فهرست مطالب

پژوهش نامه انتقادی متون و برنامه های علوم انسانی - پیاپی 39 (خرداد و تیر 1395)

پژوهش نامه انتقادی متون و برنامه های علوم انسانی
پیاپی 39 (خرداد و تیر 1395)

  • تاریخ انتشار: 1395/04/14
  • تعداد عناوین: 10
|
  • هادی آجیلی، رضا ذبیحی* صفحات 1-16
    گسترش وسیع اطلاعات و ارتباطات در عصر حاضر زمینه را برای طرح و بررسی بیش تر رسانه ها در حکم اصلی ترین وسایل ارتباطی فراهم می کند. در این میان، رسانه های جدید نقش کانونی و محوری دارند؛ به صورتی که هر روز بر دامنه تاثیرگذاری آن ها در تحولات و بحران های گوناگون منطقه ای و جهانی افزوده می شود. مقاله حاضر در پی نقد و بررسی مقاله «دگرگونی سیاست یا ضد سیاست؟» از بری اکسفورد است که در رسانه های جدید و سیاست (2001) به چاپ رسیده است. این مقاله نیز همراه مجموعه مقالات کتاب در سال 1387 به فارسی برگردانده شده است. بر اساس این، نگارندگان هر دو نسخه زبان اصلی و ترجمه شده آن را نقد و بررسی کرده اند. مقاله حاضر در دو بخش با عنوان های نقد درون ساختاری و نقد برون ساختاری به بررسی و نقد مقاله مذکور می پردازد. باید اذعان کرد که حوزه تاثیرگذاری رسانه در سیاست دست خوش تحولات چشم گیری شده است و امروزه رسانه های جدید و مجازی در پیش برد دموکراسی و ایجاد محدودیت برای دولت ها و نهادهای مختلف در زمینه های گوناگون نقش مهمی دارند. تحولات سال های اخیر نشان می دهد که سیاست ها تا حدود زیادی تحت تاثیر محیط های رسانه ای مجازی قرار گرفته اند و رسانه های جدید هر روز شامل تعریف جدیدی می شوند.
    کلیدواژگان: رسانه، ضد سیاست، دگرگونی سیاست، نقد درون ساختاری، نقد برون ساختاری
  • حمید احمدی* صفحات 17-34
    پژوهش کنونی با تمرکز بر چگونگی و چیستی گفتمان محوری جهان عرب این فرضیه را طرح می کند که وحدت عربی یا اتحاد اعراب در چهارچوب یک واحد سیاسی و سرزمینی، گفتمان محوری، و آرمانی اعراب در یک و نیم قرن اخیر بوده است. با این همه، دگرگونی های بین المللی و داخلی تحقق چنین آرمانی را با دشواری روبه رو کرده و بروز مشکلات سیاسی اقتصادی و اجتماعی داخلی جهان عرب را در سال های دهه 1980 دچار سردرگمی و چندگانگی گفتمانی کرده است. شرایط پس از جنگ سرد و تحولات داخلی ناشی از تضعیف گفتمان ناسیونالیستی نیز به تدریج شکل گیری دو گفتمان سکولار بنیادگرا را در پی داشته و همه نیروهای اجتماعی و سیاسی را بر محور آن گرد آورده است. این پژوهش با نمونه گرفتن از مباحث چالش های گفتمان معاصر عربی در حکم متن مد نظر برای پژوهش خود و ضمن نقد دیدگاه های نویسندگان آن، این پراکندگی و سردرگمی گفتمانی و در نهایت رویارویی روشن فکران عرب در گفتمان سکولار بنیادگرا را نشان می دهد.
    کلیدواژگان: گفتمان، گفتمان عربی، وحدت عربی، بنیادگرایی، سکولاریسم، ناسیونالیسم عرب
  • مجید بزرگمهری*، نازنین خرمی صفحات 35-55
    نظریه روابط بین الملل برای سده بیست و یکم در قالب سیزده مقاله، ضمن معرفی مکاتب مهم روابط بین الملل، آخرین یافته های نظری در این حوزه را نیز عرضه کرده است. هریک از سیزده مولف با تکیه بر جهان نگرش و سبک و سیاق نگارشی و استدلالی خاص خود یافته هایشان را در مقالاتی با زمینه های واقع گرایی، انترناسیونالیسم لیبرال، مارکسیسم، نظریه انتقادی، برسازی، مکتب انگلیس، پساساختارگرایی، زن باوری، پسااستعمارگرایی و... ارائه کرده اند. با توجه به این که هدف گریفیتس گردآوری مجموعه ای بوده که از نظریه های گوناگون روابط بین الملل توصیفی جامع داشته باشد، پرسش اصلی این است که آیا هریک از مقاله ها از نظریه مندرج در عنوان مقاله توصیف جامعی ارائه کرده اند؟
    در این ارزیابی از شاخص های جهانی نقد علمی بهره برده ایم. نخست اثر و مولفان آن معرفی و سپس مفاد تک تک مقاله ها تحلیل و نقد شده اند. این اثر گریفیتس پوشش دهنده مجموعه کامل مباحث نظریات روابط بین الملل نیست. اثر صرفا به منزله منبع مکمل برای درس نظریات روابط بین الملل رشته های علوم سیاسی و روابط بین الملل است که البته فقط برای مقاطع کارشناسی ارشد و دکتری مفید است
    کلیدواژگان: نقد شکلی، نقد محتوایی، گریفیتس، نظریه روابط بین الملل
  • سیده مطهره حسینی، اصغر شکری مقدم* صفحات 57-73
    فرید زکریا، روزنامه نگار نومحافظه کار امریکایی که در دوران ریاست جمهوری جرج بوش مشهور شد، در آینده آزادی: اولویت لیبرالیسم بر دموکراسی نگاه پایان تاریخی خود به جهان گیر شدن دموکراسی های لیبرال امریکایی را با چاشنی انتقادی مطرح کرد. انتقادهای او بیش تر به نظام سیاسی فعلی امریکا و ستودن روند تاریخی آن است که نخبه گراتر و کارآمدتر است. مقاله حاضر به مباحث این کتاب نگاهی انتقادی دارد؛ بنابراین مبانی کتاب در باب لیبرالیسم و دموکراسی با اصول این دو ایده مقایسه شده است تا نوع برداشت نولیبرال و نوکلاسیک زکریا آشکار شود. هم چنین نومحافظه کاری و جریان فکری ای که زکریا بدان تعلق دارد مروری انتقادی شده و جایگاه روابط بین الملل اسلامی در این بحث مشخص شده است.
    کلیدواژگان: نومحافظه کاری، لیبرالیسم، دموکراسی، لیبرال دموکراسی امریکایی، پایان تاریخ
  • فرهاد دانش نیا* صفحات 75-99
    نوسنت گرایی یا نوکلاسیسم در روابط بین الملل به پویش فکری آن دسته اندیشمندانی اطلاق می شود که با حفظ هسته مقاوم یا کمربند حفاظتی نظریات کلاسیک می کوشند این نظریات را در چهارچوب پوشش دادن به تحولات نوین روزآمد کنند. واقع گرایی پایدارترین سنت نظری روابط بین الملل است که اندیشمندان گوناگونی را در چهارچوب سنت کلاسیک و شق نوین آن، یعنی نوواقع گرایی و نیز واقع گرایی نوکلاسیک، در بر می گیرد. جان واسکوئز از جمله اندیشمندان واقع گرای نوکلاسیک روابط بین الملل است که در مطالعاتش گزاره های جدی ای درباره جایگاه و موقعیت واقع گرایی به مثابه یک پارادایم در حوزه نظری روابط بین الملل مطرح می کند. به نظر واسکوئز، واقع گرایی به منزله پارادایم زمینه شکل گیری علم تجربی و نه هنجاری و تاریخی در روابط بین الملل را فراهم کرده است. برآیند این وضعیت از نظر وی تاکنون نوعی اجماع درباره تصویری از سیاست جهانی و تحقیق پیرامون آن در حوزه نظریه پردازی بوده است. از نظر واسکوئز، به رغم شکل گیری وضعیت متکثر در تاریخ اندیشه نظری روابط بین الملل، واقع گرایی در این زمینه کماکان بی رقیب بوده و برنامه تحقیقاتی اش موقعیت هژمونیک دارد. مقاله حاضر، ضمن واکاوی مبانی فکری فلسفی و تطور اندیشه واسکوئز، برخی از کاستی های فرانظری و نیز عملی مفصل بندی وی از فرایند نظریه پردازی روابط بین الملل را آشکار می کند.
    کلیدواژگان: جان واسکوئز، واقع گرایی کلاسیک، واقع گرایی نوکلاسیک، پارادایم، سیاست قدرت
  • مقصود رنجبر* صفحات 101-122
    نویسنده در این مقاله به نقد کتاب تجدد ناتمام روشن فکران ایران تالیف غلامرضا گودرزی می پردازد. این کتاب در سال 1387 در چهار فصل منتشر شده است. هدف نویسنده از تالیف این کتاب ارائه سیری تاریخی از «نقش روشن فکران ایران در تجدد ناتمام» ایران است. از مهم ترین نقدهای وارد بر این اثر می توان به نداشتن چهارچوب نظری برای پژوهش، ارائه دیدگاه های مختلف بدون نقد و بررسی آن ها، وارد کردن ایرادهای ناروا و غیرمستند به روشن فکران، تکراری بودن بسیاری از مطالب کتاب، استفاده از مفاهیم بدون تبیین روشن گرانه آن ها، و نبود نوآوری در کتاب اشاره کرد.
    کلیدواژگان: روشن فکری، روشن فکران ایران، تجدد ناتمام، نقد، تجدد در ایران
  • عبدالحسین کلانتری*، رضا تسلیمی طهرانی صفحات 123-142
    محققان در مقاله حاضر به نقد و تحلیل یکی از آثار محوری فوکو با عنوان باید از جامعه دفاع کرد پرداخته اند. در این پژوهش، پس از معرفی کلی اندیشه، روش، و آثار فوکو، عوامل بیرونی تاثیرگذار بر اندیشه نویسنده و ساختار اثر بررسی شده است که از جمله این عوامل می توان به تحولات اجتماعی و سیاسی دوران حیات او و اندیشه های مارکس، وبر، و نیچه اشاره کرد. سپس، به تحلیل درونی اثر پرداخته شده است و نقاط محوری این اثر مانند تحلیل مفهوم قدرت در گفتمان تاریخی سیاسی، ریشه یابی این گفتمان، بررسی تحولات آن، مفهوم جنگ، گفتمان نژادی و نژادگرایی دولتی، و انتقال از «قدرت انضباطی» به «زیست قدرت» بررسی شده اند. محققان، در پایان، به نقد و ارزیابی اثر پرداخته اند و نقدهایی را از زوایای شکلی، ساختاری، و محتوایی بر این اثر وارد می دانند که از جمله این نقدها می توان به نبود هماهنگی منطقی درس گفتارها در برخی نقاط و سردرگمی فوکو در استفاده از مفاهیم سلطه و جنگ برای تحلیل قدرت اشاره کرد.
    کلیدواژگان: میشل فوکو، گفتمان تاریخی، جنگ، زیست قدرت، نژادگرایی
  • مرتضی منشادی* صفحات 143-160
    این گروه نخستین حزب سیاسی با گرایش سوسیال دموکراتیک در ایران به شمار می رود. اقدامات این گروه بر روی طیفی قرار دارد که از خشونت و ترور تا سازش و همکاری با دولت مشروطه را شامل می شود. اسناد و آثاری که به بررسی شکل گیری و تحلیل اقدامات اجتماعیون عامیون می پردازند بر سر این نکته که میزان استقلال آنان از سوسیال دموکرات های روسی چه اندازه بود توافقی ندارند. اجتماعیون عامیون به بررسی همین موضوع می پردازد. سهراب یزدانی، مولف کتاب، بر استقلال اجتماعیون عامیون تاکید دارد. آن چه در مقاله حاضر به آن توجه شده است تحلیل یزدانی از اسناد و مدارک موجود و تازه یاب اوست.
    کلیدواژگان: سوسیال دموکراسی، اجتماعیون عامیون، یزدانی، استقلال سازمانی، وابستگی حزبی
  • رضا نجف زاده* صفحات 161-183
    برخی از اصحاب نظریه انتقادی جدید در تقابل با آلتوسریسم دهه 1960 مرحله جدید اندیشه انتقادی را «گرامشیسم» خوانده اند. عناصر مهمی از اندیشه های گرامشی خاستگاه پاره های عمده ای از دگرگونی های معرفت شناختی و نظری در نظریه سیاسی و نظریه اجتماعی از دهه 1960 به این سو بوده است. فکر گرامشیایی تطورات مهمی یافته و «چرخش فرهنگی» ای که وی در مارکسیسم قرن بیستم ایجاد کرد در واقع پیشاتاریخ شکل گیری جریانی است که نظریه پردازانش پسامارکسیسم می خوانند.
    بازخوانی متون اصلی یکی از ضرورت ها و لوازم اصلی تحول در گفتمان های ایرانی علوم انسانی است. بر همین اساس است که فضاهای آکادمیک و حوزه های روشن فکری خارج از آکادمی برای مواجهه تامل برانگیزتر با آرا و مفاهیم نظریه انتقادی باید از شرح ها و تحشیه ها فراتر رود و به خوانش انتقادی خود متون کلاسیک اندیشه روی آورد. بر همین اساس، این نوشتار درصدد بازخوانی رئالیسم سیاسی گرامشی بر پایه پاره ای از متون اصلی وی است. سنجش نسبت بین ماکیاوللی، مارکس، و سورل در رئالیسم سیاسی گرامشی، برای کشف مواضع وی درباره دولت، قدرت، سوبژکتیویته، خشونت، حزب و بین الملل دوم میدانی فراهم می کند.
    کلیدواژگان: هژمونی، شهریار مدرن، نظریه انتقادی، مارکسیسم غربی، رئالیسم سیاسی، ماکیاوللی، گرامشی
  • بهرام نوازنی *، محبوبه شریفی، الهامه پایدار صفحات 185-206
    سازمان های بین المللی نوشته سیدداوود آقایی منبع درسی دانشگاهی باارزشی در زمینه سازمان های بین المللی و جزو نخستین کتاب های جامع و عمومی این حوزه است که دربر گیرنده نحوه شکل گیری و تاریخچه سازمان های بین المللی است. نویسنده با استفاده از دیدگاه تاریخی و جبرگرایانه تا اندازه بسیاری به تاریخ جامعه ملل پرداخته، اما نتیجه گیری موثری از این برداشت جبرگرایانه نکرده است. در این پژوهش، جامعه ملل و سازمان ملل متحد ذیل نگاهی بدبینانه، آلت دست قدرت های بزرگ معرفی شده است. یک فصل از کتاب با تفصیل و جزئیات بسیار به سیاست های ایران و سازمان ملل متحد اختصاص یافته و روابط این دو را با یک دیگر ارزیابی کرده است که با عنوان این کتاب ناسازگاری دارد. اطلاعات ارائه شده در کتاب یک دست نیست و در برخی موارد منبعی برای ادعاهای نویسنده ذکر نشده است. این مقاله علاوه بر نقایص محتوایی، نقاط قوت و ضعف این اثر در زمینه های شکلی، نگارشی، و متنی در توضیح، ترجمه، معادل سازی، و منبع را کشف و آشکار می کند و برای بازنگری در چاپ بعدی کتاب توصیه هایی ارائه می دهد.
    کلیدواژگان: نقد، سازمان های بین المللی، منبع درسی، سازمان ملل متحد
|
  • Hadi Ajili, Reza Zabihi* Pages 1-16
    Spread of information and communication in modern times provides areas for study of the media as the main communication tool. New media has the central role so that every day the scope of their impact on various regional and international developments and crises will increase. This paper seeks to review the paper "The Transformation of Politics or Anti-Politics?" from Barrie Axford in “New Media and Politics” (2001) has been published. This article in the Proceedings of book in 2008 (1387) returned to Persian. Accordingly, both of the original language and translated version by the authors is discussed. The present paper is in two parts, Review the in structure and output structure, review this article.
    It must be acknowledged the dramatic developments in the Influence media on policy has been created and today, new media and virtual has important role in promoting democracy and also limitation the government's and various institutions in various fields. Developments in recent years show that the policy has largely been influenced by environment-virtual media and new media every day new definitions are included.
    Keywords: media, anti, politics, transformation of politics, review the in structural, review the out structural
  • Hamid Ahmadi * Pages 17-34
    By focusing on the contemporary Arab discourse, the present paper argues that the Arab unity in the form of a united territorial and political entity has been the central Arab discourse in the last one a half century. International and domestic developments, however, have made such ideal a difficult one to be realized. Moreover, the internal socio-political and economic difficulties in the last century brought about a state of confusion and multiplicity for the Arab discourse. On the other hand, the post-Cold war situations and the outcome of the weakness of Arab nationalist discourse, led to the emergence of two secular and fundamentalist discourses around which all Arab social and political forces have gathered. Taking the Kamal Abdul Latif and Mohammad Aref's The Challenges of the Contemporary Arab Discourse as a case study, the author has explained how such vagueness and multiplicities has encompassed the contemporary Arab discourse.
    Keywords: Discourse, Arab contemporary discourse, Arab unity, secularism, Arab nationalism
  • Majid Bozorgmehri *, Nazanin Khorami Pages 35-55
    International Relations theory has been the site of intense debate in recent years.
    A decade ago it was still possible to divide the field between three main perspectives –Realism, Liberalism and Marxism. Not only have these approaches evolved in new directions ,they have been joined by a number of new ‘isms’ vying for attention, including feminism and constructivism.
    “International Relations Theory for the Twenty-First Century” is one of the comprehensive books to provide an overview of all the most important theories within international relations.
    Written by an international team of experts in the field, the book covers both traditional approaches, such as realism and liberal internationalism, as well as new developments such as constructivism, poststructuralism and postcolonialism.
    Through our critical review, we have tried to evaluate the presented topics in each article. As our major question we try to discuss whether the arguments are able to efficiently provide comprehensive coverage of the relevant theory?
    This Griffiths`s Book, unlike his previous work, the "Encyclopedia of International Relations", could not cover the whole spectrum of international relations. It could be considered as a source, of course with a relative coverage, for M.A and Ph.D students but not for B.A students.
    Keywords: Key words:Griffiths. Critical Review, Theory of International Relations
  • S. M. Hosseyni, M. Shokri * Pages 57-73
    The American Neo-Conservative Journalist, Fareed Zakaria got famous in President Bush era, wrote in his book: “the future of freedom: Illiberal Democracy at Home and Abroad”. His approach to the “end of history” shows in the book, looking at the globalizing liberal democracy but he criticizes this idea. His critics deny American political system but praise its history because Zakaria believe the historical process of the system was elitist and more efficient. This paper criticizes the discussion of his book. So the structure of book about neoliberalism and neodemocracy compare with the liberal and democratice ideas to show special view of Zakaria. Also neoconservativist view of Zakaria revised and compared with Islamic international relations.
    Keywords: Neo, conservatism, Liberalism, Democracy, American Liberal Democracy, The end of history
  • Maghsood Ranjbar* Pages 101-122
    This paper reviews and criticizes the “Incomplete Modernity of Iranian Intellectuals”, written by Gholamreza Goodarzi (2008). The book includes four chapters and the author intends to offer a historical trend of the role of Iranian intellectuals in the incomplete modernity in Iran. The most criticism consists of: the lack of theoretical framework for the research, offering the variant approaches without reviewing and criticizing them, criticizing with no grounds and documents, saying again the repeated claims, using the concepts without understandable explaining, and the lack of innovation.
    Keywords: Intellectual Movement, Iranian Intellectuals, Religious Intellectuals, Modernity in
  • Abdolhosein Kalantari *, Reza Taslimi Tehrani Pages 123-142
    The present article intends to critique and analyze one of the central works of Foucault; “Society must be defended”. At first, general thoughts, methods, and works of Foucault have been introduced. Furthermore, we have analyzed the external elements which affected Foucault theories like the social and political events of his life and theories of Marx, Weber, and Nietzsche. Moreover, we have paid attention to internal analysis of abovementioned book and recognized its critical points so concepts like racist discourse, governmental racism, and bio-power have been analyzed. At last, we have critiqued the form, structure, and content of the book. For instance, in some cases, we face inconsistency between different sections of the book.
    Keywords: Michel Foucault, Historical Discourse, War, Bio, Power, Racism
  • Morteza Manshadi* Pages 143-160
    The Ejtema,eeyun Amyun was one of the active groups in Iranian Constitutional Movement. This group was the first political party with social democratic orientation in Iran. The activities of this group included a spectrum from violence and assassination to compromise and cooperation with government. There is no consensus among the documents and books analyzing the formation and activities of the Ejtema,eeyun Amyun on the degree of their independence from the Russian Social Democrat Party.
    Sohrab Yazdani, the author of this book, emphasie on independence of Ejtema,eeyun Amyun. In this article, Yazdany,s analysis and his new documents areconsidered
    Keywords: social democracy, Ejtemaeeyun Amyun, Yazdani, organizational independence, party affiliation
  • Reza Najafzadeh* Pages 161-183
    Re-reading original texts of Classic Thinkers is one of the necessities of transforming Iranian discourses of humanities. There are controversies in the approach over what distinguishes a `great book` from `lesser works` of a thinker. In a Straussian perspective, Great Books are held to be written by authors/philosophers of such sovereign critical self-knowledge and intellectual power that they can in no way be reduced to the general thought of their time. Academic as well as ex-academic circles of thought ought to go far beyond the commentaries and commentators to reach more contemplative confrontation with critical theory heritage achieving a critical reading of the very classic texts. Having this insights in mind, here the author tries to re-read Gramsci`s political realism based on Quaderni del Carcere, specially The Modern Prince. The relation between Gramsci`s The Modern Prince with two conflicting heritages of radical modernity has been reviewed: Machiavelli as Republican one, and Marx as Revolutionary one. Sorel and power of the myth and the violence as respected by Gramsci is other side of this seemingly contradictory radical heritage, as here called as Revolutionary Political Realism.
    Keywords: Hegemony, Radical Theory, Political Thought, Realism, Western Marxism
  • Bahram Navazeni *, Mahbobe Sharifi, Elhameh Paydar Pages 185-206
    This paper is an attempt to review the ninth edition of the book entitled “International Organizations” written by Seyed Dawood Aqhaee, a valuable academic source on international organizations. Although the book is one of the first comprehensive sources dealing generally with both historical and structural perspectives, it failed to analyse the history of the League of Nations. To him, both the League of Nations and the United Nations have been puppets in the hands of great powers and thus insists to its readers on a pessimistic view for all international organizations. Information presented in the book, is not only up to dated but also with no clear reference to its origins. Almost on third of the book is on Iran and its role in the UNO while contradicts the title. This paper is to discover and reveal the shortcomings, strengths and weaknesses of the book in different textual and contextual fields of the book and to suggest some recommendations for the next edition of the book.
    Keywords: Review, International organizations, textbooks, United Nations