فهرست مطالب

نشریه حقوق ملل
پیاپی 17 (بهار 1394)

  • بهای روی جلد: 50,000ريال
  • تاریخ انتشار: 1394/03/26
  • تعداد عناوین: 27
|
  • یعقوب سلامتی، حسین حیدری* صفحه 1
    نظام داوری بین المللی نهادی است که امروزه مورد پذیرش اغلب نظام های حقوقی است که با بی طرف بودن وتخصصی بودن نسبت به موضوع اشراقفیت کامل دارد، موجب اجرای عدالت که مطلوب عموم است می باشد، لازم به ذکر است که این داوری بر اساس مقتضیات زمان کارآمد تشخیص داده شده است.
    اعتراض شخص ثالث یکی از طرق فوق العاده شکایت از آراء شمرده می شود که برای اشخاص ثالث باز است. در مواردی که در دعوایی حکم یا قراری صادر شده و بر اثر آن به حقوق شخص ثالثی خللی وارد آمده و به عبارت ساده تر موجب تحمیل ضرر و زیان به شخص ثالث گردد، شخص ثالث حق دارد که نسبت به آن حکم یا قرار اعتراض کند.
    لاجرم جهت میسر شدن امکان اعتراض ثالث به رای داوری وجود یک سری شرایط لازم است. یکی از این شرایط، که تابع همان شرط کلی اقامه دعواست، ذینفع بودن است. پیرامون این شرط بحث تفصیلی لازم به نظر نمی رسد و تشخیص آن تابع قواعد کلی ناظر به شرایط طرح دعواست.
    کلیدواژگان: اعتراض، اعتراض ثالث، رای داور، داوری تجاری بین المللی
  • لیلا ملکی صفحه 19
    هدف عمده از تحصیل رای داوری اجرای آن است. بررسی نظام های حقوقی محتلف نشان می دهد که اجرای آرای داوری خارجی در فرض وجود یک پیمان بین المللی بر اساس آن به عمل می آید. در حال حاضر با توجه به الحاق اکثر کشورهای جهان به کنوانسیون نیویورک 1958 در زمینه شناسایی و اجرای آرای داوری خارجی، آرای داوری خارجی در کشورها بر اساس این کنوانسیون اجرا می گردد. با این حال این کنوانسیون مقرره خاصی را برای اجرای آرای داوری خارجی در نظر نگرفته بلکه به موجب ماده 3 این کنوانسیون، اجرای آرای داوری خارجی در کشورهای متعاهد مطابق با آیین دادرسی کشور محل درخواست اجرا به عمل می آید با این شرط که مقررات این کشور شرایطی که اساسا سنگین تر یا حق الزحمه یا هزینه ای بیشتر از آنچه که در شناسایی و اجرای آرای داوری داخلی معمول است در اجرای این قبیل آرا تحمیل نکند.
    در حقوق ایران با توجه به فقدان مقررات خاص در زمینه اجرای آرای داوری خارجی این آرا همانند احکام دادگاه های خارجی، یا سند لازم الاجرا تنظیم شده در خارج و یا آرای داوری داخلی اجرا تلقی شده و به این شیوه اجرا می شوند. اما استفاده از مقررات آرای داوری داخلی با اهداف کنوانسیون سازگارتر است.
    کلیدواژگان: رای داوری، شناسایی رای، اجرای رای، موانع اجرا، سیستم های شناسایی و اجرا، کنوانسیون 1958 نیویورک
  • محمد مهدی پور*، علی سهراب زاده صفحه 41
  • بهزاد ستاری*، فرهاد ادریسی، شیما مصیبی فر صفحه 69
    با توجه به توسعه روابط تجاری بین المللی و علاقه متعاملین تجاری به ارجاع اختلاف در مورد روابطشان به داوری و توجها به تاکید مقررات مختلف و آموزش های حقوقی به تجار در روابط تجاری بین المللی خود لزوم تنظیم موافقت نامه داوری جهت ارجاع اختلاف به داوری موضوع تنظیم موافقت نامه داوری تجاری بین المللی اهمیت قابل توجهی یافته است و عملا به موجب تمامی مقررات مربوط به داوری، موافقت نامه داوری به عنوان اساس و پایه هر داوری محسوب می شود. به علت عدم توجه و دقت کافی متعاملین (متعاقدین) موافقت نامه داوری و یا عدم آگاهی آنها، در بسیاری از داوری های تجاری بین المللی، داوری برخلاف مورد درخواست واقعی طرفین بوده است، مورد اظهارنظر و انجام گرفته است. با توجه به این که بررسی ضرورت و ماهیت موافقت نامه داوری در حقوق داخلی مورد نظر این پژوهش است و در تحقیقات و پژوهش های صورت گرفته سعی بر آن شده تمامی مسائل مربوط به موافقت نامه داوری اعم از ماهیت موافقت نامه، ضرورت موافقت نامه داوری، بررسی جایگاه دادگاه در موافقت نامه داوری از زوایای مختلف و ابهامات و موارد سکوت آن مانند، آیا بایستی موافقت نامه داوری کتبی باشد؟ و غیره... پرداخته شود.
    کلیدواژگان: داوری، موافقت نامه، ضرورت، مکتوب، شکلی و ماهوی
  • مهدی دهشیری* صفحه 87
    داوری به عنوان یک روش جایگزین حل و فصل اختلاف، ذاتا یک نهاد استثنایی محسوب می شود چرا که حل و فصل اختلافات بین اشخاص از وظایف ذاتی حکومت ها شناخته شده است و روش های جایگزین حل و فصل اختلاف به عنوان نهادهای استثنایی در کنار این نوع دادرسی شکل گرفته اند. استثنایی بودن نهاد داوری اقتضا دارد که تشکیل آن بر اساس توافق اراده طرفین در قالب موافقت نامه داوری انجام پذیرد و از همین رو است که تا طرفین توافق نکرده باشند، داوری به آن ها تحمیل نمی شود. موافقت نامه داوری از نظر ماهیتی یک قرارداد است و مانند تمام قراردادها بایستی قواعد عمومی قراردادها (قصد و رضای طرفین، اهلیت طرفین، موضوع معین و مشروعیت جهت معامله) در آن رعایت شود. نکته قابل تامل در این باره این است که نحوه رعایت این شرایط در موافقت نامه داوری چگونه است؟ به علاوه این قرارداد دارای شرایط و مندرجاتی است که طرفین قرارداد به آن توافق می کنند و مبنای عمل داور یا داوران در حل و فصل اختلاف قرار می-گیرد که از آن به شرایط اختصاصی قرارداد تعبیر می شود. مهم ترین مواردی که غالبا در موافقت نامه های داوری به آن می پردازند و در صورت سکوت طرفین، قانون حاکم بر داوری جایگزین اراده آنها در این باره می شود، عبارتند از: صلاحیت داور، زبان داوری، مدت داوری، هزینه های داوری، مکان رسیدگی و تعداد داوران. پرسش اصلی در این باره چگونگی تراضی طرفین موافقت نامه در این باره است. پاسخ به این دو سوال موضوع این نوشتار است که از طریق مطالعات کتابخانه ای و با روش تحلیل محتوا به آن پرداخته شده است.
    کلیدواژگان: موافقت نامه داوری، شرایط عمومی، شرایط اختصاصی
  • اباست پورمحمد، الهام نادر علی صفحه 121
    اعتراض به رای داوری در دو مرحله در کشور مبدا دارای آثاری متفاوت می باشد. بر طبق اسناد بین المللی در مرحله رسیدگی به اعتراض، چون رای مورد اعتراض دارای وصف الزام آور می باشد. رسیدگی به اعتراض مانع از اجرای رای در سایر کشورها نیست. برخلاف اسناد بین المللی بویژه کنفرانسیون 1958 اینویورک و رسیدگی های ابطال در قوانین ملی، تعلیق و یا ابطال رای در کشور مبدا، از مبانی رد درخواست اجرا پذیرفته شده است. در رویه های داوری های تجاری بین المللی جدید در زمینه اجرای آراء داوری ابطال شده ایجاد شده و در رویه قضایی برخی کشورها مورد پذیرش قرار گرفته است.
    کلیدواژگان: داوری، رای داوری، تعلیق، اجرا، شناسایی، کشور مبدا، اعتراض، ابطال
  • عباس تفرشی*، امیر محمدی، آزیتا کارگر دیزجی صفحه 129
    در طول فرآیند دادرسی مدت زمان طولانی سپری خواهد شد که ممکن است حق خواهان تضییع یا احقاق آن با مشکل مواجه شود، بنابراین مقنن برای حفظ حقوق خواهان تمهیداتی را پیش بینی نموده است که اجرای حکم را بعد از طی مراحل طولانی دادرسی و اعتراض به آراء امکان پذیر می نماید که یکی از آن موارد دستور موقت می باشد، دراین میان به دلیل ضرورت اقدامات احتیاطی در مبادلات بین المللی، دستور موقت از جایگاه به سزایی برخوردار می باشد. هدف این مقاله بررسی نهاد دستور موقت در داوری بین المللی و روش تحقیق به صورت کتابخانه ای می باشد. یافته های تحقیق حاکی از آن است که دیوان داوری یا داور اختیار صدور دستور موقت را دارد و طرفین نیز می توانند این اختیار را از داور سلب نمایند. اجرای دستور موقت در قواعد مختلف داوری از رویه واحدی پیروی نمی کند؛ برخی از قواعد شرایط سهل تری دارند و برخی با محدودیت های بسیار اجازه اجرای دستور موقت را می دهند. قانون داوری ایران به صدور دستور موقت اشاره کرده است لکن به اجرای دستور موقت اشاره ای ندارد. به نظر می رسد اجرای مستقیم دستورات دیوان داوری در ایران ممکن نمی باشد. در این مقاله ضمن بیان اجرای دستور موقت توسط دیوان داوری به برخی از نارسایی های قانون داوری ایران نیز اشارت رفته است.
    کلیدواژگان: دستور موقت، داوری بین المللی، اختیار داور، اجرای دستور موقت
  • بهراد صغیری*، مهدی هفتانی صفحه 175
    در رسیدگی های قضایی صرف نظر از نوع نظام دادرسی(اتهامی و یا تفتیشی)، دادگاه در صورت لزوم می تواند با توسل به طرق پیش بینی شده در قانون، به کشف هر گونه ادله و مدارک مربوط به پرونده اقدام نموده و کلیه اشخاص اعم از حقیقی و حقوقی مکلف به پاسخگویی لازم در این زمینه هستند. اما در داوری به دلایلی از جمله تفاوت در ماهیت داوری و قضاوت، محدودیت داور به صلاحیت تفویضی از سوی طرفین، نسبی بودن شرط داوری و.. الزام اشخاص حقیقی و حقوقی به در اختیار دادن مدارک و ادله تقاضا شده از سوی داوری محل تامل است. از طرفی قانون داوری تجاری بین المللی ایران از چنین صراحتی برخوردار نیست و از سوی دیگر قانون انتشار و دسترسی آزاد به اطلاعات نیز، دسترسی به اطلاعات نزد اشخاص خصوصی و دولتی را حق افراد و آن هم در رابطه با مدارک و اطلاعات مربوط به خویش، مورد شناسایی قرار داده است. این در حالی است که در اکثر نظام های حقوقی دسترسی به ادله و مدارک ضروری چنان نزد ثالث اعم از اشخاص حقوقی و حقیقی خصوصی و دولتی، از جمله اختیارات مرجع داوری است. این مقاله ضمن تشریح لزوم دسترسی مرجع داوری به اسناد و اطلاعات موجود نزد ثالث، به چالش ها و راهکارهای آن در پرتو قوانین اشاره شده خواهد پرداخت.
    کلیدواژگان: داوری، دسترسی، ادله، افشا، ثالث
  • سیدعلی مرتضوی امامی زواره، سارا جمالی صفحه 193
    اسلام در اندونزی از طریق تجار مسلمان ایرانی، عربی و هندی در طی سفرهای تجاری نفوذ کرده است. در ادامه به دنبال فشار خلفای عباسی بسیاری از شیعیان بخصوص فرزندان ائمه به مناطق دوردست بخصوص جنوب شرقی آسیا مهاجرت نموده اند که در مراحل گوناگون حضورشان به دلیل مقاومت در برابر استعمارگران با انواع شکنجه ها مواجهه می شدند. بعد از انجام یکسری مبارزات مردمی و اسلامی و استقلال اندونزی از ژاپن شاهد شکل گیری حکومت های اسلامی ضد استعمار هستیم ولی در کل اسلام در اندونزی متاثر از اندیشه های مذاهب قدیمی همچون بودایی هندو و آنیمستی در این کشور می باشد که به عنوان اسلامی معتدل در تلاش برای هماهنگی میان انسانهاست.
    کلیدواژگان: اندونزی، مسلمانان اندونزی، شیعیان اندونزی، سادات اندونزی، پانچاسیلا، سوکارنو
  • سیدعلی مرتضوی امامی زواره، سارا جمالی صفحه 217
  • امیر رستگار خالد*، هاجر عظیمی، ماریا رحیمی صفحه 239
    مبحث آگاهی از حقوق و وظایف شهروندی و مشارکت فعال شهروندان در امور مربوط به جامعه، از مباحث چالش برانگیز در حوزه «شهروندی» و «دموکراسی» است. مفهوم «شهروندی دموکراتیک» نقطه پیوند این دو مبحث است؛ و آن شهروندی است که با داشتن آگاهی از حقوق و وظایف شهروندی خواهان مشارکت فعال در جامعه می باشد. می توان گفت، شهروندی دموکراتیک در یک جامعه مبتنی بر دموکراسی نمود می یابد و از سوی دیگر، دموکراسی نیز برای استقرار و تثبیت، نیازمند شهروندانی دموکرات است تا با اتخاذ ارزش های دموکراتیک مشارکت فعالانه ای در امور جامعه داشته باشند.مطابق با دیدگاه مارشال در زمینه حقوق شهروندی، شهروندی دموکراتیک از نظر قرابت معنایی با شهروندی سیاسی قابل تبیین است. براین اساس شهروندی دموکراتیک با دارا بودن حقوق سیاسی ملزم به مشارکت در جامعه می گرددکه این مسئله با پیوند دو بعد نگرشی و رفتاری شهروندی دموکراتیک قابل تشریح است؛ بدین معنا بعد نگرشی ناظر بر حقوق و بعد رفتاری ناظر بر تکالیف شهروندی دموکراتیک است. درواقع، شهروندی دموکراتیک مبتنی بر هر دو بعد حقوق و تکالیف شهروندی است.
    کلیدواژگان: شهروندی، دموکراسی، شهروندی دموکراتیک، بعد نگرشی شهروندی دموکراتیک، بعد رفتاری شهروندی دموکراتیک
  • قربان اسلامی راد*، یاسر قاسمی صفحه 259
    ساختمان ها و کلیه فضاها و بافت های تاریخی شهرها، ارائه کننده هویت، تاریخ و فرهنگ آنها هستند و حتی اهمیت این موضوع گاه در سطح هویت ملی مطرح می شود. اما در سال های اخیر و با پیشرفت روزافزون علوم و فنون و توسعه صنعتی، شهرهای تاریخی بیش از سایر شهرها تحت تاثیر نتایج متاثر از این پدیده بوده اند، چنانکه این تحولات سریع و ناگهانی و نیز گسترش و توسعه شهر سبب شده است که نوعی عدم تعادل و تناسب میان بافت جدید و قدیم شهر به وجود آید و ارتباط بین این دو بافت، به تدریج در حال ضعیف شدن و گسیختگی باشد. از طرفی واقعیت های زندگی مدرن امروزی و تاثیر آن بر علایق و نیازهای انسانی و متعاقبا بالا رفتن سطح مطلوب زندگی باعث شده است که بافت های تاریخی شهرها، رفته رفته رونق گذشته خود را از دست بدهند و به مکان هایی نامطلوب و عاری از کیفیت های مناسب برای زندگی شهری امروزی تبدیل گردند.در این مقاله سعی شده است با بررسی نقش، اهمیت و جایگاه بافت تاریخی در باززنده سازی هویت و شهری، راهکارهایی جهت ساماندهی بافت فرسوده شهری بدست آید تا جهت تامین بخشی از نیازهای ساکنین بافت های فرسوده، به بازآفرینی (Regeneration)و بهسازی (Rehabihitation) بافت های تاریخی فرسوده و ایجاد پیوند بین فضاهای آن پرداخت و همچنین زمینه ای برای توجه بیشتر در جهت حفظ و نگهداری از این بافت ها فراهم گردد.
    کلیدواژگان: بافت فرسوده، بافت تاریخی، باغ تاریخی، بهسازی و مرمت، هویت شهری
  • فاطمه ذبیح پور* صفحه 283
    هدف اصلی از انجام این پژوهش، بررسی وضعیت شهروندی فعال در بهشهر و رابطه آن با شناخت شهروندان از حقوقشان پرداخته ورابطه شهروندی فعال وپاسخ گویی وشفافیت شهرداری را بررسی می کند.جامعه آماری وروش انجام تحقیق پیمایشی بوده و بدین منظور، شهروندان 3محله ازشهر بهشهر به مثابه جامعه آماری درنظر گرفته شده و تعداد 381 نفرازآنان نمونه انتخاب شدند. برای جمع آوری داده ها از پرسش نامه و برای تحلیل داده ها از نرم افزار SPSS بهره گرفته وازآزمون میانگین یک جامعه آماری استفاده شد. یافته هاحاکی ازآن است که افزایش آگاهی،موجب مشارکت بیشتر برای ادای تکالیف درامورشهری وتوسعه شهروندی فعال می شود وتوسعه شهروندی مشارکت جووفعال، موجب افزایش شفافیت وپاسخ گویی درعملکرد شهرداری یا حداقل شکل گیری چنین ادراکی درشهروندان میشود. نتایج نشان می دهند که آگاهی ازحقوق شهروندی ومراتب شهروندی فعال درارتباط با حوزه های گوناگون شهرداری، با یکدیگر تفاوت دارند بنابراین توصیه می شود که شهرداری ها برنامه های اصلاحی خود را با رویکردهای اقتضایی تنظیم نمایند.
    کلیدواژگان: مدیریت شهری، قوانین ومقررات، حقوقشهروندی
  • حسین پندار* صفحه 303
    پارسیان هند زرتشتیان ایرانی الاصل هندوستان اند که در اعصار پیشین بنابه دلایل گوناگون از ایران مهاجرت کرده و در سرزمین هند ساکن شدند. اما آندسته از زرتشتیان ایرانی که بر دین زرتشتی خویش باقی ماندند و حاضر به جلای وطن نشدند، به لحاظ اجتماعی و اقتصادی متحمل مشکلات عدیده ای شدند. پارسیان هند پس از اطلاع از وضعیت نابسامان زرتشتیان ایرانی، در زمان سلطنت ناصرالدین شاه قاجار بجهت استیفای حقوق شهروندی همکیشان خویش در ایران تلاش بسیار کردند و در نهایت توانستند به توفیقات قابل توجهی دست یابند. پارسیان در کنار فعالیت های گوناگون بجهت ارتقای سطح فرهنگی و اقتصادی زرتشتیان ایران، توانستند از ناصرالدین شاه، حکم حکومتی معافیت زرتشتیان ایران از پرداخت جزیه را دریافت نمایند.
    کلیدواژگان: پارسیان هند، زرتشتیان ایران، ناصرالدین شاه، جزیه، مانکجی لیمجی
  • محمدتقی امینی*، حسین کارور صفحه 319
    حکومت، پیوندی میان امام و امت است، بدون همکاری نزدیک و هماهنگی کامل این دو، هرگز انسان سامان نمی یابد. بنابراین هر انسانی اعم از حاکم و توده مردم حق و حقوقی دارند که در طرف مقابل معمولا« مسئولیت و تکلیف به وجود می آورد که اگر حاکم و مردم حق و حقوق، تکالیف و وظایف خویش را بشناسند و به خوبی و بطور صحیح در جهت انجام وظایف خویش کوشش نمایند، زمینه تحقق دولت کریمه ایجاد می شود. بی شک یکی از رهیافت های ارزشمند در فراهم سازی چنین مطلوبی استفاده از رهنمودهای منبعی است که ریشه در ماورا دارد و سیره اش حجت مومنان و محبان است. این نوشتار با الهام از درر گرانبهای سخنان امیر مومنان در نهج البلاغه سعی در ترسیم بایسته های حقوق مردم بر زمامداران و حکومت از جمله حقوق اجتماعی، سیاسی، اقتصادی، فرهنگی و حقوق حاکم بر مردم از جمله وفای به عهد، اطاعت از دستورات، پاسخ مثبت به دعوت زمامدار دارد.
    حقوق و تکالیف موجود بین حاکم و مردم نتایج و آثار ارزشمندی را به همراه دارد که امام علی علیه السلام در خطبه 216 نهج البلاغه، به عزت مندی حق در بین مردم و حکومت، برپایی آثار دین، برپایی آثار عدالت در جامعه، کاربرد سنت ها در جایگاه خود، اصلاح زمان، پایداری و دوام حکومت و یاس دشمنان اشاره می فرماید.
    کلیدواژگان: حقوق متقابل، مردم و دولت، سیره علوی، رفتار علوی، عدالت
  • علی عسکری، حسین جهانی پودینه صفحه 339
    بحث حقوق متقابل حکومت و مردم یا همان حقوق شهروندی، که از مباحث مهم و مطرح اکثر جوامع است، به طور جدی و مفصل در منابع دینی ما و به تبع آن در آثار متفکران بزرگ اسلامی از جمله سعدی آمده است. از نظر سعدی اطاعت و فرمانبرداری و خیرخواهی و دعا در حق حاکمان و ذکر نیکی های آنان در حضور و غیاب آنان جزو حقوق حاکمان می باشد. اما در آثار سعدی حقوق مردم نسبت به حاکمان به طور گسترده ای بیان شده است. نتایج این پژوهش نشان می دهد در نگاه سعدی، عدالت محور اصلی حاکمیت و هدف اساسی تشکیل حکومت در جهت تحقق حقوق مردم است. سعدی همچنین مواردی مانند دوری حاکم از افراد عیب جو، و حریص و چاپلوس، حسن معاشرت حاکم، همنشینی و مشورت با نیکان، انتخاب وزیری شایسته، ندادن امتیازات خاص به نزدیکان، چشم پوشی و گذشت از خطاهای مردم، رعایت حقوق ضعفا و توجه ویژه به آنها را از ضروریات تحقق حقوق مردم می داند. سعدی در بیان سخنان خود در خصوص حقوق متقابل مردم و حکومت کاملا متاثر از آموزه های دین اسلام بوده است.
    کلیدواژگان: حق و حقوق، حکومت، مردم، آثار سعدی
  • پدرام داودی، محسن راثی صفحه 373
    ادبیات و معماری در تمام تاریخ، مثل همه هنرهای دیگر، به هم گره خورده اند. تاریخ سیاسی و اجتماعی هر ملتی، تاثیر مستقیم بر هنر آن دارد. هنر ایران با حمله اعراب و حضور اسلام، به نقطه عطف مهمی رسید. در قرون گذشته با ظهور علم سبک شناسی، هنرهای مختلف را در اعصار مختلف دسته بندی کرده اند و براین اساس در نام گذاری های سبک شناسی، برای هر دو رشته ادبیات و معماری، اولین سبک پس از اسلان را سبک خراسانی نام نهاده اند. این نام مشترک ما را بر آن داشت تا در مورد تشابهات این دو سبک به پژوهش بپردازیم. در این پژوهش سبک خراسانی را در دو رشته ادبیات و معاری بررسی خواهیم کرد. به این منظور ابتدا مختصات هر یک از سبک ها را در دوره خود بررسی می کنیم و سپس به تطبیق تشابهات آن ها خواهیم پرداخت. باشد که این تشابهات و روش هنرمندان قرون گذشته چراغی بر مسیر امروزمان روشن کند.
    کلیدواژگان: سبک خراسانی، ادبیات، معماری
  • محسن راثی، جبار نصیری* صفحه 391
    در میان شاعرانی که به صورت آشکار در اشعار خود از آیات قرآن کریم و احادیث بزرگان بهره برده اند می توان به ناصرخسرو قبادیانی اشاره کرد شاعری که به جرات می توان بیان کرد شاید بیشترین بهره را در اشعار وزیر بنای تفکر و آرمان خود از این منبع لایزال بهره برده است به نحوی که به خوبی می توان از شعرهای اوموضع گیری و نحوه برخورد او را با مسائل خاص به خصوص دین را تشخیص داد ما برآنیم که تاثیرپذیری این شاعر گرانقدر و بزرگ، از قرآن و احادیث نبوی و علوی را به صورت اجمالی و در حد توانایی خود در قصاید شماره 100 تا 107 دیوان این شاعر توانا را آشکار و باز نمایم تا از این طریق بتوانیم اندکی و شمه ای از بهره گیری و اثرپذیری این سخنور را از آبشخور و سرچشمه ی بی پایان و تا ابد جاری قرآن و حدیث را بنمایانیم و بیان کنیم که اگر پیوند و ارتباط او با این منابع نبود شاید این گونه شعر او ماندگار و نافذ نمی شد.
    کلیدواژگان: قرآن و حدیث در قصاید ناصرخسرو
  • یوسف جعفرزاده*، نصرالله امین کلیبر صفحه 413
    اصل دخالت دولت به عنوان مظهر قدرت عمومی در حریم خصوصی افراد از مباحث چالش برانگیز حقوق شهروندی است. وظیفه اولیه دولت، حفظ حریم خصوصی افراد از تعرض دیگران است اما دولت گاهی خودش مجبور می شود وارد این حریم بشود.با اینکه اصل ورود دولت تحت شرایطی پذیرفته شده اما حدود دخالت آن همواره چالش برانگیز بوده است.در مقاله حاضر پس از بررسی سیر تحول رابطه سیاست و اخلاق به مبانی حقوقی دخالت دولت در حریم خصوصی افراد خواهیم پرداخت.
    کلیدواژگان: دولت، حریم خصوصی، حقوق شهروندی
  • آزاده حبیبیان، محسن راثی صفحه 427
    هم خاقانی، هم بحتری هر دو سخنور و سخن شناس و در خلق آثار هنری توانگرند. علاوه بر این، هر دو بر انواع دانش ها و ادبیات منظوم و منثور روزگار خویش مسلط هستند. مخاطبان هر دو هم از خواص اند و هم از عوام. بنابراین انعکاس اشعار این دو شاعر تاثیر گذار و شناخته شده در عصر خویش و پس از آن حائز اهمیت است.
    مقایسه توصیفات و تخیلات و انواع مضامین به کار گرفته شده با دیدن ویرانه های کاخ مدائن در شعر این دو شاعر بزرگ، یکی ایرانی و دیگری عرب و سنجش میزان اثرپذیری خاقانی از بحتری موضوع این مقاله است.
    این نوشتار با به کارگیری روش «تحلیل محتوا» بااستناد بر شواهد شعری هر دو شاعر، وجوه مشترک و افتراق دو قصیده «سینیه» و «ایران مدائن» را مورد تحلیل قرار داده است.
    یافته های این تحقیق نشان می دهد خاقانی اگرچه از آثار شعرایی عرب پیش از خود اطلاع داشته است اما شعر او هم در ساختار و هم در محتوا کاملا متفاوت از شعر بحتری بوده است.
    این بررسی نشان می دهد هر دو شاعر به یک شکل تحت تاثیر ویرانی کاخ مدائن قرار نگرفته اند و انواع تفاوت ها و ویژگی های شخصی و ملی بر نوع قلم آن ها موثر بوده است.
    نگارنده امیدوار است این مقاله در حوزه مطالعات تطبیقی کارآمد باشد.
    کلیدواژگان: خاقانی، بحتری، ایوان مدائن، عبرت، حسرت، ادبیات تطبیقی، تحلیل محتوا
  • سهرورد زرشکیان* صفحه 445
    حقوق فرهنگی گرایشی از علم حقوق است که در ادبیات داخلی کمتر بدان پرداخته شده است. در این مقاله با واکاوی مفهوم فرهنگ و حقوق به حوزه-های مطالعه این گرایش پرداخته شده است و حدود و ثغور آن مشخص شده است. فرهنگ شامل ارزش ها، هنجارها، باورها و عادات و رسومی است که در هر جامعه وجود دارد و ویژگی های خاصی دارد. گزاره های فرهنگی وقتی با ضمانت اجرای حقوقی همراه می شوند، شکل حقوقی و قانونی به خود می-گیرند. حقوق فرهنگی با فرهنگ حقوقی متفاوت است و هریک عرصه های متفاوتی را در بر می گیرد. با یک نگاه منطقی می توان گفت حقوق یکی از اجزای فرهنگ محسوب می گردد لذا تمامی اصول، قوانین و قواعد حقوقی به طور مستقیم یا غیرمستقیم با مفهوم فرهنگ مرتبط هستند. اکثر مصادیقی که اسناد بین المللی درباره حقوق فرهنگی مطرح کرده اند ناشی از تبادر ذهنی حقوقدانان از مفهوم فرهنگ است؛ مصادیقی چون حقوق میراث فرهنگی، حقوق مالکیت ادبی و هنری، حق بر آموزش و حق بر مشارکت زندگی فرهنگی و برخورداری از امکانات فرهنگی شکل غالب مصادیق حقوق فرهنگی محسوب می شوند در حالیکه حقوق فرهنگی عرصه بسیار گسترده ای دارد و مصادیق بی شماری را شامل می شود. از دیگر اشکالاتی که در مطالعه حقوق فرهنگی بدان برمی خوریم، فقدان ارائه تعریفی واحد از مفهوم فرهنگ و وجود تعاریف بسیار گسترده و متفاوت از آن است. همین امر قلمرو حقوق فرهنگی را با دشواری هایی مواجه کرده است.
    کلیدواژگان: حقوق فرهنگی، حقوق، فرهنگ، نظام حقوقی، نظام فرهنگی
  • منصوره ارجمندی فرد* صفحه 473
    برای تداوم حیات انسان در زمین، و حفظ روابط اجتماعی و سیاسی انسانها، شناخت حقوق و رعایت آن ضروری است حقوق شهروندی منعکس کننده آرمان جهانی عدالت و جامعه ای است که در آن هر انسانی بتواند از زندگی شرافتمندانه ی همراه با صلح، امنیت و رفاه برخوردار گردد. و این حقوق همزاد با پیدایش انسان بوده و با وجود او به وجود آمده است چرا که انسان موجودی است که کرامت ذاتی را از آفریدگار خویش به ارمغان گرفته است. این پژوهش با عنوان «حقوق شهروندی از منظر اسلام» درصدد شناخت حقوق طبیعی انسان در دین اسلام است که بسیار گسترده تر از حقوق طبیعی مطرح در مکتب های غربی است. از دیدگاه اسلام و قرآن، آفرینش جهان دارای غایت است و این غایت همان کمال انسان است و رسیدن به این هدف نیازمند برآورده ساختن خواسته های طبیعی و جسمانی است. چرا که تکامل شایسته انسان هنگامی کاملا تحقق پیدا می کند که در درون جامعه ای سالم و متناسب با کرامت و شخصیت خود زندگی کنددرمقاله حاضربه بررسی مبانی حقوق شهروندی از منظر فقه و دین اسلام می پردازیم روش تحقیق به صورت رویکرد نظری و تحلیلی و کتابخانه ای می باشد.
    کلیدواژگان: قرآن، شهروند، عدالت، فقه، اسلام
  • زهرا دانش ناری*، محسن خوشنویسان صفحه 491
    کار شایسته مفهومی است که سازمان بین المللی کار در اواخر دهه 1990میلادی، آن را مطرح کرده است. امروزه کار شاسیته به عنوان یکی از شاخص های توسعه انسانی مطرح و بررسی ابعاد آن از دید حقوقی حایز اهمیت است. از دیدگاه سازمان بین المللی کار چهار مولفه کار شایسته عبارتند از: حقوق بنیادین کار، گفتگوی اجتماعی، حمایت اجتماعی و اشتغال کامل. کار شایسته به عنوان یک مفهوم چند بعدی، در پی ارتقای وضعیت کار می باشد. هدف سازمان بین المللی کار از طرح این مفهوم، ارتقای وضعیت کار در حقوق داخلی کشورها است. این پژوهش با تاکید بر نظام حقوقی ایران، به این نتیجه رسیده است که علیرغم شناسایی مولفه های کار شایسته در قوانین مختلف در ایران، اجرای مولفه های آن در حقوق کار ایران با چالش هایی مواجه است. با وجود این به نظر می رسد که با تصویب سند ملی کار شایسته به مثابه قانون بالادستی در این حوزه، از پراکندگی موجود کاسته شده و وضعیت این مفهوم حقوقی در ایران، ارتقا یابد.
    کلیدواژگان: کار شایسته، سازمان بین المللی کار، مقاوله نامه، حقوق کار ایران
  • علی اکبر گرجی ازندریانی، سید عبادالله جهان بین* صفحه 513
    نظم حقوقی تثبیت کننده انضباط اجتماعی، حافظ نظم موجود و سامان دهنده رفتار اجتماعی مردم است و تغییر اجتماعی -که از خصائل ذاتی جامعه است- مترادف با تغییر در الگوهای هنجاری و ارزشی جامعه است. در نسبت این دو، نظم حقوقی از یک منظر مانعی برای تغییر اجتماعی است و از منظری دیگر، با توجه به خصلت هنجاری و دستوری قادر خواهد بود بر رفتار جامعه تاثیرگذار باشد و فرآیند تغییر باورداشت های جامعه را عهده دار شود. تغییرات اجتماعی نیز، با تغییر در باورهای جامعه، می توانند نظم حقوقی را به چالش بگیرند و از سوی دیگر برای تثبیت ارزش های جدید خود، نیازمند کاربست ابزارهای نظم حقوقی است. بنابراین با توجه به ضرورت وجود این دو در ساحت زندگی اجتماعی-مدنی بشر، مطالعه نسبت آنها بدیهی است. در نوشتار حاضر با رویکرد اسنادی، ضمن تبیین این دو مفهوم، اقسام و مشخصه های آنها تشریح می شود، نقش تغییرات اجتماعی بر جامعه پذیری حقوق، محدودیت های حقوقی تغییرات اجتماعی، نسبت تغییرات حقوقی و نظم اجتماعی در آینه انتظارات عمومی و مطالبات اجتماعی از قانون، مورد کنکاش قرار می گیرند. از این رهگذر، با لحاظ خصوصیت «ثبات» و «تحول»، ضرورت تعامل این دو (نظم حقوقی و تغییر اجتماعی) در تضمین تعادل زندگی اجتماعی بایسته است.
    کلیدواژگان: نظم حقوقی، تغییر اجتماعی، ثبات، قانون، انتظارات عمومی
  • جمال بیگی*، اکرم محمدزاده صفحه 539
    وقتی مبنای عدالت با شکنجه توسط ماموران قضایی وغیر قضایی دولتی و یا توسط دست اندر کاران دستگاه عدالت شروع یا اتمام می شود، نه تنها رفتار آن ها مشروعیت ندارد، بلکه اعتماد مردم به دستگاه عدالت قضایی ضعیف و از بین می رود. هر چند قانون اساسی و قانون مجازات اسلامی تعریفی از شکنجه به عمل نیاورده اند، لیکن بر پایه مقررات اصل 38 قانون اساسی ، ماده 578 قانون مجازات اسلامی 1375 و ماده 45 لایحه پیش نویس جرایم علیه عدالت قضایی می توان گفت شکنجه عبارت است از هر رفتار عمدی که بر اثر آن درد یا رنج شدید جسمی یا روانی علیه فردی به منظور کسب اطلاعات یا گرفتن اقرار، شهادت، سوگند به وسیله یا به دستور ماموران دولتی صورت گیرد. ماده 578 قانون مجازات اسلامی دارای نواقصی می باشد و نمی تواند ضمانت اجرای مناسب درباب شکنجه باشد، ولی هم سو کردن این قانون و لایحه پیش نویس جرایم علیه عدالت قضایی با اسناد بین المللی می تواند قدم بزرگی در پیشگیری از شکنجه توسط مقامات و ماموران قضایی وغیر قضایی باشد. مهم ترین دلیل جرم انگاری شکنجه، ضرر و آسیب به منافع دیگران؛ در کنار دامنه اخلاق و قاعده احترام بوده که نباید مامور قضایی وغیر قضایی دولتی، دیگری را شکنجه کند تا بدین وسیله موجبات اخلال در روند صحیح اجرای عدالت فراهم نشود. از این رو این مقاله درصدد بررسی جرم انگاری شکنجه در ایران به عنوان جرمی علیه عدالت قضایی می باشد.
    کلیدواژگان: جرم انگاری، شکنجه جسمی، شکنجه روحی، جرم علیه عدالت قضایی
  • مرتضی گودرزی*، محمد جواد حسینی صفحه 557
    گرایش به دین ریشه در کنه آدمی دارد و سبب اعتقاد اوست به امور وحیانی، با تعدد مبانی که در درازنای تاریخ در همه جوامع دگرباورانی نسبت به دین و انگاره های آن پدید آورده و اقل جمعیت جامعه را در برابر اکثر آن جلوه گر می نماید. همواره بحث در باب حقوق و دامنه آزادی اقلیت های مذهبی مطرح و دولت ملزم به رعایت حقوق این بخش از اجتماع می باشد. در رساله حقوق امام سجاد (ع) بر وفای به عهد و حسن سلوک و رفتار با اقلیت های دینی و آزادی مذهبی تاکید شده که با مداقه در آن می توان وظایفی برای دولت اسلامی مطرح، و او را ملزم به رعایت آنها در رویارویی با اقلیت ها نمود، باشد که پیشرو بودن تعالیم اسلامی و اهمیت حقوق اقلیت ها در اسلام را فراروی ما گشاید.
    کلیدواژگان: اقلیت ها، آزادی مذهبی، قرارداد ذمه، رساله حقوق، وظایف دولت اسلامی