فهرست مطالب

مسائل اجتماعی ایران - پیاپی 1 (بهار و تابستان 1384)

نشریه مسائل اجتماعی ایران
پیاپی 1 (بهار و تابستان 1384)

  • تاریخ انتشار: 1384/05/11
  • تعداد عناوین: 5
|
  • زند صفحه 1
    در دیداری مجدد با جامعه شناسی به منظور مقایسه مبانی و دستاوردهای معرفتی آن با اندیشه های اجتماعی ، حداقل چهار دسته اختلاف ، قابل شناسایی است . در بررسی اجمالی این وجوه تفاوت ، بدون هرگونه اطلاق نگری منجر به حذف برخی از وجوه به نفع وجوه دیگر و یا نادیده گرفتن امکان تاثیرگذاری توامان ، چنین به نظر می رسد که در این میان ، بیشترین و بارزترین سهم به تفاوت های «انگاره »ای تعلق دارد. این مسئله با مروری بر اصلی ترین مفروضات انگاره ای جاری در هریک از این دو سنخ معرفتی ، بیشتر احراز می گردد.
    این مطالعه به جز تلاش برای سامان دهی به بحث های پراکنده ای که در تبیین نسبت میان «اندیشه اجتماعی » و «دانش جامعه شناختی » صورت گرفته است ، پرسش دیگری را نیز تعقیب کرده است و آن ، این که در دوره ای که امکان کشف و شناسایی انگاره های معرفتی و نمایان سازی وجوه ممیزه آن ها میسر شده است و متفکرین در این باره به نوعی خودآگاهی معرفتی رسیده اند، آیانمی توان با گذر از برخی اسطوره های چارچوب ، معرفت علمی عقلانی آینده را خلاقانه وگزینش گرانه تر از پیش رقم زد؟ به نظر می رسد که در پیش گرفتنن این روند، مستلزم وجود نوعی خودباوری است که در مولد و خاستگاه جامعه شناسی یعنی غرب ، بیش از جاهای دیگر وجود دارد؛ در عین حال بضاعات و ظرفیت های معرفتی مسلمانان برای چنین ابداع و سنتزی ، بیش از آنان است . ما به این تلقی و ایده به نحوی بسیار موجز و خام ، در نتیجه گیری پایانی بحث اشاره کرده ایم تا شاید بهانه و مدخلی باشد برای ورود به مطالعات جدی تر «فراجامعه شناسی » در آینده .
    کلیدواژگان: اندیشه اجتماعی، دانش جامعه شناختی، انگاره، فراجامعه شناختی
  • اج زاده صفحه 39
    در سال های اخیر دگرگونی های عمیقی در سطوح خرد و کلان در همه جوامع از جمله ایران رخ داده است و مطالعه جنبه های ثابت و متغیر زندگی اجتماعی برای پژوهشگران و مدیران جامعه اهمیت ویژه ای یافته است. پژوهش های طولی از مهم ترین روش هایی است که برای مطالعه دگرگونی های اجتماعی مورد استفاده پژوهشگران در مغرب زمین قرارگرفته و اخیرا در قالب پیمایش های طولی و مطالعات پانل سنجش نگرش های اجتماعی رونق فراوان یافته است. در ایران چنین پژوهش هایی هنوز در مراحل آغازین خود است. به همین دلیل، پژوهشگران اجتماعی ایرانی به جنبه های روش شناسانه پژوهش های طولی توجه چندانی نکرده اند. این مقاله با معرفی پژوهش های طولی، اهمیت آن ها برای پژوهشگران و سیاست گزاران اجتماعی را توضیح داده و انواع، هدف ها، کارآیی و قابلیت ها و نیز مسائل و مشکلات آن ها را مورد بحث قرارمی دهد تا باب چنین مباحثی گشوده شود و کمبودی که در این زمینه وجود دارد تا حدی جبران شود.
    کلیدواژگان: روش شناختی، تغییرات اجتماعی، پژوهش طولی، پیمایش طولی، طرح پانل
  • صفحه 65
    نتایج تحقیق تجربی در سه شهر تهران ،مشهد و یزد نشان می دهد، اولا احساس برابری سیاسی شهروندان در سه بعد توزیعی، قانونی و فرصتی، منفی و در بعد مشارکتی مثبت است و احساس برابری سیاسی در کل نیز منفی است. ثانیا رابطه بالا و مثبتی بین احساس برابری سیاسی و عقیده به مشروعیت دولت وجود دارد. رابطه مذکور متضمن این معناست که پذیرش و تایید مشروعیت دولت، آن گاه تحقق پیدا می کند که حکومت و زمامداران آن به اصول برابری احترام بگذارند. نتایج تحلیل نشان می دهد، ترمیم مشروعیت دولت در ابعاد چهارگانه یعنی تعلق سیاسی، تعهد سیاسی، تایید حقانیت و نفع عمومی، به ترتیب مستلزم ترمیم و تقویت احساس برابری مشارکتی، برابری توزیعی، برابری فرصتی و برابری قانونی است.
  • اد دوران صفحه 89
    فضای سایبرنتیک به عنوان یک فضای مجازی نوپدید، جذاب و فراگیر به سرعت جای خود را در عرصه تعاملات اجتماعی باز می کند. عده ای با خوشبینی مزیت های آن را برمی شمارند و برخی هم با بدبینی از مضرات آن هشدار می دهند؛ هر دو گروه نیز شواهدی بر مدعای خود دارند. مقاله حاضر ماحصل تحقیقی دست اول برای آزمودن یکی از مهمترین مدعیات در این عرصه است که تاثیر فضای سایبرنتیک بر هویت خانوادگی می باشد. بدین منظور، ابتدا تعریفی مورد اتفاق نظر از فضای سایبرنتیک ارائه می شود. سپس رابطه فضای سایبرنتیک و هویت اجتماعی مورد بررسی قرار می گیرد. برای اندازه گیری هویت خانوادگی، مقیاسی (با اتکا بر نظریه هویت اجتماعی تاجفل) ساخته شده و فرضیه تحقیق در قالب طرحی مقطعی به روش شبه آزمایشی مورد آزمون قرار گرفته است. پرسشنامه نهایی توسط نمونه ای (365 نفر) از دانشجویان دانشگاه تهران که به روش غیر احتمالی سهمیه ای انتخاب شدند، تکمیل گردیده است. فرضیه تحقیق با دو تکنیک من وایت نی و رگرسیون چند متغیری آزمون گردید که مورد تایید قرار نگرفت.
    کلیدواژگان: فضای سایبرنتیک، نظریه هویت اجتماعی تاجفل، ابعاد هویت اجتماعی، مقیاس هویت خانوادگی، هویت خانوادگی، ارتباطات کامپیوتری، اینترنت
  • فاطمه جواهری صفحه 129
    هدف توسعه دانشگاه ها، آن ها را به جستجوی مکان های جدید سوق می دهد و به این ترتیب تغییرات سازمانی پدیدار می شود. دانشگاه تربیت معلم تهران از جمله دانشگاه هایی است که از پی این هدف به خارج از تهران گسترش یافته است. این فرایند که از حدود 27 سال گذشته آغاز شده، هنوز به اتمام نرسیده و درحال حاضر این دانشگاه را با وضعیت خاصی مواجه ساخته است. اول آن که دانشگاه تربیت معلم از تهران فاصله گرفته، دوم آن که این جدایی به شکل کامل انجام نشده است. زیرا بخشی از فعالیت ها در تهران و بخشی دیگردرحصارک انجام می شود. نویسنده درصدد است مشکلاتی را که اکنون این وضعیت درسطح کنشگران فردی، دانشگاه به عنوان یک کنشگر سازمانی و تعامل میان دانشگاهی ایجاد کرده، تشریح نماید.
    کلیدواژگان: دانشگاه، تغییر سازمانی، انتقال مکانی، عملکرد