فهرست مطالب

فصلنامه فرهنگ پویا
پیاپی 32 (بهار 1395)

  • تاریخ انتشار: 1395/04/26
  • تعداد عناوین: 22
|
  • صفحه 4

    اقدام دیرهنگام به همان اندازه بی‌ثمر و آفت‌زاست که اقدام زودهنگام. خردمندان همیشه در اندیشه شناخت موقعیت مناسبند تا اهداف مورد نظر خود را با دقت و اطمینان‌ خاطر در وقت مقتضی و بهنگام و به دور از هر آفت ناشی از اقدام زودهنگام و یا دیرهنگام محقق سازند. اگر همه عوامل برای انجام یک فعالیت و یا تحقق یک منظور خاص فراهم باشد اما از کشف موقعیت مناسب و یا از اقدام در موقعیت مناسب غفلت شود، چنان است که گویا کاری صورت نگرفته و ثمره‌ای در پی نداشته است...

  • علی اکبر عالمیان صفحه 5

    مهم‌ترین مولفه موقعیت‌سازی از دیدگاه قرآن، بعثت انبیا است؛ چرا که این مساله موجب شد تا بشر فرصتی بی‌نظیر و ظرفیتی بالا برای رشد و تکامل به دست آورد: «کان الناس امه واحده فبعث الله النبیین مبشرین و منذرین وانزل معهم الکتاب» (بقره،213) مردم (در آغاز) یک دسته بودند؛ (و تضادی در میان آن‌ها وجود نداشت...

  • گرفتار کسانی شده ایم که چون امر کنم فرمان نمی برند!
    حسین فلاح زاده ابرقویی صفحه 14

    سلام؛ نام من تاریخ است؛ عمری دراز دارم و انبانی پر از تجربه. عصرها دیده‌ام و فرازها و فرودها. شما هر جا بخواهید اوج بلندی را تشبیه کنید، می‌گویید به بلندای تاریخ! آری؛ منم تاریخ به همان بلندا! آدم‌ها دیده‌ام، حکومت‌ها دیده‌ام، شاهان و گداها دیده‌ام. به راستی «کجایند امت‏هایی که با زر و زیور فریفته شدند؟ چه بندگانی که با آرزوها فریب خوردند، چه ملت‏ها که به هلاکت افتادند، چه قدرتمندانی که  تسلیم نابودی گشته، هدف انواع بلاها قرار گرفتتند بدان‌سان که نه راه پس دارند و نه راه پیش!»...

  • صفحه 23

    و من مکرر تجربه‏ کردم در این مدتی که وارد این امور بودم که بسیاری از اوقات، ما یک کاری می‏خواستیم بکنیم منحرف می‏شدیم به کار دیگر، بعد می‌بینیم این کار انحرافی درست بود؛ این نبود جز اینکه خدای تبارک و تعالی این کارها را می‌کرد. سفر می‌رفتیم، می‌دیدیم که این ترتیبی که قهرا پیش آمده است، این ترتیب صلاح بوده است نه آنی که ما خیال می‏کردیم. در هر امری از امور، من با تجربه دیدم که ما خودمان فکرمان نمی‌رسد. آن که افکار را در دست دارد حق تعالی است، و او زمام امور را در همه امور به دست دارد و این را باید باور کنیم‏.

  • صفحه 24

    «شناختن موقعیت، فهمیدن نیاز، حضور در لحظه‌ مناسب و مورد نیاز؛ این اساس کار است که مومن باید این را هم با خود همراه داشته باشد تا بتواند وجودش موثر بشود.»...

  • فائزه فلاطونی صفحه 26

    شهید مطهری را باید یک موقعیت‌شناس تمام‌عیار به شمار آورد. اقدامات به‌موقع او در مبارزه با خط التقاط و انحراف، بر همین واقعیت دلالت دارد. به تعبیر مقام معظم رهبری، شهید مطهری نمونه‌ یک شخصیت روحانی متناسب با زمان است که می‌تواند در چالش اول، کار درست بکند و اقدام بجا انجام دهد. نوشته حاضر به ابعاد موقعیت‌شناسی شهید مطهری در اندیشه و عمل او می‌پردازد.

  • تقیه در مهام امور نیست ولو بلغ ما بلغ! / گفت وگوی پویا با علامه مصباح
    صفحه 32

    هستند کسانی که تنها از پنجره خانه‌ها و کتابخانه‌هایشان به قله می‌نگرند و از همان زاویه محدود از موقعیت‌شناسی و موقعیت خود و جهان پیرامونی سخن می‌گویند و هستند کسانی که از خانه و کتابخانه بیرون می‌زنند، به قصد فتح قله عزم رفتن می‌کنند اما در دامنه و یا مسیر صعود قله کوله‌پشتی خود را بر زمین می‌گذارند و باز از همان زاویه اما کمی بالاتر از دیگران از موقعیت‌شناسی و موقعیت می‌گویند.

  • موقعیت شناسی؛ معاویه شناسی را هم اقتضا میکند / گفت وگوی پویا با حجت الاسلام والمسلمین حیدر مصلحی
    صفحه 40
  • جواد سلیمانی صفحه 46

    یکی از جبهه‌های مهم و تاثیرگذار صدر اسلام، جریان نیروهای وفادار به اهل‌بیت(علیه السلام) هستند. اینان کسانی بودند که مرجعیت دینی و سیاسی اهل‌بیت(علیه السلام) را قبول داشتند و حاکمیت جامعه اسلامی را از آن اهل‌بیت(علیه السلام) می‌دانستند و در ضرورت حمایت از آنان تردیدی نداشتند...

  • صفحه 51

    از زمان پیروزی انقلاب اسلامی ایران تا کنون چهار دستاورد مهم و اساسی را می‌توان برای این انقلاب در عمق چهار موقعیت برجسته‌ درون‌مرزی و برون‌مرزی در سطح داخلی و خارجی و ملی و بین‌المللی، ایرانی و منطقه‌ای و جهانی در نظر گرفت. این دستاوردها بیانگر تحولات چشمگیری است که در اثر انقلاب اسلامی پدیدار شده و تا حدود فراوانی معادلات سیاسی و فرهنگی جهان را متحول ساخته است...

  • سیداحمد رهنمایی صفحه 57

    از جمله مسایلی که در سال‌های اخیر در فضای سیاسی و در بین فعالان سیاسی و فرهنگی کشور به آن پرداخته می‌شود، نقش موقعیت‌شناسی و واقع‌گرایی در دیپلماسی کشور است. در این میان، برخی جریان‌های سیاسی که از آنان به طرفداران دیپلماسی سکولار و التقاطی(نیمه‌سکولار) یاد می‌شود، جریان‌های متدین و انقلابی را به درک‌نکردن واقعیت‌ها و ناتوانی در موقعیت‌شناسی متهم می‌‌کنند؛ و در مقابل، جریان‌های مومن و انقلابی نیز فرار از واقعیت‌ها و موقعیت‌سوزی را اساس حرکت دیپلماسی و دیگر حرکت‌های آنان برمی‌شمارند...

  • مصطفی اسکندری صفحه 62

    عالم دینی که امروزه از آن به روحانی تعبیر می‌شود، پدیده‌ای است که توسط معصومین علیهم‌السلام، به منظور تبیین، تبلیغ و پاسداری از دین به وجود آمد. این پدیده در طول دوران حیات خود، به‌صورت نهادی مردمی همواره پرچمدار نهضت‌های ضد استبدادی و ضد استعماری بوده است. در انقلاب اسلامی نیز روحانیت سردمدار مبارزه‌های مردمی بوده‌اند، در دوران دفاع مقدس به صورتی فعال شرکت داشته، نسبت به جمعیت خود چندین برابر دیگر اقشار مردم شهید داده‌اند. استعمار با شناخت نقش خطیر روحانیت در انقلاب اسلامی، همواره درصدد استحاله روحانیت، تضعیف چهره‌های انقلابی و استفاده از روحانیت در مقابله با انقلاب اسلامی برآمده اما روحانیت اصیل با موقعیت‌شناسی خاص خود در برابر نقشه‌های دشمنان اسلام و انقلاب، به‌موقع وارد عمل شده و آنان را در رسیدن به اهدافشان ناکام گذاشته است...

  • هادی مازندرانی صفحه 69

    14 مرداد، ‌سالروز صدور فرمان مشروطیت است. این روز،‌ یادآور زحمات طاقت‌فرسای عده‌ای میهن‌پرست اسلا‌م‌خواه است که برای نخستین‌بار حکومت استبدادی در ایران را به مبارزه طلبیده، قدرت ملی و حضور مردمی را به رخ پادشاهان خودرای کشیدند. هرچند این نهضت باتوجه به خیانت‌ها و بی‌توجهی‌های برخی افراد به بیراهه کشیده شد و سرانجام به بن‌بست رسید، ‌اما نمی‌توان نقش آن را در بیداری‌های بعدی ملت ایران نادیده انگاشت،؛ به ویژه این‌که نهضت 15خرداد 1342 که برای همیشه تومار حکومت شاهنشاهی را درهم پیچید، محصول همان بیدارگری است...

  • از این مسیر حج رفتن حرام است / حکم مجتهد موقعیت شناس، آیت الله شهید شیخ فضل الله نوری، درتحریم رفتن به حج از راه جبل
    علی احمدی خواه صفحه 73

    آیت‌الله شیخ‌فضل‌الله نوری شاگرد ممتاز میرزای شیرزای(صاحب فتوای تحریم تنباکو)، رهبر پیشتاز عدالتخانه و طراح و پیشوای مشروطه مشروعه بود. وی از علما و شخصیت‌های بنامی است که موقعیت‌شناسی او را آیندگان درک کردند؛ او که در زمانه خویش مظلوم واقع شد و مظلومیتش را باید در پرونده‌سازی و تاریخ‌سازی مخالفانش جستجو کنیم. کسی که مجتهد مشهور شیعه را روز ولادت مولای شیعه اعدام می‌کند، به یقین بعد هم برایش پرونده‌ای ناجوانمردانه می‌سازد تا مجوز قتل او را درست کرده باشد؛ باشد که خود را از نفرین و ناسزای خردمندان آینده و از ملامت ملامت‌گران، مصون بدارد و چهره و عملکرد خویش را موجه نشان دهد.‌ دروغ‌ها از قول و قلم مخالفان علما و تکثیر و استنساخ یا به عبارت امروزی؛ کپی پیست، دروغ‌های شفاهی و مکتوب در تاریخ مشروطه به حدی است که تاریخ مشروطه، به یک «خرمن‌گاه » دروغ‌بافی و تهمت‌سازی تبدیل شده، به گونه‌ای که استاد محیط در این زمینه می‌نویسد...

  • فرجام موقعیت نشناسی دولتمردان قاجار / نگاهی به اقتصاد مقاومتی از دیدگاه دو فقیه خراسانی (آخوند خراسانی و امام خامنه ای)
    علی حافی صفحه 76

    امام خامنه‌ای در پیام نوروزی خود، سال 1395 به سال «اقتصاد مقاومتی؛ اقدام و عمل» نام نهادند. شاید راز این نامگذاری، همان «اقدام و عمل»‌ باشد؛ چرا که رهبری معظم سال گذشته را نیز سال «اقتصاد مقاومتی» نامیده بودند اما به دلیل معطوف‌شدن تمام تلاش‌های دولت به فعالیت‌های خارجی که عمده عمر این دولت را به خود مشغول کرد، اقدام چشم‌گیری درباره اقتصاد مقاومتی با مولفه و شاخصه‌های خاص خودش از جمله تکیه بر تولید و نیروی کار داخلی، صورت نگرفت؛ از این رو بود که رهبر معظم انقلاب برای جلوبردن مسایل و مشکلات اقتصادی و ترسیم مسیر برای اهل خدمت، ضمن تاکید بر شعار سال قبل، « اقدام و عمل»‌ را نیز به آن افزودند...

  • موقع اش نیست؛ بعدا بعدا! / سخن بزرگانی که نهضت عدالتخانه را از مسیر منحرف و انقلاب اسلامی را تهدید می کند
    علی کوه نانی صفحه 78
  • هادی مجیدی صفحه 82

    تاکیدهای مکرر رهبر انقلاب درباره مساله «نفوذ» به‌عنوان یکی از مهم‌ترین راهبردهای دشمن در موقعیت کنونی انقلاب، نشان‌دهنده گسترده‌ترشدن فعالیت عوامل نفوذی دشمن در ابعاد گوناگون فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی جامعه ایران است که به موقعیت‌شناسی همگان نیاز دارد. از اواسط دوره قاجار و دوره ناصری تفکری در جامعه ایران حاکم شد که براساس آن، پیشرفت کشور در گرو ورود غرب و سرمایه غربی به ایران قلمداد می‌شد. در دوران پهلوی این تفکر به اوج خود رسید. پیامدهای زیان‌‌بار این تفکر را در دوران اصلاحات نیز مشاهده کردیم که بی‌محابا، غربی‌شدن را در همه ابعاد زندگی ترویج و موقعیتی ویژه را برای دشمنان فراهم کردند. این جریان هنوز هم وجود دارد و در حوزه سینما، نشر و مطبوعات فعال است...

  • رضا محمدی فیروزجایی صفحه 86

    در تبیین ابعاد شکل‌گیری و خلق حماسه 9دی بایستی به دو مساله مهم اشاره کرد. مساله نخست، نقش تدابیر خاص مقام معظم رهبری است. ایشان با مدیریت صحیح این بحران، نقشی بی‌بدیل در خلق این حماسه داشتند. اگر تدابیر به‌موقع  و موقعیت‌شناسی دقیق و رصد درست اوضاع از سوی ایشان صورت نبود، حماسه 9دی شکل نمی‌پذیرفت. در مرحله بعد بایستی به نقش مردم اشاره کرد که با حضور به‌موقع  خود در میدان، تومار این فتنه را در هم پیچیدند. مقاله ذیل به بررسی نقش رهبری و مردم در حماسه 9دی می‌پردازد...

  • اسلام افضلی صفحه 92

    پس از اوج‌گیری زمزمه‌های نهضت عدالتخواهی، جامعه روحانیت درجایگاه موثرترین نیروی سیاسی و مذهبی موجود،  رهبری آن را به دست گرفت. همزمان با فعالیت‌های سیاسی و مذهبی علمای دین در شکل‌گیری نهضت مشروطیت، طیف روشنفکران غرب‌گرا نیز از حرکت باز نایستاده بودند و برای به‌ کرسی ‌نشاندن اهداف خویش به حرکت‌های پنهان دست یازیده و تمام تلاش خود را در این باره به کار بسته بودند؛ اما با توجه به فضای مذهبی حاکم بر جامعه ایران، قدرت مانور آن‌ها برخلاف عالمان دین، اندک بود؛ به همین سبب، فعالیت‌های عدالتخواهی به رهبری علما را از دور رصد می‌کردند و در انتظار مصادره انقلاب مردم ایران نشسته بودند...

  • محمد جواد توکلی صفحه 96

    در موقعیت شکننده اقتصاد سیاسی معاصر، دو رویکرد بدیل در زمینه مقابله نظام‌های اقتصادی با شوک‌ها و تهدیدهای  رو به افزایش اقتصادی مطرح شده است. رویکرد اول که از دل اندیشه اقتصاد لیبرالی برخواسته مروج جهانی سازی اقتصادی و ذوب شدن اقتصاد کشورها در اقتصاد جهانی است. در مقابل، گفتمان ملی‌گرایی اقتصادی دیدگاه جهانی سازی را به واسطه عدم توازن قدرت کشورها به چالش می‌کشد و از ضروت حمایت از تولید ملی در مقابل تکانه‌های داخلی و خارجی حمایت می‌نماید.  محققان «اقتصاد شکنندگی و تاب‌آوری» نسبت به آسیب‌پذیری اقتصادهای کوچک در اثر افزایش حجم تجارت خارجی، تمرکز بالای صادراتی و اتکای زیاد به واردات کالاهای استراتژیک هشدار داده‌اند.  مقام معظم رهبری در پی همجمه اقتصادی بی‌سابقه غرب به اقتصاد ایران،  اقتصاد مقاومتی را به عنوان «الگوی اقتصادی بومی و علمی برآمده از فرهنگ انقلابی و اسلامی» معرفی نمودند...

  • صفحه 110

    امام خمینی(ره) از معدود شخصیت‌های موقعیت‌شناسی بود که با ورود به‌موقع و به‌‌اندازه، همواره برای جبهه توحید موقعیت‌سازی کرد و در سایه تکلیف‌مداری، نه به سرنوشت خود می‌اندیشید و نه منتظر قضاوت تاریخ می‌نشست، آن‌چه برای او اهمیت داشت، حاکمیت دین خدا و برافراشتن پرچم اسلام بود و بس؛ موقعیتی که امام راحل(ره) براساس همین رویکرد برای اسلام و ایران به وجود آورد، از چنان گستره و عمقی برخوردار است که تاریخ‌نویسان فردا باید ابعاد آن را تعریف و تاثیرگذاری آن را بر معادلات سیاسی و اجتماعی تفسیر کنند..