فهرست مطالب

کارآگاه - پیاپی 35 (تابستان 1395)

نشریه کارآگاه
پیاپی 35 (تابستان 1395)

  • تاریخ انتشار: 1395/06/28
  • تعداد عناوین: 8
|
  • پیشگیری سازمان محور از جرم؛ مقدمه تقویت امنیت داخلی
    غلامحسین بیابانی، غلامحسین نظری صفحات 7-25
    جرم هزینه های زیادی بر یک کشور تحمیل می کند. لذا بالا رفتن آمار جرم کشور نسبت به شاخص ها علاوه بر کاهش میزان امنیت، ریسک سرمایه گذاری را کاهش می دهد. پیشگیری از جرم به عنوان رویکردی در جهت کنترل جرم، بر ماهیت فرصت مداری در ارتکاب جرائم تاکید دارد. در مفهوم اخص، پیشگیری از جرم به معنای به کارگیری شیوه ها یا اقدامات غیرکیفری به منظور جلوگیری از وقوع جرم است. بعلاوه، پیشگیری از جرم یک امر جمعی است و همه سازمان ها و دستگاه های دولتی و غیردولتی در آن سهم دارند و فقط صرف اقدامات انتظامی و قضایی کافی نیست. تا زمانی که همه سازمان ها بر اساس مسئولیت های قانونی به ایفای وظیفه نپردازند و در فرآیند امنیت سازی مشارکت نکنند، پیشگیری از جرم محقق نخواهد شد. این مقاله با تاکید بر نظریه استحکام که معتقد است سازمان های کشور، همانند زنجیر به هم پیوسته در جامعه عمل می کنند و با هم افزایی قادر به تقویت امنیت درونی نظام هستند، به مطالعه پیشگیری از جرم می پردازد. در این راستا، انتظارات 19 گانه پیشنهادی پلیس برای مدیریت پیشگیری از جرم و کاهش آن را برمی شمارد. مقاله نشان خواهد داد که تحقق این انتظارات نیازمند همکاری همه سازمان ها به ویژه سازمان های 21 گانه مرتبط با موضوع پیشگیری از جرم است.
    کلیدواژگان: پیشگیری از جرم، سازمان ها، نظریه استحکام، پلیس، کاهش جرم
  • تاثیر فضای جغرافیایی شهر بر سرقت (مطالعه موردی شهرداری منطقه 1 و 17 تهران)
    افشین متقی، یدالله کریمی پور صفحات 26-49
    سرقت از جمله مهم ترین معضلات اجتماعی در بیشتر شهرهای دنیا است که بر زندگی شهروندان تاثیرات روحی جسمی و مالی می گذارد. این موضوع قابل ملاحظه است که در بعضی زمان ها و مکان ها میزان جرایم بیشتر است. در واقع زمان و مکان در میزان بزه کاری و ایجاد انگیزه برای گذار از اندیشه به عمل نقش دارد. تحلیل فضایی جرایم در شهرها به شناسایی الگوی رفتار مجرمانه کشف کانون های جرم خیز و در نهایت به تغییر این شرایط و خلق فضاهای مقاوم در برابر جرم و رفع نابهنجاری شهری کمک می کند. در مقاله حاضر به شناسایی رابطه میان فضای شهری و ارتکاب سرقت با عنوان تاثیر فضای جغرافیایی شهر بر سرقت در شهر تهران (مطالعه موردی مناطق 1 و 17 تهران) پرداخته و به منظور کسب نتیجه منطقی از طریق کلانتری های 161 ابوذر و 123 نیاوران، آمار فراوانی سرقت در سال های 90 لغایت 93 مربوط به شهر تهران و آمار سرقت های 92 و 93 به صورت جزئی اخذ و روی نقشه جی آی اس مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. مضافا اینکه درصد فراوانی هر کدام، بر اساس زمان نیز مورد توجه و بررسی قرار گرفت. نتایج تحقیق نشان می دهد: به موازات رشد اندازه و جمعیت تهران و به تبع آن افزایش تراکم، تنوع کارکردها و کم شدن کنترل های جمعی، اختلاف سطح درآمد و سواد، تفاوت ویژگی های کالبدی و وجود برخی عوامل تسهیل کننده ارتکاب جرم در فضای شهری با اختلاف آماری بسیار روبرو است و مقایسه مناطق 1 و 17 و بلوک بندی های مربوطه و بررسی میزان و پراکنش انواع سرقت، می تواند علاوه بر آشکار نمودن تمایزات و تشابهات این دو منطقه نشانگر این موضوع باشد که فضای شهری در وقوع جرم سرقت دارای تاثیر بسیاری است.
    کلیدواژگان: فضای شهری، جرم، سرقت، جی آی اس
  • نقش ناجا در مبارزه با قاچاق کالا و ارز
    محمد سهرابی، ابوطالب منفرد صفحات 50-70
    در این مقاله به بررسی نقش ناجا در مبارزه با قاچاق کالا و ارز، مبانی و ضرورت ورود ناجا به مبارزه با قاچاق کالا و ارز، نقش و جایگاه ناجا در فرآیند مبارزه با قاچاق کالا و ارز، مفاهیم و مبانی قاچاق ، عوامل و انگیز ه های شک لگیری، پیامدها و تبعات آن بر ساختارهای اقتصادی، سیاسی، اجتماعی و فرهنگی کشور و در نهایت به ارائه پیشنهاداتی برای سیاس تگذاران، برنام هریزان ومتولیان امر مبارزه پرداخته شده است. روش تحقیق در این مقاله،«توصیفی- تحلیلی»می باشد. بدین طریق که با مطالعه دقیق و تحلیلی کتب و مقالات تخصصی که در زمینه قاچاق کالا تدوین و نگارش شده است، اطلاعات این پژوهش استخراج کرده و به نگارش آن پرداخته ایم. نتیجه این کار پژوهشی بیانگر این نکته است که قاچاق کالا، علی رغم اینکه به عنوان یک رفتار ضد اجتماعی می تواند آسیب های مختلفی را برای جامعه و امنیت عمومی کشور به همراه داشته باشد، توان و پتانسیل های موجود کشور را برای رشد و توسعه در همه زمینه ها دچار اختلال کرده و ایران را از رسیدن به اهداف بلند توسعه ای خود (چشم انداز 1404 ) تا حدودی دور کرده است که ضرورت مبارزه و مقابله قاطع و همه جانبه با پدیده شوم قاچاق کالا و ارز را مقام معظم رهبری در سالیان اخیر به ویژه در پیام نوروزی خود درسال 1395 و در جمع مردم مشهد مقدس و همچنین در دیدار کارگران به تمامی مسئولان تاکید و اتمام حجت کردند که باید قاچاق کالا در ایران از میان برود؛ لذا ناجا به عنوان متولی برقراری نظم و امنیت اقتصادی در کشور وظیفه خود می داند که به طور قاطع و مستمر با قاچاق کالا مبارزه نماید. فلسفه نگارش این مقاله بر همین مبنا تبیین شده است که نقش ناجا در مبارزه با قاچاق کالا و ارز چیست؟
    کلیدواژگان: قاچاق کالا و ارز، ناجا، مبارزه، ماموریت ناجا، کشف جرم، پیامدهای قاچاق کالا
  • بررسی و تحلیل جایگاه قانونی تحقیقات پلیسی در قتل
    مهرداد رایجیان اصلی، علی رحیمی صفحات 71-90
    تحقیقات پلیسی قتل را می توان در قوانین موضوعه از جمله قانون تشکیل ناجا و قوانین آیین دادرسی کیفری مصوب 1378 و 1392 مورد بررسی و تحلیل قرار داد. از آنجا ضابطان در تحقیقات پلیسی قتل به لحاظ جمع آوری ادله و مدارک وقوع جرم و انجام اقدامات کارشناسی متعدد شناسایی و دستگیری مرتکبان آن نقش بسزایی در فرآیند دادرسی کیفری ایفا می کنند، در طی رسیدگی به پرونده های قتل با محدودیت هایی مواجه هستند. قانون گذار از فرآیند کشف علمی جرایم منجر به سلب حیات غفلت نموده و در این دو قانون بطور پراکنده و ناقص در برخی مواد، اشاره هایی به این موضوع دارد. علاوه بر این در ق.آ.د.ک مصوب 1392 با تصویب ماده 98 بازپرس را از ارجاع تحقیقات جرایم منجر به سلب حیات به ضابطان ممنوع کرده است که این امر، مشکلات فراوانی برای دستگاه قضایی به همراه خواهد داشت. اقدامات ماموران پلیس در راستای رسیدگی به پرونده های قتل بر دو نوع است که برخی ارزش اماره قضایی دارد و برخی دیگر به عنوان نظریه کارشناس مورد استفاده دادرسی کیفری قرار خواهد گرفت.
    کلیدواژگان: پلیس، قتل، تحقیقات پلیسی قتل، جایگاه قانونی، دادرسی کیفری
  • انسان شناسی جرم و مفهوم انسان شناختی قانون و حقوق: تاملی انتقادی بر پارادیم تکاملی و استعماری
    علیرضا حسن زاده صفحات 91-107
    مروری بر چگونگی شکل گیری ادبیات انسان شناختی در حوزه هایی چون شناخت قانون و جرم، ما را با تحول نظام گفتمانی و معرفتی علوم اجتماعی از قرن نوزده به این سو، رو به رو م ینماید. نگرش های پسا استعماری 1 در دانش انسان شناسی، که امروزه چارچوب و پارادایم غالب تاملات انسان شناختی جهان را در بر دارد، با مرور انتقادی ادبیات انسان شناسی استعماری 2 در موج های نخستین آن، قرین و همراه است. درک ادبیات انسان شناسی پسا استعماری بدون توجه به موضوعات مهمی چون قانون و جرم ناقص خواهد بود. سه حوزه مهم از مطالعات انسان شناختی، این رشته از علوم اجتماعی را به موضوع جرم شناسی نزدیک می کند، انسان شناسی حقوقی 3، انسان شناسی جرم 4 و انسان شناسی پزشکی قانونی 5. این مقاله می کوشد تا نخست به معرفی سیر تحول و تکامل سه شاخه یاد شده با نقدی بر پارادایم تکاملی و استعماری پرداخته و سپس؛ از جایگاه آنها در انسان شناسی سخن گوید. این حوزه از مطالعات انسان شناختی، با رویکردی کاربردی در هم تنیده است و چشم اندازی عینی از نتایج مطالعات انسان شناختی را در حل مشکلات اجتماعی مورد تاکید قرار می دهد.
    کلیدواژگان: انسان شناسی جرم، انسان شناسی حقوقی، انسان شناسی پزشکی قانونی
  • نقش مشارکت مردمی در حوزه پیشگیری از فساد
    سید علیرضا میرکمالی، عارف خلیلی پاجی صفحات 108-122
    یکی از پدیده های مجرمانه ای که خصوصا در سال های اخیر، اذهان سیاست گذاران حوزه سیاست جنایی را به خود جلب کرده، فساداست. گستردگی این پدیده امروزه، چه در سطح ملی و چه در سطح نهادهای بین المللی، موجب شده تا توجه ها به سمت پیشگیری و مقابله هدفمند با آن جلب شود. امروزه شاهد آن هستیم که نهاد ها، سازمان ها و کنوانسیون های مختلف در سطح بین المللی پدیده فسادرا مورد تحلیل قرار داده اند و راه کارهایی به منظور پیشگیری و مقابله با آن پیش بینی نموده اند. قوانین ملی هم بعضا با تاثیر از اقدامات بین المللی در جهت مقابله و پیشگیری از این پدیده برآمده اند. یکی از مواردی که امروزه جهت پیشگیری از فساد مورد توجه قرار گرفته، افزایش مشارکت مردمی در این حوزه است. دلیل این امر نیز این است که، علی رغم تمامی اقدامات انجام شده در این حوزه، همچنان شاهد افزایش پدیده فساد هستیم؛ لذا به نظر می رسد حرکت به سمت مردمی کردن امر پیشگیری از فساد و خارج ساختن آن از انحصار دولتی جهت نیل به اهداف پیش بینی شده بسیار سودمند باشد؛لذا در این مقاله به بررسی نقش مشارکت مردمی در حوزه پیشگیری هدفمند از فساد خواهیم پرداخت.
    کلیدواژگان: فساد، پیشگیری، سلامت نظام اداری، مشارکت مردمی
  • پیشگیری از جرایم بزهکاران اتفاقی با رویکرد روانشناختی
    مهرداد عباسی، مینا وصال، الهه قلعه کار، فاطمه علیزاده صفحات 123-140

    تحقیقات پلیسی قتل را می توان در قوانین موضوعه از جمله قانون تشکیل ناجا و قوانین آیین دادرسی کیفری مصوب 1378 و 1392 مورد بررسی و تحلیل قرار داد. از آنجا ضابطان در تحقیقات پلیسی قتل به لحاظ جمع آوری ادله و مدارک وقوع جرم و انجام اقدامات کارشناسی متعدد شناسایی و دستگیری مرتکبان آن نقش بسزایی در فرآیند دادرسی کیفری ایفا می کنند، در طی رسیدگی به پرونده های قتل با محدودیت هایی مواجه هستند. قانون گذار از فرآیند کشف علمی جرایم منجر به سلب حیات غفلت نموده و در این دو قانون بطور پراکنده و ناقص در برخی مواد، اشاره هایی به این موضوع دارد. علاوه بر این در ق.آ.د.ک مصوب 1392 با تصویب ماده 98 بازپرس را از ارجاع تحقیقات جرایم منجر به سلب حیات به ضابطان ممنوع کرده است که این امر، مشکلات فراوانی برای دستگاه قضایی به همراه خواهد داشت. اقدامات ماموران پلیس در راستای رسیدگی به پرونده های قتل بر دو نوع است که برخی ارزش اماره قضایی دارد و برخی دیگر به عنوان نظریه کارشناس مورد استفاده دادرسی کیفری قرار خواهد گرفت.

    کلیدواژگان: بزه کاران اتفاقی، عوامل روان شناختی، پیشگیری وضعی، پیشگیری اجتماعی رشدمدار
  • مطالعه تطبیقی تجارت تسلیحات در حقوق ایران و حقوق بین المللی کیفری
    سید رضاحسینی صفحات 141-160
    تولید غیر قانونی و قاچاق تسلیحات، یکی از جنایات سازمان یافته فراملی محسوب می شود که نگرانی های جامعه جهانی را نسبت به خود جلب کرده است. این نگرانی بدین منظور است که تولید غیر قانونی و قاچاق تسلیحات، نه تنها منافع مادی و مالی غیر قانونی کلانی را عاید گروه های سازمان یافته جنایتکار می کند، بلکه موجب تقویت این گروه ها و سایر گروه های جنایتکار و تروریست ها و سایر اشخاص حقیقی برای دستیابی به تسلیحات و استفاده علیه غیر نظامیان از جمله اطفال و زنان برای مقاصد غیر قانونی خواهد شد. به همین علت جامعه جهانی و در راس آن سازمان ملل متحد، در اواخر قرن بیستم اقدام به تدوین کنوانسیون ملل متحد علیه جنایت سازمان یافته فراملی با دو پروتکل در سال 2000 میلادی در پالرموی ایتالیا نمود و پروتکل سوم تحت عنوان پروتکل علیه تولید غیر قانونی و قاچاق تسلیحات گرم، قطعات و اجزای آنها و مهمات 1 در سال 2001 تدوین و به تصویب مجمع عمومی رسید. در این پروتکل دولت های متعاهد ملزم به جرم انگاری قاچاق تسلیحات گرم و برای پیشگیری از جرم به معاضدت فنی و آموزشی، تبادل اطلاعات، ثبت و علامت گذاری تسلیحات، نظارت بر تجارت تسلیحات و مصادره تسلیحات غیر قانونی مکشوفه توصیه شده اند. علاوه بر این پروتکل، معاهده تجارت تسلیحات نیز در دوم آوریل2013(92/1/13) با هدف ایجاد معیارهای مشترک بین المللی به منظور کنترل هر گونه وارادت و صادرات و نقل و انتقال تسلیحات متعارف به تصویب مجمع عمومی سازمان ملل متحد رسید. در این مقاله سعی در بررسی پروتکل سوم الحاقی به کنوانسیون پالرمو و معاهده تجارت تسلیحات و تطبیق آن دو با قانون قاچاق اسلحه و مهمات و دارندگان سلاح و مهمات غیر مجاز مصوب90/6/7 می باشد.
    کلیدواژگان: تولید غیر قانونی و قاچاق تسلیحات، پروتکل سوم الحاقی، معاهده تجارت تسلیحات، تسلیحات متعارف، قانون مجازات قاچاق اسلحه و مهمات