فهرست مطالب
فصلنامه جغرافیا و پایداری محیط
پیاپی 13 (زمستان 1393)
- تاریخ انتشار: 1393/12/11
- تعداد عناوین: 6
-
صفحات 1-11امروزه با توجه به افزایش نرخ شهرنشینی به ویژه در کشورهای درحال توسعه، بروز مخاطرات طبیعی از جمله زلزله در شهرها امری اجتناب ناپذیر بوده، اما تجربه نشان داده با شناسایی و ارزیابی مناطق آسیب پذیر و همچنین برنامه ریزی های از قبل پیش بینی شده و تدابیر عملیاتی در مقابله با چنین اتفاقاتی می تواند به طور قابل ملاحظه ای خسارات و تلفات ناشی از آن را به حداقل رساند. با توجه به پیچیدگی مسائل شهری، استفاده از مدل ها و تکنیک های جدید به ویژه مدل های تصمیم گیری چندمعیاره و نیز تلفیق آنها با سیستم اطلاعات جغرافیایی (GIS)، از ابزارهای کارآمد در جهت شناسایی نقاط حادثه خیز بحران شهری به شمار می آیند لذا در این پژوهش، از تکنیک تصمیم گیری چندمعیاره AHP به منظور وزن دهی و از مدل SAW جهت تلفیق لایه های موثر در آسیب پذیری مسکن در منطقه 6 تهران استفاده شده است. بر اساس نتایج تحقیق، پس از طبقه بندی میزان آسیب پذیری، 37 درصد کاربری مسکونی در منطقه مورد مطالعه دارای درجه آسیب پذیری متوسط ارزیابی شده که عمدتا در قسمت مرکزی و شرقی منطقه مورد مطالعه واقع شده اند. 37 درصد نیز از آسیب پذیری کم و بسیار کم و 26 درصد از آسیب پذیری بالا و بسیار بالایی برخوردار بودند. استفاده از نقشه پهنه بندی خطر، جهت کاهش خسارات و تلفات ناشی از مخاطرات طبیعی می تواند به عنوان نقشه پایه مورد استفاده مدیران و برنامه ریزان شهری قرار گیرد.کلیدواژگان: آسیب پذیری مسکن شهری، مخاطرات محیطی، AHP، SAW
-
صفحات 13-28ایران کشوری با اقلیم خشک و نیمه خشک است به گونه ای که متوسط بارش سالانه آن حدود یک سوم متوسط بارش سالانه جهان است. قسمت هایی از پهنه بارشی ایران نیز جزء پهنه بسیار کم بارش جنوب شرق محسوب می شود که ویژگی عمده این مناطق، ریزش های جوی با شدت های بالاست. در این پژوهش، داده های مربوط به مقدار بارش روزانه 54 ایستگاه اقلیمی از ناحیه بسیار کم بارش جنوب شرق ایران که دارای آمار بالای 10 سال بودند، تهیه گردید و سپس در نرم افزار مت لبماتریس استاندارد شده ای با آرایش (54٭20824) که سطرهای آن نشان دهنده تعداد روزها و ستون های آن نشان دهنده آماره های مربوط به بارش ایستگاه ها است، فراهم شد. با استفاده از ادغام گروه ها به روش واردو فاصله اقلیدسی، روی این ماتریس تحلیل خوشه ایصورت گرفت و در نهایت 14 رویداد بارشی یک روزه با بزرگی 70 میلی متر، به عنوان روزهای رخداد بارش های سنگین و سیل آسا شناسایی گردید. جهت شناخت عوامل دینامیک، ترمودینامیک و همدید موثر در رخداد این بارش ها، از داده های شش ساعته مربوط به ارتفاع ژئوپتانسیل، فشار تراز دریا، دمای هوا، نم ویژه، مولفه باد مداری و مولفه باد نصف النهاری در عرض جغرافیایی 0 تا 80 درجه شمالی و طول جغرافیایی 0 تا 120 درجه شرقی استفاده شد و نقشه ها به اندازه یاخته های 5/2٭5/2 درجه قوسی ترسیم شدند. یافته ها نشان داد که رخداد بارش های سنگین پهنه بسیار کم بارش جنوب شرق کشور از یک یا چند الگوی گردشی متفاوت ناشی شده اند ولی در اکثر مواقع رخداد این گونه بارش ها، رویارویی کم فشار جنب قطبی با کم فشار سودان-عربستان، شرایط دگرفشار شدیدی را در راستای شمال غرب - جنوب شرق فراهم می کند.
ایران کشوری با اقلیم خشک و نیمه خشک است به گونه ای که متوسط بارش سالانه آن حدود یک سوم متوسط بارش سالانه جهان است. قسمت هایی از پهنه بارشی ایران نیز جزء پهنه بسیار کم بارش جنوب شرق محسوب می شود که ویژگی عمده این مناطق، ریزش های جوی با شدت های بالاست. در این پژوهش، داده های مربوط به مقدار بارش روزانه 54 ایستگاه اقلیمی از ناحیه بسیار کم بارش جنوب شرق ایران که دارای آمار بالای 10 سال بودند، تهیه گردید و سپس در نرم افزار مت لب[1] ماتریس استاندارد شده ای با آرایش (54٭20824) که سطرهای آن نشان دهنده تعداد روزها و ستون های آن نشان دهنده آماره های مربوط به بارش ایستگاه ها است، فراهم شد. با استفاده از ادغام گروه ها به روش وارد[2] و فاصله اقلیدسی[3]، روی این ماتریس تحلیل خوشه ای[4] صورت گرفت و در نهایت 14 رویداد بارشی یک روزه با بزرگی 70 میلی متر، به عنوان روزهای رخداد بارش های سنگین و سیل آسا شناسایی گردید. جهت شناخت عوامل دینامیک، ترمودینامیک و همدید موثر در رخداد این بارش ها، از داده های شش ساعته مربوط به ارتفاع ژئوپتانسیل، فشار تراز دریا، دمای هوا، نم ویژه، مولفه باد مداری و مولفه باد نصف النهاری در عرض جغرافیایی 0 تا 80 درجه شمالی و طول جغرافیایی 0 تا 120 درجه شرقی استفاده شد و نقشه ها به اندازه یاخته های 5/2٭5/2 درجه قوسی ترسیم شدند. یافته ها نشان داد که رخداد بارش های سنگین پهنه بسیار کم بارش جنوب شرق کشور از یک یا چند الگوی گردشی متفاوت ناشی شده اند ولی در اکثر مواقع رخداد این گونه بارش ها، رویارویی کم فشار جنب قطبی با کم فشار سودان-عربستان، شرایط دگرفشار شدیدی را در راستای شمال غرب - جنوب شرق فراهم می کند.کلیدواژگان: بارش های سیل آسا و سنگین، ناحیه بارشی جنوب شرق ایران، الگوهای گردشی، تحلیل همدید -
صفحات 29-42صنایع تبدیلی و تکمیلی کشاورزی با توجه به ویژگی های خاص خود که به عنوان مکمل تولیدات کشاورزی به شمار می روند، در صورت استقرار در مکان های تولید مواد اولیه کشاورزی با توجه به مزیت های فراوان، همانند توان ایجاد اشتغال، جلوگیری از مهاجرت های بی رویه، استفاده از مواد خام کشاورزی ناحیه، جذب پس اندازهای محلی، افزایش درآمد کشاورزان، کاهش ضایعات کشاورزی، ایجاد ارزش افزوده در نهایت موجب توسعه و پایداری روستاها می شود. صنایع تبدیلی از جمله مهم ترین زمینه های مربوط به توسعه کشاورزی، توسعه روستایی و توسعه اشتغال زایی در روستاها است. وظیفه اصلی این صنایع، فرآوری محصولات کشاورزی و دامی روستا و تبدیل آن به کالاهایی نهایی تر و باارزش تر است. این مقاله دو هدف عمده را دنبال می کند: اول انتخاب بهترین مکان برای احداث صنایع تبدیلی در مناطق روستایی شهرستان هشترود و دوم نشان دادن کاربرد مدل تحلیل سلسله مراتبی برای مکان یابی صنعتی. روش تحقیق این مقاله تحلیلی - آماری است بدین صورت که ابتدا با استفاده از مدل مرکزیت و ضریب مکانی سایت های مناسب برای احداث صنعت انتخاب گردیده سپس با استفاده از مدل تحلیل سلسله مراتبی مناسب ترین مکان برای احداث صنعت مورد نظر انتخاب می شود. بر اساس نتایج تحقیق، 6 روستای ذوالبین، دامناب، خورجستان، اوشندل،علی آباد علیا،حسن کندی رود به عنوان سایت های منتخب برای احداث صنایع تبدلی با استفاده از مدل مرکزیت انتخاب شدند و از بین این 6 روستا، روستای ذوالبین به عنوان مساعدترین مکان برای احداث صنعت مورد نظر انتخاب شد.کلیدواژگان: مناطق روستایی شهرستان هشترود، صنایع تبدیلی، تحلیل سلسله مراتبی
-
صفحات 43-54رشد شتابان شهرنشینی در ایران به خصوص در سی سال اخیر و مهاجرت گستره به شهرها، مشکلاتی را به وجود آورده است. در ارتباط با شهرسازی بی برنامه که موجب ایجاد و گسترش بافت های فرسوده در شهرها گردیده است، شهر تهران نیز به عنوان پایتخت کشور با موقعیت مهم سیاسی – اجتماعی و اقتصادی دارای پهنه های وسیعی از بافت های فرسوده است که اکثر آنها بر روی گسل های مهم قرار گرفته اند. این امر تهران و ساکنان آن را با خطر جدی مواجه ساخته است. با توجه به این ضرورت، این پژوهش در نظر دارد تا بافت فرسوده محله جوادیه تهران را بررسی و تحلیل نماید. هدف از این پژوهش، تدوین راهبردهایی برای ساماندهی بافت های فرسوده به منظور ارتقاء آنها برای سکونت شهروندان است. برای این منظور گردآوری داده ها به روش کتابخانه ای و پیمایشی و مصاحبه با کارشناسان و مسئولین امر و تهیه پرسشنامه در قالب روش دلفی صورت گرفته و با استفاده از مدل های SWOT و ANPنتایج تحلیل گردید. همچنین نظرات گروه متخصص با استفاده از روش دلفی در ماتریس عوامل درونی و بیرونی به کار گرفته شد. نتایج حاصل از این پژوهش نشان می دهد که استراتژی بازنگری در راستای بهسازی و نوسازی بافت های فرسوده محله جوادیه به عنوان استراتژی اولویت دار بهترین استراتژی است. از این رو در چارچوب راهبردهای بازنگری می توان از مشارکت مردم در راستای ایفای نقش مناسب آنها در ساماندهی و بهسازی بافت، بهره گیری از دسترسی مناسب و سرمایه گذاری در بافت در راستای احیای قیمت واقعی زمین بهره جست.کلیدواژگان: بهسازی، نوسازی، بافت فرسوده، جوادیه، مدل SWOT و ANP
-
صفحات 55-66بررسی نوسان های سطح آب دریاچه ها به منظور حفاظت آنها به لحاظ اهمیت، ماهیت و موقعیت این مجموعه های آبی و به عنوان یک میراث طبیعی در سال های اخیر در بین کشور ها در سطح ملی و منطقه ای جایگاه ویژه ای پیدا کرده است. دریاچه ارومیه با وسعتی بین 6000-4000 کیلومترمربع به عنوان بزرگترین دریاچه داخلی ایران و بیستمین دریاچه جهان از اهمیت ویژه ای برخوردار است. هدف اصلی تحقیق حاضر بررسی تغییرات سطح آب دریاچه ارومیه با استفاده از تصاویر ماهواره ای و سیستم اطلاعات جغرافیایی است، برای رسیدن به این هدف تصاویر ماهواره ای چند طیفی ماهواره لندست (شامل تصاویر سنجنده های TM،MSS،(ETM+،MODIS طی سال های (2012-1989) مورد استفاده و پردازش قرار گرفت و نوسان های سطح آب دریاچه در دوره های زمانی مختلف استخراج شد. مدل های نهایی نشان دهنده نوسان های گسترده دوره ای و تغییرات چشمگیر در پارامترهای هندسی دریاچه ارومیه، به ویژه در طول چند دهه گذشته است. نتایج حاصل از این پژوهش نشان داد که کاهش ارتفاع آب دریاچه ارومیه به ویژه در چند سال اخیر تا 6 متر نیز رسیده که این فرایند به نوبه خود موج ایجاد جابجایی های اساسی در خطوط ساحلی، به ویژه در سواحل مورد مطالعه گردیده است. ظهور چنین تغییراتی باعث خشک شدن بیش از نیمی از سطوح آبی دریاچه شده که این امر نیز باعث ایجاد تغییراتی در واحدهای ژئومورفولوژیکی موجود در منطقه از قبیل دشت های آبرفتی، پلایاها، مخروطه افکنه ها و اراضی شوره زار و بیرون آمدن تعدادی از جزایر دریاچه از آب و گسترش مساحت و پیوستن آنها به خشکی و ظاهر شدن اشکالی از قبیل دریابارهای ساحلی و زمین های کویری و تراس های دریاچه ای شده است.کلیدواژگان: دریاچه ارومیه، نوسانات سطح آب، تغییرات خطوط ساحلی، پدیده های ژئومورفیک
-
صفحات 67-83در این پژوهش به تحلیل نقش شهر کوچک گهواره در نظام شبکه شهری استان و تاثیر آن در توسعه و تثبیت حوزه نفوذ خود و فضای پیرامونی برای تمرکز خدمات پرداخته شده است. هدف اصلی این مطالعه، بررسی نقش، روابط و وابستگی های فضایی شهر گهواره در روستاهای پیرامونی است. نوع پژوهش حاضر، «کاربردی - توسعه ای» و روش بررسی آن سیستماتیک «توصیفی - تحلیلی» و پیمایشی است. شهر گهواره در سال 1375 دارای جمعیتی معادل 5142 نفر که در سال 1385 به 4918 نفر رسید که دارای نرخ رشد منفی (55/0-) و در سال 1390 به 4619 نفر با رشد منفی (24/1-) رسیده است که ضریب کشش پذیری منفی در دهه های اخیر نشان ضعف شهر در جذب جمعیت، نگهداشت جمعیت و تعادل و توسعه منطقه ای خود است. در بررسی روابط فضایی شهر گهواره با فضای پیرامونی، روابط اقتصادیدارای میانگین (31/3)، روابط خدماتی(22/4)، روابط تکنولوژیکی(44/1)، روابط آموزشی(88/3)، روابط سیاسی - اداری و سازمانی(76/3)، تحرکات جمعیتی(81/3)، روابط اجتماعی (60/2) و روابط فرهنگی (99/2)بوده است که روابط خدماتی شهر گهواره بیشترین میانگین را به خود اختصاص داده است. روابط فضایی شهر گهواره با فضای پیرامونی، روابط اقتصادی با نسبت 13/0، روابط آموزشی 22/0، روابط تکنولوژیکی 02/0، روابط خدماتی 23/0، روابط سیاسی - اداری و سازمانی 16/0، تحرکات جمعیتی 14/0، روابط اجتماعی 07/0 و روابط فرهنگی 03/0 را به خود اختصاص داده اند. نتایج آزمونtبرای مجموع شاخص های مورد استفاده نشان دهنده میانگین شاخص های روابط فضایی در بخش گهواره که در روابط تکنولوژیکی، تحرکات جمعیتی، روابط اجتماعی و فرهنگی در سطح پایین تری از میانگین قرار گرفته است.کلیدواژگان: تحلیل فضایی، شهر و روستا، فضای پیرامونی، شهر گهواره
-
Pages 1-11According to the increasing rate of urbanization in today world, especially in developing countries, the occurrence of each kind of disaster seems to be inevitable. The experiences prove that it is feasible to decrease negative outcomes of such occurrences by recognition and assessment of susceptible regions in term of disasters and preparing plans and taking some measures for them. According to complexity of urban issues, it is necessary to mobilize new techniques such as multi factors decision making models and combining them with GIS in order to solve the problems. Regarding this point, in the present paper AHP, as a multi factor decision making model, is used in order to weighting. In addition, SAW is used to combine effective layers of housing vulnerability in 6 region of Tehran. Accordingly, it seems that 37% of the houses are attributed as medium risk of vulnerability that is mainly located in the central and eastern regions. Besides, 37% of the houses enjoy low level of vulnerability. Moreover 37% of residential zone are susceptible for high vulnerability. Using zoning plans of vulnerability to decrease the damages related to natural disasters can contribute managers and decision makers to sustain better decisions.Keywords: Urban Housing Vulnerability, Natural disasters, AHP, SAW
-
Pages 13-28Iran is a country with arid and semiarid climates, so its average annual rainfall is about one third of the average annual rainfall in the world. Besides, the eastern and south-eastern regions of Iran are one part of this climate whose main features is the high intensity precipitation. In the present study the daily precipitation data of 54 climatic stations in the eastern and south-eastern regions of Iran with more than 10 statistics years are provided. The data were provided in standardized Matlab software 2 matrix with the arrangement of 20824٭54 (row*column) in which the rows represent the number of days while the columns represent the statistics of rainfall stations. Using recent matrix data, a cluster analysis was done by Ward linkage method and Euclidean distance. At the end, 14 one-day rainfall events with magnitude greater than 70 mm were detected as a representative of heavy and pervasive rainfall events. The six-hour data includes geopotential height, sea level pressure, temperature, specific humidity, u wind and v wind, between 0 to 80 degree of northern latitudes and 0 to 120 degree of eastern longitude were used to recognize the dynamic, thermodynamic and synoptic factors affecting the occurrence of rainfalls. Then, the maps of spatial patterns have been drawn with the resolution in cell size of 2. 5٭2. 5 degree. The findings showed that torrential rainfall events over eastern and south-eastern parts of Iran are made of one or several different circulation patterns, while the most of the torrential rainfall events mostly provide confrontation of polar low-pressure with Sudan-Saudi low pressure which make the conditions of extreme pressure in northwest-southeast direction.Keywords: Torrential Rainfall, Circulation Pattern, Synoptic Analysis, South, east of Iran
-
Pages 29-42The conversion and complementary industries of agriculture are considered as a complement of agriculture productions due to their special features which lead to sustainable rural developments through the settlements. Alternant industries is regarded as one of the major grounds related to agriculture, rural and job-making development. The present paper follows two principal goals: first, selecting the best site to establish a fruit juice factory in rural settlement of Hashtroud and, second, showing the application of analytic hierarchy process for site selection industrials. The method of the research is an analytic-statistical one. As the first step, the appropriate sites for industry establishment were selected by applying centrality model and location coefficient, then the most appropriate site for industry establishment was chosen by using analytic hierarchy process.Keywords: Rural Settlement of Hashtroud, Alternant Industries, Processed Product, Site Selection, hierarchical Analysis
-
Pages 43-54Rapid growth of urbanization and massive migration to urban areas, especially during the last thirty years in Iran, have caused some problems. As the capital of Iran with its important political, social, and economic status, Tehran has wide areas of worn-out textures, most of which are located on the important faults. This is regarded as the result of urbanization without any prior urban development plans. Therefore, Tehran and its citizens are faced with a serious risk. The present study aims at analyzing worn-out textures of Javadiyeh neighborhood of Tehran due to the necessity of this problem. This study wants to develop the strategies for organization of the worn-out textures in order to improve them for the residence of citizens. To achieve this goal, research data were collected using library and survey methods, interviewing experts and authorities and formulating questionnaire within the framework of Delphi method. The results were analyzed using SWOT and ANP models. In addition, the opinions of the expert group were implemented in the matrix of internal and external factors using Delphi method. The results demonstrated that revision strategy is the best strategy as a prioritized strategy for the improvement and renovation of worn-out textures of Javadiyeh neighborhood. Therefore, public participation can be used for their appropriate participation in the organization and reformation of textures, benefiting from convenient access and investment in the textures in order to revive real estate prices.Keywords: Reformation, Renovation, Worn, out textures, Javadiyeh, ANP, SWOT Models
-
Pages 55-66Studying the fluctuations in water level of the lakes has found as special fame due to their importance, identity and situation. The present paper aims at studying the lake water level changes using satellite images and GIS. Therefore, satellite imagery multispectral Landsat (including image sensors-by TM, MSS, (ETM , years (2012_1989) were used and processed to find the fluctuation of the lake water level during a period from (1989-2012). The final model shows wide fluctuations and significant shift in the geometric parameters of Oroomye Lake, especially during the last few decades. The findings indicated that the decrease of the lake water level, especially the last few years, has reached to 6 meters leading to a shift in the coastline, especially the studied coastline. Moreover, this decrease causes some changes in geomorphologic units of the region, such as alluvial plains, Playa, alluvial fans, salt marsh land, spreading out a number of islands in the lake area and the appearance of the forms such as coast Dryabarhay and dry deserts.
Rapid growth of urbanization and massive migration to urban areas, especially during the last thirty years in Iran, have caused some problems. As the capital of Iran with its important political, social, and economic status, Tehran has wide areas of worn-out textures, most of which are located on the important faults. This is regarded as the result of urbanization without any prior urban development plans. Therefore, Tehran and its citizens are faced with a serious risk. The present study aims at analyzing worn-out textures of Javadiyeh neighborhood of Tehran due to the necessity of this problem. This study wants to develop the strategies for organization of the worn-out textures in order to improve them for the residence of citizens. To achieve this goal, research data were collected using library and survey methods, interviewing experts and authorities and formulating questionnaire within the framework of Delphi method. The results were analyzed using SWOT and ANP models. In addition, the opinions of the expert group were implemented in the matrix of internal and external factors using Delphi method. The results demonstrated that revision strategy is the best strategy as a prioritized strategy for the improvement and renovation of worn-out textures of Javadiyeh neighborhood. Therefore, public participation can be used for their appropriate participation in the organization and reformation of textures, benefiting from convenient access and investment in the textures in order to revive real estate prices.Keywords: Water Level Fluctuations, Changes in Coastlines, Geomorphic Phenomenon, Oroomye Lake -
Pages 67-83The present study tries to evaluate the relationship and spatial dependence of the surrounding villages. The paper is a kind of, applied- developmental one using cross sectional systematic methods and survey. The population of the district was 5142 people in 1996 decreasing to 4,918 people in 2006 having a negative growth rate (-0.55). Besides, it decreased to 4619 in 2011 having a negative growth (1.24). The spatial relationships of the cradle with the surrounding environment show that the economic relations have a mean of (3.31), service relationships with the mean of (4.22), technological relations with the mean of (1.44), educational relations with the mean of (3.88), political-administrative and institutional relations with the mean of (3.76), population movements with the mean of (3.81), social relations with the mean of (2.60), cultural relations with the mean of (2.99) while the service relations in the cradle allocate the mean to themselves. Spatial relationships of Gahvare have allocated economic relations with a ratio of 13.0, 22.0 educational relations, relationships, manufacturing, 02.0, 23.0 service relations, political relations of enterprise 16.0, 14.0 population movements, social relations and cultural ties 03.0 to 07.0 respectively. T-test results for all indices indicated the average index of spatial relationships in the cradle of the technological relationships, population movements, social and cultural relations at a lower level than the average.Keywords: Spatial Relations, City, Village, Surrounding Regions, Gahvereh District
©2000-2024 magiran.com All Rights Reserved.