فهرست مطالب

آب و توسعه پایدار - سال دوم شماره 1 (پیاپی 4، بهار و تابستان 1394)

نشریه آب و توسعه پایدار
سال دوم شماره 1 (پیاپی 4، بهار و تابستان 1394)

  • قطره هایی به ارزش طلا
  • تاریخ انتشار: 1394/06/21
  • تعداد عناوین: 19
|
  • سرمقاله
  • عباسعلی قزل سوفلو، سید مجتبی رضوی نبوی صفحه 0
  • آب، اقتصاد و مدیریت
  • علی صفر حیدری، مهدی تیموریان صفحات 1-8
    با توجه به اهمیت بالای توسعه تکنولوژی، مدیران ارشد بنگاه های اقتصادی بایستی با درک صحیح از توانمندی های تکنولوژیک سازمان خود و شناخت از تغییر و تحولات روز دنیا و کسب اطلاع از تلاش رقبا برای دستیابی به تکنولوژی های نوین، در راستای رشد توانمندی تکنولوژی سازمان خود گام بردارند. به همین منظور مدل ارزیابی نیاز تکنولوژیک، شاخصی جهت تعیین قابلیتهای مورد نیاز برای اجرای برنامه های تکنولوژی در کشورهای در حال توسعه طراحی شده است. در این مقاله با استفاده از مدل مذکور، سطح توانمندی های تکنولوژیک شرکت آب و فاضلاب روستایی استان مرکزی و خلا موجود در آن مورد بررسی و تجزیه و تحلیل قرار گرفته است. این مدل سطح توانمندی شرکت از 9 بعد را مورد ارزیابی قرار داده و در هر یک، وضعیت شرکت را مشخص مینماید. نتایج نشان میدهد که این شرکت به لحاظ جذب، بکارگیری و اکتساب تکنولوژی امتیاز کمتری را در مقایسه با سایر ابعاد دارد. همچنین واحدهای استراتژیک تکنولوژی در این شرکت، واحدهای کنترل کیفی و اداره نگهداری و اداره نظارت تشخیص داده شدند. بر این اساس نیاز به تکنولوژی در این واحدها دارای اهمیت بیشتری است. در خصوص تعیین استراتژی های تکنولوژی مناسب برای شرکت نیز از بین مدلهای ارائه شده با کمک مدل AHP، مدل ارزیابی نیاز تکنولوژی انتخاب شده است. از دیدگاه این مدل نیاز تکنولوژی به شش دسته تقسیم شده و میزان جذابیت و توانمندی در تکنولوژی های موردنظر، ارزیابی شد. با توجه به رتبهبندی جذابیت و توانمندی تکنولوژی ها، سه تکنولوژی تله متری و اسکادا، سیستم های گندزدایی و انرژی های نو به ترتیب دارای بیشترین اهمیت در شرکت های آبفار استان مرکزی می باشند.
    کلیدواژگان: مدل ارزیابی نیاز تکنولوژیک، ارزیابی تکنولوژیک، استراتژی تکنولوژی، مدل هکس و مازلوف
  • محمد داودآبادی، شعله شالپوش، حامد بلورچی صفحات 9-16
    سنجش عملکرد مالی یکی از مهمترین حوزه های عملکردی است، زیرا اطلاعات مالی زیر بنای بسیاری از تصمیم گیری ها محسوب می‏شود. سازمان‏ها از شاخص‏های متنوعی در بستر تکنیکهای کمی برای ارزیابی عملکرد استفاده میکنند. اگر چه این نوع ارزیابی ها، اطلاعات مفیدی را فراهم میآورد، اما به دلیل لحاظ کردن کلیهی شاخص‏ها، بدون توجه به درجه‏ی اهمیت آن‏ها، تصویر جامعی از عملکرد حاصل نمی‏شود. بنابراین شناسایی نماینده ‏ی شاخص‏ها با استفاده از مدل‏های علمی تاثیر زیادی بر نتیجه های ارزیابی عملکرد خواهد داشت. در این پژوهش، ابتدا بر اساس شاخص‏های مالی شرکت‏های آب و فاضلاب (60 شاخص)، با تئوری تحلیل رابطه ‏ی خاکستری، نماینده ‏ی شاخص‏ها (25 شاخص) برای ارزیابی عملکرد انتخاب شده است. سپس عملکرد شرکت‏های آب و فاضلاب در دو وضعیت بدون نماینده‏ ی شاخص‏ها و با نماینده‏ی شاخص‏ها با مدل شباهت به گزینه ‏های ایده ‏آل (تاپسیس) رتبه‏بندی شده است. نتایج نشان میدهد، همبستگی ضعیفی (217/0) بین دو وضعیت ارزیابی عملکرد وجود دارد و مدل تحلیل رابطه ‏ی خاکستری می‏تواند به عنوان ابزاری کارآمد برای انتخاب نماینده‏ی شاخص‏ها در راستای بهبود ارزیابی عملکرد مورد استفاده قرار بگیرد.
    کلیدواژگان: ارزیابی عملکرد، تئوری تحلیل رابطه ی خاکستری، تئوری فازی، مدل شباهت به گزینه های ایده آل، مدل آنتروپی شانون
  • مجتبی زینلی نجف آبادی، حمید مظفریان، شهریار بهارلویی صفحات 17-24
    صنعت آب و فاضلاب به عنوان یک صنعت زیربنایی، با در اختیار داشتن بیش از 20 میلیون مشترک (27 میلیون آحاد) تعاملات گسترده ای با آحاد جامعه دارد که یکی از آن‏ها وصول مطالبات با توجه به ماهیت تعهدی بودن فروش محصولات و ارائه ‏ی خدمات می‏ باشد. وصول مطالبات و هزینه ‏های تحمیلی آن در مسیر ارائه ‏ی خدمات کمی و کیفی مطلوب به مشترکین، یک چالش جدی صنعت آب و فاضلاب محسوب می ‏شود. یکی از این هزینه ‏های تحمیلی، هزینه‏ های بانکی وصول مطالبات (کارمزد بانکی) می ‏باشد. آمار نشان می ‏دهد پرداخت حضوری مشترکین طی شش دوره ‏ی سال 1393، به تقریب 209 میلیارد ریال به هزینه ‏های جاری صنعت (شهری 122 و روستایی 87 میلیارد ریال) تحمیل کرده است. این موضوع یک روی سکه است و روی دیگر آن، اتلاف سرمایه‏ ها و منابع ملی می‏ باشد که در مسیر پرداخت حضوری قبوض توسط مشترکین هدر می‏رود. این پژوهش ضمن ارائه‏ ی تحلیلی جامع بر پرداخت حضوری قبوض و شفاف نمودن ابعاد چالش فوق، می‏ کوشد تا راهکارها و پیشنهادهایی را که حاصل جمع‏بندی نظرات کارشناسان شرکت‏ های آب و فاضلاب است، ارائه نماید. به منظور بررسی دقیق‏تر، سه سوال و فرضیه مطرح و برای تجزیه و تحلیل داده ها از تکنیک ‏های متداول آمار توصیفی و آنالیز واریانس استفاده شده است. نتایج پژوهش نشان می‏دهد با اطمینان (حداقل) 93 درصد توسعه یافتگی استان بر درصد پرداخت حضوری قبوض تاثیر داشته است. به طورکلی ایجاد بسترهای لازم برای افزایش پرداخت غیرحضوری قبوض یکی از عواملی است که موجب رضایت‏ مندی مشترکین شده و آثار بسیار زیادی مانند پرداخت به موقع قبوض و تامین به موقع نقدینگی را به ارمغان خواهد داشت.
    کلیدواژگان: قبوض آب بها، بانک داری الکترونیکی، آنالیز واریانس، پرداخت حضوری و غیرحضوری
  • معصومه یوسف زاده چابک، علی باقری، کامران داوری صفحات 25-32
    ارزیابی یکپارچه ی سیستم های منابع آب به عنوان یکی از گام های اساسی مدیریت یکپارچه منابع آب از مهمترین مراحل برنامه ریزی و اجرای مدیریت پایدار منابع آب می باشد. این موضوع، به منظور تدوین استراتژی های اثربخش برای حصول بهره وری بیشتر در عین حفظ یا بهبود محیط زیست و آثار اجتماعی مدیریت منابع آب، در مقوله حسابداری آب مطرح می شود. مقیاس تعریف شده در این بررسی حوضه ی آبریز و منطقه ی مورد مطالعه محدوده ی مطالعاتی آبخوان مشهد می باشد. با توجه به چارچوب پیشنهادی سازمان ملل، پس از تدوین حساب های آب با استخراج نشانگرهایی به تحلیل وضعیت منابع آب منطقه مورد مطالعه پرداخته شده است. نتایج نشان میدهد با توجه به اینکه بخش کشاورزی مصرف بسیار بالایی در بخش آب دارد، در سال 85 نسبت به سال 80، مقدار آب کمتری به این بخش اختصاص داده شده است. در مقابل حجم آب بیشتری به بخش صنعت که در مقابل مصرف کمتر آب درآمد بیشتری را تولید می کند، واگذار شده است. از طرفی میزان درآمد ایجاد شده در سال 85 نسبت به سال 80 به ازای هر مترمکعب آب 1246 ریال افزایش یافته است. همچنین نتایج نشان میدهد که بدون حذف بخش کشاورزی، تنها با نگاه جامع تری نسبت به مدیریت عرضه و تقاضا در این بخش، میتوان میزان افت آبخوان در این منطقه و همچنین میزان تولید ناخالص داخلی را بهبود بخشید.
    کلیدواژگان: حسابداری آب، مدیریت یکپارچه منابع آب، نشانگرهای کارایی، محدوده ی مطالعاتی آبخوان مشهد
  • کیفیت آب و فاضلاب
  • مهدی وثوقی نیری، امیرحسین محوی، محمد جواد محمدی، امیر حسین محوی، محمود علی محمدی، محمد شیرمردی، ابوافضل نعیم آبادی صفحات 33-40
    وجود اسید هیومیک در منابع آب نامطلوب بوده و باعث ایجاد ترکیبات سرطانزا در مرحله گندزدایی در پی واکنش با کلر میشود. زئولیت های طبیعی به دلیل ارزانتر بودن نسبت به کربن فعال و مقاومت فیزیکی بالاتر در حذف انواع مختلف آلاینده ها مورد استفاده قرار میگیرند. در مطالعه حاضر کارآیی زئولیت ایرانی اصلاح شده با سورفکتانت سیتیل پریدینیوم بروماید برای حذف اسید هیومیک از محلول های آبی بررسی شده است. همچنین ایزوترم و سینتیک های متداول در زمینه آب و فاضلاب مورد بررسی قرار گرفت. تاثیر پارامترهایی چون غلظت اولیه اسید هیومیک، دوز جاذب، pH، زمان تماس بر جذب اسید هیومیک با زئولیت اصلاح شده مورد مطالعه قرار گرفت. نتایج به دست آمده نشان داد که با افزایش زمان تماس و دوز جاذب، راندمان حذف اسید هیومیک افزایش یافته، با افزایش pH کارآیی زئولیت اصلاح شده برای حذف کاهش می یابد. pH اولیه محلول اسید هیومیک نیز به شدت کارایی زئولیت اصلاح شده در حذف آن را تحت تاثیر قرار داد. PH بهینه برای جذب اسید هیومیک توسط زئولیت اصلاح شده، pH اسیدی به دست آمد. همچنین، ایزوترم لانگمویر و سینتیک درجه دوم بهترین مدلها برای تشریح واکنشهای جذب اسید هیومیک روی جاذب زئولیت اصلاح شده بدست آمد. این مطالعه نشان داد که زئولیت ایرانی اصلاح شده با سیتیل پریدینیوم بروماید به عنوان یک سورفکتانت کاتیونی یک جاذب مناسب برای حذف اسید هیومیک میباشد.
    کلیدواژگان: اسید هیومیک، زئولیت اصلاح شده، سیتیل پیرینیدیوم بروماید، سینتیک جذب، ایزوترم جذب
  • قدیر طاهری صفحات 41-50
    آنتراکینونهای سولفوردار سنتزی ماده اولیه ساخت بسیاری از رنگهای مصنوعی هستند و میکروارگانیسمها معمولا قادر به تجزیه آنها نمیباشند، از این رو از آلاینده های مهم طبیعت به شمار میروند. به منظور مطالعه توان گیاهان در حذف سولفونات آنتراکینونها از محیط زیست، ذرت از گیاهان فاقد آنتراکینون طبیعی و ساقترشک به عنوان گیاه دارای آنتراکینون طبیعی در شرایط هیدروپونیک مورد بررسی قرار گرفتند. آزمایش به صورت فاکتوریل و در قالب طرح کاملا تصادفی اجرا شد. گونه های گیاهی به عنوان فاکتور اول و غلظتهای مختلف سولفونات آنتراکینون به عنوان عامل دوم در نظر گرفته شد. برای کاهش تعداد داده ها، ابتدا تجزیه به مولفه های اصلی انجام شد و مولفه هایی که بیشترین مقدار ویژه و بالاترین تاثیر بر واریانس کل و همچنین صفاتی که بیشترین ضریب را داشتند، انتخاب شدند. نتایج نشان داد که ویژگی های مربوط به اندام هوایی گیاهان به مقدار کمتری تحت تاثیر غلظتهای آلاینده قرار گرفت و سهم سیستم دفاع آنتیاکسیدانی، مقدار صدمه به لیپیدهای غشایی و مقدار تولید پراکسیدهیدروژن در ریشه ها، وزن خشک بخش هوایی و ریشه ها در واریانس کل بیشتر بود. تجزیه واریانس داده ها نشان داد که ذرت از توانایی کمتری برای حذف سولفونات آنتراکینون از محیط رشد برخوردار بود. سولفونات آنتراکینون باعث کاهش مقدار وزن خشک ریشه ها و بخش هوایی گیاهان شد، در حالی که مقدار فعالیت آنزیم های آنتیاکسیداسیونی کاتالاز، سوپراکسید دیسموتاز، پراکسیداز و مقدار مالوندیآلدئید را نسبت به شاهد افزایش داد. بیشترین مقدار فعالیت آنزیمهای آنتیاکسیدانی در گیاهان ساقترشک تیمار شده با 3 میلیمولار سولفونات آنتراکینون اندازهگیری شد.
    کلیدواژگان: آنتی اکسیدان، ساق ترشک، سولفونات آنتراکینون، گیاه پالایی، ذرت
  • امیر قلی پور، ابراهیم علامتیان صفحات 51-58
    مشکلات و موانع موجود برای تامین آب مناسب و همچنین مسائل زیست محیطی، سبب شده است که امروزه تصفیه فاضلاب ها بیشتر مورد توجه قرار گیرد. با توجه به هزینه های زیاد تصفیه فاضلاب، استفاده از ظرفیت های طبیعت برای کاهش بار آلودگی با اهمیت است. در این پژوهش اثر تغییرات دو عامل درجه حرارت محیط و زبری کانال انتقال، بر پارامترهای کیفی فاضلاب با استفاده از مدل عددی Q2Kا(QUAL2K) بررسی شده است. نتایج نشان می دهد که با افزایش درجه حرارت، سرعت کاهش BOD در مقایسه با COD بیشتر شده و میزان نیترات با افزایش دما افزایش می یابد. براساس نتایج بررسی های عددی سرعت پالایش آلودگی ها در دمای بیشتر از 30 درجه سلسیوس بسیار سریع می باشد. همچنین با افزایش زبری کانال، BOD و COD روند کاهشی داشته و غلظت آمونیوم و فسفر غیرآلی دارای روند افزایشی است. براساس نتایج بدست آمده، نیترات در زبری مانینگ بالاتر از 04/0 در طول کانال روندی کاهشی داشته و در زبری های کمتر از 04/0، افزایش می یابد.
    کلیدواژگان: تصفیه فاضلاب، زبری کانال، درجه حرارت، مدل QUAL2Kا، COD
  • انتقال آب و سازه های آبی
  • آرمین بوستانی، سعیدرضا خداشناس صفحات 59-66
    تخمین نشت در هر شبکه شامل برآورد و شناسایی چندین مولفه نظیر مصارف غیر مجاز، نشت های زمینه ای و شکستگی هاست که ماهیت هر کدام از این مولفه ها با یکدیگر متفاوت است. مهمترین این مولفه ها، تلفات ناشی از شکستگی ها و نشت های بزرگی است که علاوه بر هدر دادن منابع آب شیرین، مخاطراتی را نیز برای ساختمان ها و در نتیجه آلودگی آب ها در پی دارد. در این تحقیق ضمن مطالعه روش های موجود مکان یابی نشت بر مبنای بهینه یابی و مقایسه آنها، یک کد در محیط Matlab برمبنای الگوریتم تابع هدف کمینه، که براساس رابطه افت فشار و نقاط احتمالی نشت استوار است، اجرا شد. با فرض بهینه یابی حداقل مربعات خطا بین داده های محاسباتی (رابطه فشار- نشت) با داده های مشاهداتی (فرض نشت در گره ها) اعتبارسنجی مدل انجام شد. کد ارائه شده توانست بخوبی گره های فرضی دارای نشت و توزیع مقادیر نشت بین گره ها را با کمینه کردن اختلاف فشار مشخص نماید. نتایج اجرای مدل و مقایسه داده های مشاهداتی مبتنی بر روش بهینه یابی و روش های شناسایی نشت مرتبط با تغییرات فشار در شبکه نشان داد، که علاوه بر انتخاب روش مناسب و واسنجی مدل، حتما بایستی داده های مشاهداتی و ورودی نظیر قرائت فشارسنج ها، الگوی مصرف ناحیه مورد مطالعه و شناسایی حداکثری انشعابات غیرمجاز در بررسی میدانی برای بهبود موقعیت یابی نقطه ای نشت ها در شبکه و تخمین جامع و صحیح مقدار آنها مدنظر قرار گیرد.
    کلیدواژگان: نشت، شبکه آب، فشار، Matlab، روش بهینه یابی
  • آبیاری و کشاورزی
  • خدیجه براتی، هاجر طاهری سودجانی، محمد شایان نژاد صفحات 67-80
    امروزه استفاده از مدل تقریبا در تمامی علوم، کاری متعارف میباشد. استفاده از مدلها، زمینه لازم را برای پاسخهای سریع، مطلوب و اقتصادی به بسیاری از سوالات فراهم آورده است. در علوم مختلف کشاورزی از جمله آبیاری و زهکشی نیز مدلسازی در حال توسعه میباشد. آزمایشهای صحرایی برای تعیین و تحلیل مدیریتهای مختلف آبیاری مفید هستند اما محدودیتهای قابل توجهی نیز دارند. مهمترین محدودیت این است که اعتبار آزمایشها با شرایط فیزیکی منطقهای که آزمایش در آن انجام می شود محدود میگردد. یکی از مدلهایی که در علوم کشاورزی از آن استفاده می شود مدل SWAP است که یک مدل شبیه سازی خاک، آب، اتمسفر و گیاه میباشد. این مدل قابلیت تحلیل اثرات متقابل میان حرکت آب، رشد گیاه و انتقال مواد محلول، پیشبینی عملکرد تحت رژیمهای مختلف آب و شوری، شبیه سازی درازمدت و برنامهریزی آبیاری را داراست. اگرچه مدل SWAP توانایی شبیه سازی همه جانبه روابط بین خاک، آب، اتمسفر و گیاه را تحت شرایط مختلف مدیریتی مزرعه داراست اما با محدودیتهایی نیز روبروست. از جمله محدودیتهای این مدل، تعداد ورودی های زیاد آن است. تاکنون تحقیقات زیادی با استفاده از این مدل صورت گرفته است اما با جستجو در مقالات علمی، هیچ منبع کاملی که معادلات اساسی بکار گرفته شده در مدل و همچنین راهنمای کاربردی آن را ارائه داده باشد وجود ندارد. در این مقاله، با استناد به راهنمای مدل، معادلات بکار گرفته شده در مدل برای انجام محاسبات، شرح داده شده است. همچنین راهنمای کاربردی برای کاربرانی که قصد استفاده از این مدل را دارند ارائه گردیده است.
    کلیدواژگان: مدل SWAP، شبیه سازی، معادلات اساسی، راهنمای کاربردی
  • مدیریت منابع آب
  • غلامرضا جمالی، ساسان زمانی صفحات 81-86
    پژوهش حاضر با هدف بررسی عوامل موثر بر الگوی مصرف آب و بهینه‎سازی آن در بخش خانگی مناطق روستایی شهرستان بوشهر انجام شده است. روش انجام این تحقیق بصورت توصیفی- تحلیلی بوده؛ به طوری که ابتدا عوامل موثر بر الگوی مصرف آب در مناطق روستایی شهرستان بوشهر شناسایی و نسبت به تهیه پرسشنامه اقدام شده است. جامعه آماری 6964 مشترک با ضریب خطای 0/06 که از بین آنها 257 مشترک بعنوان نمونه انتخاب شد. پرسشنامه شامل 43 سوال 7 گزینه ای و 2 سوال رتبه بندی می باشد. در گام بعد پرسشنامه ها با کمک نرم افزار SPSS تحلیل توصیفی گردید. ضریب آلفای کرونباخ پرسشنامه مشترکین 0/907 بدست آمد که بیشتر از 0/70 است؛ بنابراین پرسشنامه پایایی دارد. نتایج پرسشنامه ماتریس مقایسات زوجی نشان داد که از نظر کارشناسان، متخصصین و اساتید، مهمترین عوامل موثر بر الگوی مصرف آب به ترتیب جداسازی آب شرب و بهداشتی، تبلیغات و اطلاع رسانی، آموزش و تکنولوژی است. مهمترین عوامل موثر بر بهینه سازی مصرف از نظر مشترکین نیز به ترتیب مربوط به بخشهای تبلیغات و اطلاع رسانی، آموزش، جداسازی آب شرب و بهداشتی، اصلاح تعرفه ها و قیمت آب است.
    کلیدواژگان: الگوی مصرف آب، بهینه سازی مصرف، زنجیره عرضه آب، عوامل موثر بر مصرف آب
  • میلاد قلعه بان تکمه داش، عبدالله طاهری تیزرو، حمید زارع ابیانه صفحات 87-94
    کاربرد مدل های عامل بنیان در شبیه سازی رفتاری ذینفعان یک روش نسبتا جدید برای مدل سازی سیستم های پیچیده ای است که شامل عوامل خودمختاری هستند که با یکدیگر در تعامل اند. پیشرفت های محاسباتی، کاربرد مدل های عامل بنیان را در زمینه های مختلف میسر کرده است. این کاربردها در مدل سازی رفتار انسان در بازار و چرخه های تولید، مدل سازی پیشرفت و از بین رفتن تمدن های گذشته تا مدل سازی پیچیدگی های سیستم های منابع/مصارف آب و بسیاری دیگر گسترش یافته اند. در این مقاله اساس مدل سازی عامل بنیان تبیین می شود، ابزارهای مورد استفاده در این زمینه معرفی می گردند و کاربرد آن در زمینه ی مدیریت منابع آب نمایش داده می شود. به کارگیری مدل هایی از این قبیل، امکان شبیه سازی تعاملات اجتماعی را میسر می سازد. تلفیق اینگونه مدل های شبیه سازی با مدل های شبیه سازی منابع آب، به تولید و بالابردن اطمینان پذیری مدل های جامع پشتیبانی تصمیم گیری مدیریت منابع آب کمک می کند.
    کلیدواژگان: مدل سازی عامل بنیان، مدیریت منابع آب، ذینفعان، شبیه سازی
  • آب، اقتصاد و مدیریت
  • عیاسعلی قزل سوفلو، محسن مغربی صفحات 95-102
    مطالعات طرح های توسعه منابع آب به عنوان پایه برنامه ریزی های توسعه کشور در بخش منابع آب شناخته می شود. یکی از چالش های مهم در این بخش علاوه بر کیفیت نتایج خروجی رعایت برنامه زمان بندی، مستندسازی و ارزیابی مستمر پروژه در حین انجام می باشد. به منظور ارتقاء چارچوب های مطالعاتی بخش آب چه به لحاظ کیفیت انجام مطالعات و چه در بخش زمان بندی و کاهش فرآیندها، سامانه ارزیابی طرح های مطالعاتی به سفارش دفتر فنی آب منطقه ای استان خراسان رضوی و پشتیبانی فنی شرکت مهندسین مشاور پژوهاب شرق در سال 1392 تهیه و تولید شده است. این سامانه ی تحت وب دارای یک بانک اطلاعاتی منسجم به منظور تهیه گزارش های مدیریتی است که قابلیت استفاده از ظرفیت های فنی کشور را در فرآیند تصویب مطالعات فراهم آورده است. این سامانه در بخش بانک اطلاعاتی از قابلیت های مدل .SQL و در بخش پشتیانی وب از قابلیت های مدل.Net استفاده می نماید. استفاده از این سامانه می تواند در تسریع دسترسی به نتایج، مستندسازی فرآیندهای مطالعاتی و در نهایت افزایش توان فنی و کاهش زمان بررسی طرح های مطالعاتی موثر باشد. با توجه به راه اندازی آزمایشی این سامانه در سرور آب منطقه ای استان خراسان رضوی و بررسی فرآیندهای کاری در این سامانه در طول مدت بهره برداری آزمایشی، این سامانه آمادگی راه اندازی در سطح ملی را دارا می باشد. پیش بینی می شود با راه اندازی و استفاده از این سامانه شاهد افزایش سطوح دسترسی، ارزشیابی مستمر و خودکار فرآیندهای تصویب مطالعات و کاهش فرآیندهای بایگانی مرتبط باشیم.
    کلیدواژگان: سامانه ارزیابی، طرح های مطالعاتی منابع آب، برنامه ریزی مدون در منابع آب
  • سایر مطالب علمی نشریه
  • صفحات 103-105
    هدف این نشریه کمک به بهبود روش های اجرایی در عرصه مهندسی آب از طریق انتشار تجربیات موفق اجرایی و نتایج تحقیقات کاربردی است. در این راستا این نشریه به صورت هدفمند، در مراکز علمی و اجرایی تاثیرگذار و مرتبط با بخش آب در سراسر کشور توزیع می گردد.
    دامنه موضوعی نشریه محدود به کاربردهای آب در صنعت، شهر و کشاورزی و نیز رابطه متقابل آنها با منابع آب، از دیدگاه علمی- کاربردی خواهد بود. بر این اساس، محتوای موضوعی مقالات در این نشریه شامل: 1- آب، اقتصاد و مدیریت 2- کیفیت آب و فاضلاب 3- انتقال آب و سازه های آبی 4- آبیاری و کشاورزی 5- منابع آب سطحی 6- منابع آب زیرزمینی 7- مدیریت منابع آب خواهد بود. در این متن می توانید انواع مقالات قابل چاپ در این نشریه را مطالعه نمایید. همچنین راهنمای نگارش مقالات و مروری بر 3 شماره قبل نشریه نیز ارائه شده است.
    کلیدواژگان: آشنایی با نشریه، راهنمای نگارش مقاله، مروری بر سه شماره قبل نشریه
  • فریبا قنبری صفحات 106-107
    عدم توجه به معیارهای پایداری در توسعه شهری سبب بروز ریسک های قابل ملاحظه ای در تمامی بخش های مدیریت شهری به خصوص بخش آب می گردد. همه این موارد و مواردی از این دست، نیاز به ایجاد تغییر در رویکردهای مدیریتی را بیش از پیش آشکارمی سازد. هر چه تصمیم گیری ها بیشتر بر اصول پایداری منطبق باشد و مدیران در رویکردها و نگرش خود یکپارچگی را بیشتر لحاظ نمایند، متعاقبا راهکارهایی با انعطاف پذیری بیشتر در برابر چالش ها و ریسک های موجود ارائه خواهند شد. پیاده سازی مدیریت یکپارچه آب شهری پیامدهای مفیدی در سطح شهر و همچنین سطوح کلان حوضه خواهد داشت، من جمله: ایجاد توازن بین کلیه بخش های مدیریت شهری و مدیریت آب؛ دستیابی به بهره وری بیشتر با ایجاد همکاری بین کلیه بخش ها؛ بهبود سطح استانداردهای زندگی شهری؛ کاهش ریسک مخاطرات محتمل در آینده؛ ایجاد همسویی با معیارهای توسعه پایدار؛ استفاده از انواع منابع آب موجود )منابع غیرمتعارف (و در نتیجه کاهش برداشت از منابع آب حوضه. در نهایت می توان گفت، چنانچه درک صحیحی از مفهوم رویکرد مدیریت یکپارچه آب شهری توسط مدیران صورت گیرد، بدیهی است نیل به اهداف توسعه پایدار شهری میسرتر خواهد شد.
    کلیدواژگان: مفهوم مدیریت یکپارچه آب شهری، چارچوب مدیریت یکپارچه آب شهری، بستر پیاده سازی مدیریت یکپارچه آب شهری، تصمیم سازی در مدیریت یکپارچه آب شهری
  • صفحات 108-109
    علیرغم اتمام آبرسانی از طریق سد دوستی و باتوجه به مطالعات کارشناسی صورت گرفته و پیش بینی کمبود آب شرب شهر مشهد در سال های آینده، یافتن منبع جدید تامین آب به میزان 6 مترمکعب، می بایست در دستور کار قرار گیرد. بدیهی است با توجه به وضعیت آبی دشت مشهد، امکان حفر چاه جدید در این دشت به دلیل قرارگیری در محدوده ممنوعه بحرانی وجود ندارد. ضمن اینکه با توجه به شواهد موجود ظرفیت آبدهی چاه های دشت مشهد اعم از شرب و غیر شرب طی سال های اخیر با روند کاهشی و سطح آب دشت به دلیل برداشت بیش از حد با افت حدود یک متر در هر سال روبرو بوده است که این مشکل تامین آب بیشتر را دو چندان خواهد کرد. با در نظرگرفتن این موارد به نظر می رسد شهر مشهد بایستی از لحاظ منابع آب در دسترس، به شرایط پایداری برسد به طوری که با منبع در دسترس، کلیه نیازهای آبی شهر برطرف شده و احتیاج به افزودن منبع جدیدی برای شهر مشهد نباشد.
    کلیدواژگان: آب بهداشتی، آب شرب، چشم انداز بلند مدت طرح
  • صفحه 110
    سند مدیریت تامین و توزیع آب مشهد در قالب کتابچه تدبیر آب مشهد، در همایش سراسری رشد، مهرماه 1394، با حضور جناب آقای مهندس واحدی معاون استاندار خراسان رضوی، جناب آقای مهندس قانع معاون مهندسی و توسعه شرکت مهندسی آب و فاضلاب کشور و مدیران عامل شرکت های آب و فاضلاب شهری و روستایی، رونمایی شد.
    بدیهی است دستاورد حاصله که جزء اقدامات بدیع انجام شده می باشد، می تواند به عنوان الگوی منحصر به فرد و پایه و اساس سایر اقدامات مشابه در حوزه مدیریت آب کشور قرار گیرد. هم اکنون نیز، فرآیند تدبیر آب مشهد به نقطه عطف خود رسیده است و تصویب و تشکیل شورای هماهنگی حوضه آبریز را در دستور کار خود دارد.
    کلیدواژگان: سلسله نشست های تدبیر آب مشهد، مدیریت یکپارچه آب مشهد، سیاست کلان، گروداران آب
  • گزارشی از فعالیت های شرکت آب منطقه ای خراسان رضوی
    صفحه 112
    با توجه به شرایط خاص اقلیمی استان خراسان رضوی که شامل بارندگی کم و تبخیر بسیار زیاد است، بیش از 75 درصد از نیاز آبی مصارف مختلف از منابع آب زیرزمینی تامین می‏شود. بخش کشاورزی به دلیل توسعه غیراصولی و بهره‏ وری پایین، با برداشت 88 درصدی از منابع آب زیرزمینی موجود، بیشترین سهم برداشت را داشته و بخش شرب با 9 درصد و بخش صنعت و خدمات با 3 درصد برداشت پس از آن قرار دارند. در حال حاضر اضافه برداشت از منابع آب استان منجر به کسری مخازن آب های زیرزمینی به میزان 1125 میلیون متر مکعب در سال شده است. طبق اسناد بالادستی بخش آب، برای جلوگیری از ادامه این روند، در مرحله اول کاهش حجم برداشت از آب های زیرزمینی و آگاهی بخشی عمومی، ضروری به نظر می رسد. همچنین به طور همزمان بالابردن بهره‏ وری آب در تمام بخش های مصرف، به ویژه در بخش کشاورزی باید به طور جدی در دستور کار دستگاه های اجرایی ذیربط قرار گیرد. بر این اساس، اقدامات زیر توسط شرکت آب منطقه‏ ای خراسان رضوی (طبق وظایف حاکمیتی) صورت گرفته است.
    کلیدواژگان: فرهنگ سازي و گسترش آگاهي هاي عمومي، اتخاذ نگرش فرابخشي، پايش منابع و کنترل برداشت ها، جلوگيري از برداشتهاي غيرمجاز، نصب و بهره برداري از کنتورهاي هوشمند
|
  • Ali Safar Heydari, Mahdi Teymurian Pages 1-8
    With regard to the importance of technological developments, senior enterprise managers should be aware of their organization's technological capabilities, changes and developments in the world, and also have information from their rival's efforts in achieving new technologies, to be in line of their organization's technology developments. Therefore a technological needs assessment model, is developed as an indicator to determine the technological capabilities required for the implementation of technology plans in developing countries. This paper analyses the technological capabilities level of the Markazi province's rural water and waste-water company and highlights its weaknesses using the aforementioned model. This model assess nine different aspects of the company's capabilities, and determines its performance in each category. Results show that in attracting, employment and acquisition of technology the company scores the lowest compared with other aspects. Also, the strategic Technology unit in the company, the quality control unit, the maintenance unit, and monitoring unit have been identified as strategic technology units in the company. Based on this, the technology need for these units is much more critical. From the proposed AHP models the needs assessment model has been chosen as the most suitable strategic technology model for the company. From the perspective of this model, the technology needs have been divided into six categories and the model assess the attractiveness and technology capabilities in each of these categories. Based on the ratings, in terms of attractiveness and capability, the three technologies of: Trap meters, Scada and Disinfection systems and new energies, have the highest importance in the Markazi province of ABFAR co, respectively.
    Keywords: Technology needs assessment model, evaluating the technology, technology strategy, Hax, Majluf model
  • Mohammad Davoodabadi, Shole Shalpoosh, Hamed Blorchi Pages 9-16
    Assessing financial performance is one of the most important in functional domains, because financial information is considered for the basis of making decisions. organizations use various indexes for assessing performance in quantitative techniques. although these sorts of assessments provide useful information, but the comprehensive concept will never be concluded because of considering all the indexes without regarding their importance. So identifying the representative of indexes, using scientific models will be so effective for the results. In this study according to the financial indexes of water and waste water companies (60 indexes) using grey relational analysis theory, the representative of indexes (25 indexes) are selected for assessing performance. Then the performance of the water and waste water companies will be ranked in two conditions: without representative of index and with representative of index on the basis of Topsis. The results will show weak correlation between the above said conditions (0.217). The grey relational analysis model can be used as an effective tool for selecting indexes to improve performance assessment.
    Keywords: performance assessment, Grey Relational Analysis theory, Fuzzy theory, Technique For Order Preference By Similarity To Ideal Solution (TOPSIS), Entropy Shannon model
  • Mojtaba Zeinali, Hamid Mozafarian, Shariar Baharloee Pages 17-24
    The water and waste-water industry, as an infrastructure industry, has wide interactions with the public by having more than 20 million subscribers (27 million units). One of these interactions is the collection of debt considering the nature of the obligation sales and service rendered. Collection of debt and the costs imposed as a result of the qualitative and quantitative services offered to the subscribers, is a serious challenge for the water and waste-water industry. Bank fees collection (bank charges), is one of these incurred costs. Statistics show that bank payments over six periods in the year 1393 of approximately 209 billion Rials (122 billion urban, and 87 billion rural) have been incurred to the industry's costs. This is one aspect of the issue, the other aspect is the waste of national assets and resources through bank payment of bills. This study offers solutions and advice from water and waste-water companie's experts in order to propose a comprehensive analysis of bank payments of bills and clarify aspects of the aforementioned challenges. For a closer look, three questions and hypotheses are discussed and the data is analyzed using descriptive statistics and ANOVA techniques. The results show that with a confidence level of 93% (at least), the development of bank payments of bills is under the influence of the province's developments. In general, paving the way for non-bank payment of bills is one of the factors that has led to the subscriber's satisfaction and works very much for on-time payments and will provide a timely liquidity.
    Keywords: Water bills, Electronic banking, ANOVA, Bank payment, Non, bank payment
  • Masoumeh Yousefzadeh Chabok, Ali Bagheri, Kamran Davary Pages 25-32
    Integrated assessment of water resources systems, as one of the IWRM basic steps, is the most important stage in the process of planning and implementing water resources management. Water accounting frameworks have been introduced for organizing water data and combining them with economic data to come up with effective strategies towards greater productivity with maintaining or improving environmental and social impacts in water resources management. The scale defined in this study was a catchment area in the case of Mashhad plain. According to the framework proposed by the United Nations for water accounting, after compiling water accounts, the state of water resources in the subject area were analyzed using indicators. Results indicate that less water was allocated to the agricultural sector, as the largest water consumer, in 1385 compared to that of 1380. Instead, comparing those two years, more water was allocated to the industrial sector, which produced more revenue and consumed less water. However, the income generated has increased to 1246 IRR per cubic meter of water in 1385 compared to that of 1380. Also, results indicated that without the removal of agriculture, only with more comprehensive alternatives into the management of supply and demand in this sector, the state of the aquifer as well as the local GDP can be improved.
    Keywords: Water Accounting, Integrated water resources management, Productivity Indicators, Mashhad plain
  • Mehdi Vosoughi Niri, Amir Hossain Mahvi, Mohammad Javad Mohammadi, Amir Hossain Mahvi, Mahmod Alimohammadi, Mohammad Shirmardi, A. Naeimabadi Pages 33-40
    Existence of acid humic in water resources is undesirable and causes carcinogenic component in disinfection process due to reaction with chlorine. Due to their cost-effectiveness and higher physical resistance than activated carbon, natural zeloites are used for removing various pollutants. . In the present study, Iranian natural zeolite modified with cetylpyridinium bromide (CPB) was investigated for removing humic acid (HA) in an aqueous solution. In addition, common isotherms and kinetics in water and wastewater are studied. The effects of parameters such as initial humic acid viscosity, adsorbed dose. pH, and contact time with modified zeolite on humic acid adsorption were investigated. Findings indicated that increased contact time and adosorbed dose increases the efficiency of humic acid removal and increased pH decreases the removal efficiency of modified zeolite. The initial pH of the HA solution strongly affected the efficiency of SMZ for HA removal in an aqueous solution. The optimum initial pH values were in acidic levels for adsorption of the HA on SMZ. Furthermore, Langmuir isotherm and second-order kinetics were found to be the best models for explaining humic acid adsorption reactions on modified zeolite adsorbent.. This study showed that Iranian natural zeolite modified with cetylpyridinium bromide (CPB) as a cationic surfactant is a promising adsorbent for removal of humic acid.
    Keywords: Humic acid, modified zeolite, cetylpyridinium bromide, adsorption kinetic, adsorption isotherm
  • Ghadir Taheri Pages 41-50
    Synthetic sulphonated anthraquinones are the raw materials used for producing a large palette of synthetic dyes, and microorganisms have a limited ability to decompose them, hence they are one of the important environmental pollutants. In order to study the ability of plants to remove this pollutant from the environment, corn, as a plant not containing any natural anthraquinones and common sorrel, as a plant containing natural anthraquinones, were studied in hydroponic conditions. A factorial experiment was conducted in a completely randomized design. The first factor was the plant species (Corn, as plant without natural anthraquinones, and common sorrel, plants with natural anthraquinones) and the second factor was sulphonated anthraquinones pollutant concentration. To reduce number of data, they were first analyzed using principle component analysis (PCA) procedure. Parameters with the highest specific value and highest effect on total variance as well as characteristics with the highest coefficients were selected.Result of PCA showed that shoot characteristics were less affected by pollutant concentration than root, and antioxidative defense system, lipid peroxidation and production of hydrogen peroxide in root, shoot and root dry weight had the highest contribution in total variance. Data analysis of variance indicated that corn ability was less than common sorrel for removing sulphonated anthraquinones. Root and shoot dry weighs were reduced by sulphonated anthraquinones, while activity of some enzymes such as Superoxide Dismutase (SOD), Ascorbate Peroxidase (APX), Catalase (CAT) and malondialdehyde were increased. The highest activity of antioxidative enzymes was measured in common sorrel treated by 3 mM sulphonated anthraquinones.
    Keywords: antioxidation, common sorrel, sulphonated anthraquinones, phytoremediation, corn
  • Amir Gholipour, Ebrahim Alamatian Pages 51-58
    Nowadays, problems and barriers to supply adequate water and also environmental issues have caused wastewater treatment (WWT) to be considered a high priority. In light of high costs of WWT, using natural capacities to reduce pollution could be potentially significant. In this study, the impact of varying temperature and channel roughness have been investigated on the wastewater quality parameters using the QUAL2K(Q2K) Numerical Model. The results show, as temperature increases, the reduction rate of Biochemical Oxygen Demand (BOD) is more than the Chemical Oxygen Demand (COD) and , nitrate concentration increases. This numerical assessment indicates that the purification rate is too great as temperature rises above 30°C. Also the results indicate that by increasing channel roughness, BOD and COD have descending trends and Ammonium and Phosphorus have ascending trends. According to the obtained results, nitrate (NO3) has decreasing trend when the Manning Roughness Coefficient (n) is higher than 0.04 along the channel, but is reduced when “n” is less than 0.04.
    Keywords: wastewater treatment, channel roughness, temperature, QUAL2K model, COD
  • Armin Boostani, Saeed Reza Khodashenas Pages 59-66
    Estimation of leakage in a network consists of several attributes, such as unauthorized use, minor leaks and networking events whose natures are different from each other. The most important attributes are large losses due to breakage and major leaks which in addition to wasting fresh water resources, will lead to water pollution and problems for the buildings. In this paper, leakage detection methods which are based on optimization were studied and compared. A Matlab code was presented based on an algorithm with minimized objective function and the relationship between pressure loss and the potential leakage locations. The verification of the method was carried out by assuming the optimization of least squared error between calculated values (Pressure– Leakage Relation) and observed data (the assumption of occurrence leakage in nodes). The offered code could well identify the hypothetical leaking nodes and leakage value distributed between them by minimizing pressure differences. The results of running the model and comparing the observed data with the model using the optimal method of leak detection methods, showed that aside from appropriate method selection and calibration of the model, in order to have more accurate estimation of the location and amount of leakages in the network, field surveys and piezometer readings should be carried out so that the consumption pattern of the studied area and illegal branches were identified.
    Keywords: Leakage, Water Network, Water Pressure, Matlab, Optimization Method
  • Khadijeh Barati, Hajar Taheri, Sodejani, Mohammad Shayannejad Pages 67-80
    Nowadays, it’s very usual to use these models in almost all sciences. use of these models has provided quick, appropriate and economic answers to many questions. Modeling is developing In different fields of agriculture, including irrigation and drainage. Field tests are useful to determine and analyze the different irrigation management but there are significant limitations. The most important limitation is the validity of the experiment that is limited by the physical conditions of the area where the experiment performes there. One of the models that is used in agricultural science is the SWAP model that is a model for simulating of soil, water, atmosphere and plant. This model is able to analyze interactions between water movement, growth of plant and transfer of solutions, prediction of yield under different regimes of water and salt, long-term simulation and irrigation scheduling. Although SWAP model is able to simulate relations between soil, water, atmosphere and plant under different management field conditions completely but it has limitations too. One of these limitations is many numbers of input data. So far many researches have been done using this model but by searching on the scientific articles, there is no complete source that offers the basic equations used in the model and also the practical guide is not available. In this article, according to the model guide, the equations that used for model calculations, has been described. Also a useful and practical guide for users who want to use this model has been presented.
    Keywords: SWAP model, Simulations, Basic equations, practical guide
  • Gholamreza Jamali, S. Zamani Pages 81-86
    This research has been done in order to assessing factor that are affecting on optimizing water consumption method in household sector of the rural areas of Bushehr township. The used method for gathering information in this study is descriptive and analysis. So that first, effective factors on water consumption method has been recognized after that the questionnaire has been provided. 257 consumer has been selected as samples among the 6964 Statistical Society with error coefficient 0.06. The questionnaire includes 43 questions in 7 steps and 2 ranking questions. In second step questionnaires has been analyzed using SPSS software. CRONBAKH coefficient for questionnaire is 0.907, since it is higher than 0.70, it is constant value. Results of the duad comparisan matrix questionnaireshow that, the most important effective factors on water consumption method, in the experts opinion are detaching drinkable and hygienic water, advertising and informing, training and tecnology. According to the consumer's responses, the most important effective factors on optimizing are related to advertising and informing, training, detaching drinkable and hygienic water, tariff reforming and water price.
    Keywords: Water Consumption method, Optimizing Water Consumption, Water Supply Chain, Water Consumption Factors
  • Milad Ghallehban Tekmedash, Abdolah Taheri Tizro, Hamid Zare Abyane Pages 87-94
    Application of agent based model in simulation of stakeholder’s behavior is slightly a new method for modeling of complicated systems that include autonomous agents interacting with each other. Recent numerical achievements have made the applications of agent based models possible in various fields. These applications range from modeling of human progress and destruction of past civilizations to modeling of complexities in water resources/consumption systems. In this article foundation of agent based modeling is defined, related tools in this field is introduced and their application in water resources management is clarified. The use of such models provides social interactions simulation. Integration of such simulation models with water resources simulation models helps to make and improve the reliability of decision support systems in water resources management.
    Keywords: Agent based modeling, water resources management, stakeholders, simulation
  • Abbas Ali Ghezelsofloo, Mohsen Maghrebi Pages 95-102
    Development of water resources projects are recognized as a basis of the development planning in the water resources sector. In addition to the quality of output results, following the schedule , continuous documentation and evaluation during the project is the one of the major challenges. In order to improve water study framework with high quality and scheduling and reduce the study process, the evaluation system of investigation studies is produced by Pazhuhabe shargh consulting engineering compony in 2013 for Khorasan Razavi Regional Water Authority order. This web-based has an integrated database in order to providing management reports. The system uses the SQL model potentials in data base sector and the Net model potentials in web supported sector. Using this system can be effective for accelerating access to results and studies, documentation and eventually increasing technical ability and reduce time to review research projects. According to trial launch system in khorasan Razavi Regional Authority server and assessing work processes during the trial operation, the system is ready to launch at a national level. It is expected to see and increase in access levels, automatic continuous evaluation and approval processes studies and related archive processes decline with launch and use this system.
    Keywords: evaluation system, water resource project, water resource planning