پژوهشنامه زبان و ادبیات روسی
سال دوم شماره 1 (پیاپی 3، 2014)

مقاله به بررسی ترجمه های شاعرانه فارسی لف گومیلیوف اختصاص دارد. در مقایسه با میراث علمی ل.ن. گومیلیوف آثار ادبی او (از جمله ترجمه های شاعرانه اشعار کلاسیک فارسی) از شهرت چندانی برخوردار نیست و عملا درباره آن ها بررسی و پژوهشی انجام نشده است. در پژوهش حاضر به طور عمده اسناد و مکاتباتی از آرشیو شخصی این دانشمند که تاکنون منتشر نشده است و اکنون در مراکزی مانند موزه فانتانی دم (خانه فواره) آنا اخماتوا نگهداری می شوند و همچنین از خاطرات و مصاحبه های جمع آوری شده در موزه-آپارتمان ل.ن. گومیلیوف، استفاده شده است. در مقاله اشاره شده است که به وسیله اشعار فارسی نیکلای ستیپانویچ گومیلیوف و ترجمه های خوب پسرش، ل.ن. گومیلیوف، مردم روسیه با ادبیات فارسی و دنیای بسیار غنی فرهنگ ایرانی آشنا شده اند. لف گومیلیوف در ترجمه های خود آهنگ اشعار را به گونه ای انتقال داده که با اصل مطابقت داشته باشد. ترجمه های شاعرانه لف گومیلیوف ارزش هنری ویژه ای دارد و به لطف آن قدم مهمی برای آشنایی خوانندگان روسی با میرات فرهنگی ایران برداشته شد و موجب برقراری گفتگوی بینافرهنگی دو ملت ایران و روسیه گردید.

با بررسی آثار گورکی و آل احمد عناصر و خصوصیات مشابهی به دست می آید که جزو ویژگی های اصلی آثار این دو نویسنده به شمار می رود. یکی از مهم ترین عناصر قرابت در داستان های گورکی و آل احمد، جهت گیری اجتماعی آن ها است. در داستان های هر دو نویسنده به معضلات اجتماعی از قبیل بی عدالتی، فقر، گرسنگی و بی سوادی پرداخته شده است. آن ها این مشکلات را بررسی و نقد کرده اند و عواقب ناگوار چنین مسائلی را یادآور شده اند. هر دو نویسنده کوشیده اند در آثارشان بی عدالتی را منعکس کنند و همچنین تصاویری از زندگی محرومان و ستم دیدگان را ترسیم نمایند. علاوه بر موضوع بی عدالتی اجتماعی که در داستان های هر دو نویسنده مشترک است گورکی و آل احمد تمهیدات ادبی مشابهی در خلق آثارشان به کار برده اند. یکی از بهترین نمونه های مشابهت میان قهرمان های این دو نویسنده را می توان در مجموعه داستان «از رنجی که می بریم» اثر آل احمد یافت. البته در دیگر آثار گورکی و آل احمد هم عناصری برای تطبیق وجود دارد، اما در این مجموعه داستان، فضای داستان ها، موضوع اثر، تمهیدات به کار رفته و شخصیت های داستانی آل احمد، تا حدود زیادی به فضا، موضوع، تمهیدات ادبی و قهرمان های گورکی شباهت دارد و قرابت های بسیاری بین آن ها می توان یافت

امروزه موضوع ارتقای سطح آموزش در سیستم های آموزشی نوین، مسئله ای مهم است. کیفیت آموزش به عوامل گوناگونی از جمله فعالیت استاد، فعالیت زبان آموزان و مواد درسی وابسته است. در این کار پژوهشی نقش تاثیر مواد درسی برروی کیفیت زبان آموزان در محیط های آموزشی ایران بررسی می شود. بر همین اساس، در این مقاله نقش مطالعه متون ادبی در خانه در بالابردن سطح کیفیت آموزش، تجزیه و تحلیل می گردد. منظور از مطالعه در خانه، مطالعه ای است که زبان آموزان برای تکمیل و بهبود مطالعه مواد درسی مرتبط با موضوعات آموزشی و فهم بهتر محتوای آن ها در خارج از محیط آموزشی به آن می پردازند. مولفان معتقدند که مطالعه آزاد متون ادبی در خارج از وقت های آموزشی می تواند تاثیر به سزایی بر روی کیفیت آموزش زبان روسی داشته باشد. در این مقاله برآن هستیم تا مشخصا با ذکر دلایل و شواهدی تاثیر مثبت مطالعه آزاد متون ادبی را بر روی کیفیت آموزش زبان روسی به دانشجویان فارسی زبان اثبات کنیم و درعین حال معیارهای لازم را برای انتخاب متون ادبی برای دست یابی به هدف فوق و نیز مقدار و نحوه مطالعه آن ها ارائه نماییم.

وام گیری لغات یکی از مهم ترین منابع غنی سازی مجموعه واژگان هر زبان است که ماحصل تماس با دیگر زبان ها است. در این مقاله وام واژه های مربوط به حوزه معنایی «خوراک» از لحاظ آوایی و معنایی در زبان های روسی و فارسی بررسی شده است. مولفان سعی کرده اند تا ورود مستقیم و یا غیرمستقیم وام واژه ها را از یک زبان به زبان دیگر معین کنند. بیش از دویست واحد واژگانی از منابع و فرهنگ های گوناگون جمع آوری و تحلیل شده است. در نتایج به دست آمده، گذشته از وام گیری های رایج و استاندارد، شاهد وام گیری های غیرمتعارف و ترکیبی نیز هستیم که در آن ها تک واژهایی از زبان های گوناگون با هم تلفیق شده اند. همچنین معلوم شد بیشترین شمار وام واژه ها از زبان فرانسوی و سپس انگلیسی گرفته شده اند و زبان های دیگر در رده های بعدی قرار دارند.

مقاله حاضر به بررسی ویژگی های زبانی و فرازبانی ارتباطات سیاسی می پردازد و به عنوان نمونه سخنان رئیس جمهور روسیه، ولادیمیر پوتین در نهمین همایش بین المللی اقتصادی سنت پترزبورگ مورد بررسی قرار می گیرد. ویژگی های متعارف ارتباطات سیاسی نظیر ارتباط متقابل میان آیینی بودن و پیام مند بودن، سازمانی بودن و جنبه فردی داشتن ارتباطات سیاسی، عام و خاص بودن ارتباط، تقلیل گرایی و کامل بودن اطلاعات، معمول و پرمعنی بودن، یک طرفه و دو طرفه بودن متن سیاسی و همچنین شیوه های بیان ارزشیابی و درجه بروز خشم و نرمش در نمونه مورد بررسی، تعیین و مشخص می شوند. مولفه های گفتمانی نظیر مولف و مخاطب متن سیاسی و تاکتیک ها و استراتژی های ارتباطی به کار رفته در متن مورد بررسی و تحلیل قرار می گیرد و ویژگی های روایت سیاسی با در نظر گرفتن تمامی جنبه های تشکیل دهنده آن تشریح می شود. همچنین نقش های ویژه ارتباطات سیاسی از جمله نقش شناختی، ارتباطی، انگیزشی، فرازبانی، احساسی، کلامی، زیبایی شناختی و ابزارهای زبانی بازنمایی نقش های مذکور نیز تعیین و تبیین شده است.

مقاله حاضر به بررسی ترجمه افعال روسی با پیشوند от- و معادل آن ها در زبان تاجیکی می پردازد. پیشوند от- در زبان روسی معاصر از جمله پیشوندهایی است که معانی متعددی دارد. مثال های مورد استفاده در این مقاله، مستخرج از فرهنگ روسی-تاجیکی و همچنین دو اثر لف تالستوی: آنا کارنینا (ترجمه Рањим Њошим) و جنگ و صلح (ترجمه Њабиб Ањрорї)، می باشد. معادل های افعال روسی با پیشوند от- در زبان تاجیکی بیش از همه ساختارهای ساده و مرکب هستند. در ترجمه های بررسی شده، ساختارهای زیر مشاهده گردید: قید + فعل، قید فعلی مرکب گذشته + فعل، عدد+ فعل، عدد+ قید فعلی مرکب، عدد+ قید + فعل، عدد + اسم + فعل، قید فعلی گذشته + فعل، قید нагз+ فعل. پژوهش حاضر ثابت می کند بررسی افعال پیشونددار روسی یکی از مسائل روز و مهم زبان شناسی معاصر و بیان روش های ترجمه و انتقال آن ها به زبان تاجیکی به هنگام فراگیری زبان روسی در کلاس های تاجیک زبانان لازم و ضروری است.

متن هر سندی با توجه به هدفی که از آن انتظار می رود، متشکل از جملاتی است که از نظر اصول گفتار به منزله ابزاری هستند که برای نیل به یک هدف خاص از آن ها استفاده می شود. در این مقاله ویژگی های ارتباطی جملاتی مورد تجزیه و تحلیل قرارمی گیرد که در آن ها از فعل «درخواست کردن» استفاده شده است. جملات نمونه از بین آن دسته از متون حقوقی انتخاب شده است که تشکیل دهنده مجموعه قوانین منطقه ای هستند. بر همین اساس، در این کار تحقیقی بخش نامه ها و مقررات به عنوان نمونه متون اداری، اظهارنامه ها و اقرارنامه ها، درخواست ها، سفارش نامه ها، استعلام ها، معرفی نامه ها، آگهی ها، یادداشت های اداری و مانند این ها به عنوان نمونه متونی که بار اطلاع رسانی دارند، برای تجزیه و تحلیل انتخاب شده اند. برای توصیف دقیق و کامل نحوه شکل گیری زنجیره گفتار در چارچوب هدف تعیین شده در این مقاله، عواملی که به نحوی در شکل گیری جملات انگیزشی دخیل و موثر هستند نیز بررسی شده است. از نظر عوامل محیطی، جملاتی انتخاب شده اند که در موقعیت گفتار رسمی به کار می روند. از نظر مشروط بودن، آن دسته از جملاتی انتخاب شده اند که جنبه خلاقانه دارند. مهم ترین نکته ای که در انتخاب نمونه متن ها لحاظ شده است، آزادی عمل مخاطب یا گیرنده، تاثیرگذاری و سطح متون است؛ زیرا این ویژگی ها با توجه به هدف یک سند ممکن است در اسناد گوناگون با همدیگر تفاوت داشته و تعیین کننده سطح استاندارد بودن یک متن باشند.

هدف از این کار تحقیقی بررسی افعال با ماهیت معنایی «فریب» در لهجه های گویشوران مناطق مختلف تولا است. بر همین اساس، در این مقاله برآن هستیم تا ضمن تجزیه و تحلیل معانی مختلفی که از این گونه افعال استنباط می شود، شکل و ویژگی های دستوری این گونه افعال را در هنگام کاربرد در گویش های گوناگون مردم این مناطق بررسی نماییم. این گونه افعال غالبا ماهیت معنایی منفی دارند. افعال دارای ماهیت معنایی منفی در گویش ها و لهجه ها کاربرد بیشتری دارند. این گونه افعال از نظر تقسیم بندی در زمره افعالی قرار می گیرند که بیان گر نوع رابطه و رفتار افراد نسبت به محیط اطراف هستند. این افعال از اصلی ترین عناصر فعلی تشکیل دهنده گویش های محلی محسوب می شوند. از این گونه افعال معمولا به عنوان افعال «انسان محور» یاد می شود. مجموعه افعالی که در این کار پژوهشی بررسی و تحلیل شده اند از نظر تک واژی ریشه های گوناگونی دارند. معمولا تک واژهای ریشه ای این گونه افعال در معنای مستقیم و اولیه خود بیان گر تاثیرگذاری و یا تاثیرپذیری فیزیکی هستند و تا حدود زیادی از نظر شکل ظاهری و همچنین از نظر ماهیت معنایی فرم واحد و یکسانی دارند که وجود گروه افعال مترادف و زایا می تواند دلیلی بر این یک سان بودن باشد.