلی، بررسی شده است. قافیه در دوبیتی های عامیانه مازندرانی و دیگر گویش ها، براساس نزدیکی تلفظ حروف ساخته می شود نه براساس یک سان بودن حرف روی که در شعر کلاسیک فارسی و عربی اصل است. قافیه در 25 درصد از دوبیتی های عامیانهشهرستان سوادکوه، مثنوی گونه است. هم مخرجی « ل» با «ر» و «م »با «ن» در قافیه سازی دوبیتی های مازندرانی از بسامد بیش تری برخوردار است. اندکی بیش از یک چهارم دوبیتی های عامیانه مازندرانی شهرستان سوادکوه، دارای ردیف هستند و از این میان کمی بیش از یک پنجم دوبیتی ها، ردیف های فعلی دارند. داشتن ردیف فعلی علاوه بر افزایش موسیقی کناری شعر، در جهت دادن به تخیل شاعرانه شاعر، اصرار، تاکید و تکرار او بر موضوع مورد نظر، تاثیرگذار بوده است. از طرف دیگر، فراوانی ردیف فعلی (حدود25درصد) که بر کنش و رفتار ناظر است، بر پویایی و حرکت دوبیتی ها دلالت دارد.
    کلیدواژگان: قافیه، ردیف، دوبیتی، سوادکوه، مازندران
    چکیده مشاهده متن زبان: فارسی
|
  • Work Poems in Dena
    Mohammad Javedan Kherad*, Seyed Mohammad Bagher Kamaledini Pages 1-18
    The poems which have been written about work and job in oral culture of Kohgiluyeh and Boyrahmad constitute a large part of literature of this land. The men and women in this province in order to do anything have a homophonic poem with work doer which this poem has theme and music corresponding with it and it is a good motivation to do things. These poems is a collection of thoughts, motivations and mental states during work which their literary richness indicates the people's literary history of this province.
    In the nomadic and rural society of Kohgiluyeh and Boyrahmad, the works such as rice-threshing, oak-threshing, milking, making buttermilk, rice transplantation and lamb-grazing have accompanied with reading poems which were composed according to situation and conditions of that work to speed, fun and escape from tiredness. This study investigates these poems.
    Keywords: Public Literature, lorish poem, Work Poem, Kohgiluyeh, Boyrahmad, Dena
    Abstract View Paper Original: Persian
  • The less-used verbs in Layzangani dialect
    Hasan Ranjbar*, Akbar Sayadkoohi Pages 19-36
    Layzangan is a village located in 54 kilometers east of Darab. Acording to 1391 census data¡ its population is 2452 people. The language of people in this village is «lori». For different reasons like long distance from the center and not being located near a busy road their language has not undergone much change. The study of the language of the people in this area is beyond the scope of an essay or even a book. So this essay explores just the less-used simple prefix verbs that are already less familiar to the younger generation are gradually being forgotten and may altogether disappear soon.
    The results of this study show that the frequency of less-used simple prefix verbs is very wide. This proves this language link to Pahlavi and ancient Persian. The other sign of the aging of this language is the use of «z» instead of «d». A lot of signs of aging found in this dialect are not in the scope of this essay and this essay just explores the less-used simple prefix verbs commonly used in this area.
    Keywords: Layzangan, language oldness, less, used verbs, prefixal
    Abstract View Paper Original: Persian
  • An introduction to phonetic and grammatical properties of Firoozabad's dialects
    Abdolnabi Salami* Pages 37-63
    The common collection of languages in Firoozabad area is the concoction of dialects and accents. In this paper, three types of languages belong to the dialect groups of Kohmareyee, Lori, and Ghashghayee as well as the kinds related to local Persian dialect regarding phonetic and grammatical construction have been introduced and determined. In this dialect groups, the long vowels have produced in a way that the production place of short vowels have long duration. Kohmarayee dialect is one of the dialects, Dadenjani and Bayeghani, in which the past form of transitive verbs are argumentative and it is different with other Firoozabad’s dialects. The definite sign in Dadenjani, Bayeghani and Lordegani are: u/ow, eku/aku and a/aku. Ghashghayee has no definite suffix. In the studied dialects, the adjective is the same as Persian except in superlative one
    Keywords: Firoozabad, dialect, phonetic structure, grammatical construction
    Abstract View Paper Original: Persian
  • Descriptive Bibliography of Researched Book in Shirazi Accent
    Atefe Soltani*, Hamide Parvan Pages 65-104
    The present study investigates previous researches about Shirazi accent. The aim of the study was to classify, describe and analyze books published during 1348-1393 about Shirazi Accent. After introducing issues, the importance of the research has been discussed; then analyzed books classified into three major groups: 1. Expressions and proverbs; 2. Language; and 3. Pop culture. Each book introduced in four parts: book title, book structure, core concepts and the main text. Then, some ideas about the book have been proposed. Finally, quantitative and qualitative results of the published books were presented. Also this study presents the articles and investigates recently researches according to structure of the books.
    Keywords: Bibliography, Shirazi Accent, Papers
    Abstract View Paper Original: Persian
  • Description of Sarkavir dialect compared with Pahlavi language
    Seyed Hosein Tabatabaie*, Seyed Hasan Tabatabaie, Mohammad Rezaie Pages 105-124
    Iranian peoples have spoken with many language dialects and patois in the first Islamic centuries.Which these various dialects, has been survivor of the ancient Iranian languages and many of their words have been changed from phonetic and phonemic aspect over the centuries.Satveh village , one of desert Villages in Semnan province , according to administrative divisions belongs to Shahrood city.Comparative study of the etymology of words and phrases , more than linguistic and anthropological benefits , maybe helps effectively in opening nodes of ancient Persian texts .The authors of this study try to discover important and long links between Satveh patois and ancient and middle Persian language through collecting and comparativing and analysis equal and similar words in them and thereby evaluate the etymology of words and phonetic system left over from the middle era in Satveh patois.
    Keywords: Sarkavir, Pahlavi language, Morphophonemics, patois
    Abstract View Paper Original: Persian
  • Analysis of the structure of rhyme and identical rhyme (prosody) in Mazandarani couplets (Savadkooh)
    Morteza Mohseni*, Aref Kamarposhti Pages 124-157
    In this paper, in addition to introducing run on couplet, the structure of rhyme and identical rhyme are analyzed in two hundred Mazandarani run on couplets using descriptive analytical method. The rhyme is made based on the proximity of the pronunciation of letters, rather than being based on the same type to be arranged in order of the last letter of the rhyme which appears to be principle in Persian and Arabic classical poetry. The rhyme is couched in mathnawi form in 25 percent of Mazandarani (savadkooh) run on couplets. The common denominator letters including “L” with “R” and “M” with “N” are found more frequently in rhyming the Mazandarani couplets. Slightly more than a quarter of Mazandarani (savadkooh) run on couplets have an identical rhyme scheme, and of those, just over a fifth of couplets are uttered with a verb prosody namely identical rhyme with verb endings. The frequency of identical rhyme with verb endings (about 25%), on the other hand, implies dynamism and movement to couplets as well as supervising the actions and behavior.
    Keywords: structure, rhyme, identical rhyme, prosody, couplet, Savadkooh
    Abstract View Paper Original: Persian