نشریه مدیریت استاندارد و کیفیت
سال ششم شماره 2 (پیاپی 19، تابستان 1395)

امروزه افزایش سرعت توسعه صنعتی، افزایش بازدهی تولید، کاهش حداکثری زمان تولید و دستیابی به فناوری های جدید با کمترین هزینه و بیشترین کیفیت، به عنوان مسائلی مهم در صنایع مختلف مطرح هستند. حل موفق این مسائل تا حد زیادی به میزان استانداردسازی فرایند توسعه محصول و مستندسازی دانش ایجاد شده طی این فرایند وابسته است. رعایت دقیق الزامات استانداردهای عمومی و فنی منجر به دستاوردهای قابل توجهی در راستای اهداف فوق می شود. نظام واحد مستندسازی طراحی یکی از این نظام ها است که پیاده سازی آن در سال های اخیر منجر به دستاوردهای چشمگیری برای فدراسیون روسیه شده است. از جمله این دستاوردها می توان به ساده تر شدن فرایند تهیه اسناد، حذف پراکندگی های موجود در روش های پیشین مستندسازی، افزایش سطح کیفی و ارزش اطلاعاتی مستندات، ساماندهی انتقال اسناد، و سهولت به کارگیری و بهره برداری از آنها اشاره نمود که در نتیجه، زمینه آمادگی صنعت برای تولید محصولات جدید را فراهم می سازد. در این مقاله ضمن بررسی چرایی و چگونگی شکل گیری نظام واحد مستندسازی طراحی، کلیات آن مورد بررسی قرار می گیرد. به علاوه، نتایج محتمل به کارگیری نظام واحد مستندسازی طراحی نیز مورد بحث قرار می گیرد.

بررسی ها نشان می دهد نرخ شکست پروژه های فاوایی در دنیا نسبت به دیگر پروژه ها بیشتر است. پروژه های فاوایی سازمان دفاع نیز از این قاعده مستثنی نبوده و اغلب با مشکل افزایش هزینه، زمان و چالش کیفیت روبهرو می شوند. نظامات و استانداردهای مدیریت پروژه حاصل بهترین تجربیات جهانی در مدیریت تعداد کثیری از پروژه ها هستند که پذیرش و استقرار آن ها می تواند از دوباره کاری ها، شکست ها و انحرافات متعددی جلوگیری کند. در این تحقیق که یک تحقیق پیمایشی است ابتدا به معرفی، بررسی و مقایسه برخی از مطرحترین نظامات و استانداردهای بومی و جهانی مدیریت پروژه مانند PMBOK،PRINCII، نماتن و مپدا پرداخته شد. در ادامه بر اساس این نظامات و استانداردها، پرسشنامهای طراحی و در بین جامعه هدف که شامل مدیران ارشد فاوایی، مدیران پروژه ها، مسئولین کنترل پروژه ها و بازیگران اصلی پروژه ها در شرکتها و موسسات فاوایی سازمان هستند توزیع گردید. به کمک تحلیلهای توصیفی و استنباطی و نرم افزار آماری SPSS میزان آشنایی جامعه موردنظر با حوزه های دانشی این استانداردها و میزان پذیرش آن ها بررسی شده است. نتایج بررسی ها نشان می دهد که حوزه دانشی مدیریت ریسک و مدیریت زمان پروژه کمترین و مدیریت قلمرو پروژه بیشترین پذیرش را داشتند. سرانجام با مشخصشدن میزان انحرافات در هر حوزه امکان ارائه راه کارهایی برای بهبود و ارتقای وضع موجود و بلوغ سازمان پروژه ارائه شد.

از میان حرکات کشتی، حرکات رول، پیچ و هیو بیشترین تاثیر را در راحتی و آسایش خدمه و مسافران و عملکرد خدمه بر روی عرشه دارند و به همین لحاظ از بیشترین اهمیت بررسی برخوردار هستند. علاوه بر این مطابق با استانداردهای بین المللی برای شناورهای نظامی محدودیت های واژگونی شناور در هنگام عملیات مانور، پرواز و فرود هلیکوپتر و جابه جایی آن بر روی شناورهای با قابلیت حمل بالگرد، زاویه شیب کانتینر پرتاب موشک و عملیات پرتاب موشک، بارگذاری و پرتاب اژدر و اتصال بین دو شناور، میزان رول از اهمیت ویژهای برخوردار است. شناورهای سطحی شش نوع حرکت در راستای محورهای مختصات (سرج، اسوی و هیو) و چرخش حول محور مختصات (رول، پیچ و یاو) را تجربه می کنند. هدف از این تحقیق کنترل و کاهش حرکت رول شناور در محدوده استاندارد عملکرد شناور مطابق با استانداردهای رده بندی بین المللی با استفاده از دو سیستم مجزای کاهنده رول به وسیله یک سوئیچ کنترلر PID است که با توجه به عملکردهای از پیش تعیینشده از هریک از سیستم های مذکور در کاهش رول استفاده شده و پس از شبیه سازی معادلات نتایج به دست آمده، حاکی از اثربخشی سیستم و کاهش رول شناور در محدوده استاندارد است.

سفارشی سازی انبوه به توانمندی تولید کالاهای سفارشی برای یک بازار انبوه اشاره دارد. نوآوری میتواند میزان انعطاف پذیری و پاسخگویی یک شرکت را ارتقا دهد و استانداردسازی، شرکت را برای دستیابی به اقتصاد دامنه و مقیاس، توانمند میسازد، که توجه به هر دو عامل برای توسعه ی توانمندی سفارشی سازی انبوه، لازم و ضروری هستند. برای بررسی روابط میان نوآوری، استانداردسازی، توانمندی سفارشی سازی انبوه، و سرعت تحویل، یک مدل مفهومی طراحی و پیشنهاد شد. داده های پیمایشی از 204 شرکت تولیدی در چین جمع آوری شده و فرضیه ها مورد آزمون قرار گرفتند. نتایج بهدست آمده نشان می دهد که استانداردسازی تاثیر مثبتی بر نوآوری دارد. همچنین نوآوری و استانداردسازی، تاثیر مثبتی بر توانمندی سفارشی سازی انبوه داشته و مکمل توسعه ی توانمندی سفارشی سازی انبوه میباشند. نوآوری به میزان چشم گیری موجب افزایش سرعت تحویل می شود. بااینحال، تاثیر مستقیم استانداردسازی بر سرعت تحویل معنی دار نمی باشد. بهعلاوه، نوآوری و استانداردسازی به طور غیرمستقیم و از طریق توانمندی سفارشی سازی انبوه بر سرعت تحویل تاثیرگذار هستند. این مطالعه، با ارائه ی شواهد تجربی درمورد تاثیرات جداگانه و مشترک استانداردسازی و نوآوری بر توسعه ی توانمندی سفارشی سازی انبوه و نیز تاثیر مشترک آنها بر سرعت تحویل، در توسعه ی ادبیات موضوع، نقش دارد. نتایج این پژوهش به مدیران در فهم و درک نقش استانداردسازی و نوآوری در بهبود توانمندی و عملکرد سازمانی کمک میکند.

مدیریت کیفیت فراگیر به تدریج به امری نهادینه تبدیل شده و بسیاری از موسسات و صنایع در محیط های فرهنگی، رقابتی و در حال تغییر توجه خود را به آن معطوف کرده اند. گرایش زیاد سازمان های ایرانی نیز در استقرار مدیریت کیفیت فراگیرTQM)1) موجب شده است که دانشگاهیان و محققان کشور نیز به تازگی تحقیقات قابل توجهی در این زمینه انجام دهند. اما عدم توجه به موانع و چالش های اساسی موجود در به کارگیری موفقیت آمیز نظامهای مدیریت کیفیت در سازمان های ایرانی موجب شده است که زمینه های لازم برای تحقق کامل این سیستم فراهم نشود. لذا شناسایی موانع بهکارگیری مدیریت کیفیت فراگیر در سازمانها، نخستین گام در پیادهسازی این سیستم محسوب میشود. در این پژوهش پس از بررسی موانع اصلی مدیریت کیفیت فراگیر در صنعت گاز از طریق مرور ادبیات و مصاحبه با خبرگان، پنج مانع اصلی اولویت بندی شده است. بدین منظور با استفاده از تکنیک جدید تحلیل نسبت ارزیابی وزندهی تدریجی (SWARA)2، وزن نهایی موانع تعیین و به ترتیب اهمیت رتبه بندی شده اند. نتایج نشان داد که موانع نیروی انسانی به عنوان مهمترین مانع در پیاده سازی سیستم مدیریت کیفیت فراگیر در صنعت گاز بوده و موانع رویه ای نیز در اهمیت آخر قرار دارد. لذا صنعت گاز با پرداختن به این موانع بر مبنای اهمیت، گامی بزرگ در پیاده سازی موفقیت آمیز نظام مدیریت کیفیت فراگیر خواهد برداشت.

در طول دهه گذشته مطالعات زیادی اهمیت نقش قابلیت های بازاریابی در کسب مزیت رقابتی شرکتها را نشان داده اند. از طرفی توجه به کیفیت خدمات در سازمانها نیز میتواند در بهبود عملکرد شرکت و دستیابی به مزیت رقابتی نقش داشته باشد. باتوجه به گسترش شرکتهای بیمه (دولتی و خصوصی) و شدت رقابت برای جذب و حفظ مشتریان، توجه به قابلیت های بازاریابی و ارائه خدمات باکیفیت ضروری به نظر میرسد. از این رو مطالعه حاضر به بررسی رابطه بین قابلیت های بازاریابی و عملکرد در شرکت های بیمه شهر ایلام می پردازد. همچنین در این رابطه کیفیت خدمات نقش متغیر میانجی را ایفا می کند. جامعه آماری پژوهش شامل مشتریان شرکتهای بیمه مستقر در شهر ایلام است. برای جمع آوری داده ها از پرسش نامه محقق ساخته استفاده شده است. داده ها نیز با استفاده از روش تحلیل عامل تاییدی و مدل معادلات ساختاری بر پایه نرم افزار لیزرل مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. یافته ها نشان داد که قابلیتهای بازاریابی به طور مستقیم بر عملکرد شرکت تاثیرگذار نیست؛ بلکه این تاثیرگذاری به طور غیر مستقیم و از طریق متغیر میانجی کیفیت خدمات صورت می گیرد. همچنین کیفیت خدمات بر عملکرد شرکت تاثیر مثبتی دارد.

استاندارد یکی از ارکان مهم در توسعه تجارت، ارتباطات و تعاملات بین افراد، گروه ها، بنگاه ها و جوامع و بسترسازی رشد اقتصادی است. بدون وجود این بستر امکان توسعه بازار، ایجاد هم افزایی، استفاده از فناوری های نوین و شاید به یک معنی زندگی در دنیای جدید فراهم نخواهد شد. از همین رو یکی از بندهای 24 گانه ی سیاستهای کلی اقتصاد مقاومتی به این موضوع اختصاص یافته است.
تحقق سیاستهای اقتصاد مقاومتی از جمله استانداردسازی نیازمند هدف گذاری است. هدف گذاری از روش های مختلف صورت میگیرد. یکی از این روش ها استفاده از الگوها و نمونه های عینی است که از هرگونه خطا و اشتباهی معصوم هستند و سیره ی آنها میتواند در دنیای امروز به عنوان استاندارد سبک زندگی مطرح و هدف گذاری شود. از اینرو در این تحقیق تلاش شده است تا مفهوم پردازی استاندارد در سیره ی معصومین (ع) مورد بررسی قرار گیرد.
در این مقاله با تفکیک نگرش علمی و مکتبی به مقوله ی استانداردسازی، به تحلیلی استنباطی از کار و فعالیت استاندارد در سیره ی معصومین (ع) پرداخته شده است و بر استاندارد به عنوان امری ارزش مدار و با جهت گیری ارزشی تاکید شده و تاثیر ایمان و نیت خالص را در کار استاندارد مورد تدقیق قرار داده است. از این منظر، استاندارد شامل دو بعد حسن فاعلی اعم از انگیزه، ایمان و نیت خالص (بستر هدف صحیح) به همراه حسن فعلی اعم از عمل صالح (کار صحیح به روش صحیح) است که به حیات طیبه منجر خواهد شد.
سپس الگویی نظری برای استانداردسازی از منظر اسلام ارایه شده است. مبنای این الگو تقسیم استاندارد به صورت توحیدی و الحادی است. از این منظر کار صحیح و روش صحیح، همان عمل صالحی است که مبتنی بر نیت صحیح به عنوان تضایف دهنده ی ایمان صالح به حیات طیبه منجر خواهد شد.