نشریه مهندسی مالی و مدیریت اوراق بهادار
پیاپی 15 (تابستان 1392)

معاملات آتی در بورس کالای ایران و بر روی سکه تمام بهار آزادی در طول سال های اخیر به ویژه در سال گذشته از حجم معاملاتی قابل قبولی برخوردار بوده و توجه بسیاری از فعالان بازار را به خود جلب نموده است. در این مقاله بر اساس قیمت های سکه در بازار نقدی و معاملات آتی سکه در بورس کالای ایران در طول یک سال کامل به بررسی عوامل موثر بر قیمت های این بازار پرداخته شده است و بر مبنای این عوامل و با استفاده از روش شبکه های عصبی به پیش بینی قیمت قرارداد آتی سکه بهار آزادی پرداخته و در نهایت به مقایسه دقت نتایج حاصل از این مدل با مدل خطی رگرسیون چندگانه پرداخته شده و دقت پیش بینی آنها بررسی شده است.

بازار بورس اوراق بهادار تهران پس از بازگشایی از سال 1368 شاهد نوسانات زیادی بوده است. نوسانات قیمت جزئ ذات بازار است اما گاهی این نوسانات از شکل عادی خود خارج شده و جای خود را به صعودهای افسارگسیخته (حباب) و سقوط های ناگهانی (بحران) می دهند و ضربات جبران ناپذیری را به بازار بورس وارد می کنند. با توجه به اهمیت حباب قیمت بورس در این تحقیق به بررسی وجود حباب با استفاده از داده های روزانه و ماهانه بین سالهای 1382 تا 1389 با آزمونهای تسلسل، کشیدگی، چولگی و تابع مخاطره می پردازیم. نتایج حاصل از آزمونهای کشیدگی و تسلسل و تابع مخاطره برای بازده روزانه وجود حباب در بورس تهران را ثابت می کند اما آزمون چولگی وجود حباب در بورس را رد می کند.

امروزه بانک ها به دنبال راهی برای سرمایه گذاری دارائی های خود در طول زمان هستند تا با درنظرگیری عدم اطمینان ها، تنگناهای مختلف و بدهی های تعهد شده، سطح رضایت بخشی از سود را کسب کنند. مدیریت دارائی ها و بدهی ها حوزه ای است که به مساله فوق پاسخ می دهد. بررسی حاضر با ارائه یک مدل ریاضی، تلاش دارد تا بهترین ساختار ترازنامه بانک را با درنظرگیری تنگناهای موجود جستجو نماید. در نهایت ضمن بررسی اعتبار مدل و اجرای آن در بانک موردنظر، نتایج حاصله به طراحی ساختار نوینی به منظور جایگزینی برخی از منابع مالی پرهزینه فعلی با انواع کم هزینه تر آن اشاره دارد. همچنین بر مدیریت دقیق این منابع و سرمایه گذاری آن در مواردی که از منظر نرخ سود، نرخ بازگشت و نیز تطابق زمانی در وضعیت مناسبی قرار دارند، تاکید شده است.

دربسیاری از سری های زمانی، خصوصا سری های زمانی مالی، ویژگی ناهمسانی واریانس مشاهده می شود و جهت تحلیل و مدلسازی آنها، باید از مدل هایی استفاده شود که شروط ناهمسانی را در برازش در نظر گیرند. بنابراین ما تصمیم گرفتیم در این پژوهش کلاس های مختلف از مدل های GARCH و مدل تلاطم تصادفیSV را مورد بررسی و مقایسه قرار دهیم. در این تحقیق با استفاده از برآوردگر حداکثر درستنمایی، پارامترهای مدل تلاطم تصادفی را به دو روشIS1 و IS2 برآورد کرده و جزء خطای ε_t را یک بار دارای توزیع نرمال استاندارد و بار دیگر دارای توزیع t-استیودنت در نظر گرفتیم و ارزش در معرض خطر را برای هر روش محاسبه کرده و با نتایج به دست آمده از مدل GARCH وGARCH-t مقایسه کردیم. به عبارتی دیگر واریانس های شرطی را محاسبه کرده و پس از محاسبه ارزش در معرض خطر برای شاخص بورس اوراق بهادار تهران، از طریق پس آزمایی روش ها را مقایسه نمودیم با توجه به آزمون کریستوفرسن به این نتیجه رسیدیم که در سطح 95% و 99% مدل تلاطم تصادفی، برای ارزیابی روش ارزش درمعرض خطر نرمال شرطی مناسب است. همچنین آزمون کوپیک استفاده از روش IS1، برای برآورد واریانس های شرطی، جهت محاسبه ارزش در معرض خطر نرمال شرطی را مناسب ارزیابی کرد.

هدف از این مطالعه پیش بینی شاخص کل بورس اوراق بهادار تهران با استفاده از سری زمانی فازی مرتبه اول، دوم و سوم و روش آرما و آزمون دقت پیش بینی هر یک از این روش ها است. برای این منظور RMSE و مقادیر تعدیل شده آن را بر اساس سری زمانی فازی مرتبه چندگانه و مقادیر زبانی بین 5 تا 15 محاسبه و کمترین RMSE انتخاب شد. بر اساس این انتخاب شاخص کل بورس برای هر یک از سالهای دوره یازده ساله این مطالعه (88-1378) به روش های فازی و فازی تعدیل شده و روش آرما و آرمای تعدیل شده محاسبه شد و با شاخص واقعی بازار مقایسه گردید. نتایج آزمون دایبولد ماریانو نشان داد که در 7 سال از 11 سال دوره مورد مطالعه خطای پیش بینی روش آرما کمتر از روش فازی است. اما در 4 سال بقیه بین دقت پیش بینی دو روش تفاوت معنی داری مشاهده نشد.

با گسترش فرآیند جهانی شدن، نه تنها بازارهای مالی کشورهای توسعه یافته بلکه بازارهای مالی کشورهای در حال توسعه نیز از یکدیگر تاثیر می پذیرند. این شرایط باعث می شود سرمایه گذارانی که سعی در متنوع ساختن دارایی های خود در بازارهای خارجی دارند به ارتباطات میان بازارهای سهام توجه نمایند. این واقعیت می تواند حاکی از آن باشد که یک رابطه تعادلی میان بازارهای مالی وجود دارد. نوسان قیمت نفت در بازارهای جهانی از جمله عواملی است که بازار سرمایه کشورهایی که اقتصاد آن ها مبتنی بر درآمدهای نفتی می باشد را تحت تاثیر قرار می دهد. عمده این بازارها دارای ویژگی حافظه بلندمدت نیز می باشند که می بایست در مدل سازی و تخمین ها لحاظ گردد. در این پژوهش مدل همبستگی شرطی ثابت(CCC) به گونه ای توسعه داده شد که قادر است اثر حافظه بلندمدت را در ساختار مدل سازی خود وارد نماید. داده های مورد استفاده بازده روزانه قیمت سهام و قیمت نفت در دوره زمانی دسامبر 2006 الی ژوئن 2010 می باشند و نتایج حاصل حاکی از سرایت تلاطم از بازار جهانی نفت به بازار دبی و بازار تهران و همچنین سرایت تلاطم از بازار دبی به تهران است.